Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 1121 OCAK 2020 SALI Asgari ücDrOeLtlAiRve emekli mAaVaRşıOnın büyük biSrTbEöRlLüINmü, rekor oFrAaİnZda artan fatuBrOalRaSrAa gidiyAoLrTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.91.40 6.5490 7.7050 10.23 122.620 2.8 kuruş 2.3 kuruş 1 kuruş SABİT 1145 puan Maaş zamlara yetmiyor 1997.78 14.85 lira 296.41 1.87 lira Asgari ücretlinin elinde, fahiş oranda zamlanan doğalgaz, elektrik faturası ile kirayı ödeyince geriye sadece 573 TL kalıyor. Ekonomik kriz nedeniyle hayat pahalılığı yurttaşı zorlarken, artan do Ağbaba, “Kira ve faturalardan sonra emeklinin ve asgari ücretlinin elinde sa ğalgaz ve elektrik dece ekmek alabilecek para faturalarının yeni kalıyor” diye konuştu. yılla birlikte yan CHP Genel Başkan Yardım sımaya başlama cısı Veli Ağbaba’nın çalış MAHMUT LICALI sı asgari ücretliyi isyan noktasına getirdi. Elekt ması, hayat pahalılığının yanı sıra yeni yılla birlikte rekor oranda zamlanan fatura rik ve doğalgazın larla birlikte asgari ücretli ve neredeyse ikiye katlanma emeklinin zor durumda kal sıyla birlikte düşük ücret dığını gösterdi. Ağbaba, asga li çalışanların maaşlarının ri ücretli ve düşük maaşla ge yarısından fazlası faturala çimini sürdüren emeklilerin ra gitmeye başladı. CHP Ge faturalara ve kirayı ödemesinel Başkan Yardımcısı Veli nin ardından maaşından arta kalan parayla temel ihtiyaçlarını karşılayamadığına dikkat çekerek “Kira ve faturalardan sonra emeklinin ve asgari ücretlinin elinde sadece ekmek alabilecek para kalıyor” görüşünü dile getirdi. Ağbaba’nın çalışmasında, dikkat çeken şu tespitlere yer verildi: n Son 1.5 yıl içerisinde elektrik faturalarına gelen zamların toplamı yüzde 70’i bulurken, doğalgaz ise yüzde 53.8 zamlandı. n TÜİK’in son enflasyon ra kamlarına göre kiralara yüzde 15.18 zam yapıldı. Bu kapsamda ortalama 1000 TL olan bir kira, yeni yılla birlikte 1150 TL’ye yükseldi. Ücret artışları yetersiz n Yeni yılda maaşlar, en düşük memur emeklisine 134 TL artarak 2 bin 560 TL, en düşük işçi emeklisine ise 77 TL zam yapılarak 1255 TL’ye çıktı. Asgari ücret de 2 bin 324 TL oldu. Söz konusu artışlar yüksek faturalar ve kira giderleri düşünüldüğünde yetersiz kaldı. n Çalışma kapsamında Ankara’da yeni yılla doğalgaz faturası ortalama 456 TL’ye, elektrik faturası ortalama 145 TL’ye çıktı. Ortalama 1000 TL tutarında olan kiralar da bin 150 TL’ye çıktı. Buna göre yalnızca kışın ısınma için en çok kullanılan doğalgaz ve elektrik faturalarının toplamı 601 TL oldu. Kira gideri de eklendiğinde gider yalnızca iki fatura ve bir kirada ortalama 1751 TL’yi buldu. n Doğalgaz ve elektrik faturası ile kira için ödenen tutar değerlendirildiğinde asgari ücretle geçinenlerin elinde 573 TL, en düşük memur emeklisi maaşı ile geçinenlerin elinde 809 TL kalırken, en düşük işçi emeklisi ise kira ve faturaları ödeyebilmek için 496 TL’ye daha ihtiyaç duyuyor. l ANKARA Merkez imdada erken yetişti IMF: Küresel büyüme düşecek Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Ekonomik Görünüm Raporu’nun Ocak 2020 sayısını “Geçici dengeleme, ağır toparlanma” başlığı ile yayımladı. Raporda, küresel ekonomik büyümenin 2019 için yüzde 3’ten 2.9’a, 2020 için 3.4’ten 3.3’e ve 2021 için 3.6’dan yüzde 3.4’e çekildiği belirtildi. Özellikle ABD ve İran arasında yükselen jeopolitik