Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 116 EYLÜL 2019 CUMA Damada, havuza, yandaşaTeşvik kapsamında şirketlere gümrük vergisi ve KDV muafiyeti gibi birçok destek var sınırsız teşvikCtdııurnımmahatuietrşBbvaaikşykkkaaanrp,lsıKğaıamlkyıanoranaarvıleıinlRedöı1n.4LesimsatinelsydaegrrEulriprdaloayğrıaıbndu’aılnavnadra5.myaa Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, damadı Selçuk Bayraktar’ın yö neticiliğini yaptığı Baykar Makina’nın da aralarında yer aldığı 5 projeye devlet teşvi ği kararı aldı. Da madın şirketine ayrıcalıklı olarak “yasal ve idari düzenleme” sözü OZAN ÇEPNİ verilmesi de dikkat çekti. Ayrıca ATV ve Sabah’ın sahibi Kalyon İnşaat ile bir likte, Saray’ın inşaatını ya pan Rönesans Holding de teş vik listesinde yer aldı. Baykar’ın İstanbul Esenyurt’ta 600 milyon lira lık ve sekiz yıllık yatırım ön görülen insansız hava araçları ve akıllı sistemler üretim tesi si teşvik listesine eklendi. Teş vik planında damadın şirke ti, yapılacak işler için gümrük vergisinden muaf olacak. KDV istisnası sağlanacak ve öde nen de geri iade edilecek. Ya tırım kapsamında yüzde 100 vergi indirimi ile yüzde 120 yatırıma katkı oranı sağlana cak. Şirketin 10 yıl boyunca sigorta primi işveren hissesini devlet ödeyecek. Gelir vergi si stopaj desteği de teşvik kap samında olacak. Bayraktarla rın yatırımına ilişkin yer tah sisi de devlet tarafından yapılacak. Ayrıca diğer şirketlere yapılmayan en büyük teşvik de damadın şirketine yapılacak. Teşvik kapsamında “İzin, tahsis, ruhsat, lisans ve tesciller ile diğer kısıtlayıcı hükümler için yasal ve idari düzenleme” teşviki sadece Bayraktarlar için sağlanacak. Kalyon da var Hükümete yakınlığı ile bilinen ATV ve Sabah grubunun sahibi Kalyon da teşvik listesinde kendisine yer buldu. Kalyon’un Ankara’da 1 milyar 991 milyonluk “komple yeni yatırım” olarak belirtilen güneş paneli üretim projesi için gümrük vergisi, KDV istisnası, KDV iadesi, yüzde 100 vergi indirim oranı, yüzde 70 yatırıma katkı oranı, 10 yıl sigorta primi ve gelir vergisi desteği öngörüldü. Kalyon için ayrıca 57 milyon liralık nitelikli personel desteği, 300 milyon lirayı aşmamak üzere kredi kullanım tarihinden itibaren 10 yıllık faiz veya kâr payı desteği, 10 yıla kadar 240 milyon lirayı aşmamak üzere enerji tüketim harcamalarının yüzde 50’si oranında enerji desteği verilmesi kararlaştırıldı. Cumhurbaşkanlığı Selçuk Bayraktar 2016’da Cumhurbaşkanı’nın kızı Sümeyye Erdoğan ile evlenmişti. Sarayı’nın inşaatını üstlenen Rönesans Holding de Erdoğan’ın teşvik listesinde yer aldı. Rönesans Holding ile Cezayir’in milli enerji şirketi Sonatrach ortaklığıyla hayata geçirilecek “Polipropilen Üretim Tesisi” için verilen teşvikin kapsamı da genişletildi. Yatırım miktarı 8 milyar 225 milyon 99 bin 999 lira olarak belirtildi. Bu kapsamda şirkete gümrük vergisi, KDV istisnası ve iadesi, yüzde 100 ora nında vergi indirimi ve yatırıma katkı oranı, 10 yıl boyunca sigorta primi işveren hissesi desteği ve gelir vergisi stopajı desteği verilmesi öngörüldü. Holdingin 30 nitelikli personel sayısı olarak belirttiği kararda, ayrıca 45 milyon lira değerinde nitelikli personel desteği, 10 yıllık ve 100 milyon lirayı aşmamak üzere enerji desteği ile yatırım yeri