Katalog

1 8 9 MART K2o0or2d0inaPsyAonZARTESİ 1 Koordinasyon TASARIM: BAHADIR AKTAŞ DİZİ SOL DTÜÜNRYKAİKcY’DEeüA’hDrEaelseetlilveşeme yolsuzluğu ar2tırdı SOL DTÜÜNRYKAİY’DEA’DE 2 D eğişimi iyi anlatan sözlKeorodrdeinnasbyion ri şudur: “Değişim rüzgârları esmeye başladığında, akıllı insanlar de DTÜÜNRYKAİğdaY’inurDDlvEmaeaAt’ğerıDimnşöiErıkmeiursir.ne”aşrdö,oyağklaeındllıiınro:glmözaüyyalnelar “Doğada en güçlü olan değil, OL değişime en iyi ayak uyduran Shayatta kalır.” 3 1990’larda küreselleşme rüzgârları tüm dünyayı sardığında, sadece sermayenin küreselleşmesi egeKmooerndingaüsyçolnerce be Koordinasyon nimsendi, bir bakıma dayatıldı. DTaİlFÜıllÜukdkNkıRidğutYaaıKy,lbAga“İıamTY’saDyüaErü’rAin’ekhDıcsineneE1ldSd9aoi9ğmn2iung’d”adesebıkanFşaırllaıveknumcreis muştu. Küreselleşme her alana OL yansıyacak, artık başka bir düSşünceye, başka bir düzen ara 3 yışına gerek kalmayacak! Da ha o günlerde gerçekleri görüp uyaranlar oldu, ama dalga çok yükselmişti. O günlerKdooerndinbausygoün ne küreselleşmenin sonuçlarını tek sözcükle ifade etmek gerekirse şu oldu: Eşitsizlik! Thomas Pikety’nin yazdığı, İş Bankası Yayınları’ndan çıkan “21. Yüzyılda Kapital” kitabının yarıdan fazlası, eşitsizlik sorununa ayrılmış. 1991 yılında Sovyetler Birliği’nin yıkılması, beraberinde “Avrupa komünizmi” akımının çökmesi, Çin’i yöneten Komünist Partisi’nin küresel dalgaya karşı kendini koruyarak ayak uydurma siyaseti izlemesi, küreselleşmeye karşı alternatif, güçlü bir seçeneğin üretilmesini zorlaştırdı. Bu konuların tümünün ayrıntılarına, bu bölgeleri bilen insanların bilgisi ışığında ineceğiz. Bugünkü bölümde Felsefe Kurumu Başkanı, filozof Prof. İoanna Kuçuradi’yle ufuk turu yapacağız. En öne insan SOL DTÜÜNRYKAİY’DEA’DE SOL DTÜÜNRYKAİY’DEA’DE hakları konmalı 4 Koordinasyon 4 Koordinasyon rof. İoanna P DTÜÜNRYKryiAimİdY’ieDEvvKlaerA’uirDmsçsouüEinnrrraieandnsiaı’tynraeddr,ıaınmbsdianadnyeçaıval OL ğımıza ne ad verileceğiSni sorduk: “Çağımıza ben 5 bir ad vermiyorum. Ama başkalarının “postmo dern çağ” dedikleri çağın ana şın; ö“aznelyltiğhiinoglagnoKaeonsor/ldaninyeaısoylon sa olur” anlayışının gelip sınırlarına dayandığını gö rüyorum. Bu anlayışa gö re her şey eşdeğerdir. Oy sa değer ve değerlerle il gili felsefi bilgimiz varsa, her şeyin eşdeğer olmadı ğını görmek zor değil. Ça ğımız ile eskiçağdan orta çağa geçişteki dönem ara sında birçok paralellik gö rüyorum. Bunun başın da sinkretizm ‘her şeyi ay nı çuvala koymak/eşdeğer saymak’ özelliği var.” SOL DTÜÜNRYKAİY’DEA’DE 5 Koordinasyon ‘Özgürlüğü öğrenemedik’ Prof. Kuçuradi, küreselleşmenin sonuçlarını da şöyle özetliyor: Prof. Kuçuradi, çocukların ve gençlerin kamburları oluşmadan etik ve insan hakları eğitimi görmelerinin uygun olacağını söylüyor... “Küreselleşme derken, küresel leşmeye neyin küreselleştiğiyle bir biliyor. Bu ‘hayır’ demenin ‘niçin’i likte bakmak uygun olur. Bugün ne baktığımızda, ben, açık bilgisine ‘küreselleşme’den, yaygın şekilde, sahip olmak şartıyla insan hakları serbest pazarın küreselleşmesi ve nı koymak için diyorum. Çok üto bazı ‘moda’ların dünya düzeyinde pik şeyler söylediğimi düşünebilir yayılması anlaşılıyor. Bu da, dün siniz. Ama mümkün. Ütopik, ancak ya düzeyinde yoksulluğun ve ceha imkânsız olandır.” letin ortadan kalkması şöyle dur Prof. Kuçuradi, küreselleşme sun, artmasına yol açıyor. Ama kü nin sadece sermayenin sınır reselleşen, insan hakları olsaydı, sız özgürlüğü anlamına gelmesin dünyamız bambaşka olurdu. İdeo den duyduğu rahatsızlığı dile ge lojilerin öldüğü söyleniyor, evet. İn tiriyor: “Özgürlükçülük başımızın san haklarına ilişkin de benzer id derdi oldu. Özgür olmak öğrenile dialar var. Ama bunu söylerken cek bir şeydir. Ama insanların ço ‘ideoloji’den ne anlıyor söyleyen ğu bunu öğrenmedikleri için, ‘öz ler? İdeolojiler, genellikle, bir dün gür olmak’tan canlarının istedi ya görüşüne göre tasarlanan bir ğini, akıllarına eseni yapmayı an ‘düzen’in yaratılma lıyor. Böyle anlaşı sı, yaratılmışsa da sürmesi için, toplumsal / kamusal ilişkileri düzenlemeye iliş Şiddetin arttığı, sömürünün ve yoksulluğun azaltılamadığı düzenlere lan özgürlüğün eğitime verdiği zararları da görüyoruz. Ne var ki, insan hakları kin davranışları sü ‘hayır’ demek şart” perspektifinden bak rekli belirlemesi is diyor: “Ama yetmiyor. tığınız zaman, artık tenen siyasal davra ‘Hayır’ demenin yerine işçipatron görmez islrvrklvmklllsnruaııesıeaaeaaaeınerrügşnşknlrrnriıkee.mmtşnıdhndn,kayşirıİuedragomişçkşalvinrreaörtesybüetyueıomrzekdıouznarbmmyelbgraçflm.piuaaa.faeuıllBeaaçkiyrraBprlkalıysüıakaneraimukrınırdntoklrkınamnııüımdalaylidoddalatrnfyeoaşaaaaa.ardyfırruravryfkYaeı.sbıgiikşklanrrkhoiNuelykpkaiearırllsıaenanrl/nkeaednahiorllaaaledybrkngluı‘ilaneşilşağçgBlairrdiçuaiueınrzsanirtknnai‘hıdındhige’ymyikaeieanlelyooeaayebrsokrryneıaiglh“seo,irrbmnan,kYeuh’etsenasrbieldmöilaarkraıalpkier.eerykoşbşnta.naÇşşommlıneişeğ,tlmeülmyimıemmeıayycnmiensaçolıakaeyeniiıısrkdünnkkkzari.ıünepiçştdbiüınğeunmzpgsgksblmrıeguiuien“eecöainzrüiüGsçernnlnabzeiüioeny,nöiuzöddbdlPşkimnar,”lznüiüyvirülüpelyt.küiszabdyoe”oaomşeakgşonifriüplnlrr.ğnameülialdkleabeBidrultdbnennaeerivöiımüçunddlrğmrfoelesişaaeçeıersişrgaküerşülgaeslösydhikknebkdaoclyoraerlöceKnreüüioniıhpşeluçğyirryuüriasninişe,aaoniirn na, etik ve insan hakları perspek kayboldu. Küreselleşmeciler, eşit tifinden ne olduğuna bakmak uy sizliğe bir çözüm bulunacaksa, dü gun olur.” zenimiz bozulmadan bulunmalı di Bu gidişe karşı çıkarken “ha yor. Buna karşı çıkmak gerekir. yır” demek yeterli mi? Prof. Kuçu Prof. Kuçuradi, “Yaratıcı düşün radi, “Şiddetin arttığı, sömürünün cenin ortaya çıkması için gerçek ve yoksulluğun azaltılamadığı dü bir demokrasi ortamı gerekir. De zenlere ‘hayır’ demek şart” diyor: mokrasinin gelinen noktada durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz” sorusuna yanıtı şöyle: “Benim “demokrasi”yle pek aram yok. Çektiklerimizin önemli bir kısmı, değer bilgisi olmayan insanların oylarından dolayı “demokrasi sayesinde” oluyor. İlk önce demokrasinin hangi konularda söz konusu olduğunu, hangi konularda söz konusu olmadığını bilmek gerek. Ayrıca demokrasi