Katalog

8 29 ŞUBAT 2020 CUMARTESİ EDİTÖR: ÖZGÜR ÖZKÜ TASARIM: SERPİL ÜNAY HABER ÇATIŞMAZLIĞIN GARANTÖRLÜĞÜNDEN ÇATIŞMA GİRDABINA: TÜRKİYERUSYA Adım adım yükselen gerilim Astana ve Soçi süreçleriyle köklü bir çözüm üretilemeyen İdlib meselesi, TürkiyeRusya ilişkilerinin de geleceğini belirleyecek bir sorun oldu. Türkiye ile Rusya’nın garantörlüğünde 2018’de silahsızlanma bölgesi ilan edilen İdlib’de son dönemde Ankara ve Moskova arasında yaşanan gerilim, 33 Türk askerinin şehit olduğu hava saldırısıyla krize dönüş tü. Türkiye ile Rusya birbirlerini Soçi Mutabakatı’na uymamakla suçlarken, Astana ve Soçi süreçlehüseyin riyle köklü bir çözüm hayatsever üretilemeyen İdlib meselesi, TürkiyeRusya ilişkilerinin de geleceğini belirleyecek bir sorun haline geldi. Astana süreci çerçevesinde 2017’de İdlib, Suriye’deki dört çatışmasızlık bölgesinden biri ilan edilmiş, diğer çatışmasızlık bölgelerinde Suriye ordusunun kontrolü sağlamasıyla buralardaki silahlı muhaliflerin İdlib’e geçişi sağlanmıştı. Türkiye ve Rusya’nın, Eylül 2018’de Soçi’de vardıkları mutabakatla Türkiye, İdlib’de “ılımlı” silahlı muhaliflerle “terörist” grupları ayırmak gibi zorlu bir yükümlülük üstlenmiş, ayrıca mutabakatla M4 ve M5 karayollarının 3 ay içinde trafiğe açılması hedeflenmişti. Mutabakatta, Rusya’nın da İdlib’de askeri operasyonlardan kaçınılması için gerekli önlemleri alması öngörülmüştü. Mutabakatın ardından İdlib’de El Kaide bağlantılı terör örgütü HTŞ’nin etkinliği artınca Suriye ordusu “teröristlerle mücadele” gerekçesiyle operasyonlara başladı. Rusya da Soçi Mutabakatı’nın teröristleri kapsamadığını belirterek bu operasyonlara destek verdi. İlk kriz Morik’te Rusya ile ilk İdlib gerilimi, geçen yıl ağustos ayında Suriye ordusunun, İdlib’in güneyindeki Han Şeyhun’a operasyonuyla yaşandı. Morik’teki 9 numaralı Türk gözlem üssüne takviye kuvvetlerin ilerleyişi sırasında Türk askeri konvoyu, hava saldırısına uğradı. Saldırıdan Türk askerleri etkilenmedi, ancak saldırının ardından Rusya’dan, Türkiye’nin yükümlülüklerini yerine getiremediği ve bölgeden terör saldırılarının geldiği yönünde açıklamaların yapılması, iki ülke arasındaki görüş ayrılığını su yüzüne çıkardı. Han Şeyhun’da Suriye ordusunun kontrolü sağlamasının ardından Morik’teki Türk gözlem noktası yerinde kaldı, ancak buraya takviye, Rusya’nın yardımıyla yapılmaya devam etti. Süreç içinde birçok Türk gözlem noktası, Suriye ordusunun kontrolündeki bölgede kaldı. 