gerilimler, sosyal huzursuzluktaki artış, ABD ve ticaret ortakları arasındaki ilişkilerin daha da kötüleşmesi ve diğer ülkeler arasındaki ekonomik gerginliklerin artışı raporda aşağı yönlü riskler olarak sıralandı. Çinlilere QR kod ile ödeme imkânı İş Bankası küresel düzeyde 16.5 milyondan fazla üye işyerinde kabul edilen UnionPay QR kod ile ödeme yöntemini kabul etti. Türkiye İş Bankası ve UnionPay International arasında yapılan anlaşmayla, “UnionPay” mobil uygulama kullanıcıları, İş Bankası üye işyerlerinde UnionPay QR kodunu okutarak ödeme yapabilecek. İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Yalçın Sezen, “Maximum İşyerim uygulamasını kullanan üye işyerlerimiz UnionPay QR seçeneği ile Çinli turistlerden ödeme kabul edebilecek” dedi. QNB Finansbank’tan emekliye promosyon QNB Finansbank, emekli maaşını üç yıl boyunca kendisinden alma sözü veren emeklilere 1.250 TL’ye varan nakit kazanma fırsatı sunuyor. Banka ayrıca emekli tanıdıklarının maaşını QNB Finansbank’a yönlendiren müşterilere, yönlendirdikleri emekli başına 125 TL olmak üzere toplamda 1.250 TL nakit kazanma imkânı veriyor. Bireysel internet bankacılığı kullanılarak yapılacak işlemlerden EFT ve havale işlemleri de ücretsiz olacak. Geçmeyen araç için 1.6 milyar TL garanti Geçen yılın ikinci yarısında, Yavuz Sultan Selim Köprüsü’nden öngörülen sayıda araç geçmediği için işletmeci IC İçtaş İnşaatAstaldi konsorsiyumu ICA’ya, garanti kapsamında devletin yaklaşık 1.6 milyar TL ödeyeceği hesaplanıyor. Habertürk’te yer alan bilgilere göre, ICA’ya bu ayın sonunda ödeme yapılması planlanırken 2019’un ilkyarısında ise geçmeyen araçlar için garanti kapsamında ICA’ya devlet 1 milyar 450 milyon TL ödeme yapmıştı. Böylece yıllık garanti ödemesinin 3 milyar TL’yi aşacağı öngörülüyor. Yavuz Sultan SelimKuzey Çevre BOREM ET ACCUMYLOtoyolu, Osmangazi Köprüsü ve GebzeOrhangazi İzmir Otoyolu, Avrasya Tüneli, özel sektör tarafından yapişletdevret (YİD) modeliyle inşa edildi. Bu projelerde araç geçiş bedelleri döviz olarak belirlendi. Araç geçişleri, garanti sınırının altında kalması halinde aradaki farkı devlet ödüyor. l Ekonomi Servisi STARPET IÇIN IFLAS KARARI Akaryakıt dağıtım sektörünün önde gelen firmaların 500 Türkiye 2015 Araştırması”na 136’ncı sıradan girmişti. 320 ka dan Starpet için mahkeme olum dar istasyonu bulunan madeni suz gelen bilirkişi raporları son yağ ve lojistik alanında da faali rası iflas kararı verdi. Tasfiye sü yet gösteren Starpet’in cirosu 1.3 reci başlayan Starpet, “Fortune milyar lira olarak açıklanmıştı. Merkez Bankası’ndan Hazine’ye 40.5 milyar lira aktarılıyor. TCMB Başkanı Uysal, “Bu para nereye dağıtılacak” sorusuna yanıt veremedi. MUSTAFA ÇAKIR Bütçe açığının önüne geçemeyen, yıl içinde hedefi revize etmek zorunda kalan hükümete destek yine Merkez Bankası’ndan (TCMB) geldi. Merkez’in ihtiyat akçesi ise bu yıl erkenden Hazine’ye aktarılacak. TCMB olağanüstü genel kurulu ile Hazine’ye, kamuoyunda “kara gün parası” olarak da nitelendirilen “ihtiyat akçesi” ile birlikte 40.5 milyar lira aktarılmasına onay verdi. Hissedarların, “Bu para nereye dağıtılacak” sorusu ise yanıtsız kaldı. TCMB 35.2 milyar TL kâr payı avans tutarı ve 5.3 milyar TL ihtiyat akçesinden oluşan 40.5 milyar TL’nin hissedarlara dağıtımına başlarken, ilgili kaynak bu yıl da