tahsisinin de devlet tarafından sağlanmasına karar verildi. l ANKARA Nitelikli işçi başına 1 milyon Türk Havacılık ve Uzay Sanayii tarafından Ankara’nın Kahramankazan ilçesinde 1 milyar 427 milyon TL’lik rüzgâr tüneli tesisi yatırımı da teşvik listesinde yer aldı. Vergi indirimlerinin yanı sıra, 60 milyon liralık nitelikli personel desteği, 100 milyon liralık enerji desteği verilmesi kararlaştırıldı. Bursa’nın Orhangazi ilçesinde planlanan yüksek vasıflı çeliklerden ve süper alaşımlı malzemelerden dövme ürünler üretilmesine ilişkin Asil Çelik Sanayi şirketi de 852 milyon liralık ürün çeşitlendirme yatırımı için teşvik planlamasına alındı. Vergi indirimlerinin yanı sıra 5 nitelikli personel için 5 milyon liralık nitelikli personel desteği, 50 milyon liralık enerji desteği planlandı. Kâğıtta hammadde alarmı Akkuyu’da ikinci üniteye de izin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Mersin’de Rusya’nın inşa etmekte olduğu Akkuyu Nükleer Santralı’na ilişkin “Birinci ünitenin temeliyle alakalı inşaat çalışmaları büyük oranda tamamlandı. Sahaya yeni intikal eden bir ekstra güvenlik kabini (kor tutucu) var, o gelmişti, onun montajına başlamışlardı. Plan ve programa uygun olarak ilerliyor. Bugünlerde de aslında ikinci reaktörün inşaat lisansını da Nükleer Düzenleme Kurulumuz verdi. Orada da geçtiğimiz yıl sınırlı inşaat izni alınmıştı, şimdi her iki ünite de inşallah hızlanarak devam etmiş olacak” dedi. Dönmez, Akkuyu’da dört üniteden ilkini 2023’te işletmeye almayı planladıklarını söyledi. l Ekonomi Servisi Ziraat, Yünsa’ya ortak oldu Yünsa’yı Sabancı Holding’den satın alan Sürmegöz Tekstil, Ziraat Katılım ile yüzde 50’şer payla eşit ortaklığa gitti. Sabancı Holding, Yünsa’da sahip olduğu sermayenin yüzde 57.88’ini temsil eden hisselerin tamamını 29 Ağustos’ta Sürmegöz Tekstil’e satmıştı. 50 bin lira sermaye ile kurulan Sürmegöz Tekstil çıkarılmış sermayesini 20 milyon liraya yükseltme kararı aldı. Artırılan sermayenin 5 milyon liralık kısmının 2.5 milyon lirasını Mustafa Sürmegöz, 2.5 milyon liralık kısmını ise Ziraat Katılım peşin olarak ödedi. Sermayenin kalan kısmının ise 24 aylık süreçte eşit taksitlerle ödenmesi kararı alındı. l Ekonomi Servisi TMO kuru üzüm alacak Toprak Mahsulleri Ofisi’nce (TMO), çekirdeksiz kuru üzüm alımına 10 Eylül Salı gününden itibaren başlanacak ve ürünün kuruma teslim edildiği tarihten itibaren en geç 20 gün içinde bedelleri üreticilerin banka hesaplarına aktarılacak. TMO’nun kuru üzümü kilogram başına 10 liradan satın alınacağı duyurulmuştu. l Ekonomi Servisi ‘Yoksulluk arttı’ Birleşik Kamuİş Konfederasyonu’nun araştırmasına göre, asgari ücretin 2 bin 20 lira olarak uygulandığı Türkiye’de dört kişilik bir ailenin açlık sınırı 2 bin 614 lira, yoksulluk sınırı ise 9 bin 442 liraya yükseldi. Açlık sınırında yaz aylarının etkisiyle yaşanan azalmaya karşılık, mal ve hizmetlere yapılan yüksek oranlı zamlar nedeniyle yoksullaşma hızı arttı. Ağustosta açlık sınırı bir önceki aya göre yüzde 0.45 azalırken, yoksulluk sınırında da yüzde 0.93 artış kaydedildi. Bu yılın ilk sekiz aylık döneminde açlık sınırı yüzde 11 artarken, gıda dışı harcamalarda yüzde 7.91, yoksulluk sınırında yüzde 8.75 artış oldu. l ANKARA 100 gündür direniyorlar