Katalog

8 7 NİSAN 2020 SALI DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr AVRO STERLIN FAİZ TASARIM: SERPİL ÜNAY BORSA EKONOMI ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.7680 6.9 kuruş 7.3150 8 kuruş 8.3430 11.9 kuruş 12.33 0.38 puan 92.071 2519 puan 2425.92 77.28 lira 358.79 10.96 lira Uzaktan çalışma nedeniyle artan dijital riskler de sigortacıların gündeminde Evde ‘siber’e dikkat Anadolu Sigorta Genel Müdür Yardımcısı Sönmez ve IBS Genel Müdürü Çiftçi, özellikle Covid19 içerikli mesajlara dikkat çekti. Allianz Türkiye’den ‘Nefes Ol’a destek Lokman Hekim Sağlık Vakfı’nın, koronavirüs salgını nedeniyle gecegündüz, zor şartlarda çalışan sağlık çalışanları için “Nefes Ol” projesini Allianz Türkiye’nin yaptığı bağışla hayata geçirdiği açıklandı. Proje kapsamında, sağlık çalışanlarına, dinlenebilmeleri ve konaklamaları için, yoğun hastanelerin yakınlarında kapatılan otellerde tek kişilik odalar tahsis ediliyor. Allianz Türkiye İcra Kurulu Başkanı Tolga Gürkan, “Sevdiklerinden uzak, özveriyle zor şartlarda çalışan, her gün görevinin başında olan, hepimizin kahramanı sağlık çalışanlarımıza minnettarız. Sağlıklı bir ortamda dinlenebilmeleri için elverişli konaklama noktaları yaratan ‘Nefes Ol’ projesine katkıda bulunarak destek olmak istedik” dedi. Sağlık çalışanlarına özel kolaylık sundu Magdeburger Sigorta’nın, salgınıyla mücadelede hizmet veren tüm kamu, vakıf, özel hastane çalışanları ile 65 yaş üstü ve kronik hastalı ğı bulunan sigortalılarına destek vermek ve hayatlarını kolaylaştırmak amacıyla özel servis ve hizmetler başlattığı açıklandı. 31 Mayıs’a kadar kasko sigortası bulunan bu kesimin ihtiyacı halinde, hasarlı araçları olduğu yerden aldırılarak Türkiye çapında hizmet veren RS Servis şubelerine teslim edilecek. Onarım bitiminde istenen adrese geri bırakılacak. Onarım sırasında yapılacak araç dezenfeksiyonu hizmeti de ücretsiz verilecek. Öte yandan şirket, sağlık sigortası olanların Covid19 tedavilerine yönelik masraflarının “jest” uygulaması kapsamında karşılanacağını duyurdu. Koronavirüs salgını nedeniyle evden çalışma, uzaktan eğitim gibi nedenlerle çevrimiçi olma sürelerinin artması, siber güvenlik endişelerini her geçen gün artırıyor. Konuyla ilgili değerlendirme yapan sigortacılardan Anadolu Sigor ta Genel Müdür Yardımcısı Levent Sönmez, “Özellikle son bir haftada, içeriğinde koronavirus, Covid19 gibi kelimelerin geçtiği zararlı içerikler ba Levent Sönmez rındırabilen web sitesi adı ve adreslerinde ciddi bir artış yaşanıyor. Siber riskler maddi kayıpların yanı sıra özellikle şirketler için itibar kayıplarını da beraberinde getirebiliyor” dedi. Korunma önemli Aynı konuda bilgi veren IBS Sigorta ve Reasürans Brokerliği Genel Müdürü Murat Çiftçi de, çalışanların siber saldırılara maruz kalmaması için şu uyarılarda bulundu: “Yabancı kaynaklı ‘Koronavirüs bilgilendirmesi’ başlıklı epostaları açmayın, videokonferans ve wetransfer uygulamalarını kullanırken tedbiri elden bırakmayın. Ayrıca siber güvenlik olaylarının izlenmesi için var olan sistemlerin TARSİM 371 