Katalog

11 NİSAN 2020 CUMARTESİ İTALYA’DA 107 DOKTOR YAŞAMINI YITIRDI İtalya Tabipler, Cerrah kılmasını eleştirdi. Anelli “(Hayatını kaybeden) doktorların çoğunluğu pratis lar ve Diş Hekimleri Birlikleri Ulusal Federasyonu Başkanı Filippo Anelli, sağ yen hekimdi, virüsle savaşmaya çıplak elle gönderilmişlerdi” dedi. İtalya’da vilık personelinin gerekli koruyucu önlemler olmaksızın çalışmak zorunda bıra rüsten hayatını kaybedenler arasında 107 doktor da yer alıyor. l BBC Türkçe EDİTÖR: ÖZGÜR ÖZKÜ Herkese Bilim Teknoloji Dergisi’nin katkılarıyla hazırlanmıştır ‘BEN HIÇ RÜYA GÖRMÜYORUM’ DIYENLER BILE ILGINÇ RÜYALAR GÖRÜYOR Karantina rüyaları KORONAMODA Koronavirüs salgını nedeniyle tüm dünyada yüz maskesi kullanımında büyük artış oldu. Polonya’nın Gdynia kentinde ise koronavirüs için özel kıyafet tasarlandı. Kıyafet, yağmurluğu andırıyor. Karantina uygulanan Polonya’da 5 bin 742 Covid19 vakası belirlendi. l REUTERS ABD’Lİ ARAŞTIRMA EKİBİ: DNA TAKİBİ YAPIYORUZ Atık sulardan vaka sayısı tahmini iddiası ABD’de Biobot Analytics isimli tıbbi araştırma kurumu, Massachusetts eyaletinde, 1825 Mart tarihlerinde, büyük bir hastanenin atık sularından aldıkları partiküllerin DNA izlerini takip edebildiklerini, böylece atık sulara karışan virüs parçacıklarının kaç farklı insan DNA’sından geldiğini tahmin edebildiklerini iddia etti. Tıp alanında henüz resmi onay alınmamış araştırmalarının yer aldığı MedRxiv isimli kuruluşun internet sayfasında salı günü yayımlanan ve Ulusal Genel Tıp Bilimleri Enstitüsü tarafından desteklendiği belirtilen araştırmaya göre 1825 Mart’ta incelenen atık sulardaki DNA takibi sonucu, bölgede virüsün bulaştığı en az 2 bin 300 kişinin olduğu sonucuna varıl dı. Aynı tarihlerde Massachusetts’teki resmi covid19 vaka sayısının 446 olduğu bilgisine de yer verildi. İşe yarayabilir Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) ve Harvard gibi üniversitelerden araştırmacıların imzası olan raporda, atık su incelemelerinin, testlerin oldukça sınırlı sayıda yapılabildiği bir dönemde virüsün ne kadar yayılmış olduğunu tespit etmeye yardımcı olabileceği ve gelecekteki salgın vakalarının ölçümlemesi için de kullanılabileceği ifade edildi. Raporda, atık sulardaki virüslerin halk sağlığı için henüz bir tehlike taşımadığı ancak elde edilen verilerin virüsün yayılma potansiyelini göstermesi açısından büyük anlam taşıdığı görüşüne de yer verildi. l AA ENFEKTE KİŞİ SAYISI 1 MİLYON 680 BİN 485 CAN KAYBI 101 BİN 762 İTALYA 18 BİN 849 ABD 18 BİN 34 İSPANYA 15 BİN 970 FRANSA 13 BİN 197 İNGİLTERE 8 BİN 958 ALMANYA 2 BİN 688 İRAN 4 BİN 232 Fakir ve kimsesizler için toplu mezar Dünyayı etkisi altına alan koronavirüs salgınında merkez üssü haline gelen ABD’nin New York kentinde parklara defin planının ortaya çıkmasından sonra şimdi de Hart Island’da toplu mezarları gösteren dronla çekilmiş görüntü ler ortaya çıktı. Cezaevindeki mahkumlardan yardım alınarak kazıldığı belirtilen toplu mezarları gösteren görüntülerde, New