bütçeye erken transfer edilmiş olacak. Bankacılar TCMB’nin bu yıl geçen yıla paralel bütçeye 5055 milyar TL aktaracağını hesaplıyorlar. Hazine’ye yapılacak ödemelere 2019 için 10 milyar TL civarında oluşması beklenen kurumlar vergisi de eklenecek. Geçen yıl yaptığı genel kurul ile Hazine’ye kâr transferini nisandan ocak ayına çeken TCMB, ayrıca yaklaşık 40 milyar lira da “ihtiyat akçesi” aktarmıştı. TCMB olağanüstü genel kurulu dün TCMB Başkanı Murat Uysal başkanlığında Ankara’da yapıldı. Hazine ve Maliye Bakanlığı temsilcisi Feyza İleri tarafından verilen önergeyle, “bankanın 2019 kârı üzerinden hesaplanan tutarın yüzde 90’ının avans olarak dağıtılması ve son yıl kârından ayrılan hariç, birikmiş ihtiyat akçesinin tamamının kâr olarak dağıtılması” genel kurulun onayına sunuldu. Nerede kullanılacak? Bu sırada söz alan bir hissedar, Murat Uysal’a, “Bu para nereye dağıtılacak? Varlık Fonu’na mı verilecek, Hazine’ye mi? Nerede kullanılacak” sorusunu yöneltti. Uysal ise aktarılacak kaynağın nerede kullanılacağına dair bir açıklama yapmadı. TCMB’nin hissedarlarından Adnan Bahar, “Bizim hisselerimizin hiç mi değeri olmayacak? Bir Allah’ın kulu yok mu? Hakkınız yeniliyor denilmeyecek mi? Bankaya gelirken güvenlikçiler ile görüştüm, bahçıvan ile görüştüm. Hepsi bizden daha fazla alıyor. Bize 3 bin lira veriliyor. Bunun hesabını bu dünyada olmasa bile öbür dünyada sorarım” dedi. Bütçe 2019, Merkez Bankası’nın ihtiyat akçesine rağmen 123.7 milyar TL açık vermişti. l ANKARA Albayrak’a göre fatura artmadı Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, geçen yılı büyük zam gören elektrik ve doğalgaz fiyatları nedeniyle yurttaşın kış aylarına ilişkin enerji faturalarının adeta uçmasıyla ilgili ilginç bir hesap ortaya koydu. “2019 yılı Değerlendirme Toplantısı” kapsamında, dün İstanbul’da gazetecilerin sorularını yanıtlayan Albayrak, elektrik faturalarında son 1.5 yılda 2 zam bir de indirim söz konusu olduğunu söyledi. Albayrak, “2018’den bugüne kadarki süreçte, enerji ithalatının dolar kuru nedeniyle oluşturduğu maliyet, petrol fiyatlarının artmasından doğan maliyet, piyasada enflasyonun neden olduğu maliyete rağmen elektrikte netteki artış bunun altında oldu” dedi. Yine yumuşak iniş Artan petrol fiyatlarının alım gücüne etkisini minimuma indirmek için yapılan faaliyetlerden bahseden Al bayrak, burada kalıcı çözümün Doğu Akdeniz’de ve ülkenin farklı yerlerindeki petrol ve doğalgaz arayışı olduğunu anlattı. Albayrak ayrıca, doğalgaz fiyatlarında maliyetteki düşüşün yansımalarının da görüleceğini belirtti. Enflasyon ve büyümeyle ilgili açıklamalar da yapan Albayrak, enflasyonun 2020 ve sonrası açısından da kendileri için en önemli çıpa olmaya devam edeceğini vurguladı. Albayrak, “Gayrisafi yurtiçi hasıla artışı açısından bak tığımızda ise 2019’u tarihe geçecek bir yumuşak inişle, inşal lah pozitif bir büyüme ile geride bıraka cağız. Benzer iç ve dış kriz, şok, saldırı atak... Ne dersek diyelim” dedi. Berat Albayrak, TL’nin rekabetçi bir kur olmasını istediklerini söyledi. Metal işçisinden MESS’in yeni zam teklifine ret Metal sanayii’nde yürütülen toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde işveren temsilcisi konumundaki Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) ilk altı ay için ücret artış teklifini yüzde 10’a çıkarırken