Sakarya Saica Pack ambalaj fabrikasında sendikalı oldukları gerekçesiyle işten atılan 3 işçi, direnişlerinin 100. gününde basın açıklaması düzenledi. Direnen Cargill işcilerinin de destek verdiği açıklamada “İşten çıkarılan işçiler geri alınsın” denildi. İşten çıkarılan Saica Pack işçileri adına, dün gerçekleştirilen basın açıklamasında konuşan Selülozİş Ge nel Başkanı Ergin Alşan, “100 gündür burada verilen mücadele aynı zamanda bir yaşam mücadelesidir. Tek talebimiz, işçilerin sendikaya üye olma hakkını kullanabilmesi. Sendikal haklarını kullandığı için işten atılan 3 Saica işçisi, işe geri alınsın” dedi. İşten çıkarılan Cargill işçileri de Saica Pack işçilerine destek ziyaretinde bulundu. l İSTANBUL/Cumhuriyet Sigortada küçülme sürecek Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, Türk sigortacılık sektörünün, sigortacıların varlık kalitesi üzerindeki makro ekonomik baskı dikkate alıdığında zayıflamayı sürdürebileceğini açıkladı. Kurum, Türk sigortacıların varlık kalitesinin not açı sında orta vadede muhtemelen en önemli unsur olmayı sürdüreceğini ifade etti. Fitch raporunda, bankalarda bu yılki geniş çaplı not indirimi sonrasında sektörün varlıklarının üçte ikisinin, yerel para cinsinden IDR notu çoğunlukla “BB” olan banka mevdu atından oluştuğu belirtilirken, çoğu banka için görünümün “negatif” olduğu ve daha fazla indirim riski sinyali verdiğinin altı çizildi. Fitch, sigortacıların Hazine tahvili tutup tutmamasının da varlık kalitesi üzerinde etkili olduğunu vurguladı. l Ekonomi Servisi Hurda kâğıt ithalatına sınırlama getirilmesi planlanıyor. AGED Başkanına göre bu olursa çarklar durur. Atık Kâğıt ve Geri Dönüşümcüler Derneği (AGED) Başkanı Mustafa Saral, hurda kâğıtta hammadde ihtiyacının yıllık 4 milyon ton seviyesinde olduğunu ancak yurtiçinde toplanan hurda kâğıt miktarının 3.3 milyon tonda kaldığını söyledi. Saral, “Sanayicimiz ihtiyaç duyduğu hammaddeyi ithalatla karşılamak zorunda. Durum böyleyken, hurda kâğıt ithalatına sınırlama getirilmesi konuşuluyor. Böyle bir önerinin hayata geçirilmesi halinde 10 milyar dolar aktif büyüklüğe sahip ve katma değer üreten kâğıt sanayisinde çarklar durma noktasına gelebilir” dedi. Çöp almıyoruz Yurtiçinden ve yurtdışından hurda kâğıdı hammadde olarak değerlendirip üretim yaptıklarını anlatan Saral, devletten destek veya teşvik beklentilerinin olmadığını, sadece hurda kâğıdı temin etmelerine engel olunmamasını istediklerini vurguladı. Türkiye’de 18 kâğıt geri dönüşüm fabrikası bulunduğunu kaydeden Saral, “Diğer sektörleri bilmem ama biz kâğıt sanayicileri olarak çöp ithal etmiyoruz, hammadde ithal ediyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi Çelik üretimi yüzde 10 azaldı Türkiye Çelik Üreticileri Derneği’nden (TÇÜD) yapılan açıklamaya göre, ham çelik üretimi temmuzda geçen yılın aynı ayına göre yüzde 10.6 azalarak 2.9 milyon ton oldu. Ocaktemmuz döneminde ise üretim yüzde 10.2 azalışla 19.9 milyon ton seviyesinde gerçekleşti. Dış ticaret açısından değerlendirildiğinde, Türkiye’nin çelik ürünleri ihracatı temmuzda miktar bazında yüzde 5.7 artışla 1.9 milyon ton olurken, fiyatlardaki düşüş sebebiy le değer bazında ise yüzde 4.5 azalışla 1.4 milyar dolara geriledi. Çelik ürünleri ihracatı, ocaktemmuz döneminde geçen yılın aynı dönemine göre miktar bazında yüzde 13.5 artarak 13.1 milyon tona, değer bazında da yüzde 0.7 yükselerek 9.7 milyar dolara ulaştı. Aynı dönemde çelik ithalatı, miktar yönünden yüzde 30.1 azalışla 6.9 milyon ton, değer yönünden yüzde 30.9 azalışla 5.8 milyar dolar seviyesine geriledi. l Ekonomi Servisi Küba, Türkiye’ye borcunu yapılandırdı Küba, Türkiye’ye olan 13 milyon Avro’luk kredi borcunu yeniden yapılandırdı. 