bin ihbar aldı Tarım Sigortaları Havuzu’nca hasar ihbarı alındığı ve 1.3 milyar (TARSİM) geçen yıl TL hasar ödeme Türkiye genelinde, si yapıldığı bildi 26 milyon dekarın rildi. Salgına yö üzerinde alanın, 5.1 nelik çalışmala milyon büyükbaş rı hakkında bilgi ve küçükbaş hay Serpil Günal veren Genel Mü vanın sigortalandı dür Serpil Günal, ğı, sigortalı üreticilerden “Üreticilerimiz sigorta iş ve yetiştiricilerden tüm lemlerini telefonla ya da tarım sigortası branşla online yapabilecek” diye rında 371 binin üzerinde konuştu. 24 saat kesintisiz izleme yapması sağlanmalı.” Bu tür tehlikelere karşı her türlü korunmanın önemine işaret eden sigortacılar, siber güvenlik sigortalarının da, sundukları teminatlarla hem bireyleri hem şirketleri güvence altına aldığını belirtti. Murat Çiftçi, “Siber Güvenlik Sigortası”nın, doğrudan veya sigortalıya üçüncü şahıslar tarafından yöneltilebilecek tazminat taleplerini teminat Murat Çiftçi altına aldığını, saldırı sonucu şirket itibarının korunmasına yönelik danışmanlık masraflarına da kapsadığını belirtti. Levent Sönmez de “Bireysel Siber Güvenlik Sigortası” ve “Ticari Siber Güvenlik Paket Sigortası” paketleriyle güvence sağladıklarını hatırlattı. Hem Sönmez hem Çiftçi, siber saldırılara karşı geliştirilen sigorta paketlerinin primlerinin çok uygun olduğunu da aktardı. ‘7/24 Doktorum’u başlattılar Groupama Sigorta’nın özel sağ başladığı açıklandı. Genel Müdür lık veya tamamla Yardımcısı Fre yıcı sağlık sigorta derique Guegan sı sahibi müşterile Tayar, sunduk rinin, “7/24 Dokto ları hizmetin tü rum” hizmetiyle, on ketici tarafından line olarak şirketin F. Guegan Tayar da takdir edildi anlaşmalı doktorla ğini belirterek rından randevu alıp şikâ “Kullananların memnuni yetlerini dijital olarak uz yet oranı yüzde 96. Çok man hekimlere iletme ve olumlu geri dönüşler alı tıbbi yönlendirme almaya yoruz” diye konuştu. GIDA STOKU ARTTI Üretici koronavirüs nedeniyle seralarda fide ekimine başlayamadı. Sebze ve meyve alarm veriyor. Yaz seraları boş kaldı, sebzede sıkıntı olabilir BÜLENT ECEVİT Korona salgını tarım sektörünü olumsuz etkilemeye devam ediyor. Yaylada tarımsal üretim için ekim dönemine girilmesine karşın yazlık seralar boş kaldı, üretici ekim yapıp yapmamakta kararsız. Tarımsal üretimin merkezlerinden olan Antalya’da fide dikimi dönemi gelmesine karşın üreticilerin henüz işe başlamadıklarını belirten CHP Antalya Milletvekili Aydın Özer, “Yaş sebzemeyve üretiminin merkezlerinde maalesef korona belirsizliği üretici kesimi vurdu. Tarım Bakanlığı’na üç ay sonrası için çağrıda bulunuyorum. Yaz seracılığı yapan üreticilerin fide dikimi zamanı gelmesine karşın henüz işe başlamadıkları görünüyor. Çiftçinin kafası karışık, önünü göremiyor, belirsizlik psikolojilerini bozdu” dedi. Özer, şunları söyledi: “Bugünlerde bu fideler dikilmezse, yaz aylarında sebze sıkıntısı görülebilir. Tarım Bakanlığı bir an önce inisiyatif almalı. Bu ülkenin üretim kabiliyetini kaybetmesine neden olmamalı. Üretim maliyeti girdileri her zaman üretici için sorun oldu ancak bu virüs belası