Katalog

6 8 HAZİRAN 2019 CUMARTESİ TASARIM: İLKNUR FİLİZ DİZİ ‘Radikal’ düşünceyeCumhuriyet, Çin’in tartışma yaratan ‘eğitim merkezleri’ni yerinde gözlemledi: ‘radikal’ önlem Çin hükümeti, geçtiğimiz yıllarda ayrılıkçı ve köktendinci terör olaylarıyla gündeme gelen, son dönemde ise “mesleki eğitim merkezleri” olarak adlandırılan kamplarla uluslararası kamuoyunda tartışılan Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ne bir medya gezisi düzenledi. Çinli yetkililer, “terörle mücadelede önleyici strateji” kapsamında “radikal düşüncelerden etkilenerek suça karışan, ancak ciddi bir suç işlememiş olan” kişilerin “mesleki eğitim merkezleri”nde eğitim gördüğünü belirtiyor ve bu yolun dünyaya terörle mücadelede “örnek” oluşturabileceğini savunuyor. Aralarında ABD, Rusya, İsviçre, Belçika, İran, Mısır, Hindistan ve Türkiye’nin de bulunduğu 22 ülkeden 33 gazetecinin davet edildiği gezi kapsamında gazetecilerin ziyaretine açılan “mesleki eğitim merkezleri”nde dikkat çekici derecede “toz pembe” bir tablo çizilirken Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin Çin’in küresel stratejik projesi olan KuşakYol inisiyatifi için önemine vurgu yapılıyor. Hüseyin Hayatsever Sincan’daki kapalı kutu: ‘Mesleki eğitim merkezleri’ Çin Devlet Konseyi Enformasyon Ofisi tarafından hazırlanan “Sincan’da terörle ve aşırıcılıkla mücadele ve insan haklarının korunması” başlıklı kitap Sınıflarda eğitim gören öğrencilerin ‘ağız birliği’ dikkat çekici boyutta: Aşırılıktan etkilendik çıkta Çin’in, 11 Eylül saldırılarının ar dından oluşturulan BM Küresel Terörle Mücadele Stratejisi kapsamında “önleyici terörle mücadele yaklaşımı” ge Daha sonra bir sınıfa götürülüyoruz. Sınıfta medeni hukuk dersi an Ailemle görüştükten sonra buraya geldim. 11 aydır buradayım. Burada kötü gerektiğini söylüyordum. Fakat buraya geldikten sonra hem Çince hem hu liştirdiği belirtiliyor. Dünyada tartışma latılıyor. Sınıftakilerin büyük çoğunlu muamele görmüyoruz” diyor. kuk öğrendik. Yaptıklarımın yasadışı konusu olan ve Çin’in “mesleki eğitim ğu 2030 yaş aralığında, kadınların yo Aynı sınıftaki 22 yaşındaki bir er olduğunu öğrenmeseydim radikal dav merkezi” olarak adlandırdığı merkezle ğunluğu göze çarpıyor. Öğrencilerle kek de söze radikal düşüncelerden et ranışlardan etkilenerek eyleme geçe rin ise “aşırıcı düşüncelerden etkilene konuşabileceğimiz bildiriliyor. Öğren kilendiğini söyleyerek başlıyor. “Ben bilirdim” diye konuşuyor. 1 yıldır bu rek ciddi olmayan suçlar işleyen kişilerin terörizme bulaşmalarını önlemek amacıyla” kurulduğu belirtiliyor. Çin’in terörle mücadele yasasına göre bu merkezlerde 3 kategoride eğitime alınanlar bulunuyor. Birinci kategoride; “aşırıcı ya da terörist bir eyleme katılmaya kışkırtılan, zorlanan, fakat ciddi bir suça karışmayan kişiler,” ikinci kategoride; “topluma ciddi tehdit oluşturan aşırıcı ya da terörist bir eyleme katılan, fakat eylemleri kimseye zarar vermemiş, eylemlerinden pişmanlık duymuş olan ve bunu itiraf et cilerle Çin hükümetinin gazetecilere tahsis ettiği Çinli tercümanlar aracılığıyla konuşuyoruz. Çinli tercüman, konuştuğumuz kişinin söylediklerini kayıt altına alıyor. “Mesleki eğitim merkezinde eğitim görenlerle” konuştuğumuzda hepsi söze “radikal düşüncelerden etkilendiğini” söyleyerek başlıyor. Sınıfta ilk olarak 27 yaşındaki bir kadınla konuşuyoruz. Neden burada olduğunu sorduğumuzda, “Benim komşum sahte imamdı, onun sözlerine inanırdım. ‘İslam’a inanmayanlar kâfir ve düşmandır, onunla arkadaşlık kurmayız, yaptığını yemeyiz’ derdi. Ben