Katalog

6 16 ARALIK 2020 ÇARŞAMBA HABER Trump giderayak Türkiye’ye yaptırımı onayladı, uzmanlar olasılıkları değerlendirdi: Hedef savunma sanayii ABD Başkanı Donald Trump’ın S400 alımı nedeniyle ten alınmış şeyler, kullanılıyor. Bunlar Dış Askeri Satım (FMS) denilen yöntemle LOĞOĞLU: KAYBETKAYBET GIRDABI Türkiye’ye yönelik yaptıalındı, bunların lojistiği, barımları açıklamasıyla iki HÜSEYIN kımı bir çeşit garanti altınülke arasında son dönem HAYATSEVER dadır. Bunlara yönelik ayrıde yaşanan sorunlar yuca bir ambargo uygulanmamağına bir yenisi eklenmiş ol dığı sürece ABD’nin son açıkladu. Böylece, ABD ilk kez bir NA dığı CAATSA yaptırımları bu tür TO müttefiki ülkeye ‘ABD’nin yedek parça alımlarını kapsamıHasımlarıyla Yaptırımlar Yoluy yor. Bu yaptırımın Türk savunla Mücadele Yasası (CAATSA)’ ma sanayiine hem ihracat hem kapsamında yaptırım uygulamış üretim anlamında kısa vadede oldu. Açıklanan yaptırım, teknik olmaktan çok siyasi önem taşırken Joe Biden döneminde TürkiyeABD ilişkilerinin önceliği de yaptırım gündemi olacak. olumsuz etkileri olacaktır. Bir diğer risk de farklı ülkelerin firmalarının durumdan vazife çıkarmasıdır. Diğer ülkelerin savunma sanayii şirketleri de CAATSA yaptırımı uygulanmış SSB Türkiye’nin eski Washington Büyükelçisi Faruk Loğoğlu, TürkAmerikan ilişkilerinde ‘kaybetkaybet’ girdabına girildiğine dikkat çekerken “ABD’nin yanlış, uygunsuz, yakışıksız adımına karşı çıkar yol, bu işin iki ülke arasında görüşme ve diplomasi yoluyla aşılmasına çalışılmasıdır” değerlendirmesini yaptı. Loğoğlu, şöyle konuştu: “Trump yönetimi giderayak bir yanlışa daha imza attı. Bu tavır, ittifak anlayışına uygun bir davranış değil. Faarz eden gerginlik ortamları adımların iyi değerlendirilmenın merkezindeki bir ülkedir. si lazım. Türkiye’nin ABD’yi O bakımdan karşılıklı bir kay cezalandırmaya yönelik değil betkaybet girdade kendi bölgesinbına girilmiş dudeki önem ve ağırrumdadır. Bu gilığını hissettirecek bi durumlarda bir yaklaşım oluşgündeme getiriturması lazım. Sulen İncirlik karriye, Irak, İran, Ertı vardır. Ben bumenistan, Doğu Aknun yararlı ve gedeniz ya da Türkçerli olduğunu Yunan konularındüşünmüyorum. da Türkiye’nin ağırABD’nin uzun sülığını, önemini anredir bölgede latması lazım. TürYunanistan’dan Faruk Loğoğlu kiye, kendi ayaKısa vadede etkilemez ABD Başkanı Donald Trump, Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S400 füzelerinin Ankara’ya teslimatının başladığı Temmuz 2019’dan bu yana tartışılan, ABD Kongresi’nin uygulanması için uzun süredir baskı yaptığı yaptırım kararını önceki gün uygulamaya geçirdi. Trump’ın CAATSA kapsamında Türkiye’ye yönelik uygulanacak yaptırımlar arasındaki en önemlisini, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı’na (SSB) verilecek ihracat lisanslarının engellenmesi oluşturuyor. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK) silah ve teçhizat ihtiyaçlarını karşılayan SSB ile ABD şirketleri bundan sonra yeni projelerde ortaklık yapamayacak. CAATSA yaptırımlarının kaldırılması da Türkiye’nin S400’ün mülkiyetinden vazgeçmesine bağlandı. CAATSA yaptırımlarıyla ABD’nin uzun süredir Türkiye’ye uyguladığı savunma sanayii ihracat yasağı resmileşmiş oldu. Yaptırımın kısa vadede Türk savunma sanayiini etkilemesi beklenmezken bu yaptırımın uzun süre uygulanması durumunda Türkiye’nin ABD’nin yanı sıra diğer ülkelerden de savunma sanayii ürünlerini tedarik etmede zorluk yaşayabileceği belirtiliyor. ile iş