felsefi değer bilgisiyle donatılmış yurttaş gerektirir. O zaman demokratik kararlar önemlidir. Aksi takdirde, demokrasi, Platon’un deyişiyle ‘ohlokrasi’ye (sürünün egemenliğine) dönüşür. Türkiye olarak da, dünya olarak da, eğitimde önemli değişiklikler yapmamız gerekir; değer ve değerler bilgisiyle donatılmış insanların yetişebilmesini sağlaya bilecek bir eğitime ihtiyaç vardır.” Prof. Kuçuradi, solun sorunlara yanıt verebilmesi, doğanın tahribinden kadın sorunlarına kadar her türlü sorunun çözümü için en öne “insan haklarının konması gerekir. Buradaki başarı, tüm sorunlara çözüm getirecek” diyor. ‘İstediğini yaptırmanın en kolay yolu dindir’ Prof. Kuçuradi, Türkiye’de de uzun dönem tartışılan, “siyasal İslam”a ilişkin düşüncelerini şöyle aktardı: “İnsanlık tarihinde dinlerin siyasal amaçlar için kullanıldığını sık sık görüyoruz. İnsanlara bir istenileni yaptırmanın kolay bir yoludur bu. Dinlerin bir dogma yanı, bir de ahlak yanı var. Bu ahlak yanı, çoğunlukla kültürel değer yargılarından oluşuyor. Modern devlet öncesinde bu ahlakın sosyal işlevi vardı. Sizin sözünü ettiğiniz tartışma, sosyolojik perspektiften yapılan bir tartışmadır. Bir saptamadır ama sonuçları pek tartışılmıyor.” “Ama yetmiyor. ‘Hayır’ denenin ye YARIN rine nelerin konması gerekiyor, bunu da bulup söylemek gerekir. l CHP: ‘DEVLETİN PARTİSİ’ GÖRÜNÜMÜNDEN ‘KORUYUCU PARTİ’YE! Çünkü daha beter şeyler de kona l FİKRET BILA’YA GÖRE CHP İKTIDARINA GIDEN YOL! Çelişkilerin ortasında İspanya MERTCAN İPEK şamanın koşullarının sağlanması için anaya MADRID ÖZERK ÜNIVERSITESI sa çerçevesinde siyasi normalleşme ve diyaloğun önünün açılması” şeklinde somutlaşı Uzun süredir hükümet kriziyle boğuşan İspanya, siyasette hâkim olan kördü yor. Katalonya krizinde çözülmesi gereken önemli bir konu, bağımsızlık referandumu ğümü çözmek için, 10 Kasım 2019’da genel seçime gitti ve merkez solda konumla nu düzenledikleri gerekçesiyle yargılanan dokuz Katalan siyasetçinin, Yüksek Mah nan İspanya Sosyalist İşçi Partisi (PSOE) birinci parti seçildi. Fakat, partinin elde etti keme tarafından 14 Ekim 2019’da verilen kararla, isyana teşvik ve kamu kaynakları ği oy oranı, tek başına iktidar için yeterli ol nın kötüye kullanılması gibi suçlardan 9 ile madı ve PSOE lideri Pedro Sánchez, 48 saat içinde sol parti Unidas Podemos’un lide 13 yıl arasında hapis cezalarına çarptırılması. Hatırlanacağı üzere, bu kararın ardın ylslçlor(tr“olrpSmdrmtttk3dsiıiiHeeaiaiieeoaüsnskoayleaa5enaeamnkPrkrvyiSağnkerğrtr0ndehknikt;şedbttaoml)árukseikdikiikuüglıKta”bainmğl.ndtnaPacre”,aeoelksisşloiPSlkcevldPlorhPyikkaolaübuıylisnlaehuduisnasaelüinıSylkameko(eIsgrntieenrerdrmgaaskıaOretml;tmçrrzdnaiaeialybysüvkUtçekkasleeuEnataiobraaieıemi’gesibzvsnsi,hıngd;vşlnnkekllvıo“egnrieekiiıanöeeıePayrde”hrkieegmslö;riluf,lrlstdksePkçiçlaaaeyıeasrKminedmrtkb’iialei)ıüsylaylerzu.epkndaroaummeıkeaaşsleuhiçBlraaurPteiğ,agkplaaiyskrn”“aehümziruelenorsacüliieetnğrâmlenaklulyrridaboasenekarnp)aryboinfeüödnniıekasöttarkcaadavynliisğmnoav1iuırdmnlzıütselcrıkadmyagiyenükene7aşetniieimöğzaelostkiponVgaka6keilktbtgıs)ansseialndoniiâoaki,tcl’öeionfeğoüyieirrerraıuxiCrmleKçlsıalprsnikidn’ekkkrPştiruaaooduuzagüoudaeaçlnysholnaedlıyeğalarinıraıoatallkgıaasstrü(lkaaiinclişrirekrarmıidsdmirdaeyıaçaeabkradayaüoıakkaıdudm’i.eülkkoüdynrçaserihenPAbaoknyşeotaarkitrapılonüiıanligesdorleodrnhlsadplkosehcödyırakeyvaa(“ülrıibuaalfaasaVebs.taolsüekstkliprğeaüualük.