7 binden fazla asker Ocak ayı ortasında Suriye ordusu, İdlib’de operasyonlarını yoğunlaştırınca Türkiye’nin tepkisine karşın Rusya, aktif desteği sürdürdü. Türkiye, hava sahasını kullanamamasına karşın şubat ayı başından itibaren İdlib’e askeri sevkıyatını yoğunlaştırdı. Muhaliflere yakın Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, 23 Şubat’ta İdlib bölgesinde 7 binden fazla Türk askeri bulunduğu bilgisini paylaştı. Önceki günkü saldırıyla birlikte İdlib’de şubat ayı başından bu yana çoğunluğu hava saldırısında olmak üzere toplam 51 asker şehit oldu. Türkiye, saldırının ardından NATO’yu istişareler için toplantıya çağırırken İdlib meselesi, AnkaraMoskova ilişkilerinin geleceğini belirleyecek önemde bir konu haline geldi. Bu arada Ankara’da Dışişleri Bakanlığı’nda TürkRus heyetleri arasındaki görüşmeler, dün de devam etti. l ANKARA NECATİ SAVAŞ Rus Büyükelçiliği’nde önlem İdlib’de 33 askerin şehit olduğu haberinin ardından Ankara Emniyet Müdürlüğü, Rusya Büyükelçiliği’nin çevresinde yoğun güvenlik önlemi aldı. Olası protesto gösterilerine karşı büyükelçiliğin sokağı polis tarafından araç giriş çıkışlarına kapatıldı. Rusya’nın Ankara Büyükelçiliği Basın Ataşesi İrina Kasimova, Sputnik’e açıklamasında, “Dün (önceki gün) büyükelçilik ve Rusya’nın Türkiye’deki diğer diplomatik temsilciliklerin güvenliği polis özel timler tarafından artırıldı. Bunun için Türk tarafı kapsamlı önlemler alıyor” dedi. Rusya’nın Ankara Büyükelçisi Aleksey Yerhov, İdlib’de Türk askerine yönelik saldırıların arttığı dönemde bir internet sitesine verdiği demeçte, “Doğrudan tehditler alıyorum. Gerçekten kimse geçmişten ders çıkarmıyor mu?” demişti. l ANKARA/Cumhuriyet Erişim engellendi İdlib’deki saldırının ardından Türk Telekom’un sosyal medya platformlarına erişimi 27 Şubat saat 23.00 itibarıyla kısıtlandı. Yiğer büyük operatörler Vodafone ve Turkcell’in de yaklaşık saat 00.20’de aynı sosyal medyaya erişimi kesti. İnternetteki erişim kesintilerini gerçek zamanlı takip eden NetBlock.org platformunun verilerine göre, 27 Şubat saat 23.30 itibarıyla sosyal medya platformları Twitter, Facebook, Instagram’a erişim ta mamen, mesajlaşma uygulaması WhatsApp ile video paylaşım sitesi YouTube’a da kısmen engellendi. Bu operatörlerden kısıtlamalarla ilgili açıklama gelmedi. NetBlocks, operatörlerin kısıtlaması dışında Türkiye’de internet performansında bir sorun yaşanmadığını belirtse de sosyal medyadaki kullanıcılar internette genel bir yavaşlamanın olmasından şikâyet etti. Dün sabah saatlerinde de Twitter, Facebook ve Instagram’a giremeyen ve WhatsApp ile YouTube’a erişimde zorluk yaşayan kullanıcılar, VPN uygulamalarıyla bu sitelere girilebildi. Soruşturma başlatıldı Öte yandan Ankara ve İzmir Cumhuriyet Başsavcılığı, İdlib saldırısında şehit olan askerlere ilişkin sosyal medya üzerinden provokatif amaçlı ve gerçeğe aykırı yayımlanan paylaşımlarla ilgili soruşturma başlatıldığını duyurdu. l Haber Merkezi Cihat vurgulu hutbe Türkiye genelindeki camilerde Diyanet İşleri Başkanlığı’nca hazırlanan “Hak uğrunda mücadelemiz, birlik ve beraberlik ruhumuz” konulu cuma hutbesi okundu. Hutbede, Mehmetçiğin, mazlumun yanında, zalimin karşısında, iyilik için cephede, insanlık