Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ 119 TEMMUZ 2019 SALI Açık kapatma paketi66.5 milyarlık bütçe açığını kapatmak isteyen hükümet, yeni torba öneriyi Meclis’e sundu AKP, bütçede 66.5 milyar liraya ulaşan açığı kapatmak için hazırladığı ekonomi paketini “torba öneri” olarak Meclis’e sundu. Bütçeye kaynak yaratmayı amaçlayan paketle, Merkez Bankası’nın “kefen parası” olarak nitelendirilen ye dek akçesi de Hazine’ye aktarılacak. Merkez Bankası (TCMB) Kanunu’nda deMUSTAFA ğişikliğe gidilmeÇAKIR si ve TCMB ihtiyat akçesi oranını Türk Ticaret Kanunu ile uyumlu hale getirilerek, yüzde 10 olarak ayrılmasını öngören yasayla ihtiyat akçesinde biriken 4046 milyar TL’lik bekleyen para Hazine’ye aktarılacak. Yurtdışındaki varlıkların sorgusuz sualsiz Türkiye’ye getirilmesi, Türkiye’deki kayıt dışı varlıkların da kayıt altına alınması durumunda ver AKP, şirketlerin borçlarının yapılandırılması, varlık barışının süresinin uzatılması, TCMB’nin “yedek akçe”sinde düzenleme yapılması, yurtdışı çıkış harcının 50 liraya çıkarılması için düğmeye bastı. gi incelemesi yapılmaması anlamına gelen “varlık barışı” da yeniden uygulamaya sokuluyor. Zor durumdaki şirketlere borçlarını yapılandırma olanacağı sağlanıyor. “Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” olan “torba öneri” ile Cumhurbaşkanına oranları ve süreleri belirleme konusunda geniş yetkiler veriliyor. Öneride yer alan düzenlemeler şöyle: n Yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye araçlarını 31 Aralık 2019’a kadar Türkiye’deki banka veya aracı kuruma bildirenler bu varlıkları serbestçe tasarruf edebilecek. Ayrıca bu varlıklar yurtdışından kullanılan kredilerin kapatılmasında da kullanılabilecek. Gerek yurtdışından ge tirilenler, gerekse de yurtiçindeki kayıt dışı varlıklar, bu şekilde vergiye tabi kazancın ve kurumlar için dağıtılabilir kazancın tespitinde dikkate alınmaksızın işletmeden çekilebilecek. Taşınmazlar sermaye olarak da işletmeye alınabilecek. Bu kapsamda bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle hiçbir şekilde vergi incelemesi yapılamayacak. Cumhurbaşkanı süreyi 6 ay daha uzatabilecek. Yeniden yapılandırma n Yurtdışı borçlanması yaparak aylık bağlananların, borçlanma karşılığı ödedikleri tutarları çok kısa sürede emekli aylığı olarak geri almalarının Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) dengesini olumsuz etkilediği gerekçesiyle borçlanma oranı yüzde 32’den yüzde 45’e çıkarılacak. n Gümrük Yasası kapsamın da el konulan ya da soruşturma kapsamında bulunan taşıtlar sahiplerine iade edilecek. Bunun için 31 Aralık’a kadar ÖTV’nin yüzde 25’inin ödenmesi gerekecek. Cumhurbaşkanı süreyi 6 aya kadar uzatabilecek. Kaçakçılıkla Mücadele Yasası kapsamında soruşturma veya kovuşturma kapsamında bulunan taşıtlar için de aynı yol uygulanacak. n Finansal güçlük içinde bulunan firmalar borçlarını yeniden yapılandırabilecek. Bunun için çerçeve anlaşmalar yapılacak. Düzenleme 2 yıl geçerli olacak. Cumhurbaşkanı süreyi 2 yıl daha uzatabilecek. Ancak “borçlarını geri ödeme kabiliyeti kazanamayacağına kanaat getirilen borçlular” yeniden yapılandırma dan yararlanamayacak. n SGK, kişisel verileri ve ti cari sır niteliğindeki verileri TCMB ile paylaşacak. SGK, kişisel sağlık verilerini de Sağlık Bakanlığı ile paylaşacak. Çıkış harcına zam n Yurtdışına çıkış yapanlardan alınan harç miktarı 15 liradan 50 liraya çıkarılacak. Cumhurbaşkanı bu miktarı 3 katına kadar artırabilecek. Çıkış başına 15 TL’yi aşan miktar bütçeye aktarılacak. 