ü,ıBkırlsnlluueeygğkyüüaeiUldmslrşmldssrişzdarnakneçaeşaaenüaıiııdzoaeaknsm,irsrraicrnıPlgpntpnışsnıiianmeiıKirnaesnnnadnioSztaualbrgbslıvraadkiiBıaıelliO.nsşöakeiedösioiitşgessszarskiAgıaknççEulsyienisahiVöraninlkshePnyöiatdlbaavsKyümlcymoesoeeeraacozisğneigaekdaaldoxrüblaie,dlllgiılöeütekieipşysoBmzkemleğalönremtriyleang,öymidaloıiirllr,alarrleeSeaüleeöelisee.gtalnkmostmrnázrdlbgriternmKesiidylealsaiislasrneemaeuvrnacesrolaerekyatntleercrrYkıesdşreeltkmltoefce,elhcerihUıoıüasıaıaelrskaniekllrskanşbednialuaokkrkMnsoçokoğtduetieuzmedlyskaeaidihkıiiinsllanzd’ernslenaıyrmt.döipaooaloğsdenyaca,yakdmrsAebnkairaılrdriilıtsosyşdnmağivulitkniünrMyaelsagraıngaPkaneıitiPnenşcasiğyudisbeödurvfsSr’alzuotıasoınesıieiieşennesenaönüdrhlzOldkiolt,idrttscdtk.ieuysırnekçiry,euvneEsnaiüenalalaPeikeiğoeeeİmu.drszglrtlhdsnPiatimiiebalarnmkiklçeülnolpdkaıeoigğes,bauyaneulniednatugeiesesvrCrıipdnnasnibf’llianuurıö’eandçlninelionuaa,ilureau,ğybğdezmamire.tasnıy1cynltePaduçmiicrıiyurmaprlel0oeerı’köaSrmmöetkdaatrmzaenrdykeıadaOnaKalaarekasaalırvakuütnaEüeina lunda konumlanan ve Katalonya’daki bölgesel partiler içinde en fazla oya sahip Esquerra Republicana de Catalunya (ERC) ve geçmiş dönemde ETA’yla olan bağlantılarıyla gündeme gelen Bask ayrılıkçı partisi Euskal Herria Bildu (EH Bildu), güven oylamasında çekimser kalarak, sol azınlık hükümetinin yolunu açtı. 165 “hayır” oyuna karşılık 167 azınlık hükümetinin öncelikle ayakta kalması, öngördüğü sosyal reformları meclisten geçirmek için küçük partileri ikna etmesi ve Katalonya krizine, birlikte yaşama kültürünü yeniden inşa edecek şekilde kalıcı çözüm bulması gerekmekte. Avrupa soluna umut ışığı mı? PSOEUnidas Podemos koalisyonuna, İspanya İç Savaşı’ndan bu yana sol karakteri en fazla öne çıkan hükümet gözüyle bakılıyor. Her ne kadar demokrasiye geçisin ardından PSOE’nin tek başına iktidar olduğu veya azınlık hükümeti kurarak İspanya’yı yönettiği yıllar ol “evet”le kritik eşiği aşan sa da, kemer sıkma politika PSOEUnidas Podemos ko larına karşı sokaktan yükse alisyonu, güvenoyu elde etti ve İspanya’nın len antikapitalist eylemler 1970’lerin sonunda Franco diktatörlüğünden den doğan Unidas Podemos’un koalisyon or demokrasiye geçişinin ardından ilk koalisyon tağı olması, bu tespite yol açıyor. Burada he hükümeti kurulmuş oldu. yecan ve bir o o kadar hüzünle anılan İç Sa vaş öncesi sol koalisyon ise 1936 seçimle Franco’nun Hayaleti: Vox İspanya’da demokrasiye geçilmesinin ardından ilk niteliği taşıyan bir başka durum, radikal sağ söylemleriyle öne çıkan Vox’un yükselişi. 