maliyeti her zamankinden daha büyük bir sorun haline getirdi. Üretici ‘Niye borçlanayım, niye ekim yapayım’ diyor. Bu yüzden üreticinin borçları için devlet elini uzatmalıdır. Bugün ekim olmazsa, yarın ürün olmaz. Bu belirsiz dönemde tohum, fide, gübre, ilaç gibi üreticinin maliyeti karşılanmalıdır” diye konuştu. Cumhuriyet Halk Partisi Antalya İl Başkanı Nusret Bayar ise “Antalya’da otellerin kapalı olması nedeniyle patates ve soğanı cücüklenen çiftçinin malları elinde kaldı, fazlasıyla zarar etti” dedi. l ANTALYA Halkın harcamayı kıstığına dikkat çeken araştırmacı Ertan Aksoy: “Açıklanan paket yetersiz, işsizlik daha da artacak.” TALEP DÜŞÜŞÜ, IŞSIZLIĞI ARTIRACAK Ekonomistler Platformu’ndan Aksoy Araştırma Başkanı Ertan Aksoy’un diğer saptamaları şu şekilde: n Emek yoğun sektörlerde talepteki bu düşüş, kaçınılmaz olarak işsizliği artıracaktır. İşsizlik verileri 3 ay geriden geldiğinden, ne tür bir istihdam kaybı yaşandığını, en erken 3 ay sonra sağlıklı olarak görebiliriz. n Emek yoğun ve katma değeri düşük sektörler de bir işyerinin 34 ay kapalı kalması halinde, onun yeniden toparlanması çok güç olur. Eğer bu işletmeler destek görmezlerse, işsizlik daha da artar. Bu sektörlerde kâr oranlarının da düşük olduğunu unutmamak gerekir. n Konaklama sektörü daralmış. Geçen yıl mart ayının son haftası 220 milyon lira olan harcama, 2020 Mart ayının son haftası 127 milyon liraya düşmüş. Kayıp, yüzde 41. BARIŞ DOSTER Koronavirüs salgını, ekonomileri de derinden vurdu. Halk tasarrufa yöneldi. Harcamalar, belli ürünlerde yoğunlaştı. Ülkeler güçlerine, mali durumlarına göre, birbiri ardına ekonomik önlem paketleri açıkladılar. ABD, toplam 6 trilyon dolarlık ekonomi paketinin 2 trilyon doları, doğrudan destek şeklinde kullanılacak. Yurttaşlarından bağış toplayan Türkiye ise 100 milyar liralık bir paket açıkladı. Peki, ekonomik paketler işe yarar mı? Devletin vergi gelirlerinin azaldığı, insanların eve kapandığı bu süreçte, önlemler hedefine ulaşır mı? Tüketimi teşvik ve tahrik eden, insanlara daha çok harcamayı teklif ve telkin eden piyasa ekonomisine ilişkin ezberler bozulur mu? Bu soruları, Ekonomistler Platformu’ndan Aksoy Araştırma Başkanı Ertan Aksoy’a sorduk. Aksoy da, Dr. Oğuz Demir’le birlik te, Merkez Bankası Banka Kartı ve Kredi Kartı Harcama Tutarı verileri üzerinden, Mart 2019 ve Mart 2020’nin son haftasında yapılan tüketimi kıyasladıkları çalışmayı özetledi: 4 Halk, gıda stoklamaya yöneliyor. Market alışverişinde patlama yaşanıyor. 4 Sağlık ürünleri ve kozmetikte, 2019 Martı’nın son haftasında 715 milyon TL, 2020 Martı’nın son haftasında 932 milyon lira harcandı. Halk, güzellik malzemelerine değil, dezenfektana yöneliyor. 4 Giyim ve aksesuar harcamalarında büyük düşüş var. Çünkü hem sosyal hayat çok kısıtlı. Aynı dönem aralığında bu alandaki harcamalar yüzde 35 düşerek 856 milyon TL’ye geriledi. 4 Dışarıda yemek çok azaldı. 