15 TL ise TOKİ’ye verilecek. n Borcu ödenmemiş telefonlara haberleşme hizmeti kısıtlanabilecek. 7 yıl süreyle haberleşme şebekelerinden hizmet almayan cihazlar (telefonlar) ile cihazlara ait kimlik bilgilerinin (IMEI) başka cihazlara kopyalanmasının önüne geçilecek. Bu telefonlar kullanıma kapatılacak. n Elektronik kimlik bilgisi değiştirilmiş cihazlar 4 ay içinde kapatılacak. l ANKARA Banka dışında büyük küçülme Finansman maliyetlerindeki artış ve yatırımlardaki düşüşten en çok etkilenen sektörlerden biri banka dışı finans sektörü oldu. Reel sektördeki yavaşlama, özellikle leasing (finansal kiralama) ve faktoring sektörlerine bire bir yansıyor. BloombergHT’nin haberine göre finansal kiralama sektörü ilk çeyrekte yüzde 75, faktoring sektörüyse yüzde 36 oranında daraldı. Özellikle inşaat ve makine yatırımlarındaki düşüşten doğrudan etkilenen finansal kiralama sektöründe işlem hacmi ilk çeyrekte 420 milyon dolara geriledi. Eğer sektör yılı 2.2 milyar dolarlık işlem hacminin altında kapatırsa tarihin en sert daralmasını yaşıyacak. En yüksek daralmanın yaşandığı alanların başında yüzde 100’lük daralmayla demiryolu ulaşım araçları geliyor.l Ekonomi Servisi 18 bin kişiyi kapıya koyacak Almanya’nın en büyük bankası Deutsche Bank’ta yeniden yapılandırma kapsamında 2022’ye kadar 18 bin çalışanın işine son verilecek. Çalışan sayısının 91 bin 500’den 74 bine düşürülmesi planlanıyor. Banka, 2022’ye kadar maliyetleri 6 milyar ile 17 milyar Avro arasında aşağı çekmeye çalışacak. Deutsche Bank’tan yapılan açıklamada, bankanın daha çok Londra ve New York’ta gerçekleştirilen hisse senedi alım ve satım işinden çıkacağı belirtildi. Açıklamada, bankanın yönetim kurulunca yeniden yapılandırma planının onaylandığı vurgulanarak, bu yılın ikinci çeyreğinde yeniden yapılandırma masrafından dolayı 2.8 milyar Avro net zarar beklendiği aktarıldı. l Ekonomi Servisi Hazine 12.3 milyar borçlandı Hazine ve Maliye Bakanlığı, düzenlediği 2 tahvil ihalesinde piyasaya 12 milyar 317 milyon lira borçlandı. Bakanlık, ilk ihalede 14 ay (434 gün) vadeli, kuponsuz devlet tahvilinin ilk ihracını gerçekleştirdi. İhalede basit faiz yüzde 20.99 ve bileşik faiz yüzde 20.60 oldu. Nominal teklifin 8 milyar 506 milyon lira olduğu ihalede, nominal satış 6 milyar 347 milyon lira, net satış 5 milyar 76.7 milyon lira olarak gerçekleşti. l Ekonomi Servisi Piyasaya ‘Merkez’ ateşi TL’de düşüş yüzde 2’yi buldu. Erdoğan’ın TCMB Başkanı’nı görevden alması ve yatırımcı endişeleri birleştiğinde TL’de yeniden, bir satış baskısına neden olarak faiz indirimlerini zorlaştırabilir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın hafta sonunda Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Murat Çetinkaya’yı görevden almasının ardından bağımsızlık endişelerinin artmasıyla TL varlıklar satıcılı seyrederken, 25 Temmuz’da sınırlı beklenen faiz indiriminin beklenenden daha agresif olup olmayacağı piyasalarda yön belirleyici olacak. G20 sonrası ABD ile ilişkilerin düzeleceği