York’ta salgından ölen fakir ve kimsesizlerin yan yana gömüleceği yerler olduğu belirtildi. l DHA Koruyucu panelle önlem Koronavirüse karşı başarılı bir mücadele yürüten Güney Kore, yeni yöntemler geliştirmeye devam ediyor. Ülke hem yüksek test sayısı hem de aldığı önlemlerle virüsle mücadele ediyor. Seul’de bir şirket, virüsün yayılmasına önlem olarak kafeteryasında yemek yiyen çalışanlar arasına şeffaf paneller koydu. l AFP 1 CAN KAYBI Çin’de 42 yeni vaka Ulusal Sağlık Komisyonu, Çin’in Hubei eyaletinde dün Covid19 salgınında 1 kişinin yaşamını yitirdiğini açıkladı. Komisyon, ülkede dün 42 yeni vakanın tespit edildiğini, bunlardan 38’inin yurt dışı kaynaklı olduğunu bildirdi. Yurt dışı kaynaklı vakaların toplam sayısı bin 141’e, salgının başından bu yana kaydedilen toplam teyitli vaka sayısı ise 81 bin 907’ye ulaştı. l İHA AMAZON YERLİSİ 15 yaşındaki çocuk öldü Brezilya Sağlık Bakanlığı, Amazon ormanlarında yaşayan Yanomami adlı kabilede Covid19’a yakalanan 15 yaşındaki Alvanei Xirixan adlı çocuğun tedavi gördüğü hastanede hayatını kaybettiğini duyurdu. Yetkililer, yabancı hastalıklara karşı savunmasızlığıyla bilinen Yanomami halkı arasında salgının yayılmasından korkulduğunu ifade etti. l İHA ÇİN: KÖPEKLER İNGILTERE’DE KAYIT DOSTUMUZ OLDU DIŞI ÖLÜM IDDIASI Çin Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, bir taslak metin yayımlayarak köpekleri “refakatçi hayvanlar” olarak kabul ettiklerini açıkladı. Açıklamada, “İnsan medeniyetinin ilerleyişi ve hayvanların korunması konusunda halkın ilgi ve sevgisiyle köpekler, dost hayvanlar oldu. Uluslararası alanda olduğu gibi Çin’de de çiftlik hayvanı olarak kabul edilmeyecekler” denildi. l Dış Haberler İngiltere’de çarpıcı bir iddia ortaya atıldı. The Guardian gazetesi, ülke genelinde huzurevinde, koronavirüs nedeniyle hayatını kaybeden yaşlıların kayıtlarının sistemlere yansıtılmadığını yazdı. Haberde belirtilen yardım kuruluşu Care England, resmi kayıtlara göre çok düşük rakamlar olmasına rağmen gerçek rakamların yaklaşık bin civarında olduğunu ifade ediyor. l Dış Haberler Sizin de rüyalarınız çok hareketlendi mi? Uyku uzmanlarına göre bu durum yeni bilgi ve duyguların aşırı yüklenmesinden kaynaklanıyor... renklendirdi ÖZLEM YÜZAK “Evde kal” yasakları ile günlük yaşamlar da monotonlaşıyor ve bir kısırdöngüye giriyor. Daha önce yaptığımız hiçbir aktiviteyi yapamaz hale geldik. Bir kafede oturup bir arkadaşla sohbet etmek, sahilde yürümek, bir dükkâna girip alışveriş yapmak, sinema... Hiçbiri yok. Buna karşın geceleri görülen rüyalar eskisine göre hayli renkli ve canlı olmaya başladı. Daha önce “ben hiç rüya görmüyorum” diyenler bile ilginç rüyalar gördüklerini söylemeye başladılar. Nedeni basit: Çünkü rüyalar bilgi ve duyguları işlememize yardımcı oluyorlar. Arizona Üniversitesi'nin uyku ve sağlık araştırma programının direktörü Michael Grandner’e göre bunda 2 fak tör rol oynuyor. Birincisi, beynin öğrenme, duygu işleme ve bellek oluşumundaki rolü