Katalog

2 26 ŞUBAT 2020 ÇARŞAMBA EDITÖR: ÇAĞDAŞ BAYRAKTAR TASARIM: ILKNUR FILIZ OLAYLAR VE GÖRÜŞLER [email protected] Hasan Ali Yücel UNUTULMAYACAK ERDAL ATICI KÖY ENSTITÜLERI VE ÇAĞDAŞ EĞITIM VAKFI BAŞKANI Tarih bize kimi soylu insanları hiçbir zaman unutturmaz. Başta da, dünya barışına katkı sağlayan, bilime sanata yaşamını adayan, uluslarını aydınlatmak için gecesini gündüzüne katan idealist insanları... Toplumlar kendilerini kötü yönetenleri çok kısa sürede unutur. Hele hele geri sürükleyen yöneticileri, iktidardan düştükten sonra çok kişi anımsamaz olur. Bu nedenle, Tarih; Yunus Emre’leri, Hacı Bektaşı Veli’leri, Pir Sultan Abdal’ları, Şeyh Bedrettin’leri , Mustafa Necati’leri, İsmail Hakkı Tonguç’ları, Hasan Âli Yücel’leri önceleyerek koyar önümüze, Kuyucu Murat Paşa’ları, Hızır Paşa’ları, Patrona Halil’leri değil... Ölümünün 59. yılında (26 Şubat 1961) saygıyla andığımız; Milli Eğitim Bakanlarından Hasan Âli Yücel de unutulmayacak, yıllar geçse de yaptıklarıyla anılacak insanlar arasında yerini çoktan almıştır. Yücel, aydınlanmacı, yurtsever, şair, düşünür bir devlet adamı olduğu gibi, ülkeye yaptığı hizmetleri karşılığında ağır bedeller ödemiş, büyük bir kültür adamıdır. Sancılarla çelikleşti Hasan Âli Yücel, 1897 yılında İstanbul’da doğmuştur. Çocukluğu; Osmanlı İmparatorluğu’nun dağılma döneminde geçmiş, Balkan bozgununu, Büyük Paylaşım Savaşını ve işgalleri görmüştür. Gençlik yıllarında tüm sıkıntılara rağmen, düşün ve kültür alanında kendini çok iyi yetiştirmiş, kişiliği bu sancılı yıllarda adeta bir çelik gibi kırılmaz, bükülmez bir şekle dönüşmüştür. Üniversitede öğrencilik yıllarında Anadolu direnişini coşkuyla desteklemiş, Kuvayi Milliye’nin başarılı olması için her türlü özveriyi göstermiştir. Hasan Âli, Cumhuriyetin ilk yıllarında genç bir öğretmen olarak, üstüne düşen görevleri yapmış, ülkenin temellerine harç taşımıştır... 1923’te, İzmir’de bir toplantıda Atatürk’e; “Bir yanda modern eğitim, bir yanda medreseler, ikili eğitim daha ne kadar sürecek” di Mehmet Başaran’ın deyimiyle; “ozan, yazar, düşün adamı Yücel, Anadolu İhtilalini ve Atatürk’ü en iyi anlayanlardan biridir. Sekiz yıla yaklaşan Milli Eğitim Bakanlığı süresince işlerini Kurtuluş Savaşı coşkusuyla yürütmüştür” Yücel, aydınlanmacı, yurtsever, şair, düşünür bir devlet adamı olduğu gibi, ülkeye yaptığı hizmetleri karşılığında ağır bedeller ödemiş, büyük bir kültür adamıdır. ye sorma cesareti gösteren 26 yaşındaki genç öğretmen Hasan Âli Yücel’dir... Yücel’in sorusuna yanıt, 3 Mart 1924’de “Öğretim Birliği Yasası” çıkarılarak verilmiştir. Yasayla, eğitimdeki çok başlılık ortadan kaldırılmış, laik ve bilimsel eğitim kabul edilmiştir. Hasan Âli Yücel, yokluklar içinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti tarafından 1927 yılında bilgisini görgüsünü artırmak için bir yıllığına Fransa’ya gönderilmiş, sonrasında, Milli Eğitim Bakanlığı temsilcisi olarak üç buçuk ay (2 Kasım 1930 3 Mart 1931) Kurtuluşun büyük önderi Atatürk’le yurdu dolaşmıştır. Yücel, Atatürk’ün ölümünün hemen sonrası; 28 Aralık 1938’de Milli