beklentisiyle TL’de gözlenen değer kazancı ve küresel faizlerdeki düşüş eğiliminin yanı sıra yıllık enflasyonda gözlenen gerilemeye paralel TCMB’nin bu ay itibarıyla faiz indirimlerine başlayacağı tahmin ediliyordu. Ekonomistler enflasyondaki düşüşün baz etkisi kaynaklı olması nedeniyle yüzde 24 seviyesindeki faizlerde yüksek indirimi olası görmüyordu ancak TCMB’nin yeni başkanı Murat Uysal’ın faiz indirimi konusunda “agresif” olabileceği belirtiliyor. Cuma günü 5.6345 seviye sinden kapanan, Asya seansında 5.8245’e sert yükselen dolar/TL bir miktar geri çekilse de TL dolar karşısında dün sabah saatlerinde yüzde 2 civarında değer kaybetti. Gün içinde 5.79 seviyesine gören dolar öğlen sonrası saatlerde 5.73 seviyesinde dengelendi. BIST100 endeksi de güne yüzde 1.5 düşüşle başlarken günü yüzde 0.95 düşüşle kapattı. CDS’ler yükseldi Türkiye’nin beş yıllık kredi iflas takası (CDS) primi de Murat Çetinkaya’nın görevden almasının ardından yükseldi. Türkiye’nin beş yıl vadeli borcunu iflasa karşı sigortalamanın maliyetini gösteren CDS’ler IHS dün cuma günkü kapanışa kıyasla 6 baz puan artışla 383 baz puana yükseldi. Piyasada karar öncesinde 100150 puan arasında olan faiz indirimi beklentisinin kararın ardından 250300 puana yükseldiğini belirten bir analist, “Eğer TCMB bu seviyelerin üzerinde mesela 400 puanlık bir indirime giderse, o işte yüklü ve hızlı indirim olur. Piyasa da bunu şüphe ve endişe ile karşılayabilir. O yüzden de piyasa 25 Temmuz’u temkinli bir şekilde bekleyecek” dedi. Erdoğan’a yakın Ekonomistler ve bankacılar Uysal’ın Para Politikası Kurulu’ndaki (PPK) para politikasında gevşeme yanlısı üyelerden biri olduğunu belirterek Erdoğan’ın düşük faiz konusundaki görüşlerine Çetinkaya’dan daha yakın olduğunu söyledi. Commerzbank FX&EM Analisti Esther Reichelt, “Mayıs 2018’den bu yana hükümetin ekonomi politikaları konusunda daha duyarlı ya da TCMB’nin bağımsızlığını savunacak pozisyonda olduğuna dair herhangi bir adım görmedik. Özellikle de bağımsızlık konusu bu hafta sonundan itibaren tamamen ortadan kalktı” dedi. l Ekonomi Servisi Ekonomiyi uçurumdan aşağı attı TCMB Başkanı Murat Çetinkaya’nın görevden alınması dış basında da geniş yer buldu. Frankfurter Allgemeine Zeitung, Çetinkaya’nın Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle görevden alınmasıyla ilgili “Faizler Erdoğan’ın elinde” başlıklı bir yorum yayımladı. Yazıda, “Erdoğan’ın motivasyonunun (görevden alma) nedeni, safları sıkılaştırmak ve daha fazla gücü garanti altına almak istemesi. Daha ziyade ülkesini uçuruma sürüklüyor. Merkez Bankası Başkanı’nın görevinden alın ması bunun başka bir işareti” denildi. İngiliz ekonomi gazetesi Financial Times (FT), Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Çetinkaya’yı görev den alma kararını “pervasız” olarak nitelendirdi. Erdoğan’ın “ekonomiyi uçurumdan aşağı atarak kendi gidişini ivmelendirme riskini aldığı” yorumunda bulunulan FT analizinde, “Dışarıdan gelen akışa bağımlı ekonomisiyle Erdoğan ateşle oynuyor” denildi. Yazıda, “Erdoğan bir kez daha hayati bir devlet kurumunun ve hükümetinin para politikasının kredibilitesini zedeledi. Türkiye’nin ihtiyacı olan son şey, kırılgan Türk Lirası üzerindeki baskıyı artıracak gereksiz bir vakaydı” ifadelerini