ile ilgili. Grandner, “Rüyalar beynimizi işler, organize eder, bütünleştirir ve anlamlandırır” diyor: “Hepimiz şu anda dünyayı anlamlandırmaya çalışıyoruz. Yepyeni bir ortamın içinde düştük ve bu yeni durumun içinde kendi yerimizi bulmaya çalışıyoruz. Beynimizin bunları işlemesi sonucu rüyalarımız eğlenceli ya İkinci faktör ise evde kalma ile birlikte birçok insanın uy ku düzeninin değişmiş olma sı. Daha geç yatılıyor ve da ha geç kalkılıyor. Grandner, “Bu kötü bir şey değil. Uyku da geçen ekstra zaman, özel likle sabahları, beyninizin en canlı rüyaların gerçekleştiği derin uyku türü olan bir veya iki REM döngüsünü tamam da korku dolu olabiliyor. Bun lamasına izin verebilir. Daha da medyaya ve salgınla ilgi önce rüyalarımızda ilginç ola li gelişmeleri ne kadar sıklık na gelmeden filmi durdurdu. la takip ettiğimiz, kaygılarımı Şimdi, bunu yapmıyor olabili zı nasıl yönettiğimiz, başkala riz" diye açıklıyor. rı ile nasıl paylaştığımız gibi Bu renkli rüyalar tabii böy faktörlerin de hayli rolü var.” le sürüp gitmeyecek. Bedeni Artık film durmuyor miz ve beynimiz yeni duruma alıştıkça rüyalar da eski düze Tüm bunlar 11 Eylül saldı nine girecek.. rılarının sonrasında insanla rın gördükleri rüyaların analizinde ortaya çıkan unsurlar olmuş. Kaynak: https://www.weforum. org/agenda/2020/04/asleepexpert explainswhyyourehavingsuchvividdreamsduringthecoronavirus pandemic/ Bir zamanlar yağmur ormanı varmış GÜNEY KUTBU TEBEŞİR DEVRİNDE ILIMAN İKLİMDİ Güney Kutbu günümüzde soğuk ve yaşama elverişli olmayan bir yer. Ama ya çok çok eskiden? Fosil buluntularından 250 milyon yıl önce bölgede ilkel sürüngenlerin yaşadığı anlaşıldı. Hatta 90 milyon yıl önce de dev titanozorlar bile dolaşıyordu Güney Kutbu’nda. Tebeşir devrinin sonunda ise günümüzdeki ördeklerin ataları gökyüzündeki yerlerini almışlardı. Peki bu nasıl oluyordu? Çünkü tebeşir devrinde iklim günümüzdekine göre çok daha sıcaktı. Ya buzullar? Alfred Wegener Enstitüsü’nden Johan Klages, bu sorunun yanıtını bulabilmek için araştırma gemisiyle Amundsen Denizi’nin dibin den alınan karot örneğini inceledi. Buluntular 90 milyon yıl önce Antarktika’da zengin tür çeşitliliğine sahip yoğun bir bitki örtüsünün bulunduğunu kanıtlıyor. Bitki kalıntılarının birçoğu Batı Antarktika’nın kıyı alanı 9383 milyon yıl önce, içinde bol iğneli ağaçlı ve ağaç eğrelti otlarıyla dolu bataklık bölgeydi. Bu da tebeşir devrinin ortalarında sıcak olduğu ve Antarktika’da ılıman koşulların hüküm sürdüğü anlamına geliyor. Yılın ortalarında bölgedeki hava sıcaklığı yaklaşık 13 dereceydi. Yaz aylarında 19 dereceye kadar çıkıyor, hatta deniz suyu 20 derece kadar oluyordu. Yılda düşen yağış mik tarı ise yaklaşık 1120 milimetreydi. Batı Antarktika o zamanlarda bile Güney Kutbundan pek uzakta değildi. Uzmanlar 81.9’luk bir güney, Paleo enlemi tespit ettiler. Yağmur ormanı ise buna göre Güney Kutbu’ndan yaklaşık 900 kilometre uzaklıkta yer alıyordu. Bu da hayvanlar ve bitki dünyasının kış aylarında dört aylık kutup gecesine dayanmak zorunda oldukları anlamına geliyor. Aynı şey o tarihlerde Kuzeyde yaşayan dinozorlar için de geçerli. Peki, kutup bölgelerinde eksik olan güneş ışığına rağmen iklim nasıl bu kadar ılıman kalabilmişti? Araştırmacılar, o dönemin iklim koşulları nı bir Paleoiklim modeliyle tasarladılar. 