Katalog

ÇOCUKLAR NASIL KORUNUR? Eğitimcilere yönelik düzenlenen “Eğitimde Çocuk Koruma Sempozyumu”, Sağlık ve Eğitim Vakfı (SEV) Amerikan Koleji’nin İstanbul Çekmeköy’deki kampusunda bugün yapılacak. “Sosyal Medya ve Çocuk” temasıyla gerçekleşecek sempozyuma, anaokulundan liseye dek tüm eğitim kademelerinde çalışan eğitimciler ücretsiz katılabiliyor. l Eğitim Servisi 29 ŞUBAT 2020 CUMARTESİ EDİTÖR: MÜNEVVER OSKAY TASARIM: ŞÜKRAN İŞCAN Herkese Bilim Teknoloji dergisinin katkılarıyla hazırlanmıştır. NatIonal GeographIc sergisi ‘Photo Ark’ ilk kez Türkiye’de Önemsiz ! tür yoktur ORHUN ATMIŞ Bugüne kadar dünyanın dört bir yanında 40 milyonun üzerinde ziyaretçi ile buluşan ünlü National Geographic sergisi Photo Ark, sizi birbirinden etkileyici vahşi hayvan fotoğraflarıyla karşılıyor. Koalalar, yavru penguenler, pandalar, maymunlar, sürüngenler, kuşlar gibi Photo Ark’ın arşivinden 75 fotoğraf var. Asıl çarpıcı olan, son kata geldiğinizde duvarda sizi bekleyen yazı: “Bu sergideki türler büyük olasılıkla geri dönüşü olmayan noktayı çoktan geçti.” Onun üzerinde de Aralık 1990 yılında resmi olarak soyu tükenmiş ilan edilen “esmer yalı serçesi”nin kavanoz içerisinde bir fotoğrafı var. Hayal edin! Aynı yazıda balık koruma uzmanı Pat Rakes’ten yapılan bir alıntıyı da kayda geçirmek gerek: “Dünyamızın bir jet uçağı olduğunu hayal edin” diyor Rakes, “Bir veya iki perçin kaybını fark edemeyebilir ya da Atlas Okyanusu üzerinde uçarken bundan dolayı bir sorun yaşamayabiliriz. Ama uçuş sırasında yeterli sayıda perçin kaybederseniz, uçak içindekilerle birlikte düşer. Perçinler, kurtarmaya çalıştığımız ‘önemsiz’ gibi görünen türler gibidir. Bu kadar kibirli olmak ve bu gezegendeki herhangi bir hayatın önemli olmadığını varsaymak için çok az şey biliyoruz.” Sergi, vahşi hayatı ve yaşam alanlarını etkileyen konulara dair farkındalığı artırmayı hedefliyor. National Geographic fotoğrafçısı Joel Sartore’nin imzasını taşıyan fotoğraflar 15 Nisan’a kadar Akaretler’deki Sıraevler No:55’te hayvanseverler, doğa ve fotoğraf tutkunlarıyla ücretsiz olarak buluşacak. Çocuklara özel bölüm Samsung the Frame katkısıyla düzenlenen “Photo Ark” sergisinde minik ziyaretçiler için de bir bölüm yer alıyor. Çocuklar, boyama yapabilecekleri ve sergide yer alan fotoğraflardan oluşan yapbozlarla keyifli bir zaman geçirebilecekleri alanda nesli tükenen hayvanları da yakından tanıma fırsatı buluyorlar. 445 MİLYON TL DEĞER BİÇİLDİ Sağlık sektöründe büyük bir paradigma değişimi yaşanıyor Tıpta 4.0 devrimi Jacqueline’nin Portresi Picasso’nun ‘Jacqueline’i Ünlü İspanyol ressam Pablo Picasso’nun 1957 yapımı “Jacqueline’nin Portresi” adlı yağlıboya tablosu, 6.5 milyon Avro ile ARCO’nun bu yılki en pahalı eseri oldu. İspanya’nın başkenti Madrid’deki çağdaş sanat fuarı ARCO, 30 ülkeden 209 galerinin ve 1350 sanatçının katılımıyla başladı. Bu yıl 39’uncusu yapılan fuarın resmi açılışını İspanya Kralı 6. Felipe ve Kraliçe Letizia yaptı. Ünlü İspanyol ressam Pablo Picasso’nun ikinci eşi Jacqueline Roque’ye adadığı 1957 yapımı “Jacqueline’nin Portresi” adlı yağlıboya tablosu, ARCO’nun bu yılki en pahalı eseri oldu. Ayrıca, Amerikalı sürrealist heykeltıraş Alexander Calder’in 1.8 milyon Avro’luk mobil heykeli ve Rus ressam Vasili Kandinski’nin 1.5 milyon Avro’luk tablosu da öne çıkan pahalı eserler arasında yer aldı. Öte yandan, yeni tip koronavirüs (Kovid19) salgınının etkisiyle