yapar duruma girmekten kat bu ilk defa olan bir şey çekinebilirler, Türkiye’ye beldeğil, 1974’ten beri defalarli bir süre mesafeli davranabilir ca bunu yapmış bir ABD’den ler, bundan dolayı da faaliyetler söz ediyoruz. Fakat bu yanetkilenebilir. Kısa vadede çok lış bir adımdır, ne ABD ne kolay geçmeyecek, belli zararTürkiye’nin çıkarlarına hizmet ları olacaktır. Ama doğru adım edecek bir adımdır. ABD, bu lar atılabilirse bunun Türk sayaptırımlarla Türkiye’ye bir vunma sanayii açısından olum maliyet yaratmak istiyorsa lu bir duruma çevrilmesi müm Türkiye’nin de ABD’ye yaratakün. Fakat CAATSA yaptırımıbileceği maliyet yüksek olabinın uzun vadede sürmelir. Türkiye, öy le ya da si durumunda daha başka sorunları da tetikleyeböyle ÇAVUŞOĞLU’NDAN ABD’nin bilir.” POMPEO’YA güven‘Tarihi dip’ ‘YAPTIRIM’ TELEFONU liği ve ulusal Mersin Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Kaan Kutlu Ataç, Türkiye’nin ABD’ye uyguladığı yaptıDışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, ABD’nin yaptırım kararıyla ilgili ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile telefonda görüştü. Türk Dışişleri çıkarları bakımından önem rımlarla “ilişkilerde dibin Bakanlığı yetkililerinin görüldüğünü”; Biden döne verdiği bilgiye göre minde ilişkilerin düzeltil Çavuşoğlu, telefon mesi için karşılıklı adımla görüşmesinde ABD’nin rın geleceğini, ancak iliş aldığı yaptırım kararına kilerin tamiri için uzun bir Türkiye’nin tepkisini iletti. yol bulunduğunu belirtti. Ataç, şu değerlendirmeleri yaptı: “TürkAmerikan ilişkileri öteden beri inişliçıkışlı olmuştur. ABD’nin Türkiye ile ilişkisi kesinlikle ‘stratejik ortaklık’ düzeyinde değildir. Ancak her ne olursa olsun aynı ittifak yapısı içinde olan iki ülkeden birinin diğerine tek taraflı olarak bu kaGüney Kıbrıs Rum Kesimi’ne, Suriye’ye kadar alternatifler aradığını biliyoruz. Kürecik ise NATO sistemine bağlı bir radar üssü olduğu için ABD’ye yönelik bir adım değil, NATO’ya ve kendi güvenliğine yönelik bir adım olur. O bakımdan ben her şeye rağmen tek kozu diplomasi olarak görüyorum. ABD’nin yanlış, uygunsuz, yakışıksız adımına karşı çıkar yol bu işin iki ülke arasında görüşme ve diplomasi yoluyla aşılmasına çalışılmasıdır. Karşı koz olarak atılacak adımlar mutlaka ABD’ye kısa vadede zarar verir, ancak Türkiye de zarar görebilir. O nedenle bu tür ğına kurşun sıkarak değil, duruşumuzun güçlü olduğunu gösterecek bir strateji ve diplomasi izlemesi gerekiyor. Türkiye’nin önünde kritik aylar var. Biden’ın önünde kendi iç politikası, Çin ve Rusya ile ilişkiler başta olmak üzere Türkiye’den daha öncelikli konular var. Türkiye’nin, önümüzdeki dönemi ABD ve AB ile ilişkileri Türkiye’nin değerini kabul ettirecek inandırıcı hamleler yapması, ilişkilerde yeni bir sayfa açılmasını sağlayabilir. Sonuç olarak kozlar Washington’ın ve Brüksel’in elinde değil, Ankara’nın elinde. Bu kozlar dışarıda diplomasi, içerde demokrasidir.” Biden beklenecek ABD’nin yaptırım kararını açıklamasının ardından Türkiye’nin yaptığı resmi açıklamalar, Ankara’nın yaptırıma yönelik karşı adım için Biden yönetiminin tavrının bekleneceğini ortaya koydu. Ankara’dan gelen açıklamalarda yaptırım kınanmasına karşın ABD ile diyaloğa yapılan vurgu dikkat çekti. ABD’nin CAATSA adımının, diplomatik ve askeri yönleri konusunda Cumhuriyet’e konuşan uzmanlar, yaptırımların iki ülke arasında halihazırda kötü olan ilişkileri daha da karmaşıklaştırdığına dikkat çekerken Biden yönetimindeki