28 Nisan seçimlerin rini mecliste ezici bir çoğunlukla kazanan ve Franco’nun yönetimi ele geçirmesinden önce 2. Cumhuriyet’in demokratik yolla seçilen son hükümeti olan, PSOE önderliğindeki sosyalistler, komünistler, cumhuriyetçiler ve sosyal demokratlardan oluşan Halk Cephesi blokuydu... Destek verenler arasın de beşinci ve 10 Kasım seçimlerinde üçüncü da, ERC, yani Cumhuriyetçi Katalan Solu da parti konumuna yükselerek popülaritesini ar vardı. Ancak, 1936 Şubatı’nda göreve baş tıran Vox, göçmen karşıtı, toplumun azınlık layan koalisyona karşı, sadece aylar sonra ta kalan kesimlerini ötekileştiren ve aşırı mil Franco önderliğinde askeri ayaklanma başliyetçi söylemlerle adeta Franco’nun hayale ladı. İç Savaş sırasında faşizme “geçit ver tinin yeniden İspanya’nın üzerinde dolaşma meyeceğiz” şiarıyla direnen cumhuriyetçisına neden oldu. Avrupa’da son yıllarda yük ler, sonunda Hitler ve Mussolini’nin desteği selen radikal sağ karşısında mevzi kaybeden ni alan Franco’ya karşı kaybetti ve İspanya, sol siyasete bir umut ışığı olması bakımın 1939’dan Franco’nun öldüğü 1975’e kadar dan; sol azınlık hükümetinin vaat ettiği sos istibdat rejiminde yaşamak zorunda kaldı. yal reformları gerçekleştirmesi ve başarılı bir Bugün de, pusuda bekleyen radikal sağın/ grafik çizmesi önem taşıyor. Ancak, Sánchez faşizmin yükselişine, yüksek işsizlik ve yok en ufak sendelemesinde güvensizlik oyuyla sulluğa karşı sol azınlık hükümetinin önce bir erken seçime zorlanabileceğinin farkında. likle ayakta kalması, öngördüğü sosyal re Bunun için, PSOE Unidas Podemos hükü formları meclisten geçirmek için desteğine metinin, siyasal yelpazenin sağındaki parti ihtiyaç duyduğu küçük partileri ikna etmesi lerle mücadeleyi ve ayrılıkçı Katalan partiler ve Katalonya krizine, birlikte yaşama kültürü le, özellikle de ERC ile zorlu uzlaşı çabalarını nü yeniden inşa edecek şekilde kalıcı bir çö aynı anda sürdürmesi gerekecek. züm bulması gerekmekte. Zira, PSOE Uni Katalonya Krizi das Podemos koalisyonunun yukarıda belirtilen gündem maddelerinden birinde başa Öte yandan, ayrılık yanlısı Katalanların gü rısız olması, yeniden doğacak bir siyasal is venoyunda çekimser kalmak için koşul ola tikrarsızlık ortamında dengelerin sağın lehi rak öne sürdükleri “hiçbir kırmızı çizgi ol ne kaymasına ve zaten yeterince kaygı ve maksızın” diyalog masasına oturma çağrısı rici şekilde hızlı yükselen Vox’un daha faz nın da ilerleyen aylarda hükümeti zor duru la mevzi kazanmasına, ayrıca Katalonya kri munda bırakması yüksek olasılık. İspanya’da zinin de içinden çıkılmaz bir kördüğüm ha ayrılıkçılığa karşı İspanya’nın bütünlüğünü line gelmesine neden olabilir. Sol koalisyo savunanlara verilen isim “constitucionalis nun başarılı olması ve ülkenin önemli sorun ta”, bu da anayasaya bağlılık anlamına ge larına etkili çözümler getirmesi ise sadece liyor ve hükümet ortağı iki parti de kendi İspanya solu için değil, son yıllarda kaybet ni bu şekilde tanımlıyor. Bu duruş, yukarı tiği gücü yeniden toparlama arayışında olan da bahsedilen 10 maddelik reform paketinin Avrupa solu için de Akdeniz’den doğan bir bir maddesinde de “Katalonya’da birlikte ya umut ışığı olacaktır.