Katalog

EKONOMİ DOLAR [email protected] TASARIM: SERPİL ÜNAY AVRO STERLIN FAİZ BORSA 1131 OCAK 2020 CUMA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.9750 1.7 kuruş 6.5830 3.4 kuruş 7.8400 8 kuruş 9.96 0.14 puan 119.850 160 puan 2043.64 19.84 lira 303.13 2.54 lira BDDK’nin 2019 yılıyla ilgili açıkladığı genel veriler, krizin ekonomi üzerindeki etkilerini ortaya koydu 150 milyarlık kredi battı 2019 sonunda takipteki alacaklar, 2018’e göre yüzde 55.3 artarak 150.1 milyar liraya ulaştı. Ba (Milyon TL) tık oranı da yüzde 3.87’den yüzde 5.33’e çıktı. Türkiye’deki ekonomik kriz yurttaşa ağır bir yük getirirken, özellikle ticari ya de 8.1 düşüşle 49 milyar 753 milyon liraya geriledi. Sektörün sermaye yeterlilik rasyosu şamı olumsuz etkiliyor. Banka da yüzde 18.43 oldu. Bu oran cılık Düzenleme ve Denetleme 2018’de yüzde 17.3’tü. Kurumu’nun (BDDK) sektörün geneliyle ilgili 2019 yılına ait Bütçe açığı arttı verileri bunu bir kez daha or Altınbaş Üniversitesi’nin Tak ptek kred türü 2018 2019 Değ. (%) Tüket c 11.670 13.322 14.2 *Konut 978 1.265 29.4 *Taşıt 209 205 1.7 *İht yaç 10.483 11.851 13.1 tühka2leci0ritmai1cy9ia4ks6yro6eün.dk5uisnlmeedlriadilnyi.daer taya koyarken, ekonomistlerin uyarıları da dikkat çekiyor: düzenlediği “Çarşamba Buluşmaları”nda konuşan Ferd kred kartı 6.125 6.318 3.2 Net kâr düşüşte Prof. Dr. Işın Çelebi, ithalatla sağlanan büyümenin sanal bü TOPLAM 17.795 19.639 10.4 4 Geçen yıl 2018’e göre, yüme olduğunu ifade etti. Sa sektörün toplam aktifleri yüz nayi üretimindeki artışı değer Tak ptek tüket c kred ler 2019’da 13 m lyar 322 m lyon l raya yükseld . de 16.1 artarak 4 trilyon 492 lendiren Dr. Mahfi milyar liraya çıkarken, krediler yüzde 11’lik sınırlı artış Merkez’in gözü koronavirüstela 2 trilyon 657 milyar liraya Eğilmez de, bunun kredilerdeki artış ve vergi indirimleri ile Dolar/ TL 6 liraya dayandı ulaştı. 4 Mevduat yüzde 26.1 artış la 2 trilyon 567 milyar lira oldu. Bu kapsamda yabancı para mevduatı (döviz tevdiat hesapları) 953 milyar liradan 1 trilyon 225 milyar liraya yükseldi. 4 2019 sonunda bankaların takipteki alacakları yüzde 55.3 artarak 150 milyar 108 milyon liraya yükseldi. Bu kapsamda takipteki alacak oranı da yüzde 3.87’den yüzde 5.33’e yükseldi. Edesteklendiğini, bu destekler olmazsa sanayi üzerinde çok olumsuz etki yaratacağını belirtti. Verilen desteklerin bütçe açığında artışa yol açtığını söyleyen Eğilmez, bu çelişkinin önümüzdeki dönemde ekonomi Dolar/ TL hafta boyunca 5.95 civarında dar bantta bir seyir izledikten sonra artan jeopolitik tansiyonla yükselişe geçti. Haftaya 5.94 liradan başlayan dolar, dün 5.965.9850 lira arasında yukarı yönlü dalgalandı. Borsa İstanbul 100 Endeksi ise, dün gün boyu çok inişli çıkışlı bir seyir izledi. 