adına siperde olduğu belirtilip “De ki: Hak geldi, batıl yıkılıp gitti. Zaten batıl yıkılmaya mahkumdur” ayetine iman ederek Hakk’ın yanında olduğu vurgulandı. Hutbe, “Üzülmeyin. Eğer iman etmişseniz üstün olan sizlersiniz” ayetine bağlanarak Mehmetçiğin zaferden zafere koştuğu söylendi. “Mehmetçik, peygamber efendimizin ‘Ellerinizle, dillerinizle ve mallarınızla cihat edin’ nebevi çağrısına uyarak düşmanın hayasızca akınına dur demektedir” ifadelerine yer verildi. l ANKARA/Cumhuriyet NECATİ SAVAŞ ANKARA’DA PROTESTO GÖSTERİSİ 33askerin şehit edilmesi Ankara’da Hacı Bayram Veli Camii’nde protesto edildi. Hacı Bayram Camii’nde cuma namazı sonrası bir araya gelen yurttaşlar, İdlib şehitleri için dua etti. İHH, MemurSen, İnanç Özgürlüğü Platformu, Anadolu Gençlik Derneği’nin organize ettiği eyleme katılan kalabalık, Esad, Rusya ve ABD aleyhinde sloganlar attı. ADD’den ‘dış politika’ eleştirisi Avukatların adalet yürüyüşü ertelendi Avukatların Ankara’da, “Yargı bağımsızlığını, hukuk devletini ve adil yargılamayı aramak ve yürütmenin yargıya müdahalesini kınamak” amacıyla 2 Mart Pazartesi saat 13.00’te cüppeleriyle yapmayı planladığı yürüyüş İdlib’deki saldırı gerekçesiyle ertelendi. Ankara Barosu’nun açıklamasında, “Duyduğumuz derin acı ve şehitlerimize saygı gereği 2 Mart 2020 tarihinde Ankara’da yapılacağını duyurduğumuz yürüyüşün ileri bir tarihe ertelendiğini basın, kamuoyu ve meslektaşlarımızın bilgisine sunarız” denildi. l Haber Merkezi Atatürkçü Düşünce Derneği’nden (ADD) İdlib’de yaşanan ve çok sayıda askerimizin şehit olmasına neden olan saldırıya ilişkin “ADD’nin tüm Genel Merkez kurulları, 29 Şubat’ta (bugün) Ankara’da acilen toplanacaktır” açıklaması yapıldı. Açıklamada, İdlib’de şehit olan askerler için başsağlığı dilenerek “Yurtseverlerden kurulu bir büyük demokratik kitle örgütü olarak; Büyük Atatürk’ün ‘Gerçekleri konuşmaktan korkmayınız’ direktifini yerine getirmeyi bir görev kabul etmekteyiz” ifadelerine yer verildi. Açıklamada şunlar kaydedildi: “Atatürk’ün ‘Yurtta barış dünyada barış’ felsefesi, yaratılan algı operasyonlarıyla, edilgen olduğu şeklinde topluma yansıtılmıştır. İçerik göz ardı edilmiştir. Bu bir emperyal oyundur. Böylece başlayan süreçte; siyasal İslamın iktidar olmasıyla “Yeni Osmanlıcılık” hayalciliği dış politikada etkin olmuştur. Dışişlerinde, akılcıl ve milli politikalar yerini, şahsi ve liyakatten uzak uygulamalara bırakmıştır. Keyfiyet, milli çıkarların üzerindedir. En son atanan büyükelçiler bunun somut kanıtıdır. Dış politikamızın “İhvanı Müslimin” eksenine kaydırılmasını büyük bir tehlike görüyor ve asla kabul etmiyoruz. ADD’nin tüm Genel Merkez kurulları, 29 Şubat’ta Ankara’da acilen toplanacaktır. Örgütlerimiz ve üyelerimizle birlikte şehitlerimizi son yolculuğuna uğurlamak için en önlerde yer alacağız. Şehitlerimiz ‘tane’ değil kutsalımızdır.” l ANKARA/Cumhuriyet EMEKLİ BÜYÜKELÇİ ÖZÜLKER: Astana ve Soçi yenilenmeli SENA YAŞAR mızın nerede bulunduğunu bil memezlik edemez. Lavrov, ‘Tür Emekli Büyükelçi Uluç Özül kiye olmaması gereken yerdey ker, İdlib’de Türk askeri ken saldırı yapıldı’ açıklamala ne karşı yapılan saldırıya iliş rıyla Soçi’yi hatırlatıyor. Türk kin, “Rusya, bu saldırıyı bilinç askerleri Soçi Mutabakatı sınır li ve Esad’ı destekleyerek yapmıştır. Putin, Türkiye’ye bir kez daha ‘Esad’ın arkasındayım’ demiştir” değerlendirmesinde bulundu. Özülker, Türkiye’nin, “desteğe ihtiyacı olduğunu” 4. madde gereğince NATO’ya bildirdiğini dile getirerek “NATO, ları dışındaydı demeye çalışıyor. Lavrov’un ‘sınır içinde her şey meşru, onun dışında kalan alandaki her türlü katliam meşru’ anlayışını kabul etmek mümkün değil. Saldırının amacı Türkiye’ye mesaj vermektir. Putin, bir kez daha ‘Esad’ın arkasındayım’ demiştir” dedi. Türkiye’nin arkasında duracağını açıkladı. NATO’nun ba ‘Çözüm diplomasi’ şat gücü olan ABD ile bölgede Özülker, sığınmacılara sı ki durumun ne noktaya taşına nırların açılmasına ilişkin ise, cağına ilişkin çalışmalar yapıla “Göç meselesi Türkiye’nin sır cağı anlaşılıyor. Rusya ile ABD düşman olmalarına karşın, Suriye konusunda zımni bir mutabakat içinde yaşamaktadır. İki başat güç de, birbirinin ayağına basmıyor. ABD, bölgede Rusya’nın nasıl bir yol izleyeceğini biliyor. ABD, bölgedeki olası bir Rus müdahalesine karşı ‘akıl Özülker lı ve ağırbaşlı’ hareket ediyor. Türkiye’ye destek açıklaması yapsa da, fiili olarak ne yapacağı konusunda net bir tında bırakılmış bir meseleydi. Cumhurbaşkanı her fırsatta hu dutları açarız diyordu. Bunu dün yaptı da. Ancak, aynı anda bu kadar tehditi bir araya koyduğunuzda, kaçının arkasında durup, kaçını yapabileceğinizi iyi bilmek gerekiyor. Tehditlerle değil, diplomasiyle menfaatlarını koruyabilecek bir politika izlemek sorunları çözecektir” dedi. Rusya ile müzakerenin henüz kesilmediğini ve ortak ça tutum saptamaması da bunu ba ile bir noktaya getirilebile gösteriyor” dedi. ceğini belirten Özülker’e göre, ‘Türkiye’ye mesaj’ ABD’li Senatör Lindsey Graham’ın “İdlib’de uçuşa ya Soçi Mutabakatı ve Astana süreci yenilenmek mecburiyetinde. İdlib de bu noktada çıban başı görevi görmekte. Soçi’yi sak bölge ilan edilmesi” teklifini “riskli” olarak değerlen güncelleyerek, iki taraf da orta noktada buluşabilir. İlk adımı diren Özülker, “Bu Türkiye’yi bir ateşkes olabilir. de zora düşürür. ABD, des Emekli Büyükelçi, Türkiye’nin tek açıklamaları yapsa da hâlâ de Rusya’nın da birbirlerine S400’lerle bağlantılı bir yakla karşı kozları olduğunu söylüyor: şım sergiliyor” diye konuştu. “Kankalık” ve göbek bağıyla iç Rusya ile Türkiye görüşme içe geçmiş ilişkilerin daha fark lerinin sürdüğünü anımsatan lı boyuta gelmesi zor. O neden