Katalog

EKONOMI DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr AVRO STERLIN FAİZ TASARIM: SERPİL ÜNAY BORSA 9 11 NİSAN 2020 CUMARTESİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 6.6840 1.6 kuruş 7.3260 3.1 kuruş 8.3580 4.2 kuruş 12.31 0.14 puan 96.471 637 puan İşsizlik rakamları, koronavirüsün ekonomik etkilerinin henüz ortaya çıkmadığı ocak ayı için açıklandı 2440.41 23.11 lira 362.13 2.64 kuruş İŞSIZLIKTE IYI GÜNLER! Kanalİstanbul’un TÜİK’in verilerine göre ocak ayı işsizlik oranı yüzde 13.8, işsiz sayısı ise 4 milyon 362 kişi oldu. İstihdam oranı ise yüzde 44’e düştü. Ayrıca halen her dört gençten biri işsiz durumda. Türkiye’de özellikle son iki yıldır yaşanan ekonomik krizin etkisiyle 2019 Ocak ayında yüzde 14.7 ile zirveye çıkan işsizlik oranı, bu yılın aynı ayında az da olsa gerileyerek yüzde 13.8 oldu. Ancak Aralık 2019’daki yüzde 13.7’ye göre arttı. Ayrıca bu veriler, koronavirüs salgınının ekonomi üzerinde yarattığı tahribatı henüz yansıtmıyor. TÜİK’in dün açıkladığı “İşgücü İstatistikleri, Ocak 2020” raporuna göre, Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2020 Ocak döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 306 bin kişi azalarak 4 milyon 362 bin kişi oldu. İşsizlik oranı 0.9 puanlık azalış ile yüzde 13.8 seviyesinde gerçekleşti. Diğer detayla ise özetle şöyle: Kadınlar zorda 4 Tarım dışı işsizlik oranı 1.1 puanlık azalış ile yüzde 15.7 oldu. Bu oran erkeklerde yüzde 14, kadınlarda yüzde 19.5. 4 İstihdam sayısı 109 bin kişi artarak 27 milyon 266 bin kişi, istihdam oranı ise 0.5 puanlık azalışla yüzde 44. Böylece istihdam oranındaki azalış yedinci ayına girdi. İstihdam tarım ve inşaatta azaldı. Sanayi ve hizmetlerde arttı. 4 Genç nüfusta (1524 yaş) işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 2.2 puan azalışla yüzde 24.5. Bu oran erkeklerde yüzde 22.2, kadınlarda yüzde 28.8. İstihdam oranı ise 0.2 puan azalarak yüzde 31 oldu. TÜİK’in verilerine göre ayrıca işgücüne dahil olmayan kesimde bulunan ve “iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar”ın sayısı 475 bin kişi artarak 2.8 milyona yaklaştı. Yüzde 23’ü aştı Öte yandan DİSK Araştırma Merkezi’nin (DI·SKAR) hesaplamalarına göre, Ocak 2019’da 7 milyon 552 bin kişi olan geniş tanımlı işsiz sayısı Ocak 2020’de 408 bin artışla 7 milyon 960 bin kişi oldu. Geniş tanımlı işsizlik oranı Ocak 2020’de yüzde 23.1 oldu. DİSK’in değerlendirmesindeki şu vurgu da dikkat çekti: Önümüzdeki aylarda Covid19 nedeniyle işsiz sayısının en az ikiye katlanması ve istihdamda çok ciddi bir daralma yaşanması kaçınılmaz.” Değerlendirmeye göre ayrıca “Dar tanımlı işsizlikte yaşanan düşüşün nedeni işsizlerin iş aramaktan vazgeçmeleri ve ümitlerini kaybetmeleri” denildi. l Ekonomi Servisi ‘Gerçek sayı 10 milyona yaklaştı’ CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, TÜİK’in salgının başladığı mart ayı verilerini mayısta açıklayacağını hatırlatarak, bugün işsiz sayısının en az 6.7 milyon kişi olduğunu dile getirdi. Ağbaba, “Salgın nedeni ile toplam iki genelge ile faaliyetleri durdurulan 252 bin işyerinde en az 2 milyon 413 bin ki şi işsiz kaldı. Sadece kapatılan kuaför ve güzellik salonlarında 504 bin kişi, turizmde yaklaşık 900 bin kişi, AVM’lerde 523 bin kişi, kahve ve kıraathanelerde en az 213 bin kişi işsiz kaldı“ dedi. Ağbaba, ayrıca “evde kal” çağrısı ile yaklaşık 1 milyon ev işlerine günlük giden kadın işçiler ile sokakta günlük yevmi ye ile geçimini sağlayan seyyar satıcılarla birlikte Türkiye’de şu anda 10 milyon işsiz bulunduğunu dile getirdi. l ANKARA Veli Ağbaba Japon derecelendirme kuruluşu JCR, TL’deki baskıya dikkat çekti Türkiye’nin notu düştü ‘İKINCI EL’ FREN YAPTI Socar’ın yeni yatırımı 2021 sonuna