Müslümanların, Müslüman olmayanlarla temas etmemesi gerektiği gibi radikal düşünceler içeren makaleler okudum ve çok etkilendim. Arkadaşlarımı da kışkırtarak mahallemizdeki Müslüman olmayan insanları darp ediyorduk. Bu davra rada olduğunu, çocuklarıyla ve eşiyle haftada bir görüştüğünü belirtiyor. Aynı sınıftaki 22 yaşında bir kadın ise 7 aydır burada olduğunu, “Reşit olmadan Müslüman olmayan bir Çinliyle yasal olmayan yolla evlendiğini, fakat radikal düşüncelerden etkilendikten sonra kocası Müslüman olmadığı için ona kötü davranmaya başladığını ve ona vurduğunu; resmi miş olan kişiler,” üçüncü kategoride de buna inanarak Müslüman olmayan nışlarım nikâh kıymayı da ise “aşırıcı ya da terörist eyleme karış larla temas kurmuyordum. Kız karde nedeniy Müslüman olmadı mak suçundan mahkum olmuş, çarptı şimin Müslüman olmayan biriyle be le buraya ğı için istemediğini” rıldığı hapis cezasını çekmiş olmasına raber olduğunu öğrendiğimde ondan geldim. söylüyor. Hukuk der karşın topluma tehdit oluşturduğu gerekçesiyle mahkeme tarafından eğitim merkezine gönderilmesine karar verilenler” bulunuyor. ‘Suç olmadan durdurabilmeyi düşünüyoruz’ Basın turu kapsamında gazeteciler iki gruba ayrılırken Cumhuriyet’in de yer aldığı ilk gruptaki gazeteciler, Kaşgar ve Atuş kentlerinde bulunan “mesleki eğitim merkezleri”ni ziyaret et ayrılmasını istedim, yapmayınca onu dövdüm, kendi odasına kilitledim, özgürlüğünü ihlal ettim. Ayrıca dans etmenin ve şarkı söylemenin Müslüman olmayanların yapacağı şeyler olduğunu düşünüyordum. Mahalledeki bir düğünde müzik çalınmasına izin vermedim, çalgıları da kırdım. Bu tür davranışlarım yakınlarım tarafından ihbar edildi. Emniyet görevlileri beni çağırdı, yaptığımın suç olduğunu fakat ağır bir suç oluşturmadığını, mesleki eğitim merkezine gelmemi teklif ettiler. 1 yıldır buradayım” ifadelerini kullanıyor. ‘Haram ve helal eşyalar...’ Konuştuğumuz 42 yaşındaki erkek de radikal düşüncelerden etkilendiğini dile getiriyor, “Her eşyanın haram ve helal olarak ayrılması gerektiğini düşünüyordum. Örneğin bu masayı Müslüman olmayan biri ürettiyse onu kullanmamamız gerektiğini düşünüyordum, herkese de böyle davranması sinin verildiği sınıftan çıktıktan sonra müzik dersinin verildiği sınıfa geçiyoruz. Yöresel kıyafetler içinde enstrüman çalan ve dans eden insanlar. “Radikal düşünceden etkilenmiş ve rehabilite olan” insanlarla tezat bir görüntü oluşturuyorlar. Müzik öğretmeni, “Radikal düşüncelerden etkilenenlerin müziği haram saydığını, halbuki Uygurların zengin bir müzik kültürü olduğunu, burada eğitim görenlere bunu aşıladıklarını” anlatıyor gazetecilere. ti. Çin’in en batı ucunda bulunan Kaş gar kentindeki “mesleki eğitim merke zine” bir hafta süren gezinin beşinci insanlar, fakat suçları ağır suçlar değil. ler, bunları yayanlar var. Ya da hükü rak kuzu ve dana kullandıkları yanıtı gününde gidiyoruz. Yüksek duvarlar Çalışmalarımız sayesinde suçu oluş metin verdiği sübvansiyonları ‘bunlar nı veriyor. la çevrili, daha önce yatılı okul olduğu madan, başlangıcında durdurabileceği helal değil’ diyerek almayı reddedenler Kaşgar Mesleki Eğitim Merkezi’nden söylenen geniş bir alana kurulmuş bir mizi, eyleme geçmeden terör ve şiddeti var. Bunlar, radikal düşüncelerden et planlanandan daha fazla kaldıktan son merkez burası. Gazeteci kafilesini taşı önleyebileceğimizi düşünüyoruz. Çalış kilendiklerini gösteriyor” diyor. ra ayrılıyoruz. Gazetecilerin tüm soru yan minibüs, mer malarımız bunu teyit Bu kişilerin nasıl tespit edildiği so larına yanıt veriliyor ancak çoğu gaze