Katalog

EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY 1119 HAZİRAN 2019 ÇARŞAMBA TÜİK’e göre, 5.4 milyon kişinin istihdam edildiği sanayide, üretim 8 aydır azalıyor Üretimde dev düşüş Sanayi üretimi nisanda yıllık yüzde 4, aylık bazda yüzde 1 ile beklentilerin üzerinde azaldı. Aralık ayından sonra ilk kez aylık bazda düşüş kaydedildi. Hükümet “dipten dönüş başladı” dese de gerçekler tersine işaret ediyor. Sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi Sanayi üretimi verileri, ekono bir önceki yılın aynı ayına gö mik krizin derinleşerek devam re yüzde 9.3, bir önceki aya gö ettiğini ortaya koydu. re yüzde 7.8 daraldı. İmalat Nisan 2019’da takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4 ile beklentilerin üzerinde azaldı. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi de nisanda bir önceki aya göre yüzde 1 ile yine beklentilerin üzerinde düştü. Böylece yıllık bazda düşüş serisi sekizinci aya ulaşırken, aylık bazda aralık ayından bu yana ilk kez düşüş kaydedilmiş oldu. sanayi sektöründe yıllık bazda yüzde 4.2, aylık bazda yüzde 0.9 düşüş kaydedildi. Elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektöründe ise yıllık bazda yüzde 0.7, aylık bazda yüzde 1.9 artış görüldü. Üretimde girdi olarak kullanılan sermaye malları üretiminde yıllık bazda yüzde 7.6, aylık bazda yüzde 2.3’lük düşüş geleceğe dair de olumsuz Madencilik düşüşte bir sinyal oldu. Ara malı üretiminde de yıllık yüzde 8.5, aylık Reuters’ın yedi kurumun ka 1.5 düşüş kaydedildi. tılımıyla yaptığı ankete göre TÜİK verilerine göre sanayi takvim etkisinden arındırılmış de 5 milyon 484 bin kişi istih küçülme beklentisi yüzde 2.5 dam ediliyor. seviyesindeydi. l Ekonomi Servisi Savunmada da çarklar yavaşladı Otomotiv pazarındaki sert daralmaya paralel olarak motorlu kara taşıtı imalatı nisanda aylık bazda yüzde 5.5 azalırken, savunma sanayii üretimini içeren “diğer ulaşım araçları” imalatı da aylık yüzde 8.8 düştü. Savunma sana yinde aylık bazda düşüş serisi üçüncü aya ulaştı. GCM Yatırım Menkul Değerler Ekonomisti Enver Erkan, “Nisan ayında etkili olan kur artışı ve halen güncelliğini koruyan jeopolitik ortamın yatırımda ve üretimde frene ba sılması şeklinde yansıma bulmuş olduğunu düşünüyoruz. Finansal piyasalarda dalgalanma durmuş olsa da, jeopolitik ve iç politik belirsizliğin devamı ikinci çeyrek rakamlarında etkisini gösterebilir” değerlendirmesinde bulundu. Temel sorun güven Perakendede satışlar azaldı Sanayi üretimi azalırken, hizmet ler sektörü de alarm veriyor. Takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2019 Nisan’da bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6.9 azaldı. Bu kapsamda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 2.9, gıda dışı satışlar (otomotiv yakıtı hariç) yüzde 7.1, otomotiv yakıtı satışları yüzde 11.6 azaldı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi 2019 Nisan’da bir önceki aya göre yüzde 1.8 azaldı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 1.3 azaldı. Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında mevsim takvim etkilerinden arındırılmış ciro endeksi, nisanda bir önceki aya göre yüzde 0.7 azaldı. l Ekonomi Servisi Bayramda kartla alışveriş rekoru Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre 3 Haziran Ramazan Bayramı arife gününde 22.5 milyon adet işlemle kartlı ödeme adedi rekoru kırıldı. BKM, Ramazan Bayramı öncesi 6 Mayıs 2 Haziran döneminde kartlarla toplam 76.9 milyar TL tutarında ödeme yapıldığını, bunun geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 18 artış anlamına geldiğini açıkladı. İstanbul Portföy Yönetim Kurulu üyesi De riner, “Türkiye’ye yatırım” fikrinin oluştu rulması gerektiğini belirtirken, Denizbank Genel Müdür Hakan Ateş “Büyüme yeniden yüzde 35 bandına çıkmalı” diye konuştu. Türkiye ekonomisinde ya kez Bankası’nın bağımsızlışanan krizin geldiği nok ğı bunlardan biri. Bankala tayla ilgili değerlendirme rın lehine düzenlemeler de ler yapan finans sektörünün yapılmalı. Seçim sonrası söy önemli isimleri, güven ko lem de çok önemli olacak. nusuna dikkat çekiyor. Türkiye piyasa dostu olmalı.” Son dönemde Türkiye’den Denizbank Genel Müdü sermaye çıkışı, yerli yatırım rü Hakan Ateş ise dünya Toplantıya (soldan sağa) Umut Özdoğan, Hakan Ateş, Erhan Bostan ve Can Ersöz katıldı. Ateş, sistemin yaygınlaşacağını söyledi. FastPay A101’lere girdi cıların yutdışındaki portföylerini büyütmesi gibi durumların nedenleri hakkında görüşünü açıklayan İstanbul Portföy Yönetim Kurulu Üye da faizlerin artmayacağını, bunun Türkiye gibi ülkeler için iyi bir fırsat olduğunu belirtti. Ateş, “Türkiye’nin sorunlarını aşıp bu paraya Denizbank Genel Müdürü Hakan Ateş ile A101 Genel Müdürü Erhan Bostan, bir dijital cüzdan olan FastPay ödeme sisteminin A101 marketlerinde kullanılması için dün anlaşma imzaladı. Denizbank müşterisi olsun olmasın tüm tüketiciler, bu sistemi cep telefonlarına yükleyip alışveriş sırasında üretecekleri kare kodla marketlerde ödeme yapabilecek. Sistemi kullanan tüketiciler, ayrıca hoş geldin hediyesi olarak 35 liraya kadar promosyon kazanacak. Bilgi veren Hakan Ateş, 500 bini aktif 2.5 milyon FastPay kullanıcısı olduğu si Tufan Deriner, şu konula ulaşması lazım. Büyümeden nu, günde 25 bin işlem ger ra vurgu yaptı: “Temel sorun çok fedakârlık yaptık. Bü çekleştirildiğini, alışveriş tutarının da aylık 100 milyon lirayı bulduğunu belirtti. Her gün 3.5 milyon fiş kestiklerini belirten Bostan da, 8 bin 615 marketin 6 bin güven. Bunun yeniden sağlanması lazım. ‘Türkiye’ye yatırım’ fikri yeniden oluşturulmalı. Bu nedenle yapısal reformalar önemli. Mer yümede yeniden yüzde 35 bandına ulaşmalıyız. Özel sektör de kendini yeniden yapılandırmalı” dedi. l Ekonomi Servisi 500’ünde halen sistemin kullanıldığını söyledi. Bos 3 milyar liralık birleşme tan ayrıca, bu yıl yüzde 40 büyüyecek Türkiye’nin en büyük bağımsız portföy yö sorunlu şirket kredileri için de fon kurmayı planlıyor. lerini ve 27 netim şirketleri Actus ile Actus Genel Müdürü Barış 28 mil İstanbul Portföy, ortak Hocaoğlu, özellikle satış faa yar li lık kurdu. İstanbul liyetlerine önem verecekleri ra ciro Portföy çatısı al ni söyledi. Mali piyasalarla ilgi ya ula tındaki birleşmey li değerlendirme de yapan Ho şacaklarını açıkladı. Barış Hocaoğlu