ertelendi Türkiye’ye özelleştirmeden Petkim’i alarak giren ve Star Rafinerisi’ni tamamlayan Socar, ikinci petrokimya tesisi yatırımını 2021’in sonuna erteledi. Socar Türkiye Üst Yöneticisi Zaur Gahramanov, “Düşen petrol fiyatları nedeniyle yatırım takvimimizde gerileme olacak” dedi. Türkiye’nin en büyük doğrudan yatırımcısı olan Socar’ın Türkiye Üst Yöneticisi Zaur Gahramanov, petrol fiyatlarındaki gerileme ve koronavirüs salgınının etkileri hakkında bilgi verdi. Petrol fiyatlarının 20 dolar seviyesine düşmesinden etkilendiklerini belirten Gahramanov, “Star Rafinerimiz tam kapasite devreye girmişti. Maalesef virüs salgını projelerimizi etkiliyor. Tüketimde büyük düşüş var” dedi. Gahramanov, şunları söyledi: “İkinci petrokimya tesisimizin son yatırım kararını 2020’nin sonunda vermeyi planlıyorduk fakat düşen petrol fiyatları sebebiyle nihai yatırım kararını 2021’in son çeyreğine erteledik.” Gahramanov petrol fiyatlarına ilişkin ise “İnanıyoruz ki 4555 dolar arasındaki fiyatlar Amerika, Suudi Arabistan ve Rusya’nın yanı sı Petrol üretiminde kısıntı başlıyor Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ile Rusya önderliğindeki ülkelerin oluşturduğu OPEC+, koronavirüs salgını nedeniyle dibe çakılan petrol fiyatlarını yükseltmek için üretimlerini 10 milyon varil azaltacak bir anlaşmaya vardı. Diğer üreticilerden ise buna ek 5 milyon varil kesinti bekleniyor. Kesintiye karşı çıkan Meksika’nın da anlaşmaya katılması gerektiği belirtiliyor. OPEC+’nın üretimini 1 Mayıs’tan 30 Haziran’a kadar iki ay boyunca 10 milyon varil azaltması bekleniyor. Kesintinin 1520 milyon varilin çok altında olması ise fiyatların zayıf seyrine devam etmesine neden oluyor. ra diğer ülkeler için de ideal seviye. Bu fiyatlar oluşsa, geleneksel petrol üretimi yapan ülkelerin tamamı için doğru bir fiyat olabilir. Bu sebeple, 4555 dolar bandı tüm kesimler için ideal seviye olacaktır” yorumunu yaptı. Otomotiv Distribütörleri Derneği için INDICATA tarafından hazırlanan “İkinci El Online Pazar Raporu”na göre, mart ayında Türkiye’de bu yolla satılan otomobil ve hafif ticari araç sayısı 152 bin 544 adet oldu. Satışlar geçen yılın ay nı ayına göre yüzde 8, şubat ayına göre yüzde 3 düştü. Marttaki satışların 122 bin 203’ü (yüzde 80) binek araç, 30 bin 341’i (yüzde 20) ise hafif ticari araçlardan oluştu. Segment bazında bakıldığında ise satışlar içinde “C”nin payı yüzde 42 oldu. Taze para arayışı sürüyor Koronavirüse karşı alınan ekonomik önlemlerin ardından yeni bir dış finansman sağlanıp sağlanmayacağı sorusu gündeme gelirken, Reuters’a bilgi veren üst düzey üç yetkili, Türkiye için IMF’nin içerisinde yer aldığı finansman yollarının “bir seçenecek olmadığını”, ancak ABD Mer kez Bankası Fed ile swap hattı konusunda temasta olduklarını söylediler. Rezerv kaybına dikkat çeken analistler Türkiye’nin yeni bir dış kaynak olmadan devam edilebileceğini ancak bunun TL’de yeni baskı, yavaş toparlanma ve daha uzun süreli işsizlik gibi etkiler doğurabileceğini belirtiyor. Ekonomi yönetiminin “yerli kredi derecelendirme kuruluşu” hedefi doğrultusunda bölgesel birimi (JCR Avrasya) Borsa İstanbul öncülüğündeki finans kurumları tarafından satın alınan Japon kredi derecelendirme kuruluşu JCR, Türkiye’nin notunda değişikliğe gitti. Türkiye’nin kredi notu “BBB”den “BB+”ya indirilirken, görünüm ise ‘negatif’te tutuldu. Blomberg HT’de yer alan habere göre, kuruluş Suriye ile olan gerilim ve koronavirüs salgınının devam etmesi halinde TL üzerinde daha fazla aşağı yönlü baskı olacağını, bunun döviz rezervlerinde daha fazla düşüşe yol açacağını duyurdu. Bu gelişmelerin de özel sektörün dış finansmanına daha fazla baskı yapacağı ifade edildi. JCR hükümetin kısa vadede ekonomideki