Katalog

EKONOMİ [email protected] TASARIM: BAHADIR AKTAŞ Yıla zamlarla girdikAraç muayene ücreti otomobil için 342 TL’ye, otobüs için 462 TL’ye yükseltildi 111 OCAK 2020 ÇARŞAMBA Pasaport ve ehliyet harçları ile trafik cezaları gibi birçok kalemin ardından araç muayene ücretlerine de yüzde 22.58 oranında zam yapıldı. Ekonomik krizle birlikte son iki yılda iğneden ipliğe tüm ürünlerin fiyatları rine ait işletmeler için kayıt ve tescil harcı 1163.8 liraya çıktı. Yine, Belediye Gelirleri Ka katlanırken, yeni yıla da zam nunu Genel Tebliği’ne göre ko larla girildi. Son olarak, araç nutlara ait çevre temizlik ver muayene ücretleri, 1 Ocak gisi, su tüketim miktarı esas 2020’den (bugün) geçerli ol alınmak suretiyle metreküp mak üzere yüzde 22.58 olarak başına büyükşehir belediyele açıklanan yeniden değerleme rinde 47 kuruş, diğer belediye oranında artırıldı. Buna göre, lerde 35 kuruş olarak hesapla yıl başından itibaren KDV da nacak. Ayrıca otel, motel, mi hil muayene ücretleri, otobüs, safirhane, pansiyon tatil köy kamyon, çekici ve tankerler leri, kamping alanları Nisan de 377.60 liradan 462.56 lira 2020’den itibaren konaklama ya, otomobil, minibüs, kamyo vergisine tabi tutulacak. Dijital net, özel amaçlı taşıt, arazi ta hizmet vergisi başlayacak. şıtı, römork ve yarı römorklar Öte yandan, Tüketici Hakem da 279.66 liradan 342.2 liraya, Heyetleri’ne 2020 yılında tü traktör, motosiklet ve motor keticinin korunması hakkında lu bisikletlerde 142.78 liradan kanun kapsamında yapılacak 174.64 liraya yükseltildi. başvurulara esas ürün parasal Vergiler arttı değerleri yüzde 22.58 artırılarak yeniden düzenlendi. Buna Asgari ücrete yüzde 15, ka göre, 2020 yılı için bu kapsam mu emekçilerine yüzde 11’lik da değeri 6 bin 920 TL altında tüketici enflasyonu oranında bulunan uyuşmazlıklarda İlçe zam kararı alınırken, vergi ve Tüketici Hakem Heyetleri, bü harçlar yüzde 22.58 zamlandı. yükşehir statüsünde olan iller Örneğin 3 yıldan fazla süreli de 6 bin 920 TL ile 10 bin 390 pasaport için harç yüzde 22.58 TL arasındaki uyuşmazlıklarda artarak 994.80 lira oldu. Asli İl Tüketici Hakem Heyetleri’ne ye mahkemesine başvuru har başvurulacak. cı 54.40 liraya, şahıs şirketle l Ekonomi Servisi Ekonomistlere göre, alkol ve tütüne vergi zammının 2020’nin ilk yarısında uygulanmaması enflasyona pozitif yansıyacak. Enflasyonu düşürebilir Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre, alkol ve tütün ürünlerine ÖTV kanununun 12. maddesi gereği ÜFE oranındaki otomatik vergi zammı, 2020 yılı ocakHaziran dönemi için uygulanmayacak. Tüketici enflasyonu sepeti içinde yüzde 4.23’lük ağırlığa sahip olan alkollü içeçekler ve tütün, son bir yılda yüzde 43.35 oranında fiyat artışıyla ana harcama grupları içinde ilk sıra da yer alıyor. Kasımda yüzde 10.56 olarak açıklanan yıllık tüketici enflasyonuna, alkollü içecekler ve tütün kaleminin katkısı 1.82 puan olmuştu. Son 10 yılda bu harcama grubunda fiyatlar toplamda yüzde 272 oranında arttı. Ekonomistler, zaten yüksek olan alkol ve tütün fiyatlarına zam yapmama kararında enflasyonu düşük tutma hedefinin etkili olduğu görüşünü paylaştı. Elektrik ve gazda indirim şart Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, elektrik ve doğalgazda halka indirim müjdesi verilmesinin şart olduğunu vurgulayarak, “Bu kış günlerinde en çok kullandığımız iki temel ihtiyaç olan elektrik ve doğalgaza indirim acil bir ihtiyaç haline geldi” dedi. Palandöken’in verdiği bilgiye göre, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı verilerine göre 2019’un ilk 9 ayında 3 milyon 365 bin 784 kişi elektrik borcunu, 710 bin 364 kişi ise doğalgaz borcunu ödeyemedi. Borcunu ödeyemeyen vatandaşa yapılan kesme işlemleri çok büyük mağduriyet yaratıyor. 