Tufan Deriner le 3 milyar liranın üzerinde bir portföy büyüklüğüne ulaşılırken, yeni caoğlu, BİST’teki hisselerin çok ucuzladığını, Türkiye toplandığında önemli bir yatırım aracı olacağını söyledi. yapı Türkiye’deki Köprü cezaları iade edilecek 15Temmuz Şehitler Köprüsü’nden 1 Ocak12 Haziran 2019 tarihleri arasında araç sınıfları itibarıyla geçmesi yasak olmasına rağmen geçenlere idari para cezası kesilmeyecek, eğer kişilerden tahsil edilmiş ceza varsa tutar iade edilecek. Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın “Tah silat Genel Tebliği” Resmi Gazete’de yayımlandı. Tebliğe göre köprüden geçenlere idari para ce zaları verilmeyecek, verilenler tebliğ edilmeyecek, tebliğ edilenlerin tahsilatı yapılmayacak. Kişilerden tahsil edilen idari para cezası tutarları iade edilecek. Cezaların iadesi için 2 Eylül’e kadar ilgili birimlere başvuruda bulunulması gerekirken, iadeler 30 Eylül’e kadar gerçekleşecek. l Ekonomi Servisi Gençlik Parkı Hazine’ye gitti Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş Candan, Ankara Gençlik Parkı’nın Hazine Müsteşarlığı Varlık Kiralama Anonim Şirketi’ne devredildiğini açıkladı. Geçmişi 1935 yılına uzanan tarihi park alanı 27 hektardan oluşuyor. Devrin 24 Aralık 2018 tarihinde yapıldığını açıklayan Candan, Ankara’da daha birçok kamusal alanın yerel seçimler öncesi devredildiğini öne sürdü. Türkiye Varlık Fonu (TVF) ise Gençlik Parkı’nın kendilerine devredilmediğini belirtti. Candan da, devrin TVF değil Hazine’ye yapıldığını duyurdu. l Ekonomi Servisi En çok kadın çalıştıranlara ödül Türkiye’de kadınların işgücüne katılım oranı yüzde 33.8 ile düşük seviyelerde kalırken kadın dostu şirketler de ödülendirildi. Gratis, yüzde 86.2 ile kadın çalışan oranı en yüksek şirket oldu. LC Waikiki ise 23 bin kadın çalışanı ile kadın çalışan sayısı en fazla olan şirket olarak öne çıktı. Capital dergisinin bu yıl 6. kez gerçekleştirdiği Kadın Dostu Şirketler araştırmasının sonuçlarına göre, kadın çalışan oranı en yüksek olan grup yüzde 63.9 ile Fiba. Kadın çalışan sayısı en fazla olan grup 25 bin 249 ile Koç Holding. Kadın yönetici sayısı en fazla olan grup ise 2 bin 72 ile Sabancı Holding oldu. 24 Haziran: Neoliberal devletin yeni örneği Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi diye anılan ve ülkemize özgü bir idare biçimini öngören anayasa değişikliği 16 Nisan 2017 günü yapılan halkoylamasıyla gerçekleştirildi. Türkiye, bu yeni sistem altında Cumhurbaşkanını ve 27. Dönem parlamentosunun üyelerini belirlemek üzere 24 Haziran 2018’de sandık başına gitti. Önümüzdeki hafta 24 Haziran’ın yıldönümü. 24 Haziran 2018’den bu yana geçen bir yıl boyunca Türkiye ekonomisi derin bir ekonomik kriz içerisine sürüklendi. Bu, beklenen bir durumdu. Zira: Yargı, yürütme ve yasama güçlerinin ayrılığı ilkesine dayalı anayasa rejimi ve Türkiye’nin kökleri aslında 1908’lerin Meşrutiyet reformlarına değin uzanankamu bürokrasisi kurumları işlevlerini yitirmiş ve çalışamaz hale gelmiş konumdadır. Başta Kalkınma Bakanlığı (eski adıyla Devlet Planlama Teşkilatı) olmak üzere, Türkiye’nin makro ekonomik stratejisine yön veren kurumlar kaldırılmış; Merkez