kezin geniş bahçe ediyor” diyor. rulduğunda ise “Komşuları ya da bu in teci aldıkları yanıtlar karşısında ikna sinde duruyor. Hemen karşımızda voleybol oynayan, soh ‘Komşular ihbar ediyor’ sanları tanıyanlar, bu düşünceden etkilenenleri ihbar ediyorlar. Daha sonra polis bu düşüncelerinin yanlış ol olmuş görünmüyor. Gezinin son gününde ise Atuş Mes leki Eğitim Merkezi’ne daha kısa bir bet eden genç in “Mesleki eğitim sanlar var. Gazeteci merkezleri”nde Çin ler kendi aralarında ce, hukuk ve meslek “kurgu mu gerçek edinme başlıkları al mi” diye konuşma tında üç temel alan ya başlıyor. Gazete da dersler verildi cileri Kaşgar Mes ği belirtiliyor. Mes leki Eğitim Merkezi leki eğitim ise di Müdürü Mecit Mah kişnakış, kuaför mut karşılıyor, bu lük, eticaret gibi çe rada “eğitim görenlerin” geleceğimiz Kaşgar Mesleki Eğitim Merkezi Müdürü Mecit Mahmut şitli alanları içeriyor. “Kaşgar Mesleki den haberi olmadı Eğitim Merkezi”nde ğını, gördüğümüzün bulunanların yaşla bu merkezdeki sıradan bir gün olduğu rı 2040 arasında değişiyor. Merkezde nu söylüyor. Merkezin 2017’de kurul kalma süresi konusunda “Toplum için duğunu, şu anda bin 500 kişinin bura zarar oluşturmayacak hale gelince çıkı da tutulduğunu belirtiyor. Merkezdeki yorlar. En az 78 ay kalıyorlar, en fazla lerin tamamını Uygurlar oluşturuyor. 12 ay. Belli kriterleri sağlayınca mezun Mecit, mesleki eğitim merkezine oluyorlar” ifadelerini kullanan Mah duğunu anlatıyor. Gönüllü olarak buraya gelmeye karar veriyorlar” karşılığını veriyor. Kötü muamele ve işkence iddialarının sorulması üzerine Mahmut, “Hiçbir şekilde işkence ya da kötü muamele yok. Burası yatılı bir okul gibi, her hafta sonu evlerine gidebiliyorlar. Evine dönmesi yasaklanan kimse yok” diyor. Mahmut, “hafif suça karışanların” bu merkeze gelmeyi reddetmeleri durumunda hapis cezasıyla karşı karşıya kalacağını söylüyor. “Burada o kadar iyi imkânlar var ki zaten mutlaka burayı tercih ediyorlar. Hükümet olarak buraya gelmelerini teşvik ediyoruz. Hükümetimiz radikal düşüncelere sahip olanların düşüncelerini dönüştürmek için buraları kurdu” diyor. Daha sonra yatakhaneler ve yemek ziyaret gerçekleştiriyoruz. Daha önce “mesleki eğitim merkezleri”nde eğitim görenlerin hafta sonu evlerine dönebildikleri belirtilmesine karşın buraya pazar akşamüzeri varıyoruz. Atuş Eğitim Merkezi Müdürü Hayret Culet, burada 200 kişinin eğitim gördüğünü, merkezin 2017’de açıldığını söylüyor. Kaşgar’daki merkezin müdürünün söylediğinin aksine “mesleki eğitim merkezi”ne gelmeyi reddedenlerin hapse atılmadığını, ikna edilmeye çalışıldığını söylüyor. Burada eğitim görenlerin ne kadar kalacağıyla ilgili üst bir sınır olmadığını da söyleyen Culet, “Daha önce yeterli niteliği olmadığı için istihdama katılma olanağı olmayanlara mesleki eğitim veriyoruz ve meslek edindiriyoruz” diyor. l KAŞGAR/ATUŞ alınmanın kriterinin sorulması üzeri mut, insanların hangi suçlardan dolayı hane gösteriliyor. Gazeteciler “zorla do ne, “Buraya gelenlerin hepsi radikal “mesleki eğitim merkezleri”ne alındı muz eti yedirme” haberlerini anımsa YARIN: Sincan’dan Suriye’ye düşüncelerden ve aşırıcılıktan etkilen ğıyla ilgili ise “İçlerinde internetten ci tarak yemeklerde hangi etin kullanıldı terör ve Çin’in “önleyici terörle miş olanlar. Hukuku ihlal etmiş olan hat içerikli videoları izleyip etkilenen ğını soruyorlar. Aşçılar, kırmızı et ola mücadele stratejisİ” WASHINGTON’DAN F35 HAMLESİ ABD, yeni Türk pilot kabul etmeyecek iddiası ABD’nin F35 uçaklarında eğitim alması için Türkiye’den yeni pilot kabul