2 yılda elektriğe gelen yüzde 71, doğalgaza gelen yüzde 62 zammın da bu ödeme zorluklarının yaşanmasında büyük payı var. Carlos Ghosn Tutuklu CEO Lübnan’a kaçtı Otomotiv devi NissanRenaultMitsubishi’nin Üst Yöneticisi (CEO) olarak görev yaptığı dönemde yolsuzluk yaptığı, haksız kazanç elde ettiği ve bu kazancını vergi kaçırmak amacıyla gizlediği idialarıyla görevinden azledilen ve geçen yıl Japonya’da tutuklanan Carlos Ghosn, ev hapsinde bulunduğu binadan kaçtı. Japonya’dan kalkan bir özel jet ile Lübnan’a kaçan ve halen Beyrut’ta olduğu açıklanan Ghosn, “Adaletsizlik ve zulümden kaçtım” dedi. Amerikan Wall Street Journal gazetesi, Ghosn’un sahte kimlikle Türkiye üzerinden kaçtığını öne sürdü. Ghosn’un Fransa, Brezilya ve Lübnan vatandaşlığı bulunuyor. Ukrayna ile Rusya anlaştı Gazprom Başkanı Aleksey Miller, Ukrayna ile Rusya arasında transit doğalgaz sözleşmesinin uzatılmasına yönelik anlaşma imzalandığını açıkladı. Rus ve Ukraynalı yetkililer arasında Avusturya’nın başkenti Viyana’da 5 gündür müzakereler yapılıyordu. Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, “Transit sözleşmesi sayesinde söz konusu dönemde 7 milyar doların üzerinde gelir bekliyoruz. Sözleşmeye göre Ukrayna üzerinden ilk yıl 65 milyar metreküp, sonraki dönemde yıllık 40 milyar metreküp doğalgaz sevk edilecek” dedi. Birleşik Metalİş üyeleri MESS’in merkezi önünde düşük ücrete razı olmayacaklarını haykırdı. İşçiden faturalı eylem Metal işçileri “geçinemiyoruz” diyerek MESS’in tutumunu protesto etti. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’na (DİSK) bağlı Birleşik Metal İşçileri Sendikası (Birleşik Metalİş), 4 Aralık’ta yapılan son görüşmenin ardından uyuşmazlık ile sonuçlanan toplu iş sözleşmesi (TİS) sürecinde Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası’nın (MESS) tavrını Şişli’de bulunan MESS Genel Merkezi önünde yaptığı basın açıklaması ile protesto etti. “Geçinemiyoruz” pankartı nın açıldığı açıklamada sık sık, “MESS şaşırma sabrımızı taşırma”, “Gün gelecek devran dönecek, AKP halka hesap verecek” ve “Patronların kölesi olmayacağız” sloganları atıldı. MESS’in tıkanan toplu iş sözleşmesi görüşmelerindeki tavrını protesto eden Birleşik Metalİş Sendikası üyesi işçiler, ödeyemedikleri faturalarını çam ağacına asarak MESS Genel Merkezi önüne bıraktı. Grup adına basın açıklaması nı okuyan Birleşik Metalİş Genel Örgütlenme Sekreteri Hami Haltacı, metal işçilerine önerilen yüzde 6 zam teklifinin vicdansızlık olduğunu söyledi. Haltacı, “Hayat pahalılaştı ve gelirler giderek eridi. Oysa çalıştığımız fabrikalarda patronlar geçen iki yıllık sözleşme dönemi boyunca kâr etmeye devam etti. Patronlar işçilere ‘düşük ücret zammına razı olsun’ dayatmasında bulunuyor” dedi. l Ekonomi Servisi Vodafone 21 milyar lira yatırım yaptı Vodafone Türkiye Üst Yönetici si (CEO) Colman Dee gan, yatırımların önü nün açılması, yatı rım ikliminin destek lenmesi ve bu alan da yeni teşviklerin devreye alınmasıy la Türkiye’nin, tele komünikasyon sektö ründe bölgesinin lide ri olmaya aday oldu ğunu söyledi. AA’ya konuşan De egan, “Türkiye pa zarına 13 yılda 21 milyar TL’yi aş kın yatırım yaptık. Türkiye’nin ve sektö rümüzün geleceğine duyduğumuz gü venle 2020’de de yatırımlarımıza devam edeceğiz” ifadelerini kullandı. Türkiye’de yerli ve Colman Deegan milli 5G teknolojisinin gelişimine öncülük ettiklerini anlatan Deegan, “Türkiye’nin 