ABDTürkiye ilişkilerindeki ilk sınamanın yaptırımlar olacağını vurguladı. ‘Uzun vadede etkiler’ Savunma Sistemleri Uzmanı Arda Mevlütoğlu, CAATSA yaptırımlarının Türkiye’nin halihazırda kullandığı ABD menşeli F16’lar başta olmak üzere silah dar ağır bir tutumun olması kabul edilebilir değildir. Bugün TürkAmerikan ilişkileri tarihi dibi görmüştür. Trump’ın Biden yönetimine devredeceği TürkAmerikan ilişkileri aşırı örselenmiş ve darbe almış bir ilişki yumağı haline gelmiştir. Biden yönetimi geldikten sonra dibe vurmuş durumda olan TürkAmerikan ilişkilerini normalleştirmenin yolları aranacak. Normalleşmeyi değil, normalleşme için hangi yolların izleneceği konuşulacak. Bu da uzun zaman gerektiriyor. TürkAmerikan ilişkilerinde güven sarsıldı. İlişkiler hiçbir zaman ‘stratejik ortaklık’ düzeyinde değildi ama bu kadar da parçalanmamıştı. Bu ilişkilerin tamamen eski hale gelmesi mümkün değil, ancak ilişkilerin onarılması mümkün. Biden döneminde ilişkilerin kolay olmayacağı muhakkak, zor bir süreç olacak. Burada Washington ve Ankara’daki siyasi karar alıcıların niyet beyanı gerekiyor. Türkiye’nin son AKAR: İTTIFAKIN TÜM DEĞERLERINI SARSTI Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, ABD’nin Türkiye’ye yönelik CAATSA yaptırımı uygulanması kararıyla ilgili yaptığı açıklamada, yaptırım kararının müttefiklikle bağdaşmadığını belirterek, “Bu yaptırım kararı ülkelerimiz arasındaki ittifakın tüm değerlerini sarsmıştır. Ancak ülkemizin ve asil milletimizin savunma ve güvenliğini sağlamaya yönelik çalışmalara azim ve kararlılıkla devam edilecektir. ABD’nin, ülkemizin S400 Uzun Menzilli Bölge Hava ve Füze Savunma sistemi tedariki nedeniyle, müttefiklikle, mevcut askeri, politik gerçeklerle bağdaşmayan yaptırım kararını kınıyoruz. Bir NATO üyesi ülkeye yaptırım uygulanmasının müttefiklik ruhuna zarar vermenin ötesinde müttefikler arasındaki güveni kökünden sarsacağı açıktır” dedi. Türkiye’nin hava ve füze savunması dahil, güvenliği için gerekli her türlü tedbiri aldığını söyleyen Akar, “Kore savaşından bu yana müttefikimiz olan ABD ile mevcut askeri, politik durum çerçevesinde bölgesel ve küresel savunma ve güvenlik konularında işbirliği ve dayanışmaya dönülmesi, bölgesel ve küresel barış ve güvenliğe de önemli katkılar sağlayacaktır” diye konuştu. İRAN’DAN DA YAPTIRIMA TEPKI ve teçhizatların bakımını etkilemeyeceğini, ancak yaptırımların Türk savunma sanayii sektörünü uzun vadede olumsuz etkiledönemde ABD’yle ve AB’yle diyaloğa ve diplomasiye açık olduğuna yönelik açıklamalarını görüyoruz. Burada sözlerin eyUluslararası hukuka yebileceğini belirtti. Mevlütoğlu, şöyle konuştu: “F16 uçaklarının da aralarınleme dönüştürülmesi sürecinin nasıl işleyeceğini göreceğiz. Fakat ilişkilerin tamiri yönünde saygısızlık gösterisi da bulunduğu Amerikan menşe uzun ve çetrefilli bir yol var.” li savunma sanayii ürünleri za l ANKARA ABD’nin “Düşmanlarla Yaptırım Yoluyla Mücadele Etlara olan bağımlılığını ve ulusla başkanlığı Savunma Sanayii rarası hukuka olan saygısızlığını Başkanı İsmail Demir ve başme Yasası” (CAATSA) kapsa bir kez daha gözler önüne ser kanlık yetkililerinden Mustafa mında Türkiye’ye sınırlı bir şe diğini kaydeden Zarif, “ABD’nin Alper Deniz, Serhat Gençoğlu kilde yaptırım uygulama kara Türkiye’ye açıkladığı yaptırımla ve Faruk Yiğit’in yaptırım listeC DAYANIŞMA rına İran da tepki gösterdi. Önceki gün Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ABD’nin yaptırımları ‘hoyrat’ bir şekilde kullandığını belirterek, “ABD’nin Türkiye’ye yaptırım uygulaması, uluslararası hukuka karşı rı kınıyor, Türk halkı ve Türk hükümetinin yanında durduğumuzu belirtiyoruz” dedi. ‘İncelikle tasarlandı’ Yaptırım kararına ilişkin ABD’den de dolaylı bir açıklama sine eklendiği bildirilmişti. Stoltenberg: Çözüm bulunmalı NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, “NATO müttefiklerinin birbirlerine yaptırım uyİLANLARINIZ İÇİN kibirli tutumunun bir başka te geldi. İngiliz Financial Times ga guladığı bir durumda olduğuzahürüdür” demişti. Lavrov bu zetesine açıklama yapan ve adı muz için üzüntü duyuyorum” yaklaşımın askeriteknik işbir açıklanmayan bir ABD’li yetkili, dedi. Stoltenberg, “Türkiye ve İLETİŞİM BİLGİLERİMİZ liği de dahil olmak üzere, ulus “Yaptırımlar, ABD ve Türkiye or tüm NATO müttefiklerine çölararası alanda sorumlu bir ka dularının bağlarına zarar vermek züm yollarını arama çağrısında tılımcı olan ABD’nin güvenilir ten kaçınmak için incelikle ta bulunuyorum. Daha önce Patliğine katkı sağlamadığını da sarlandı” dedi. Söz konusu yet riot ve SAMPT gibi NATO sisİSTANBUL : 0212 343 72 74 ifade etmişti. kilinin “konuyla doğrudan bağ temlerinin teslimatına yönelik ABD’nin yaptırım kararına bir lantılı” bir pozisyonda olduğu görüşmeler olduğunu biliyoruz. ANKARA : 0312 442 30 50 tepki de son günlerde Türkivurgulandı. Öte yandan Finan Bu sistemler, hem Türkiye’nin ye ile gerilim yaşayan İran’dan cial Times’ta yer alan bir yorum hava savunmasını güçlendireİZMİR : 0232 441 12 20 geldi. İran Dışişleri Bakanı Mu da yaptırımın hafif gözükmesi bilir hem de NATO ile uyumluhammed Cevad Zarif, ABD’nin ne rağmen “Bu yaptırım kararı dur. Şu anda önemli olan TürEmail : ilan@cumhuriyet.com.tr Türkiye’ye karşı yaptırımlarını “uluslararası hukuka saygıTürk savuma endüstrisine zarar kiye ve ittifak için zor olan bu verebilir” denildi. duruma nasıl bir olumlu çözüm sızlık” olarak niteleyip kınadı. ABD Hazine Bakanlığı’ndan bulabileceğimize bakmaktır” Açıklamada ABD’nin yaptırım yapılan açıklamada, Cumhur ifadelerini kullandı. 4 PARTİDEN ORTAK BİLDİRİ: ABD bu vahim yanlıştan dönmeli TBMM’de grubu bulunan 4 parti, ortak bildiri ile ABD’nin Türkiye’ye yönelik yaptırım kararını reddetti. AKP Grup Başkanvekili Özlem Zengin, CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç, MHP Grup Başkanvekili Erkan Akçay ve İYİ Parti Grup Başkanvekili Müsavat Dervişoğlu imzasıyla yayımlanan bildiride, şunlar kaydedildi: “Türkiye milli güvenliğinin gerektirdiği hiçbir adımı atmaktan çekinmez. Bu konuda tehdit ve yaptırımlar karşısında geri adım atacak bir ülke değildir. Egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu anlayışıyla milli menfaatlerimiz doğrultusunda adım atarken sadece aziz milletimize hesap veririz. ABD’nin attığı bu yanlış adım müttefiklik ruhuyla bağdaşmaz. Karşılıklı saygı temelinde ileri götürülmesi gereken ilişkilerimize de bir fayda sağlamayacağı açıktır. Çıkar gruplarının dar görüşlü ve hasmane ajandalarının TürkiyeABD ilişkilerini rehin almasına müsaade edilmemelidir. Türkiye’yi dışlayan bir bakış açısının dünya barışına katkı sunması mümkün değildir. Bu tavır, NATO’nun müttefiklik ruhuna aykırıdır. ABD’yi bu vahim yanlıştan bir an evvel geri dönmeye davet ediyoruz.” Bildiriye, HDP katılmadı. HDP, yaptığı açıklamada “Eleştirilerimizin yönünü yaptırımların asıl sorumlularına, Türkiye’yi bu duruma düşüren iktidara yöneltiyoruz” denilirken, “Bu