zayıflıkla mücadele için bütçe önlemleri de dahil güçlü mali paketler oluşturacağını, bunun hükümetin mali pozisyonunda daha fazla kötüleşmeye neden olabileceğini belirtti. Piyasalar sıkışık Öte yandan dün mali piyasalarda sıkışık bir seyir yaşandı. Dolar/ TL 6.65406.7215 lira arasında dalgalandıktan sonra günü 6.68 seviyesinde kapattı. Borsa İstanbul 100 Endeksi ise 95 bin 355 ile 97 bin 481 puan arasında dalgalandıktan sonra günü yüzde 0.66 artışla kapattı. EALTIN KULLANIMI ARTACAK ‘Tarım için Bilim Kurulu kurulsun Türkiye Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Merkez Birliği (TÜDKİYEB) Genel Başkanı Nihat Çelik, yeni tip koronavirüs (Covid19) salgınının etkilerini azaltmak için tarım ve küçükbaş hayvancılıkta önlemler alınması gerektiğini açıkladı. Çelik, “Gıdada sürdürülebilir üretim için tarımda da milli seferberlik ilan edilmeli ve Tarım Bilim Kurulu kurulmalı” dedi. İstanbul Altın Rafinerisi (İAR) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Üst Yöneticisi (CEO) Ayşen Esen, gelecek dönemde altının elektronik ortamda kullanımının daha da artacağını açıkladı. Esen, “Blockchain mekanizması gibi güvenliğin sağlandığı ama arkasında fiziksel bir altının da olduğu sağlam sistemlerin gündeme geleceği aşikâr. Biz de bunla ilgili ciddi çalışmalar yapıyoruz” dedi. Esen, salgın döneminde satışın geldiğini ama bunun nedeninin salgın krizinde insanların ellerinde o an ne varsa nakde dönmeye çalışmalarından kaynaklandığını belirterek “Önümüzdeki dönem altının rolü çok daha büyük olacaktır” dedi. Ayşen Esen TÜKETICIYE Ticaret Bakanlığı, virüsle mücadele tedbirleri nedeniy le hak kayıplarının oluşmama sı için tüketici hakem heyet VIRÜS lerinin toplantılarını 30 Nisan’a kadar ertelendi. Tüketici ha ERTELEMESI kem heyetleri tarafından il gili kişilerden istenen bilgi ve belgelerin sunulması ve bilirkişilere raporlarını hazırlamaları için verilen süreler ile kararların taraflara tebliğ edilmesi için belirlenen süreler de bu tarihe kadar durduruldu. Virüs günlerinde kirada itiraz hakkı Hukukçu ve tüketici dernekleri virüs salgını sürecinde ev sahibinin kira ücretlerinde yapacağı zamma itiraz edilebileceğini belirterek fiyat artışının mücbir sebep nedeniyle geçersiz olabileceği görüşünü savunuyor. Gayrimenkul Hukuku Derneği Başkanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, şu anda içinde bulunulan durumun ne kadar süreceğinin öngörülemediğini bildirdi. Kiraz, bu hakkın kullanılabilmesi için mücbir sebep durumunun karşı tarafa ihtar edilmesi gerektiğini belirterek, ancak feshe kadar olan kiranın ödenmesi gerektiğini açıkladı. l Ekonomi Servisi ötelenmesi ekonomiye moral olur Korona salgınının ekonomiye etkileri her açıdan tartışılırken, üzerinde durulması gereken önemli kararlardan birini “aciliyeti olmayan kamu projelerinin ötelenmesi” oluşturuyor. Sadece bütçeden yapılacak yatırımlar değil, özel sektörle yapişlet modeliyle yapılacak büyük projelerin de ötelenip kamuoyuna açıklanması, piyasada olumlu karşılanacaktır. Bu kapsamda Kanal İstanbul projesi gibi simge bir yatırımın ötelenmesinin ekonomiye moral vereceği kesin. Böyle öteleme kararlarının, “bu süreçte acil halledilmesi gereken sorunun talepteki büyük düşüş olması” nedeniyle, bütün ülkeler için geçerli olduğu açık. Türkiye gibi ciddi kaynak sıkıntısı çeken, dar gelirli vatandaşı ile küçük esnaf ve KOBİ’leri ayakta tutmakta bile zorlanan ülkeler için ise bu kararın çok daha büyük önem taşıdığı da ortada. Türkiye’nin ekonomide yaşadığı sıkıntıların etkisiyle, daha az insanının ölmesini sağlayacak, radikal toplumsal izolasyon kararlarını almaktan kaçındığı herkes tarafından görülüyor. Halk sağlığı profesörleri bile, artık Bilim Kurulu’nun aldığı sokağa