2019 Martı’nın son haftasında 819 milyon TL, bu yılın mart ayının son haftasında 615 milyon lira harcanmış. Düşüş oranı yüzde 24. Tohum kolaylığında il ayrımcılığı GIDA KONTROLDE ÖNLEM TALEBI TMMOB Gıda Mühendisleri Odası, gıda kontrol görevlilerinin birçok işletmeye gidip, kullandıkları kalem, form gibi malzemeler nedeniyle virüs tehlikesi ile karşı karşıya çalıştıklarına dikkat çekti. Sayıları az, iş yükleri fazla olan bu emekçilerin sağlığını korumak adına Tarım ve Orman Bakanlığı’na şu sorular soruldu: “Denetimlere çıkan arkadaşlarımıza yeterli miktarda kişisel koruyucu donanımları veriliyor mu, olası pozitif vaka sonucunda ne gibi önlemler alınması planlanıyor?” l Ekonomi Servisi Tarım Bakanlığı, “ekilebilir tüm arazileri” üretime kazandırmak için, ekilecek tohumların yüzde 75’ini çiftçiye hibe edeceğini duyurdu. Ancak ekimi yapılacak ürünler “buğday, arpa, kuru fasulye, mercimek, mısır, ayçiçeği ve çeltik” olmasına rağmen, ekimin yapılacağı iller yalnızca 21 il ile sınırlandırıldı. Tahıl üretiminin en uygun olduğu yerlerden Hatay, Adana, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa gibi illerin listede yer almaması tepki çekti. Listede yer alan iller şöyle: Adıyaman, Afyon, Ağrı, Aksaray, Bingöl, Çanakkale, Erzincan, Erzurum, Kars, Kayseri, Kırıkkale, Kır şehir, Konya, Muş, Nevşehir, Niğde, Samsun, Sivas, Tokat, Uşak ve Yozgat. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, yaz döne mi ekilişlerinde kesinti olmaması amacıyla başlattıkları Bitkisel Üretimin Geliştirilmesi adı verilen bu program hakkında şunları söyledi: “6 bin 700 ton sertifikalı tohum dağıtılıp, 364 bin dekar alanda ekiliş yapılacak. İlk aşamada hasat edilecek ürünün toplam rekoltesi 80 bin ton olacak. Hububat, baklagil ve yağlı tohumlu bitkiler gibi stratejik ürünlerde rekolte artışını sağlamayı hedefliyoruz.” l Ekonomi Servisi Piyasalarda ‘acil dış kaynak’ tedirginliği Korona salgınının ekonomik etkilerini hafifletmek için içeride aldığı önlemleri giderek artırmak zorunda kalan Türkiye’nin, dış kaynak sorunu da acil hale gelmeye başladı. Dış kaynak bulunmadığı takdirde önümüzdeki birkaç ay sonrasında sıkıntının büyüyeceğinden korkuluyor. Kırılganlaşan ekonomiye şimdi salgınla birlikte, hem hızlı bir daralma, hem içerideki kamu harcamalarının artması, hem de uluslararası finans ikliminde yaşanan panik eklenince, belirsizlik ve riskler hiç olmadığı kadar büyüyor. Bu yıl toplam 170 milyar dolarlık döviz ödemesi bulunması, buna karşılık geçen hafta itibarıyla brüt döviz rezervinin sadece 95 milyar dolar olması, piyasalarda tedirginlik oluşturuyor. Rezervin şimdi daha hızlı erimeye devam etmesi bekleniyor. Buna ek olarak kimine göre ödemeler dengesinden bir yük gelmeyecek, kimine göre bir miktar ek döviz ihtiyacı doğacak. Özetle; en iyi ihtimalle bu yıl 170 milyar dolarlık döviz ihtiyacı söz konusu. Buna karşılık salgın nedeniyle tüm dünyada riskten kaçma eğilimi arttı ve özellikle borçlu gelişmekte olan ülkelere bu yıl kaynak akışının olamayacağı tahmin ediliyor. Yani verdiğimiz faizi ne kadar artırsak da, yeni dış borç bulma imkânı çok zor olacak. Bankacılar birkaç ay daha rezervden satışlarla durumun idare edilebileceğini ancak daha sonrası için tablonun umut