30 Mart 2015 tarihinde Türkiye İhracat Kredi Bankası ile Küba Ulusal Bankası (BNC) arasında imzalanan 10 milyon Avro’luk kredinin geri ödemesinde sorun yaşanıyordu. Taraflar arasında 28 Haziran 2019’da yapılandırma anlaşması yapıldı. Bu anlaşmaya göre Küba, 6.5 milyon Avro ödenmemiş anapara, 307 bin Avro da öden memiş faiz olmak üzere 6 milyon 854 miyon Avro’su ödenmemiş tutar, 6 milyon 544 milyon Avro’su temerrüt faizi olmak üzere toplam 13.4 milyon Avro’luk borcunu geri ödemek üzere yapılandırdı. Ödemeler 6 ayda bir 837 bin dolar Avro eşit taksitler şeklinde olacak. İmzalanan sözleşme, 31 Ağustos’ta Resmi Gazete’de duyuruldu. l Ekonomi Servisi Büyük felaketin eşiğinde... “Dünya birkaç çağı birden yaşıyor”... İKSV Genel Sekreteri Doç. Dr. Çiğdem Nas’ın önceki günkü Cumhuriyet gazetesindeki söyleşisinde Dış Haberler şefimiz Mine Esen’e söylediği bu son derece doğru ve çarpıcı cümleyi bir soru ile bir adım öteye taşıyalım. “Peki, neden?” Neden insanlığın tıptan uzay bilimlerine, yapay zekâdan iletişim teknolojilerine kadar büyük bir sıçrama yaptığı bir dönemde bir yandan da ortaçağ karanlığı içine sürükleniyoruz? Dünyanın birçok yerinde askeri gerginlikler hızla tırmandırılıyor, silahsızlanma anlaşmalarından vazgeçiliyor... Popülist politikacılar iktidara geliyor ve kendi bildiklerini okuyorlar... ABD’de Trump, Rusya’da Putin, İngiltere’de Boris Johnson, İtalya’da Lega...Tabii bizimkini de eklemeden olmaz.. Hızla yeni faşizme doğru sürükleniyor dünya. Bir yandan da gelir eşitsizliği hızla artıyor. Küresel iklim değişikliği gezegen ve insanlık için en büyük tehditlerden biri ve atılması gereken adımlar atılmıyor. Savaşlardan, kuraklıktan, yoksulluktan kaçmaya çalışan insanlar büyük göç dalgalarını yaratıyorlar. Tüm bunlar aslında bir sonuç. Sonsuz büyüme üzerine kurulu, refahın adil dağılımını göz ardı eden neoliberal politikaların insanlığı taşıdığı nokta... Para ve güç hırsı üzerine kurulu bir sistemin bunu törpüleyecek, dengeleyecek uluslararası kurumların işlerliğine de izin vermemesi bir yandan: BM, NATO, G20, G7, IMF, Dünya Bankası... Hemen hepsi de kuruluş amaçlarının çok ötesinde kaldılar ve çağın gelişmesine paralel bir ilerleme kaydedemediler.. Artık riskler ve tehditler çok büyük. Nobel ödüllü ekonomist Nouriel Roubini uyarıyor: “2020’de küresel bir ekonomik krize doğru hızla sürükleniyoruz” diye. Nedenlerini şöyle sıralıyor: Çin ve ABD’nin ticari ve teknoloji savaşları; yakın geleceğin endüstrilerine kimin hâkim olacağının savaşı: yapay zekâ, robotik, 5G ve diğerleri.. Dünyanın birçok yerinde askeri gerginliklerin tırmandırılması. ABD’nin İran’a yaptırımlarının bir askeri müdahaleye dönüşmesi ile petrol fiyatlarının yeniden tırmanışa geçeceği gerçeği. Buna Suriye ekseninde bizim de