Eğitim Bakanı olmuş, bu görevde 5 Ağustos 1946 yılına kadar; 7 yıl, 7 ay, 7 gün kalmıştır. Milli Eğitim Bakanlığından ayrıldıktan sonra başına örülmedik çorap kalmamıştır... Mehmet Başaran’ın deyimiyle; “ozan, yazar, düşün adamı Yücel, Anadolu ihtilalini ve Atatürk’ü en iyi anlayanlardan biridir. Sekiz yıla yaklaşan Milli Eğitim Bakanlığı süresince işlerini Kurtuluş Savaşı coşkusuyla yürütmüştür.” (1) Hasan Âli Yücel’in görev yaptığı yıllarda, II. Dünya Savaşı’ndaki belirsizlik ve bekleyiş bütçenin büyük bölümünün askeri giderlere ay rılmasına neden olmuş, eğitime düşen pay da iyice kısılmıştır. Yücel kadro sıkıntısı, bütçe kısıtlanması ve II. Dünya Savaşı gibi olumsuz koşullar altında bile birçok iş gerçekleştirmiştir: “1939 yılında Birinci Neşriyat Kongresi’nin toplanması, 10 yıllık Neşriyat sergisinin açılması, Güzel Sanatlar Dergisi’nin yayınlanması, Tercüme Bürosu kurularak Dünya Klasikleri’nden 496 yapıtın Türkçeye çevrilerek yayımlanması, 1940 yılında Köy Enstitülerinin kurulması, İslam Ansiklopedisi, Tercüme Dergisi, Teknik Öğretim Dergisi’nin yayımlanması, 1941 yılında Gramer Komisyonu’nun kurulması ve çalışmaya başlaması, Tarih Vesikaları Dergisi’nin yayınlanması, 1942’de Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’nün kurulması, 1943’te Kadın Ev Dergisi’nin yayımlanması, 1944’te Türkçe Sözlük yayımlanması, İstanbul Teknik Üniversitesi’nin açılması, 1945’te anayasa dilinin Türkçeleştirilmesi ve Ankara Tıp Fakültesi’nin kurulması, Türkiye’nin UNESCO’ya katılmasının sağlanması, 1946 yılında Üniversite Yasası’nın çıkarılması, Ankara Üniversitesi’nin kurulması...” bunlardan bazılarıdır. Bakanlığı döneminde gerçekleştirdiği bu işlerden yalnızca biri bile Hasan Âli Yücel’in hep saygıyla anılmasına yetecektir. Bu hiz metlerin gerçekleştirildiği dönemin Avrupa’da faşizm rüzgârlarının estiği, kültürün ve sanat eserlerinin yok edildiği, milyonlarca kitabın yakıldığı dönem olduğunu özellikle anımsatalım... Usanmadan anlatmalı Hasan Âli Yücel, bunca güzel hizmetten sonra, karşıdevrimin bütün azgınlığıyla Cumhuriyet aydınlanmasına karşı harekete geçtiği bir dönemde Bakanlık görevine atanmamış (5 Ağustos 1946), arkasından büyük haksızlıklara uğramıştır. Türkiye’ye komünistliği getirmek istediği konusunda haksız suçlamalarda bulunulmuş, milletvekilliğine aday gösterilmemiş, TBMM dışında kalınca, kendisine Meclis kürsüsünden yapılan saldırılara yanıt verme olanağı kalmamıştır. Bu süreçte Köy Enstitüleri kapatılmış, çevirilerini yaptırdığı dünya klasikleri rafa kaldırılmış, enstitü kütüphanelerinin kapısına kilit vurulmuştur. Hasan Âli Yücel tüm bu yapılanlara karşın, hiç yılmamış, gazete ve dergilere yazdığı yazılarla insanlarımızı aydınlatmaya devam etmiştir. Bugün ona saldıranların adını kimse anımsamıyor, ancak Hasan Âli Yücel gibi ülkemizin aydınlanmasına katkı koyanlar kolay kolay unutulmuyor, yapıtlarıyla gönüllerimizde yaşıyor. Yalnız bizim gönlümüzde de değil; onu dünya da unutmuyor. (UNESCO 1997 yılını Hasan Âli Yücel yılı ilan ederek o unutulmaz insanı bir yıl boyunca dünyaya