118 bin 265 puana kadar düşen nflasyon raporunu açıklayan Merkez Bankası Başkanı Murat Uysal, tahminlerini değiştirmediklerini; 2020 sonu için yüzde 8.2, 2021 sonu için yüzde 5.4 olarak koruduklarını söyledi. yi zorlayacağını ifa endeksi günü 160 pu Uysal, temkin menin sürmesiyle enflasyondaki düşüş eğiliminin devam edeceğini öngördüklerini belirtti. Uysal ayrıca, jeopolitik risklerin, kuraklık ve Çin’de baş gösteren salgın hastalığa ilişkin artan endişelerin küresel büyüme üzerinde aşağı yönlü riskler olarak öne çıktığını anlattı. Uysal şöyle devam etti: “Ticaret ve emtia fiyatları üzerinde etkileri olabilir. İlk olarak piyasalarda risk rattı bununla birlikte de petrol fiyatlarında aşağı yönlü baskıya neden oldu. Bu durumun nereye evrileceğiyle ilgili ciddi belirsizlikler var. Gerektiğinde elimizdeki tüm araçlarla adım atma imkânımız var.” l ANKARA 4 Bankacılık sektörünün 2019 yılı net kârı ise yüz de etti. l Ekonomi Servisi an artışla yüzde 0.13 değer ka zandı. li parasal duruş ve ten kaçış ve risk algılamasıbeklentilerdeki iyileş nın artması yönünde etki ya Murat Uysal ‘Bedel ödemeyi göze aldık’ Soner Canko Kartlı harcama 1 trilyona ulaştı Bankalararası Kart Merkezi’nin (BKM) açıkladığı verilere göre, 2019 yılında toplam kartlı ödemeler yüzde 20 büyüyerek 1 trilyon TL’ye yaklaştı. BKM Genel Müdürü Soner Canko’nun açıkladığı verilere göre, her 3 kartlı ödemeden biri banka kartlarıyla yapıldı. Her 5 TL’lik kartlı ödemeden 1 TL’si ise internetten gerçekleşti. Banka kartlarıyla yapılan ödeme tutarı yüzde 37 artışla 134 milyar TL’ye, kredi kartlarıyla yapılan ödeme tutarı ise yüzde 17 artışla 844 milyar TL’ye ulaştı. Kartların kullanım alanı hızla yaygınlaşırken geçen yıl yüzde 38 olan kartlı ödemelerin hane halkı tüketimi içindeki payı, bu yıl yüzde 41 gibi önemli bir seviyeye ulaştı. Yine 2019 sonunda temassız kredi kartı adedi 38 milyona, temassız banka kartı adedi 36 milyon adede yükseldi. Esnafı AVM’lere karşı koruyun Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, esnafın ödediği sigorta primlerinin yüksek olduğunu, primlerin düşürülmesi ve prim gün sayısının SSK’lilerle eşitlenmesini talep etti. 2 milyon esnafın sorunlarının çözümü için taleplerini ilgili birimlere ilettiklerini ifade eden Palandöken, şu ifadelere yer verdi: “Esnafımızın rahatlaması ve hamle yapabilmesi için öncelikle sırtındaki yüklerden kurtarılması gerek. Zincir market ve AVM’lerin yarattığı haksız rekabetin de önüne geçilmesi için Perakende Yasası günümüz şartlarına göre güncellenmeli.” 23.2 milyon araç yollarda Türkiye İstatistik Kurumu’nun “Motorlu Kara Taşıtları, Aralık 2019” raporuna göre, trafiğe kayıtlı toplam taşıt sayısı 2019 Aralık sonu itibarıyla 23 milyon 156 bin 975 oldu. Bu sayı 2018 sonunda 22 milyon 865 bin 921 idi. Bu dönemde trafiğe kayıtlı taşıtların yüzde 54’ünü otomobil, yüzde 16.4’ünü kamyonet, yüzde 14.4’ünü motosiklet oluşturdu. l Ekonomi Servisi Kadın çalışanlar cam tavanı aşarsa, çalıştıkları şirketin finansal performansı ve pazar payı artıyor. Yönetim kurulunda en az 3 kadın bulunan şirketlerin yatırım gelirleri yüzde 60 daha fazla oluyor. Reyhan Aktar Kadınlar ‘cam’a çarpıyor Türkiye, “işgücündeki kadınların belirli bir seviyeye geldikten sonra yükselmelerini önleyen yapay engeller” olarak adlandırılan cam tavan sendromunda 29 ülke arasında 27. sırada yer aldı. Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu’nun (TÜRKONFED) hazırladığı Cinsiyet Eşitliği Gündem Raporu, cam tavana odaklandı. Cam Tavan Endeksi’nin 2019 verilerine göre Türkiye, kadınların işgücüne katılım oranında 29 ülke arasında sonuncu oldu. Yani Türkiye’de kadınların işgücüne katılım oranı erkeklerden yüzde 40.6 daha az. Aynı zamanda Türkiye, yönetim kurulundaki kadın oranında 23. sırada, yönetici pozisyonlardaki kadın oranı ile de 27. sırada yer aldı. TÜRKONFED Yönetim Kurulu Üyesi Reyhan Aktar, “Cam tavanını kıran kadınlar daha özgüvenli ve daha güçlü oluyor. Sadece iş yaşamında değil, hayatın her alanında daha doğru karar mekanizmalarına sahip oluyorsunuz” dedi. l Ekonomi Servisi MEYVE TÜKETIMI AZALDI İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Hal Müdürlüğü verilerine göre, kentte sebze tüketimi artarken meyve tüketimi azaldı. Buna göre, 2018’de İstanbul hallerine 1 milyon 220 bin 376 ton meyve girişi olurken, 2019’da bu tonaj 54 bin 951 ton düşüşle 1 milyon 165 bin 425 tona geriledi. İki yıl arasındaki azal ma oranı yüzde 4.5 oldu. Aynı dönem aralığında sebze girişi ise, 1 milyon 596 bin 32 tondan 1 milyon 613 bin 930 tona yükseldi. En çok yenen meyve karpuz ve elma oldu. Sebzelerde ise en çok tüketilen domates ve patates oldu. Şehre 2019’da 431 bin 893 ton domates, 190 bin 176 ton patates geldi. l Ekonomi Servisi Telefonla sipariş almayacak Dominos Türkiye, kısa süre içinde telefonla sipariş dönemine son vererek operasyonlarını diji tale taşıyacak. Dominos’un dijital cirosunun, 2019’da bir önce ki yıla oranla yüzde 33.5 arttı Aslan Saranga ğını belirten Üst Yönetici Aslan Saranga, “Son 5 yılda 35 milyon TL’lik teknoloji yatırımı yaptık” dedi. 74 milyar TL’lik Türkiye yeme içme pazarının yüzde 43’ünü oluşturan ve 515 TL arasında harcama yapan tüketicilere odaklanacaklarını söyleyen Saranga, “2019 ciromuz 845.7 milyon TL. Bu yılki hedefimiz 1 milyar TL” dedi. l Ekonomi Servisi MESS’le anlaşamayan Birleşik Metalİş, 5 Şubat’ta greve çıkacak. Genel Başkan Serdaroğlu, hükümeti “grevi erteleme” konusunda uyardı. MUSTAFA ÇAKIR Toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası’nın (MESS) teklifini kabul etmeyen Birleşik Metalİş Sendikası, 5 Şubat’ta greve çıkmakta kararlı. Birleşik Metalİş Genel Başkanı Adnan Serdaroğlu, üyelerinin kararını sendikanın kararı haline dönüştürdüklerini söyledi. Üyelerinin, Türkiye’de yıpranmanın yüksek olduğu, enflasyonun gerçekçi olmadığı, Türk Metal tarafından imzalanan sözleşmedeki zammın kısa süre rahatlatsa bile uzun vadede alım gücünü artırmayacağı sonucuna vardıklarını işaret eden Serdaroğlu, ilk 6 ay için yüzde 20’lerin üzerinde teklif beklediklerini vurguladı. Serdaroğlu, “Yüzde 23 olur, 24 olur. Ayrıca mutlaka ücretin dışında kurban ödeneği, erzak desteği gibi birtakım sosyal ödemelerin yapılması gerektiğini de söyledik. Ancak MESS kabul etmedi” dedi. Bundan sonraki süreçte başta hükümet olmak üzere çeşitli çevrelerden kendilerine yönelecek tavırlara karşı da hazırlıklı olduklarını anlatan Serdaroğlu, ekonomik ve demokratik mücadele verdiklerini bildirdi. AYM kararı var MESS’in hükümetin grevi