Türk Metal Sendikası teklifi reddettiğini duyurdu. Metal sektöründe çalışan 130 bin işçinin toplu iş söz leşmesi görüşmelerinde uzlaşı sağlanamaması üzerine işçi sendikaları Tük Metal ve Birleşik Metalİş grev kararı almıştı. İşçi tarafını temsil eden Türk Metal ve Özçelikİş, sözleşmenin ilk altı ayı için yüzde 26, Birleşik Metalİş ise yüzde 34 ücret artışı talep ediyor. l Ekonomi Servisi Moody’s’ten negatif faiz uyarısı Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, Türkiye’nin negatif faiz oranlarının yatırımcı güvenini zayıflatabileceğini ve bankaların kredi notu için de olumsuz olduğunu açıkladı. Moody’s yayınmladığı kredi görünüm raporunda enflasyonun aralık ayı itibarıyla yüzde 11.8 olmasının, negatif reel faizin yüzde 0.55 olmasına (enflasyondan daha düşük bir faiz oranına) yol açtığını ve bunun da, Türk bankaları nın fonlaması için kredi negatif olduğunu belirtti. Raporda “Negatif faiz, bankaların finansmanı ve Türk Lirası’na yatırım yapmayı, reel faiz oranları pozitif olan diğer gelişmekte olan piyasalardan daha az cazip hale getirmekte ve büyük olasılıkla TCMB’nin kredibilitesini olumsuz etkileyebilir ve bu da yatırımcı güvenini olumsuz yönde etkileyebilir” denildi. Öte yandan merkezi yönetim brüt borç stoku, geçen yılın aralık sonu itibarıyla 1 trilyon 328.8 milyar lira oldu. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, borç stokunun 668.5 milyar lira tutarındaki kısmı TL, 660.2 milyar lira tutarındaki bölümü ise döviz cinsi borçlardan oluştu. RahşanBülent Ecevit’ler..(1) Rahşan Ecevit’in, Cumhuriyet Vakfı’nı, Alev Coşkun başkanlığında, Cumhuriyet çalışanları ile dayanışma ziyaretinde yaptığı değerlendirmelerin sıcağında, gönlümden geçmişti.. Üç kuşak söyleşilerinin ötesinde, ülkemiz tarihi için de çok değerli, yaşamsal dönemeç taşı noktalarına ilişkin tanıklıklar üzerinden, bugünlerin sonuç gelişmelerinin analizlerini dinlemek, çok değerli olacaktı.. Saygısızlık etmemek adına uygun bir zaman dilimini yakalayamadığım için üzgün, kimi yüz yüze tanıklıkları paylaşmak isterim.. Sevgili Mehmed Kemal, ışıklar içinde yatsın, sağlık sorunları nedeniyle merdiven çıkamadığı son yıllarında, Cağaloğlu’ndaki Cumhuriyet binasında gönüllü oda arkadaşım olmuştu. RahşanBülent Ecevit’lerle, RehaAhmet İsvan’lar gibi okul arkadaşıydılar. Okuldan bir grup toplu, bir yazın birkaç ayını Londra’da geçirmişler. İkilinin evrensel insan hakları, şiir, sanatın, duyarlılığın her alanı, “Gandi’nin felsefesi” yolundaki buluşmaları, Londra’nın ünlü parklarında bir banka yerleşip saatlerce baş başa, el ele konuşmaları, gruptan kopuşları merak konusu.. Mehmed Kemal içlerinde en meraklıları, sabahtan akşama baş başa kalışların sırları üzerinden, iddiaya bile girmişler. İzlerini göstermeden, Londra’nın ünlü nemli park çimlerinin üzerine pusuya yatmışlar. Mehmed Kemal, sevecen, “İddiayı ben kazandım, ama nemden, rutubetten hastalandım.. Gözlerini hiç ayırmadan, ellerini hiç bırakmadan, sabahtan akşama konuşur, en çok da şiir okurlardı..” diye anlatırdı.. HHH “1975, 28 Haziran, beyaz güvercinli ünlü Taksim mitingini, iktidar zaferinin önünü açan direngenliğin simgesi ödünsüz duruşunu unutan mı var?” demeyin. Ölüm tehditlerine, derin devlet adına “Öldürecekler, inat etmeyin uyarılarına” papuç bırakmamışlardı. Taksim Meydanı’nda, yüz binlerin