5G yolculuğunu, bugüne dek olduğu gibi önümüzdeki süreçte de kararlı bir şekilde desteklemeyi sürdüreceğiz. Fiber altyapının yaygınlaşması ve sabit pazarda rekabetin gelişmesi, Türkiye’nin dijitalleşmesinde hayati rol oynuyor. Fiber yatırımların önceliklendirilmesi ve kamu politikası haline ge tirilmesi gerekiyor. Dijitalleşmeyi bir memleket meselesi olarak görüyo ruz” dedi. l Ekonomi Servisi EBRD BIST’ten çıktı Türkiye Varlık Fonu (TVF), Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’nın (EBRD) yüzde 10’luk hissesini satın alarak Borsa İstanbul’daki (BİST) payımızı yüzde 90.60’a çıkardı. TVF’den yapılan açıklamada “Potansiyeline ve geleceğine inandığımız Borsa İstanbul’daki payımızı ve temsil gücümüzü artırarak Türkiye’nin bu çok değerli kurumunu İstanbul Finans Merkezi stratejimiz kapsamında bölgesel lider haline getirmeyi amaçlıyoruz” denildi. ABD’nin İran yap tırımlarını ihlal etmekten hüküm giyen eski Halkbank genel müdür yardımcısı Hakan Atilla’nın Borsa İstanbul Genel Müdürlüğü’ne atanmasının ardından “Bize danışılmadı ve biz desteklemiyoruz” açıklaması yapan EBRD, BIST’teki payları için satış kararı almıştı. EBRD, son yıllarda Türkiye’ye kullandırdığı kredi hacmini de azaltmıştı. l Ekonomi Servisi 2019 ekonomide kriz yılı oldu İşsiz sayısının 4 milyon 600 bini aştığı, enflasyonun çift haneden düşmediği, gıda, enerji zamlarının tavan yaptığı, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin tekrarlandığı, ekonomik büyümenin dip yaptığı, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının not kırdığı, Cumhurbaşkanı kararnamesiyle Merkez Bankası Başkanı’nın değiştirildiği 2019 ekonomide kriz yılı oldu. 4 milyon 600 bin işsiz Son açıklanan Eylül 2019 dönemi Hanehalkı İşgücü Araştırması’na göre, işsizlikteki artış eğilimi ve istihdamdaki azalma eğilimi devam ediyor. İşgücüne katılım oranı yüzde 54’ten yüzde 53.5’e gerilemesine rağmen işsizlikteki artış dikkat çekici bir şekilde yüzde 11.4’ten yüzde 13.8’e yükseldi. Eylül 2018’de 3 milyon 736 bin olan mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı Eylül 2019’da 817 bin artarak 4 milyon 553 bine yükseldi. İstihdam 1 yılda 623 bin kişi azaldı. Her dört gençten biri işsiz. Her 4 işsizden biri üniversite mezunu. Geniş tanımlı işsizlik yüzde 20. Geniş tanımlı işsiz sayısı 7 milyon 199 bine çıktı. Tarım dışı işsizlik yüzde 13.5’ten yüzde 16.4’e yükseldi. Kayıtdışı çalışanların oranı yüzde 36’ya yükseldi. Ne eğitimde ne istihdamda olanların oranı yüzde 28.6’ya fırladı. Daralma dönemi 2018’in son çeyreğinde yüzde 2.8, bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 2.3 ve yılın ikinci çeyreğinde de yüzde 1.6’lık daralan Türkiye ekonomisi, 2019’un üçüncü çeyreğinde yüzde 0.9 büyüyebildi. TCMB’ye yeni başkan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Murat Çetinkaya’yı görevinden almasının ardından yeni bir mali huzursuzluğun doğabileceği kaygıları Türk Lirası’nda değer kaybına neden oldu. Temmuz ayında Cumhurbaşkanı tarafından yayımlanan kararnameyle Çetinkaya’nın yerine Merkez Bankası Başkan Yardımcısı olan Murat Uysal getirildi. Erdoğan, yüksek faiz uygulaması nedeniyle Merkez Bankası Başkanı’nı sık sık eleştiriyordu. Faiz indir baskısı 2019’da dünyada merkez bankalarını en çok zorlayan gelişmelerin başında ekonomik yavaşlama geldi. Ancak politikacıların yıl boyunca sıklıkla para politikası hakkında fikir sundukları 2019, ABD Başkanı Donald Trump, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan gibi liderlerin düşük faiz yanlısı söylemleriyle yıl boyunca manşetlerden