ARCO’ya Asya kıtasından hiçbir katılımcı gelmedi. l MADRİD / AA GÖZLENEN EN BÜYÜK KOZMİK PATLAMA 15 Samanyolu galaksisini yuttu Uzayda bugüne kadar gözlenenlerin 5 katı büyüklüğünde kozmik bir patlamanın izi tespit edildi. Ayrıntıları The Astrophysical Journal dergisinde yayımlanan patlama, Washington’da Donanma Araştırma Laboratuvarı’nda görevli bilim insanları tarafından keşfedildi. Dünya’dan 390 milyon ışık yılı uzaklıkta Ophiuchus galaksi kümesinde süper kütleli bir kara delikten kaynaklandığı sanılan patlamanın, çevresinde 15 Samanyolu galaksisi kadar bir alanı etkilediği belirtildi. Araştırma ekibinin lideri Simona Giacintucci, bunu, 1980’de ABD’deki St. Helens yanardağında meydana gelen patlamanın astronomik örneği olarak nitelendirdi. St. Helens’deki patlamada dağın etrafındaki ormanlar haritadan silinmiş, gökyüzü kül ve tozla kaplanmış, çevrede çok büyük ekolojik yıkım meydana gelmişti. l AA Kanada, prens ve eşini korumayacak Kanada, Sussex Dükü Prens Harry ve eşi Meghan Markle’a verdiği güvenlik ve koruma hizmetlerine, çiftin unvanlarından ayrılacağı 31 Mart’tan itibaren son verecek. Harry ve Meghan çifti, ocakta yaptıkları açıklamayla, kraliyet unvanlarını ve görevlerini bırakacaklarını, mali olarak bağımsız olmak istediklerini ve zamanlarının bir kısmını Kanada’da bir kısmını da İngiltere’de geçireceklerini duyurmuştu. l AA Çift, yılın yarısını Kanada’da geçiriyor. Hasar gören vücut parçalarının yenilenmesi Hasarlı vücut parçalarının yenilenmesi, akıllı ilaçlar, cilt kanserini önceden tespit eden yapay zekâ, gen tedavisi... Sağlık teknolojilerinin gelişmesiyle eskiden tedavisi imkânsız olarak nitelendirilen birçok hastalık için artık çözüm var. D izimizdeki eklemlerin düzgün hareket etmesine yardımcı olan bağ dokusu (kıkırdak) yaş aldıkça harap olur ve maalesef yenilenemez. Bu durumda sadece iki seçenek vardır: Ağrı kesiciler veya eklemi değiştirmek için cerrahi bir işlem. İyi haber şu ki kök hüc re teknolojisi sayesinde yakın gelecekte kıkırdak ve vücudun diğer kısımlarının yenilenmesi mümkün olabilir. 2030 yılına kadar şiddetli kireçlenmenin yetişkin nüfusun yüzde 25’inden fazlasını etkilemesi bekleniyor. Rejeneratif tıp, hasar görmüş veya hastalıklı hücreleri, organları veya dokuları yeniden büyütme, onarma veya değiştirme yöntemleri geliştiren tıp dalını ifade ediyor. Geniş uygulama alanı var. Örneğin kriz sebebiyle hasar gören kalplerin onarımı, vücut dokularının laboratuvarlarda yetiştirilebilmesi... Depresyon ‘cep’te AKILLI İLAÇLAR Kaliforniya merkezli bir şirket, akıllı telefonların, insanların bilişsel özellikleri ve ruh hali durumlarını tahmin edebilen dokunma, kaydırma ve tıklama davranışlarını analiz ederek zihinsel sağlık sorunlarını teşhis ede bileceğini söylüyor. Telefonlar, ayrıca uygulamalar aracılığıyla akıl hastalarına destek de sağlayabiliyor. Yapay zekâ, depresyonu tespit etmenin yanı sıra onu hafifletmeye de yardımcı olabiliyor. CİLT KANSERİ ve YAPAY ZEKÂ Melanom (cilt kanseri) çıplak gözle kolayca tanımlanamaz ve yüksek eğitimli klinisyenler bile bazen hata yapabilir. Annals of Oncology’de yayımlanan bir araştırmaya göre, cilt kanseri görüntüleri ve ilgili teşhisler kullanılarak eğitilen bir bilgisayar, bu konuda yüzde 87 başarı sağlayan doktorlara karşın yüzde 95’lik bir başarılı tespit oranı elde etti. Yeni akıllı haplar, mikro sensörleri sayesinde, vücuda alındığında kayıt yapıyor ve bu bilgi, akıllı telefonunuza gönderiliyor. Bu da doğal olarak hasta ve doktorların, ilacı gerektiği gibi kullanmalarını sağlıyor. Şizofreni ve diğer akıl hastalıklarının tedavisinde zaten bir yenilik olarak kullanılan bu teknoloji, Tıbbi Nesnelerin İnterneti (IoMT) olarak biliniyor. Bir diğer uygulama “teletıp.” Hastalar, kan basıncını ölçmek, glikoz seviyelerini izlemek için cihazları kullanabiliyor ve sonuçları doktorlarına gerçek zamanlı olarak gönderebiliyorlar. 10 MADDEDE DİJİTAL KÜLTÜR Tanal Türkoğlu 10 BÜYÜK EKONOMİK BÖLGE n New YorkWashingtonBoston n Los AngelesSan Diego (3 trilyon 650 milyar dolar) (1 trilyon 424 milyar dolar) n ParisAmsterdamBrüksel n SeulBusan (1 trilyon 325 milyar Münih (2 trilyon 505 milyar dolar) dolar) n ChicagoDetroitCleveland n DallasHoustinSan AntonioPittsburg (2 trilyon 130 milyar dolar) Austin (1 trilyon 227 milyar dolar) n Tokyo (1 trilyon 800 milyar dolar) n BeijingTianjin (1 trilyon 226 milyar dolar) n LondraLeedsManchester (1 trilyon 177 milyar dolar) n Hong KongShenzhen (1 trilyon 43 milyar dolar) (Not: İstanbulBursa 626 milyar dolar ile 17. sıradadır) Kaynak: VisualCapitalist.com Gen mühendisliğini kullanarak vücudun kanseri yenmesi, nakil için yapay organlar üretilmesi ve ihtiyacınıza tam olarak karşılık verebilecek haplar... Bunların hepsi “Endüstri 4.0”ın fiziksel, dijital ve biyolojik unsurlar arasındaki çizgileri bulanıklaştırarak tıbbi tedavilerin nasıl radikal bir şekilde değiştireceğinin kanıtı. Yani büyük bir paradigma değişiminin içinde olduğumuzu gösteriyor. Dünya Ekonomik Forumu’na bağlı Küresel Gelecek Konseyi’nin “Sağlık ve Sağlık Hizmetlerinin Geleceği” üzerine yayımladığı yeni raporda, “Endüstri 4.0” (Endüstri Devrimi, Sanayi Devrimi) için genom ve genetik mühendisliği, sentetik biyoloji, nanoteknoloji, veri bilimi, yapay zekâ ve robotik gibi alanlarda yıldırım hızında yaşanan gelişmelerin “sağlığımızı ve tıbbı dönüştürdüğü” belirtildi. Raporun bazı önemli kısımlarını özet olarak sunuyoruz. Bağışıklık sistemi l İmmünoterapi, kanser tedavisinde bir sonraki büyük atılım olarak gösteriliyor. Rapora göre bu teknoloji, “onkolojinin temel taşı olacak.” Bu terapi yoluyla bağışıklık tepkisini uyararak veya baskılayarak hastalıkla savaşmak için vücudun kendi bağışıklık sistemi kullanılıyor. Bu sayede lenfoma ve lösemi, kanser hücreleri üzerindeki belirli proteinlere bağlanan antikorlar kullanılarak tedavi ediliyor. Bu da bağışıklık sisteminin bu hücreleri daha kolay tanımasını ve yok etmesini sağlıyor. Hassas tıp l Kişilerin genetik ve biyolojik özelliklerini temel alan “hassas” veya “kişiselleştirilmiş” tıp, her bireyin çevresini ve yaşam tarzını göz önünde bulunduracak şekilde tasarlanarak aynı ilaçların aynı miktarlarda olduğu terapilerin (tek beden herkese uyar) anlayışının yerini alıyor. Bu, özellikle genetik yapısını büyük ölçüde değiştiren kanserlerin tedavisinde umut verici bir nitelik taşıyor. Gen terapisi l Genetik mutasyonlar, insanlarda 10 binden fazla hastalığın nedeni olarak biliniyor. Bu nedenle de hatalı genetik bilgileri düzeltmek için kullanılan teknikler, daha önce tedavi edilemez olduğu düşünülen hastalıklarla başa çıkmanın önemli bir yolu olabilir. Gen terapisi, dünyada milyonlarca kişiyi etkileyen bu hastalığı tedavi edebilir. Öyle ki her yıl 300 binden fazla bebek Sahraaltı Afrika’da bu hastalıkla doğuyor. Derleyen: Batuhan Sarıcan https://www.weforum.org