dayanışması ile toplumsal direngen destek patlamasıyla, seçim sonuçlarına yansıyacak yanıt gelmişti.. Mitingden sonra Trakya’ya yapılacak son otobüsle seçim turuna katılacağım için, önceden yerimi almam istenmişti. Haber yazılamayacaktı ama Trakya’nın da havası koklanacaktı.. İktidara gelirken, seçim otobüsündeki sadelik şaşırtmıştı.. Rahşan Ecevit hemen arkadaki daktilosunun başına oturmuş, ilk Çorlu’da yapılacak konuşma için notlar hazırlığına koyulmuştu. Birlikte çalıştıkları iki genç, Çorlu’da Ecevit’in konuşması için kapıya çıktığımızda, “Siz bizi tanımazsınız, biz Ankara DevGenç Ortadoğu grubundanız. Baktık destek gerekiyor, gönüllü görev üstlendik” açıklaması ile tanışmak istemişlerdi. Otobüste siyasilerden tek tabanca, sendikacılık yıllarından tanıdığım, Çalışma Bakanı adaylığı bilinen Bahir Ersoy Hoca’ydı. Bir de güvercinler uçurulurken Taksim Meydanı’nı coşturan sanatçı “Şenay” Trakya turunda uygun aralarda kürsüye çıkmak üzere hazırdı. Önceden programa alınmış, alınmamış kitlelerin toplanıp coşkulu zorlamalarıyla gerçekleştirilen korsan mitingcikler derken.. İstanbul’a dönüşümüz sabahı bulmuştu.. Seçim zaferinin kaçınılmaz izlenimi ile, iktidara gelişteki yalınlık çelişki mi, doğaçlama zafere yürüyüşün nedeni mi karar verememiş, biraz da kaygılanmıştım.. Çok hızlı, güçlü iktidara geliş zaferi, derken seçim kampanyasında da rol model alınmış, “özyönetim”in simgesi, Tito Yugoslavyası’na ilk ziyaret gündeme gelmişti. Nadir Nadi, Tito Yugoslavyası doğumlu göçmen olduğum için, uzmanlık alanlarıma girmese de benim gönderilmemi önermiş. Şanslıydım çünkü dönemin Türkiye Büyükelçisi “Ramadan” Kosova doğumlu Arnavut kökenli ve dayımın da Belgrad hukuk fakültesinden yurt arkadaşıydı. Dostluğunu esirgemedi. Tito ile Ecevit’in Sarajevo dağ otelindeki saatler süren özel söyleşilerinin özetini aktarmaktan çekinmemişti.. Özetin özeti gazetede yayımlanabilmişti. Benim açımdan algıları, yıllarla yeri geldikçe okurlarla da paylaşmaya çalıştığım üzere, çok öğretici, sonradan yaşanacakların da habercisiydi.. Üçüncü dünya ittifakının can çekişmesi, Balkanlar’da çatışmacılıkların patlaması süreçleriydi. Tito belki de duygusal ya da çok birikimli deneyimlerinin kaygılarıyla, Ecevit’i bağrına basmıştı. Tito, başta Nasır, İslam dünyasının şeriatçı diktatörlükleri rejimlerinden akıl almaz saygı gördüğünden söze girmişti. Yılların deneyimlerini iki kutuplu dünya arasında kalışın zorluklarını, öğretici, çarpıcı olaylarla aktarıyordu. İslam dünyası içinden, tek laik Cumhuriyet olan Türkiye’nin olamamasının sonuçlarından hayıflanıyordu. “Türkiye bizimle olabilseydi, iki kutuplu dünyanın gerilimleri bu kadar acımasız yaşanmazdı..” sonucuna varıyordu. Balkanlar’da kanlı kutuplaşma çatışmalarının yaşanmaması uğruna dayanışma çağrısı yapıyordu. Tito çok yaşlanmış, Ecevit iktidarına Batı dünyası şans tanımamıştı. Hatay’da iş cinayeti Hatay Dörtyol’da fırın işletmesinde çalışan İlker Türker (45), dün sabah saatlerinde üst kata malzeme çıkarmaya çalıştığı sırada yük asansörüne başının sıkışması sonucu yaşamını yitirdi. Kumanda edemediği asansör ile duvar arasına sıkışan Türker, olay yerinde hayatını kaybetti. Savcının olay yerinde yaptığı incelemenin ardından Türker’in cansız bedeni, Adli Tıp Kurumu’na sevk edildi. Olayla ilgili soruşturma başlatıldı. l DHA