ertelemesine güvendiğine dikkat çeken Serdaroğlu, “Patronlar zarar etmiyorlar, kâr ediyorlar. Daha az insan çalıştırıyorlar. Düşük ücret politikası uyguluyorlar” dedi. Hükümetin daha önceki grev erteleme kararına karşı AYM’nin “hak ihlali” kararı verdiğini, ayrıca Birleşik Metalİş’e tazminat ödenmesine hükmettiğini anımsatan Serdaroğlu, şunları söyledi: “Eğer, ‘AYM kararını tanımıyoruz’ derlerse, ‘Biz de sizin kararınızı tanımıyoruz’ deriz. En küçük sıkıntıda bile bütün bedel işçilere ödetiliyor. Grevleri yasaklanırken boyun büken bir kitle olmasın diyoruz. O bedeli ödemeyi göze alarak her türlü hakkımızı kullanacağız.” l ANKARA Fuarın açılışına, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy katıldı. Turist sayısı değil, gelir artmalı Ülkede yaşanan terör olaylarından sonra oluşan güvenlik sorunu nedeniyle turizm gelirlerinde hâlâ 2014’ü yakalayamayan turizm sektörü, bu sorunu 24. EMITTDoğu Akdeniz Uluslararası Turizm ve Seyahat Fuarı’nda bir kez daha masaya yatırdı. Dün başlayan ve bu yıl 20 ülkeden 60 bin ziyaretçinin gelmesinin beklendiği Fuar, İstanbul Büyükçekmece’deki TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi’nde 2 Şubat’a kadar sürecek. Fuarın açılışında konuşan Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkanı Sururi Çorabatır, “Sektör, 12 yıl önceki sı kıntıları hızlı atlattı. Ancak kişi başı gelirimiz yetersiz. 650 dolar seviyesinde olan bu sayı, önce 750 dolarlara, sonra 1000 dolarlara yükselmeli” dedi. Çorabatır ayrıca, kalkınma ajanslarının desteklerinin kesilmesi nedeniyle bazı şehirlerin fuara katılamadığını, bu desteğin yeniden verilmesinin Anadolu’nun tanıtımı için önemli olduğunun altını çizdi. Öte yandan, geçen yıl tatile çıkan yurttaş sayısının azaldığına dikkat çeken Jolly Tur Yönetim Kurulu Başkanı Mete Vardar, “Erken rezervasyon satışlarımızda yüzde 58 artış var” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Korku virüsten hızlı... Küresel girdap... Hızla yayılabilme özelliğine sahip bir virüs... Küresel yolculuğuna çoktan başladı. Ürün ve hizmetlerin küreselleşmesinden daha hızlı... Ama şunu da vurgulamalıyız yarattığı korku ve panik, koronavirüsün kendisinden çok daha hızlı yayılıyor. Dünya genelinde o da hepsi Çin’de olmak üzere sadece 132 ölüm vakası var. ABD’de virüslü 5, Kanada’da ise 1 hasta tespit edildi şimdiye kadar. Ama insanlar işi şansa bırakmadan virüsten uzak durmak istiyorlar. Yüz maskeleri kapış kapış satıldı ve artık isteseniz de yok. Sosyal medyada “doğru, yanlış, abartılı, komplo teorili” bilgi ve haberler çorbası içinde sıkışıp kaldık. Küresel girdabın içinde hızla dönüp duruyoruz... Bizleri Çin’den gelen virüse karşı koruyacak hemen hemen tüm ürünler Çin’de üretiliyor.. Sadece yüz maskesinden bahsetmiyorum. İlaçlar da... Çin bugün dünyanın en büyük ilaç üreticisi. Her ne kadar nihai haline ABD ya da başka bir ülkede getirilebilir olsa da ilk üretim Çin’de. Bu da, olası bir arz dengesizliğinde ilaç ve hayati tıbbi malzemelerin tedarikinde çok ciddi sorunlar yaşanacağının habercisi. Böyle yaşamsal konularda bir başka ülkeye bu kadar çok bağımlı olmanın ulusal güvenlik açısından yaratacağı tehlikeler de cabası... Wuhan, Çin’in ilaç üretiminde belki en büyük bölgesi değil ama bir zamanlar ağır endüstrisi ve çeliği ile öne çıkan kent biyofarmasötik araştırma ve geliştirme alanına yöneldi ve hızla büyüyen bir merkez haline geldi. 