çıkma yasağı gibi tavsiye kararlarının siyasi otorite tarafından hayata geçirilmesi gerektiğini, aksi takdirde ölümlerin artacağını dile getirmeye başladılar. Yani zaten kıt olan kaynakların sağlık harcamalarına ve salgının ekonomiye, özellikle de dar gelirliler üzerindeki olumsuz etkilerini gidermek amacıyla kullanılması gerekiyor. Böyle bir dönemde hem doğrudan kamu projelerinin, hem de kamunun organize ettiği büyük proje yatırımlarının ötelenmesi, birçok açıdan önemli. Bir süredir iktisatçılar yoğun biçimde alınması gereken önlemleri tartışıyorlar. Bazı kararlarda geç kalındıkça yeniden hesap yapıp “Bu aşamada bari bunları yapın” diye önemli önerilerde bulunuyorlar. Hemen hemen hepsinin üzerinde mutabık kaldığı konu; süreç içinde gecikerek, parça parça ve bazen birbiriyle çelişen tedbirler almak yerine süresi belirlenip, daha bütüncül geniş bir paket hazırlanarak hem bugün hem de gelecek adına ekonomiye güven sağlayacak kapsamlı tedbirlerin alınması yönünde. Bununla birlikte gerekli dış kaynak için somut adımlar atılması, kaynakların doğru yere tahsisi için aciliyeti olmayan projelerin ötelenmesi ve bunun açıklanması gerektiğini söylüyorlar. Yönetim önceliklerini belirlemeli Böyle bir kararın bir an önce alınıp kamuoyuna açıklanması, her şeyden önce dar gelirli vatandaş nezdinde, “yöneticilerimiz bizi düşünüyor bunun için önem verdikleri büyük projelerden bile vazgeçiyorlar” algısı yaratabilir. Yani böyle bir karar, böylesine kritik bir dönemde halka moral verecektir. Öte yandan ise ekonomik durum zaten önümüzdeki birkaç yıl içinde bu tür yatırımların artık lüks hale geldiğini, sadece Kanal İstanbul projesi değil, devam eden ya da bu yıl başlaması planlanan tüm yol ve inşaat projelerinin ötelenmesini gerektiriyor. Belki kriz dönemlerinde hep yapıldığı gibi, sadece bitimine çok az kalmış, bittiğinde ekonomik değer yaratacak yatırımlara kaynak ayrılabilir. Kamu yatırımlarının ve diğer büyük projelerin durdurulduğu açıklandığı takdirde, salgınla mücadelede alınan ekonomik kararlar nedeniyle halkta oluşan güven kaybı, belki bir ölçüde giderilebilir. Kapsamlı bir mali ve parasal program, dar gelirlinin korunduğunu gösteren yardımlar, sokağa çıkma yasağı gibi radikal kararlar, dış kaynak temini için somut planların ortaya çıkması ile birlikte böyle bir öteleme kararı, paket halinde kamuoyuna açıklandığı takdirde, hem içeride hem dışarıda güven yeniden kazanılabilir. Son birkaç günün haberlerine bakın; JCR Türkiye’nin rating puanını indirmiş, Socar Türkiye’deki ikinci yatırımını 2021’in son aylarına ötelediğini açıklamış, bir günde salgından ölen kişi sayısı 100’e dayanmış, piyasaların tek umudu hükümetin sürekli karşı çıktığı IMF’nin desteği ile alınabilecek dış kaynağa çevrilmiş durumda... Aklın yolu bir; yöneticiler bu dönemde önceliklerini yeniden belirlemek, halkın sağlığı ve ekonominin uzun vadeli çıkarlarını düşünmek ve buna uygun davranmak zorundalar. Hele ki böyle bir dönemi, ileriye dönük fırsat olarak gördükleri söylemlerinde samimi iseler, yeniden belirlemek zorunda oldukları öncelikler, buna göre alacakları kararlar ve yapacakları işler belli. Online satışlara jeneratör eklendi Aksa Jeneratör, sektördeki “ilk eticaret uygulamasını” başlattığını açıkladı. Şirketten verilen bilgiye göre “shop.aksa. com.tr” adresi üzerinden ev, kamp, işyeri ve endüstriyel kullanım için portatif jeneratörlerin satışı başladı. Dünyadaki pazarlama trendlerini yakından izlediklerini belirten Aksa Jeneratör Satış ve Pazarlama Genel Müdürü Rıdvan Özer “Eticarette ürün çeşitliliğini artırarak müşteri odaklı alternatif satış kanallarımızı geliştireceğiz” dedi. bu yolla yurtiçi satışlarında yüzde 20 artış hedefleniyor. l Ekonomi Servisi