inmedikleri bir yıl oldu. TCMB, politika faizini son 4 toplantıda yüzde 24’ten yüzde 12’ye çekti. İhtiyat akçesi Hazine’ye Merkez Bankası’nın olağanüstü durumlarda kullanılmak üzere kenara ayırdığı “ihtiyat akçesi” TBMM Genel Kurulu’nda 17 Temmuz’da kabul edilen Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’da yer alan düzenlemeyle Hazine’ye devredildi. Peş peşe zam Yıl içerisinde yapılan zamlarla birlikte 2019 başından bu yana sadece elektriğe yüzde 32.1 zam yapıldı. Doğalgaz da temmuz ve ağustos aylarında toplam yüzde 32 zamlandı. Mayıs ayında sigara, cep telefonu ve hurda teşviki kapsamındaki araçlara ilişkin asgari maktu vergi tutarı, ÖTV oran ve matrahları yeniden belirlendi. 23 Haziran’da tekrar edilen İstanbul’daki seçimlerin ardından geçen iki günde yurttaşlar, üç farklı zam haberi aldı. Önce motorine, ardından çaya, sonra da şekere zam geldi. BIST’e Hakan Atilla Ekim ayında Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Borsa İstanbul Genel Müdürlüğü’ne ABD’de Halkbank davasında yargılanan ve daha sonra Türkiye’ye dönen eski Halkbank Genel Müdür yardımcısı Hakan Atilla’nın atandığını açıkladı. Atilla’nın Borsa İstanbul’un Genel Müdürü olmasının ardından Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Borsa İstanbul’daki hisselerini sattı. Tanzim satış 2019’un ilk aylarında Türkiye ekonomisinin bir numaralı gündemi hayat pahalılığıydı. Ekonomi yönetiminin fiyat artışlarına verdiği yanıt ise gıda depolarını basmak oldu. Ticaret Bakanlığı, özellikle sebze ve meyvede aşırı fiyat oluşumlarına karşı 81 valilik kanalıyla ticaret il müdürlüklerine talimat göndererek denetimlerin kapsamını genişletti. Yılın ilk kış aylarında bazı gıda ürünlerinin fiyatındaki büyük artışlar Türkiyeyi tanzim satışla tanıştırdı. Başta domates, salatalık, biber, soğan ve patates gibi ürünlere uygun fiyatlı ulaşması için harekete geçildi. Bazı illerde tanzim satış noktaları kurulurken, Tarım Kredi tarafından doğrudan çiftçiden alınan ürünler aracısız ve marketlerden daha uygun fiyatla halka ulaştırıldı. Ancak tanzim kuyrukları indirimlerin de önüne geçti. YEP açıklandı 20202022 yıllarını kapsayan Yeni Ekonomi Programı (YEP) bu dönem açıklandı. YEP’te enflasyon tahminleri, 2019, 2020, 2021 ve 2022 yılları için sırasıyla yüzde 12, yüzde 8.5, yüzde 6 ve yüzde 4,9 oldu. İşsizlik oranında 2019 için yüzde 12.9, 2020 için yüzde 11.8, 2021 için yüzde 10.6, 2022 için yüzde 9.8 hedeflendi. Büyüme hedefleri, 2019 için yüzde 0.5, sonraki 3 yıl için yüzde 5’er oldu. Gündem ticaret savaşı ABD ve Çin arasında devam eden ticaret savaşları, 2019 yılında da devam etmesi küresel piyasalarda önemli bir endişe kaynağı oldu. 5 Mayıs tarihinde ABD Başkanı Donald Trump, 200 milyar dolarlık Çin ürününe uygulanan yüzde 10’luk gümrük vergisi oranının yüzde 25’e çıkarılacağını açıkladı. 13 Mayıs’ta Çin, 60 milyar dolar tutarındaki ABD menşeli ürünlere gümrük tarifesini yüzde 5 ila 25 artırdığını duyurdu. VW yatırımı askıya aldı Türkiye, sınır güvenliğini gerekçe göstererek, 17 Ekim’de “Barış Pınarı Harekâtı”nı başlattı. Yeni fabrika yatırımı için Türkiye’de şirket kuran Alman otomotiv devi Volkswagen (VW), askeri harekatın başlamasının ardından Türkiye’de yapacağı fabrika yatırımını askıya aldığını açıkladı. Ağustos ayında Tank Palet fabrikası’nın özelleştirilmesi için ara bir formül bulundu. Fabrika TSK’den çıktı, iktidara yakın iş insanı BMC’nin sahibi Ethem Sancak ve Katarlı ortağına devredildi. Yerli oto tanıtıldı Türkiye’nin merakla beklediği yerli otomobil TOGG’un yürüyen ilk ön gösterimi yapıldı.