11 milyon nüfuslu kente ulaşım tamamen durduruldu. Hubei eyaletindeki on altı şehirde benzer seyahat yasakları var. Çin yeni yıl tatilini 3 Şubat’a kadar uzattı ve gerekli önlemleri de alacağını söylüyor ama ya virüs öngörülenden çok daha hızlı yayılırsa? FDA’ya göre dünya genelinde, 370 temel ilaç için aktif farmasötik bileşenler üreten tesislerin yüzde 15’i Çin’de. Ancak buralarda ne kadar üretim yapıldığı bilinmiyor. Bu bilgi eksikliği rahatsız edici. Belki artık gelinen noktada sadece bitmiş ilaçlar değil, aktif farmasötik bileşenlerin de bir envanterinin çıkarılması ve bunun bütün ülkelerin bilgisi dahilinde olması gerekmiyor mu? ABD senatosuna bu konu ile ilgili bir yasa tasarısı sunulmak üzere... Neden aşı geliştirilmedi? Dünya 17 yılda 3 ölümcül koronavirüs salgınına maruz kaldı. 2003 yılında SARS, 2012 yılında MERS ve şimdi de aynı virüs ailesinden korona... Peki, neden bunun ölümcül küresel bir biyolojik tehdit haline gelmeye başladığı algılanmadı ve aşı geliştirilmedi? Harvard Üniversitesi’nden Prof. William Haseltine HIV virüsü üzerine araştırmalar yapan önemli bir isim. Scientific American’da yer alan makalesinde bunu sorguluyor: “Bir virüsün genetik kodu sıralandıktan sonra, etkili ilaçların hedefleri ortaya çıkar. Bu virüsün belliydi. Neden bir aşı geliştirilmedi? Pekâlâ mümkündü. Bunun geleceği belliydi” diyerek.. “11 Eylül saldırılarının ardından, ABD hükümeti ‘yeni ortaya çıkan biyolojik tehditleri önlemek ve tedavi yolları geliştirmek için’ BioShield olarak bilinen programı oluşturdu. Biz de şarbon enfeksiyonlarını önlemek ve tedavi etmek için Abthrax ilacını geliştirdik” diyen Haseltine, BioShield programı kapsamına koronavirüsün de dahil edilmesi uyarısını yapıyor. Peki, ya Türkiye? Türkiye tüm bunların neresinde? Her depremi kadercilikle karşılayıp, eli kolu bağlı bir sonrakini bekleyen bir ülke olarak virüs gibi küresel salgınlara, biyolojik tehditlere karşı bir B planımız olacak mı? Kendi ilaç ve tıbbi malzeme tedarik envanterimizde ne değişiklik yapabileceğiz? Tıpkı depremde olduğu gibi işi Allah’a havale ederek, diğer ülkelerin ne geliştireceğini ve bize neyi ne kadar vereceklerini mi bekleyeceğiz? Madenciler devletten erteleme talep ediyor Türk madencilik sektörü, en büyük ihraç pazarı Çin’deki koronavirüs salgını nedeniyle iki ülke arasındaki ticaretin durma noktasına geldiğine dikkat çekerek 31 Ocak 2020 tarihinde yapılması gereken yıllık ruhsat bedeli ve devlet hakkı ödemelerinin mücbir sebep kapsamına alınarak ertelenmesi talebinde bulundu. Ege Maden İhracatçıları Birliği Başkanı Mevlüt Kaya’nın açıklamasında yer alan bilgiye göre, Türk madencilik sektörünün Çin’e 2019 yılında 700 milyon doları doğal taş olmak üzere 1 milyar 350 milyon dolarlık maden ihracatı bulunuyor. l Ekonomi Servisi