Özülker, “Saldırı Ankara’daki le, Türkiye Rusya ile ilişkilerini görüşmelerin ardından birkaç dengede tutmak zorunda. Rus saat sonra oldu. Rusya’nın bu ya da Suriye’de ‘ikili oynamayı’ nu bilmemesi mümkün değil. bırakıp, Türkiye’nin güvenini ye Güçlü bir istihbarata sahip olan niden kazanmak için adım at Rusya, bölgedeki askeri varlığı malıdır” dedi. l ANKARA DR. SERHAT ERKMEN: Tırmanış sürecek Dr. Erkmen Güvenlik uzmanı Serhat Erkmen, ilk etapta farklı ölçeklerde gerilimin tırmanışının devam edeceği görüşünde: “Bu vahim olaydan sonra bile Rus uçakları ve Suriye hava kuvvetleri İdlib’deki askerlerimize tacizde bulunmaya devam ediyor. Bu iş; onlar için bir seferlik yapılmış ve bitmiş bir şey değildi. Bu nedenle önümüzdeki günlerde de farklı bölgeler ve farklı ölçeklerde gerginlik yaratacak birtakım olayların yaşa nabileceğini düşünüyorum.” Erkmen’e göre, Rusya en son hamlesini gösterdi. Böyle bir çatışma durumunda da tarafsız kalmayacak, Suriye’ye destek verecektir. Erkmen, Türkiye’nin, artık kritik bir karar evresinde olduğunu söylüyor, “Bu karar, daha önce Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın söylemiş olduğu Suriye ordusunun Soçi anlaşmasına geri çekilmesiyle ilgili” diyor. METİN GÜRCAN: Bilanço Moskova için bile ağır Güvenlik uzmanı Metin Gürcan’a göre, sa artık sadece İdlib ile sınırlı kalmayacağı da orta hadaki resim çok net! da. Önümüzdeki günler Ankara artık Şam ile he de Fırat’ın batısında, Af nüz ilan edilmemiş olsa rin ve Fırat Kalkanı bölge da bir konvansiyonel sa si, hatta Fırat’ın doğusun vaşta, Moskova ile bir da Türkiye’nin askeri var konvansiyonel çatışma lığını çekmesine yönelik nın eşiğinde. “Ankara’nın resmi açıklamalarında Gürcan baskı artabilir.” Peki Ankara bu saldı ‘Saldırıyı Esad rejimi dü rıdan sonra Suriye’de zenledi’ tezini öne sürmesiy ki askeri varlığını çeker mi? Me se hâlâ Moskova ile diyalog ka tin Gürcan, bu seçeneği yakın nallarını açık tutma çabası ola zamanda mümkün görmediği rak okunabilir” diyor Gürcan ve ni söylüyor, “En azından Ankara Moskova’nın da saldırıda bu ka bu askerleri kademeli olarak ve dar ağır bilanço ile karşılaşma Moskova ile pazarlıklar netice yı hesap edemediğini düşünü sinde karşılığında taviz kopara yor: “Çünkü bu bilanço gerçek rak çekmek isteyecektir” diyor. ten Moskova için bile ağır.” Bu saldırıdan sonra şöyle en Metin Gürcan’a göre, Krem az 34 gün çatışmaların artma lin yaptığı resmi açıklamada şunu sını beklemediğini belirten Gür vurguladı: “Benim için HTS meş can, sahadaki aktörlerin, Anka ru hedefti ve vurdum. Bu açıkla ra, Şam, Moskova ve Tahran’ın ma ile Kremlin pası Ankara’ya atı saldırının şokunu atlatıp birbir yor ve ‘Askerlerinin HTŞ gruplarıy lerinin hareketlerine göre po la ne işi vardı?’ diye soruyor. Yine zisyon almaya çalışacaklarını bu saldırı sonrasında gerginliğin öngörüyor.