3 şarta bağlandı Sonuca göre 90 milyon yıl önce Batı Antarktika’daki iklim koşulları sadece üç şartla mümkün: 4 Güney Kutup bölgesinde büyük buz tabakalarının olmaması gerekiyordu. 4 Tüm Antarktika bölgesi yoğun bir bitki örtüsüyle kaplı olmalıydı. 4 Ve atmosferdeki CO2 değerleri de herhalde tahmin edilenden daha yüksekti. Kaynak: Temperate rainforests near the South Pole during peak Cretaceous warmth, Nature, 1.04.2020. 10 MADDEDE DİJİTAL KÜLTÜR TANAL TÜRKOĞLU Kaynak: VisualCapitalist.com BİLİMKURGUDAN GERÇEĞE 10 UYGULAMA n TVTelefon entegrasyonu (Jet Mutfak2019) giller1962, FacebookPortal 2018) n Cep telefonu (Uzay Yo n Temizlik yapan robot (Jetgil lu1966, Motorola1973) ler1962, iRobot Roomba2002) n Satrançta insanı yenen ro n Yemek pişiren robot bot (Dr.Who1977, IBM DeepB (Jetgiller1962, Moley Robot lue1997) n Simültane tercüme (Otostopçunun Galaksi Rehberi1979, Google2019) n Akıllı gözlük (Back to the Future1989, Google2013) n Akıllı kol saati (Back to the Future1989, AppleWatch2015) n Kişiselleştirilmiş reklam (Azınlık Raporu2002, Tesco2013) n Mimiklerden suçlumağdur tespiti (Person of Interest2011, İngiltere2018) Üç farklı ülkeden üç makale ‘SAKIPSABANCI ULUSLARARASI ARAŞTIRMA ödüle değer görüldü ÖDÜLLERI’ SAHIPLERINI BULDU Sabancı Üniversitesi Onursal Başkanı merhum Sakıp Sabancı’nın vasiyeti üzerine ve rilmeye devam edi len ve bu yılki te ması “Ekonomi ve Türkiye’nin Ge leceği” olan “Sakıp Sabancı Ulus Güler Sabancı lararası Araştırma Ödülleri” sahiplerini buldu. Üç farklı ülkeden üç makale ödüle değer görüldü. Sakıp Sabancı Ödüllere ilişkin açıklamada bancı Uluslararası Araştırma bulunan Sabancı Üniversitesi Ödülleri’nin sosyal bilimler Kurucu Mütevelli Heyeti Baş alanında Türkiye’de bir ilki kanı Güler Sabancı, Sakıp Sa başlattığını belirterek “Mer hum Sakıp Bey, her zaman uluslararası düşünmeyi teşvik ederdi. Sakıp Sabancı Uluslararası Araştırma Ödülleri Türkiye’nin sosyal bilimler alanındaki uluslararası vizyonuna önemli katkı yapıyor” ifadelerini kullandı. Bu yıl, Toronto Üniversitesi’nden Jonathan D. Hall’un “Yol Ücretlendirmesinden Herkes Kazançlı Çıkabilir mi? Trafik Yoğunluğu Fiyatlandırmasının Toplam ve Bölüşümsel Sonuçlarının Tahmini” maka lesi, Amsterdam Vrije Üniversitesi’nden Hans Koster’in “Yeşil Kuşak Politikasının Refah Etkileri: İngiltere’den Kanıtlar” makalesi, Kalifornya Berkeley Stern Üniversitesi’nden Nick Tsivanidis’in “Kentteki Toplu Taşıma Altyapısının Etkisinin Değerlendirilmesi: Bogotá’daki Trans Milenio’dan Bulgular” makalesi ödüle layık görüldü. Jüri Özel Ödülü London School of Economics (LSE) Profesörü Lord Nicholas Stern’e verildi. l İSTANBUL/Cumhuriyet