tanıtmıştı.) Hasan Âli Yücel’in bütün yokluklara ve sıkıntılara karşın kurduğu kurumlarla, aydınlanmaya yaptığı hizmetleri bıkıp usanmadan çocuklarımıza, gençlerimize anlatmak zorundayız. Çok zor koşullarda, on binlerce insanımızı kaybederek kazandığımız ulusal bağımsızlığımızı bir daha yitirmemek, bir daha emperyalistlerin ağına düşmemek için, bugün yoksulluk ve karanlık içinde, zor koşullarda yaşayan halkımızı aydınlatmak, yaşam seviyesini yükseltmek hepimizin boynunun borcudur. Gün o gündür... (1) Hasan Âli Yücel, Yazıları Konuşmaları, S. 42, Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı Yayınları YENi KiTAPLARLA YENiDEN Türkiye’nin İdlib açmazı ALI ER Rusya ve ABD’nin stratejik hedefleri doğrultusunda TSK E. TUĞGENERAL taktik hedeflere yönlendirildi. Şimdi dananın kuyruğu Türkiye’nin Suriye’de “Esat gitsin” takıntısına kilitlenmiş politikaları İdlib’te kopacak gibi görünüyor. ve güvenliği sağlamak, sınırımızda lıydı. Böylece Türkiye’nin siyasi hedef Rusya ve ABD duvarına çarpmak üze oluşturulmaya çalışılan terör korido leri çerçevesinde insanlara güvenli böl re. Türkiye, Esat’ın gideceğine öylesi runu yok etmek ve sonunda barış ve ge sunulsun ve barış ve istikrar umut ne inandı ki; geçici de olsa “cihadi” ör huzuru getirmek... ları yeşersin. gütlere en hafifinden hoşgörü gösterdi. Tamam, Esat gitsin de sonrası hiç he Bu amaçla Fırat Kalkanı harekâtı başladı, Rusya hava sahasını açtı. Kara ka Elde var sıfır saplanmadı mı? Anlaşılan hayır.” şımıza kara gözümüze mi? Tabii ki Hayır. Bu arada ABD’nin PKK/PYD’ye bin Suriye’de rejim güç kaybettikçe IŞİD Fırat Kalkanında Cerablus’tan giren lerce TIR’lık silah teçhizat desteği hortladı, PKK/YPG palazlandı, Türkiye Türkiye’nin askeri hedefi Afrin, Telafar ne Rusya’dan ciddi bir ses çıkmadı. hem ateş sarmalının parçası oldu hem ve Münbiç bölgesi olması gerekirken Ne oldu? Afrin’den sonra Türkiye’nin de Rusya’ya “sıcak denizlere inme” he ElBabıa yöneldi. IŞİD’in yenilmezlik ef başına İdlib belası sarıldı. Türkiye defini altın tepside sundu. ABD’yi ise sanesi yıkıldı. İyi de kazanan kim oldu? İdlib’de aylarca on iki gözlem nokta Ortadoğu’da bağımsız Kürt devleti kur Rusya elini kolunu sallayarak Afrin’e sı tesis ederken, Rusya Lazkiye, Tar ma hedefine yaklaştırdı. yerleşti, hem de PYD’yi kanatları altı tus deniz ve Hımeymin hava üslerine Türkiye’nin stratejik hatası ABD, Rus na aldı. Esat da ElBab güneyinden hiç hiç çatışmaya girmeden en az mali ya ve İran’ı yeterince denkleme dâhil çatışmadan Fırat kıyısına ulaştı, umut yetle yerleşti ve güçlendi. etmemesidir. Hesaba katmış olsa landı ve toparlanma fırsatı buldu. Bu İdlib’de cihatçı artıklarının Rusya’nın dibimizde Doğu Akdeniz’de na karşılık ElBab’da 71 şehit verdik, Türkiye’nin başına sarılması yetmemiş kalıcı olarak yerleşmesini ister miydi? onlarca tankımız imha edildi. Rusya gibi Türkiye’nin olası yeni göç dalgası Eninde sonunda İran ile karşı karşıya ise sadece anlayışlı bir tutum sergile na tedbir alması gerekirken Barış Pı kalma riskini görmemesi mümkün mü? di! Üstelik Münbiç varoşlarında Rusya, narı, Rusya