müdahil olduğumuz karmaşayı da eklemeliyiz... Tablo bu ne yazık ki... Çıkış yolunu bulmak için önce sorunu doğru ortaya koymak gerekmiyor mu? Şirketlerin sürdürülebilirlik karnesi Sürdürülebilirliği en yalın haliyle, “ekonomik kalkınma ve refahın geliştirilmesi için atılan adımların insanlara ve gezegenimize zarar vermeyecek bir biçimde geliştirilmesi ve sürdürülmesi” şeklinde tanımlayabiliriz. Son yıllarda küresel şirketlerin moda kavramlarından biri haline geldi. Sürdürülebilirlik raporları hazırlıyorlar ve daha yaşanabilir bir dünya için kendi taahhütlerini sıralıyorlar. Çevreden, insan ve çalışan haklarına, tedarik zincirlerine kadar.. Aslında konu son derece önemli, tabii verilen sözler tutulduğunda, sürdürülebilirlik kavramı şirket reklamı boyutundan çıkartılabildiğinde... Zararlı atık sulardan, maden işletmelerinin doğa katliamlarına, çocuk işçi sömürüsüne, sendikal örgütlenmeye kadar içinde bulunduğumuz dönemin insani ve çevresel pek çok sorunu en azından dizginlenebilir. Peki, bu yapılıyor mu? Yılmaz Argüden’in başkanlığını yaptığı Argüden Yönetişim Akademisi ilginç bir çalışma yaptı. ABD, Almanya, İngiltere, Çin, Güney Afrika ve Türkiye borsalarının sürdürülebilirlik endekslerinde bulunan 150 şirketin halka açık verilerini taradı, sürdürülebilirlik uygulamaları değerlendirildi. Bayer, Coca Cola, BMW, Adidas, BASF, General Motors, Unilever, African Rainbow Minerals gibi enerji, doğal kaynaklar, gıda otomotiv, kimya ve ilaç sanayinin devleri bunlar... Ve sonuçta ortaya bir karne çıktı: Sürdürülebilirlik konusunda önemli çalışmalar yapan lider firmaların bile etkili uygulama ve hesap verilebilirlik alanlarında geliştirmeleri gereken birçok nokta bulunuyor. Akademinin Yönetim Kurulu üyesi Gizem Argüden ve Araştırma Direktörü Fatma Öğücü Şen’in de katıldığı toplantıda Yılmaz Argüden, “Sürdürülebilirlik kriterleri çerçevesinde politikaları var mı ve bunları yayımlıyorlar mı, yani halk ile paylaşıyorlar mı? İnsan hakları, çalışan hakları, çevre, tedarikçiler gibi önemli konular bu politikaların içinde yer alıyor mu? Uygulama süreçlerine çevre, toplum, yolsuzlukla mücadele, insan hakları gibi konular dahil ediliyor mu? Tedarikçiler gibi paydaşların da katılımı sağlanıyor mu?” gibi kritik konuların yanıtını aradıklarını belirtti. Küresel ölçekte böyle bir karnenin yapılması hem daha alınacak hayli yol olmasını hem de şirketlerin örnek uygulamalarını ortaya koyması açısından önemli. Performanslarına göre 6 gruba ayrılan 150 şirket içinde 18 de Türk şirketi bulunuyor. KISA...KISA l Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları İşveren Sendikası’nın açıklamasına göre bugünden geçerli olmak üzere LPG Otogazın litresine 3 kuruş zam geldi. Zamlar pompa fiyatına da yansıtılacak. l Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından yayımlanan rapora göre, küresel gıda fiyatları, temel tahıl ve şeker fiyatlarındaki keskin düşüşlerin etkisiyle ağustosta geriledi. FAO Gıda Fyat Endeksi, Ağustos 2019’da temmuza göre yüzde 1.1 düşerken, Ağustos 2018’e göre yüzde 1.1 artarak ortalama 169.8 puan oldu. l Pegasus Hava Yolları ve Yöntem Araştırma’nın “Göklerdeki Memnuniyet” adlı araştırma projesi Memnun Baykuş dalında Altın Baykuş Ödülü’ne layık görüldü.