tabloya sebep olanların büyük bir hicap duyması gerekiyor” ifadeleri kullanıldı. SSB BAŞKANI İSMAİL DEMİR: BIZ ÇAREMIZI BULURUZ Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir, gazetecilere yaptığı açıklamada “İlişkilerimizi çok etkilememesini bekliyoruz. Biz kendi çevremizde bunun çarelerini buluruz. Yerli sanayinin gelişmesi konusu devam edecek, bir anlamda işaret fişeği ve uyarı olacak. Bir müttefiklik ilişkisi var aramızda, NATO müttefikiyiz. Kendilerinin de belirttiği gibi birçok alanda Türkiye ile işbirliği var. Onların devam etmesini onlar da biz de bekliyoruz” dedi. CHP’Lİ ÜNAL ÇEVİKÖZ: S400’LER AKTIVE EDILMELI CHP İstanbul Milletvekili Ünal Çeviköz, yazılı açıklamasında kararı kınadıklarını bildirirken şunları kaydetti: “Şimdi yapılması gereken 2,5 milyar dolarlık yatırım yapılan bu sistemin en kısa zamanda kullanılır hale getirilmesidir. S400’lerin alımı, Türkiye’nin egemen kararıdır; o nedenle yaptırım adımını asla kabul etmemekteyiz. NATO’nun en önemli ülkelerinden biri olan ülkemizin savunmasını güçlendirmek için attığı adımların, içinde bulunduğumuz ittifakın da güçlendirilmesi için düşünülen bir tedbir olarak değerlendirilmesi beklenirdi. Türkiye S400 sistemini satın almak zorunda kalmış ve tercihini de bu yönde kullanmıştır” dedi. Türkiye’ye uygulanacak yaptırımın, NATO’nun stratejik savunma yeteneklerini de olumsuz etkileyeceğini belirten Çeviköz, “ABD yönetimi, Kıbrıs Barış Harekâtı’ndan sonra 1975 yılında Türkiye’ye 3 yıl boyunca uyguladığı silah ambargosunun ardından 40 yıldır bu yola başvurmamıştır. Böyle bir yaptırım kararı almak yerine meselenin çözümü için diyalog yoluyla bir arayış içinde olunması beklenirdi. CHP olarak, bu krizin aşılması yönünde gösterilecek her türlü çabayı destekleyeceğimizi bildiriyoruz” diye konuştu. İYİ PARTİ’DEN AÇIKLAMA: MÜTTEFIKLIKLE BAĞDAŞMIYOR İYİ Parti’den yapılan yazılı açıklamada ise ABD’nin Türkiye’ye yönelik yaptırım kararı kınandı. Açıklamada, “Diplomasi yoluyla çözülemeyecek bir sorun olmamakla birlikte S400’lerin alımının gerçekçi bir tehdit değerlendirmesi ve risk analizi temelinde yapılmamış olması da bugün içine düşülmüş olan açmazın ana nedenlerinden biridir. Yaptırım kararı ABD ile aramızdaki dostluk ve müttefiklik ilişkileriyle de bağdaşmamaktadır. Trump yönetimi giderayak aldığı bu kararlarla ardılına zehirli bir miras bırakmıştır” denildi. İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener de sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Türkiye’nin meselelerine karşı gösterilen vurdumduymazlığın, canı sıkıldığında yaptırıma başvuran bir şımarıklıkla taçlandırılması; ne müttefikliğe yakışır ne de Türkiye ile ABD arasındaki dostluğa katkıda bulunur. Ne var ki gün gelir; iyi ikili ilişkiler her ülkeye lazım olur” dedi. HİKMET SAMİ TÜRK: ABD ÜSLERI KAPATILMALI Eski Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk yaptığı yazılı açıklamada, karar ile ABD’nin, NATO içindeki müttefiki Türkiye’yi “hasım” statüsünde bir devlet olarak kabul ettiğini belirtti. Türk, şunları kaydetti: “Türkiye’nin ABD’ye karşı uygulayabileceği aynı ağırlıkta, etkili başka yaptırımlar da var. Bu yaptırımların en önemlisi, İncirlik ve Kürecik’teki ABD üslerinden birinin veya her ikisinin kapatılmasıdır. Böyle bir karar, 20 Ocak 2021 günü göreve başlayacak olan Joe Biden yönetimine de Trump’ın imzaladığı yaptırım kararını yeniden değerlendirmek ve kaldırmak fırsatı verecek esnekliktedir.”