edilmemesine karar verdiği iddia edildi. Reuters, haberini isminin açıklanmasını istemeyen iki Amerikalı yetkiliye dayandırdı. Amerikalı yetkililer kararın Türkiye’nin ABD’ye bundan sonra göndereceği pilot ve bakım personeli için geçerli olduğunu söyledi. Yetkililer, Türkiye’nin S400 satın alma planından vazgeçmesi halinde karardan geri dönülmesi ihtimaline kapıyı kapatmadı. Devam etmekte olan Türk pilot ve bakım personeli eğitiminin durdurulmasına yönelik bir kararın ise henüz alınmadığı belirtildi. Şu anda Türkiye’nin Luke Hava Üssü’nde eğitim alan dört pilotu bulunuyor. Üste iki Türk pilot da eğitmen olarak görev yapıyor. l Haber Merkezi ABD’DEN 31 TEMMUZ’A KADAR SÜRE ‘S400 iptal olmazsa F35 işbirliği durur’ Türkiye ve Amerika arasında Ankara’nın Rusya’dan satın aldığı S400 sistemi konusunda görüşmeler sürerken art arda açıklamalar geldi. ABD Savunma Bakanı Vekili Patrick Shanahan’ın, Türkiye’nin iki ay içerisinde S400 hava savunma sistemi alımından vazgeçmemesi durumunda F35 programı kapsamındaki işbirliğinin tamamen durdurulacağı uyarısında bulunduğu belirtildi. ABD basınında yer alan ve Pentagon kaynaklarına dayandırılan haberlere göre, Washington yönetimi Türkiye’ye Rusya ile imzaladığı S400 anlaşmasını iptal etmesi için 31 Temmuz’a dek süre tanıdı. Bloomberg, “Pentagon Şefi Vekili, NATO müttefikinin Rus hava savunma sisteminde vazgeçmemesi bağlamında, ABD’nin 31 Temmuz’da Türkiye’nin F35 savaş uçağı programındaki katılımına son vereceğini Türk mevkidaşına bildirdi” diye yazdı. Savunma Bakanlığı’nın Avrupa ve NATO Politikasından Sorumlu Başdirektörü Andrew Winternitz ise, Türkiye’nin S400 almasının ABD için kabul edilemez bir risk oluşturduğunu yineledi. Winternitz, S400’lerin radar sisteminin Rusya’ya F35 savaş uçaklarına ilişkin hassas askeri bilgi sağlayacağını vurgulayarak “Bizim açımızdan bu konudaki kaygılarımızı giderecek hiçbir önlem yok” dedi. Winternitz bununla birlikte S400 konusunda Ankara ile sürekli irtibat halinde olunduğunu belirtti. ABD’nin S400 alımı sebebiyle Türkiye’ye F35 savaş uçaklarının teslimatının yapılmaması seçeneğini değerlendirmesi üzerine Türkiye S400 savunma sisteminin F35’ler için risk teşkil edip etmediğinin incelenmesi amacıyla bir çalışma grubu oluşturulmasını teklif etmişti. l Haber Merkezi rosteh’ten S400 açıklaması Rusya: Türkiye’ye teslimat 2 ay içinde Rus devlet savunma sanayi şirketi Rosteh Üst Yöneticisi Sergey Çemozov, S400 hava savunma sistemlerinin Türkiye’ye teslimatına 2 ay içerisinde başlayacaklarını açıkladı. Çemozov, St. Petersburg Uluslararası Ekonomi Forumu (SPIEF) kapsamında yaptığı açıklamada, S400’lerin teslimat sürecinin planlandığı şekilde ilerlediğini belirtti. S400’lere ilişkin ön ödemelerin tamamlandığını anlatan Çemozov, ‘‘Krediler de sağlandı, harcandı ve üretim yapıldı. Ayrıca eğitimler de tamamlandı. S400’lerin Türkiye’ye teslimatına 2 ay içerisinde başlayacağız.’’ dedi. l AA Kırgızistan’dan türkiye’ye ‘Yasalarımıza saygılı olun’ notası Kırgızistan Dışişleri Bakanlığı, Türkiye’nin Kır gızistan Büyükelçisi Cengiz Kamil Fırat’ı bakanlık binasına çağırarak nota verdi. Büyükelçi Fırat’a Kırgızistan’ın içişlerine karışmaması ve yasalara saygı göstermesi gerektiği söylendi. Notanın nedeni ise Büyükelçi Fırat’ın Kırgızlarla Ahıska Türklerinin kavga ettiği Orok köyüne gitmesi. Kırgızlar, Ahıska Türkleri, Kürtler ve Tatarların yaşadığı köyde yaşanan bir gerginliğin ardından büyük bir kavga çıkmış, yaklaşık 350 ailenin yaşadığı köyde Kırgız basınına göre 32 kişi gözaltına alınmıştı. l Haber Merkezi