Bankası para otoritesi olarak bağımsız politika izleme yetisini yitirmiş; piyasa sisteminin düzenli ve kurallı biçimde çalışmasını öngören denetleyici ve düzenleyici kurumlar ise etkinsiz kılınmıştır. İktisadi faaliyetlerinde hangi şirketin “özendirileceğine”, hangisinin “cezalandırılacağına” iktisadi verilere ve ekonominin rasyonalitesine dayalı kararlar değil; “siyaseten yakınlık” ilkesi karar verir hale dönüşmüştür. Kamu politikalarında denetim ilkesi “siyaseten yanlış yapma” endişesiyle göz ardı edilmektedir. Bütün bunların en olumsuz sonuçlarından birine örnek kamu bütçesindeki açığın rekor düzeyde yükselmesidir. Merkezi Yönetim Bütçesi açığı 2019’un ilk beş ayında 66 milyar TL’ye yükselmiş, “faiz dışı harcamalar dengesi” ise 20 milyar lira açık vermiştir. Bunun sonucunda, Türkiye’nin yıllardır en başarılı gösterge olarak sunduğu kamu maliyesi dengesi milli gelire oran olarak yüzde 5 düzeyinde açığa dönüşmüştür. Hukukun üstünlüğü ilkesinin ve kamuda denetleyici ve düzenleyici yapıların uğradığı tahribat ve bozulmanın sonuçları, ulusal ekonomide güvensizlik ve belirsizlik; ve dolayısıyla iktisadi dengesizliğin derinleşmesi olarak yaşanmaktadır. Neoliberal devlet Burada bir ek yorum daha yapalım. Türkiye’nin idari yapısındaki bu dönüşüm, kuşkusuz küresel kapitalizmin stratejik dönüşümlerinden bağımsız değildir. Kapitalizmin kaçınılmaz bir uygarlık projesi diye tanıtmaya çalıştığı “neoliberal küreselleşme” süreci, artık açıkça anlaşıldığı üzere, aslında ulusötesi şirketlerin, onların yerli ve milli ortaklarının ve uluslararası finans şebekesinin küresel ölçekte tahakkümünü içeren yeni emperyalizmin ta kendisidir. Bu süreçte devlet aygıtı, “piyasa dostu”, “rasyonel” ve/veya “etkin ve yönetişimci devlet” sözcükleriyle kurgulanmakta, uluslararası ve yerel sermaye sınıflarının stratejik ihtiyaçlarına göre yeniden biçimlendirilmektedir. Bu aşamada katılımcı parlamenter demokrasi artık sermaye sınıfının çıkarlarına ayak bağı olarak görülmekte ve hemen tüm ülkelerde yerini adına popülizm denen, ancak özünde neofaşizan uygulamaları içeren, otoriter yönetim biçimlerine bırakmaktadır. Neoliberal düşüngünün “kuralları koyan ve onların uygulanmasında hakemlik yapan etkin devlet” masalı kısa sürede cilalarını yitirmiş ve yerini etnik ve dini köktenciliğe, cinsiyet ayırımcılığına ve ötekileştirmeye dayalı toplumsal şiddete bırakmıştır. 24 Haziran sonrasını da bu gözlemler dahilinde değerlendirmek gerektiğini düşünüyorum. KISA... KISA... l Avrupa Merkez Bankası (ECB) Başkanı Mario Draghi, enflasyonun hedefe dönmemesi durumunda, muhtemelen yeni faiz indirimleri veya varlık alımları yoluyla para politikasını tekrar gevşetmesi gerekeceğini belirtti. l Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, İngiltere’nin AB’den anlaşmasız ayrılması durumunda bunun Türk iş dünyasını çok olumsuz etkileyeceğini belirterek, iki ülke arasında ticaret için teknik çalışmalar yaptıklarını açıkladı. l Facebook, kendi kripto para birimi “Libra” ve dijital cüzdan “Calibra”nın 2020 yılında piyasaya sürüleceğini duyurdu. Calibra, “Messenger ve Whatsapp”ta bağımsız bir uygulama’ olacak.