kullandı. Kurumlar Erinç Yeldan işlevini yitirdi Uzmanlar, Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya’nın görevden alınmasını açıkça faizlerin düşürülmesine dönük bir adım olduğunu açıkladı. n Bilkent Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erinç Yeldan: Cumhurbaşkanı’nın ifadesiyle “Enflasyonun nedeni faizlerdir, faizler düşerse enflasyon düşer” gibi iktisat biliminde yeri olmayan; ne kurumsal, ne de gerçeklerle bağdaşan; tamamıyla dogmatik inançlara ve biraz da siyasi baskıya dayalı bir söylem ortaya atıldı. Türkiye’de kurumlar o kadar hırpalandı, işlevlerini yitirdiler ki makroekonomik anlamda bilgi üretmek, makroekonomik sisteme yön vermekle mesul bakanlık ve kurumlar artık doğrudan kişilere, sermaye gruplarına rant yaratmak, çıkar sağlamak için doğrudan yönlendirilir hale geldi. n TD Securities EM Stratejisti Cristian Maggio: Bu açıkça faizlerin düşürülmesine yönelik bir hareket. Aksi halde Erdoğan, Çetinkaya’yı görev süresinin dolmasından bir yıl önce görevden almazdı. Kısa vadeli faizler daha fazla faiz düşüşüyle beklentiden daha hızlı düşebilir. Ancak uzun vadeli faizler ters yönde gider. n Nomura Ekonomisti İnan Demir: Murat Çetinkaya’nın görevinden alınması tehlikeli bir örnek teşkil ediyor. Bunun para politikasına etkisi olabilir. Sonuç olarak piyasaların bir sonraki para politikası kurulu toplantısında daha büyük bir faiz indirimini beklediğini düşünüyorum. Askeri darbelerin bile yapamadıklarını yapmak için.. CHP Sözcüsü Faik Öztrak’ın dünün son gündemli gelişmeleri üzerinden Saray, Tekadam rejimine ilişkin değerlendirmelerinde kullandığı cümleyi bugünkü yazımın başlığına taşırken, kuşkusuz Merkez Bankası Başkanı’nın görevden alınması operasyonu ile sınırlı okumadan, Saray’ın, Tekadam rejiminin, İktidarları açısından yaşamın tüm alanlarına dönük gelişmelerdeki tepetaklak gidiş karşısındaki panikle, haksızlık, hukuksuzluklarda sınırsız çelişkili icraatlarının bütünlüğüne dönük kaosu özetlediği için seçtim.. Saray, Tekadam rejimi, Cumhur İttifakı adına bir günde pek çok, otoriterleşmenin en uç modeli, başkanlık rejiminin şeklen oylanmış, yürürlüğe girmiş, geçerlilik kazanmış modelinin öngördüğü ilkelerin de yetmezliğinde, hangisi şeklen işe yarıyorsa çelişkileri ortada duran dünyanın kuşkusuz en uç icra, baskı gücü ile yürünmeye, daha doğrusu yalpalaya yalpalaya zaman kazanmaya çalışılan bir yürüyüşte, ne yapılsa kendi içinden, kendi iç çelişkiler dinamiklerinin öngörülememiş yeni yeni sorunları fışkırıyor.. Hani hafta sonuna denk getirilerek dünyanın ilk uygulama örneği olarak karşımıza çıkarılan Merkez Bankası Başkanı’nın, aynı iktidar erki tarafından olmazsa olmaz görülüp, sıkı yasal düzenlemeyle korumaya alınmış bağımsızlığının korunabilmesi hükümleri ayaklar altına alınarak çiğnenmesini, icra için acil durumlarda geçici olarak kullanılması adına verilmiş kararname yetkisinin haksız, hukuksuz, ekonomiye vereceği zararlar umursanmadan kullanılmasını nasılsa daha çok tartışacağız.. HHH Dakika bir, gol bir; ilk gelen açıklamalarla, görevden alınan kişinin daha önceleri aynı Tekadam rejimi, iktidar erki adına nasıl uğruna yasalar değiştirilerek getirilmesi sürecini de hep birlikte öğrenmiş oluyoruz. Tekadam rejiminin, daha yalın