vermediğini söylüyorlar. Piyasada bir süredir “Türkiye’nin nereden dış kaynak bulacağı” ciddi olarak tartışılıyor. Yabancıların tahvil piyasasındaki paylarını neredeyse sıfırladığına, hızlı çıkışa dikkat çeken bankacılar, dış kaynak konusunda bu yıl için umutlu olamıyorlar. Piyasalar en önemli kaynak ihtimali olarak, FED’in açtığı swap hatları ile G20 kapsamında IMF ve Dünya Bankası’nın da dahil edildiği zor durumdaki ülkelere ayrılan yüklü kaynak hatlarını görüyorlar. Piyasacıların “Mecburen bu kaynaklardan biri kullanılacak” diyerek umutlarını korumaya çalıştıklarını gözlemiyoruz. IMFDünya Bankası kanalıyla FED’in swap hattına, birkaç aşamayla genişletmesine rağmen, Türkiye alınmadı. Bunun önemli nedenleri arasında Merkez Bankası bağımsızlığı, rezervlerin düşüklüğü, yüksek dolarizasyon gibi teknik şartlar sıralanırken, öte yandan Merkez Bankası’nın Halkbank davasının yarattığı tedirginlik nedeniyle elindeki ABD tahvillerini altına çevirmesinin de etkili olduğu biliniyor. Dolayısıyla siyasi ağırlık konulsa bile, FED’nin swap hattından gerekli dövizin bulunamayacağı görüşü hâkim. Buna karşılık G20 kapsamında süren yöntem tartışmalarına Türkiye’nin aktif katıldığı ve kaynak temini için bastırdığı söyleniyor. Ancak G20 kapsamında tanınacak imkânların yine ABD ve Avrupa Merkez Bankaları ile IMF ve Dünya Bankası kanallarıyla verilmesi söz konusu. Aldığımız duyumlar; IMF’nin kaynak kullandırırken standby gibi bağlayıcı bir anlaşmayı şart koşmayacağı ama buna rağmen Türkiye’nin IMF dışı kaynak kullanımı için bastırdığı yönünde. IMF Başkanı kendilerinden yardım isteyen ülke sayısının 90’a çıktığını söylerken, geçen hafta IMF Avrupa sorumlusu Türkiye’nin talepte bulunan ülkeler arasında yer almadığını söylemişti. Piyasa analistleri, hükümetin birkaç ay sonrasında işlerin çok zorlaşacağının farkında olduğunu, bu nedenle ne yapıp edip bir kaynak bulma gayretinde bulunduğuna inandıklarını söylüyorlar. Yani IMF’den alınmak zorunda kalınsa bile, hükümetin bu yoldan kaçamayacağı görüşünün hâkim olduğunu görüyoruz. Son günlerde kurlardaki artış ve Türkiye’den kaçışın benzer ülkelere kıyasla daha da artması, aslında büyüyen tedirginliğin önemli göstergesi olarak belirtiliyor. Ancak bankacılar, böyle bir umut hiç kalmamış olsa, kurların bu seviyede bile kalamayacağı görüşündeler. Dolayısıyla hâlâ bir dış kaynak bulunacak umudu olduğu görülüyor. Dış kaynak bulunduğu takdirde, kaynağın miktarı, hangi süre ve şartlarla kimden alınacağı tabii ki önemli olacak. Ama piyasa her şeyden önce, dış kaynak konusunda umutlu bir haberin peşinde. Türkiye enflasyonu yüksek, döviz rezervi düşük, çok yüksek bir dolarizasyona sahip, iç ve dış siyasi riskleri büyük bir ülke olarak algılanıyor. Azalan dış itibarı nedeniyle dış kaynak bulması giderek zorlaşan bir ülke haline getirildi. Şimdi umudu korona salgınının ekonomik etkilerine karşı dünyanın yeniden birleşme ihtiyacı duyması ve bu nedenle yeni ve esnek mekanizmaları oluşturmasında. Türkiye, acil dış kaynak ihtiyacını ancak bu mekanizmalar kanalıyla elde edebilecek.