ve ABD’nin cesaretlendir Rejim zayıfladıkça Irak’ın kuzeyinde merkezinde ise ABD bayrakları gölge mesi ile başladı. Sonuç mu? Telafar’da güçlenen PKK’nin Akdeniz’e doğru te sinde PKK/YPG güçlendi. Türkiye’nin Rusya’nın korumasına bırakılan PKK, rör koridoru için fırsat kolladığını gör adeta eli kolu bağlandı. Fırat’ın doğusunda da sınırımıza yakın memek içinse kör olmak gerek. Zeytin Dalı Harekâtı’nda baktılar bölgede de Rusya korumasına girdi, Bu süreçte Putin, Suriye’de başın ki IŞİD’in başına ElBab’da ne geldiy güneyde ise hamisi ABD ile kök salıyor. dan beri Türkiye’ye karşı “anlayış se Afrin’de de PKK’nin başına gele İyi de ABD’nin gözetim ve desteğinde lı!” bir tutum izledi. Bunun karşılığında cek. Afrin’den PKK/YPG apar topar Fı PKK/YPG’nin Fırat’ın doğusunda tahki Suriye’de Mehmetçik şehit oldu, Rus rat doğusuna çekilerek tahkimata ağır mat yapmasına, yeniden teşkilatlanma ya stratejik hedeflerini kazandı, Rejim lık verdi. TSK, Zeytin Dalı Harekâtı’nda sına en modern silah ve teçhizatla do güçlendi, ABD hamiliğindeki PKK/YPG elde ettiği göz kamaştırıcı askeri zafer natılmasına neden fırsat verildi ve hâlâ palazlandı. den sonra Münbiç’e yönelik başarıdan sürüyor, Soran yok. Basitçe hafızamızı tazeleyelim. faydalanma harekâtıyla; hiç olmazsa Sonuç olarak; bugün Türkiye’nin si Türkiye’nin siyasi hedefi özetle ney Cerablus, Afrin, Elbab ve Menbiç’i içi yasi hedeflerinden gerçekleşen var mı? di? Bölgeden göçü önlemek, istikrar ne olan operatif bir bütünlük sağlama Yok. Üstelik 4 milyon Suriyeli içimizde bir o kadarı da sınıra dayanmış. İki yüzü aşan şehidimizin ardından hâlâ şehit haberleri ile diken üstündeyiz; 40 milyar doları bulan maddi kayıplarla ekonomide “elde var sıfır”... Neden? Çünkü Rusya ve ABD’nin stratejik hedefleri doğrultusunda TSK taktik hedeflere yönlendirildi. Şimdi dananın kuyruğu İdlib’de kopacak gibi görünüyor. Artık Türkiye istenmeyen misafir ve sırtına yüklenen radikal terör örgütleri de işin cabası... Bu süreçte ABD’nin bayram değil seyran değil Sam Amca beni neden öptü dedirtecek adımlarının ardında BM’nin denkleme dahil edilerek Türkiye’nin dünya kamuoyu ile karşı karşıya bırakılabileceği dikkate alınmalıdır. Rusya’nın mesajı ise net! İdlib’de TSK’yi hedef alan hava saldırıları ile “Teşekkürler Türkiye buraya kadar Suriye’de işin bitti” diyor. S400’ler ve enerji ortaklığı üzerinden Rusya’nın ileri gidemeyeceği üzerine kurulan hesaplar Türkiye’yi hiç hesaba katmadığı uzun soluklu ateş çemberine sokabilir. Çünkü Türkiye kâh Rusya kâh ABD’nin cesaretlendirmesi ile adım adım stratejik bir tuzağa çekilmiştir. Artık Rusya ve ABD’nin Türkiye’ye karşı adı konmamış fiili işbirliğiyle TSK’nin bölgedeki çatışma sarmalı içinde eritilmesine ve Türkiye’nin politik olarak zayıflatılmasına ve yalnızlaştırılmasına dayanan bu oyun planı görülmelidir. Bu tuzaktan çıkış yolu “Esat gitsin” takıntısından kurtulmaktan geçiyor. Hâlâ bunu görmemek, başlı başına milli güvenlik ve beka sorunudur. İnternete Özel %40 indirim “Kitap okuduğunuzu biliyoruz.” http://www.cumhuriyetkitap.com.tr