siyasal sonuçları ile Saray, AKP, Cumhur cephesindeki kırılmalardaki yeni sorun boyutlarını da somut araştırma verileri dahi eklemlenmiş olarak kimi yeni yeni satırbaşları ile sözcülerinin ağızlarından çıplak duyuveriyoruz.. Benim için yakın gündemden en çarpıcı satırbaşları arasında, içerden yükselen seslerle FETÖ’cü siyasal merkezin kendileri olduğunun bir değil, birçok yetkin ağızdan birden vurgulaması, itirafları da var.. Asla aralarındaki dinamiklerini bilemeyeceğimiz gelişmeler, hesaplaşmalar üzerinden değerlendirme yapmaya kalkışmayarak, çok ustalıklı siyasal kadroların hep önünde yürümüş, Arınç’ın son söylemlerinden kimi satırbaşlarını atlamayalım.. Edepsiz suçlaması ile kimleri kastetmiş, özür dilemiş, dilememiş, amatör değil çok deneyimli bir siyasetçi olarak kendilerinin bilecekleri konu. Bizim bildiğimiz “Kozmik Oda” senaryosundaki rolü ile 1. Silivri sivil darbe süreci icraatlarına, Ergenekon simge tüm benzer yargılamalardaki isteyerek ya da kasıtsız, sınırsız katkılarıyla ödetilen bedeller, ağır haksızlık, hukuksuzlukların canları almak da içinde ağır sonuçları, acılarının geri dönüşlerinin, onarılmalarının olanaksızlığı. HHH Doğrusu, Gülen Cemaati ittifakı ile çok çıplak Amerikan, tek kutuplu dünya ideolojisi odaklı Irak işgali ile başlatılmış projelerde, Ortadoğu, İslam dünyasına ağırlıklı yöneltilmiş, laik Cumhuriyet, Atatürk devrimciliğini, kurtuluş, kuruluş savaşımlarımızın kazanımlarını yıkma amaçlı bir plan, projede “Ilımlı İslam, yeni Osmanlıcılık, bir tür evangelizmin İslam üzerinden izdüşümü proje ile Ortadoğu, Afrika öncelikli dünya ölçeğinde, siyasal İslam inançlılar hedef alınarak, ırçılık sosu ile de desteklenmiş insanlığa yaşatılanlar..” Günün dünya gelişmeleri, galiba da sil baştan çok kutuplu emperyal odak çatışmalarının da ağırlıkla öne çıktığı bir dünya düzenine geçişin sancıları içinde, “alt kimliklerin emperyalizmin sömürü tuzağı olarak kullanılması..” oyunlarını durdurmak öyle kolay altından kalkılacak bir iş de değil.. İnsanlığı, dünyayı tehdit boyutlarıyla ancak, insandan yana çözümler için zorun, çaresizliğin ürettiği formüllerle yol almak ancak insanlık adına dünya çapında gündeme gelebilir. Ülkemize dönersek, insan hakları, hakhukukadaletdemokrasi adına en çok da laik Cumhuriyet, Atatürk devrimleri kazanımları ile kimilerimiz için bilinçli, kimilerimiz için bilinçaltına kazılmış kodlarla ortaya çıkan buluşma için anketler yeterince uyarıcı, değerli. Her gün yeni yeni FETÖ’cü operasyonları, mağdurları hakka hukuka aykırı boyutlarda cezalandırmaları katlarken, siyasal sorumlular ölçeğinde bir hesaplaşmayı gündeme taşımaktan uzak.. Arınç’ın son açıklamasının satır aralarını okuduğumuzda, yüksek ücretli danışmanlık atamasının iradesi de Saray’dan.. Fazladan gelen parayı da aileden FETÖ’cü mağdurlarına yardımda kullanacağını açıklıyor.. Rusya ile işbirliği artsın Rusya sanayi fuarı INNOPROM’da konuşan Makine İhracatçıları Birliği (MAİB) Başkanı Kutlu Karavelioğlu, “Rusya’nın 30 milyar doları aşan makine dış ticaret açığının kapanması için, Türkiye ile stratejik ticari ortaklıklar geliştirmesi gerektiğine inanıyoruz. Rusya’da başlayan endüstriyel dönüşümün güçlü bir parçası olmak istiyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi