Katalog

EKONOMI DOLAR AVRO STERLIN FAİZ ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY BORSA 1128 ARALIK 2019 CUMARTESİ ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.9560 2.4 kuruş 6.6350 6.3 kuruş 7.8170 9.5 kuruş 11.69 0.08 puan 113.684 31 puan Bursa Gemlik’te üretilecek yerli marka otomobil, 2022 yılında yollara çıkacak 22 milyar TL harcanacak Yeni yerli otomobil için 13 yıllık yatırım süresi belirlendi. Sadece elektrikli olarak üretilecek otomobilin yıllık kapasitesi 175 bin araç. HAKAN AKARSU Türkiye’nin ilk yerli otomobili olarak 29 Ekim 1961’de yollara çıkan, ancak çeşitli nedenlerle seri üretime geçemeyen “Devrim”den 58 yıl sonra, dün yeni yerli marka otomobil tanıtıldı. İlk olarak 2011 yılında gündteme gelen yeni yerli marka otomobille ilgili ilk tanıtım dün Gebze’de yapıldı. Fikri mülkiyet haklarının ta LALE YOK Her seçim dönemi ısıtılan yerli otomobil sonunda görücüye çıktı. Araça çok yaklaşamasak da tanıtımda ön ızgarada kullanılan lale figürleri prototipte yoktu. Dingil mesafesi geniş tutulduğundan iyi bir iç hacim beklenebilir. Yerli otomobilde en dikkat çeken startup’ları oldu. Projeye dünyada kendini kanıtlamış Türk startıyla davet edilmiş. Holografik asistan geliştiren CY Vision ve akıllı yaşam platformu geliştiren HomeIX bunlardan sadece ikisi. Pil ve güç teknolojisi için daha önce Tesla ve Faraday Future’da çalışan Can Baran da kadroda. Tanıtımda Cumhurbaşkanı Erdoğan, Tesla gibi ön satış sinyali verdi ve ilk otomobili kendisi için sipariş etti. mamı yurtiçinde bir şirkete ait olacak elektrikli otomobil için 22 milyar lira sabit yatırım bedeli öngörülürken, SUV olan ilk modelin 2022’de üretilmeye başlaması hedefleniyor. Model sayısı 2030 yılına kadar beşe çıkacak. Bursa Gemlik’te kurulacak fabrikanın yıllık kapasitesi 175 bin araç olacak. Markanın adının belirlenmesi 2020 ortasında tamamlanacak. 2021 yılında açılışı yapılacak fabrikada 4 bin 323 kişinin istihdam edilmesi hedefleniyor. TSK’nin arazisi Yerli otomobilin ön gösterimi için düzenlenen törende konuşan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Gemlik’te Türk Silahlı Kuvvetleri’ne (TSK) ait 4 milyon metrekarelik alanın 1 milyon metrekaresinin Türkiye’nin Otomobili Girişim Grubu (TOGG) fabrikasına tahsis edileceğini söyledi. Erdoğan, yerli otomobil için dünyada benzer projelerde kullanılan ön satış modelinin başlatılabileceğini de söyledi. TOGG Üst Yöneticisi Gürcan Karakaş, aracın 500 kilometre menzile sahip olacağını söyleyerek tüketicide yaygın olan menzil korkusu yaşatmayacağına işaret etti. Karakaş, GSM üzerinden sürekli ağa, yani internete bağlı olacak aracın akıllı ev ve şehir uygulamalarıyla entegre olacağını ifade etti. l GEBZE Markanın adının belirlenmesi 2020 ortasında tamamlanacak. 15 yıl için 30 bin araç garanti Resmi Gazete’de yayımlanan bet koşullarının yaratılmasının karara göre, projenin başlan önemli” olduğunu söyledi. gıç tarihi 30 Ekim 2019. Yatırımın süresi ise 13 yıl olarak be Rekabet edebilmeli lirlendi. Sanayi ve Teknoloji Ba Deutsche Welle Türkçe’ye ko kanlığı bu süreyi 6.5 yıl uzata nuşan Taşıt Araçları Tedarik Sa bilecek. Yeni aracı teşvik için nayicileri Derneği Başkanı Alper çeşitli önlemler alındı. Bu kap Kanca da, otomotiv pazarındaki samda alım garantisi, belirlene zorlu konjonktürde Türkiye’nin cek esaslar çerçevesinde Dev kendi ürettiği elektrikli aracıy let Malzeme Ofisi (DMO) tara la dünya pastasından pay alma fından 31 Aralık 2035 tarihine sının kısa vadede mümkün gö kadar toplam 30 bin elektrikli rünmediğini söyledi. Otomotiv otomobil için uygulanacak. Tedarik Sanayi İhtisas Organize Yeni aracı değerlendiren eko Sanayi Bölgesi (TOSB) Başka nomistler ve sektör uzmanla nı Ömer Burhanoğlu ise teşvik rı uluslararası rekabet dikkat ler kapsamında “sıfır vergi”nin çekti. Prof. Dr. Veysel Ulusoy, önemli olduğunu, ancak bunun “Her tür teknolojik yatırımın ül sadece yerli otoya uygulanma ke adına mutluluk verdiğini an sının Gümrük Birliğine aykırı cak uluslararası pazarda reka olacağını vurguladı. BAŞKANLARDAN DESTEK MESAJI İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ve ABB Başkanı Mansur Yavaş, yerli otomobil için sosyal medyadan paylaşımda bulundu. “Akıl ve bilimi barındıran her adımda varız” diyen İmamoğlu, “Türkiye’nin yerli otomobil girişimi ile gurur duyuyoruz. Elektrikli üretimi desteklemek için, İBB olarak çok güçlü bir siparişle yerli otomobilimize destek olacağız” ifadelerini kullandı. Yavaş ise “Ülkemizin fark gözetmeksizin uluslararası her alanda ‘milli’ duruşunun bir adım öteye taşınması için tüm imkânlarımızı sonuna kadar seferber etmeye hazırız” dedi. l Haber Merkezi Türkİş’e göre gıda enflasyonu aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 2.85 arttı Açlık sınırı 2 bin 163 TL Halkbank’a bir ret daha ABD’nin New York kentinde görülen Halkbank davasının bir üst mahkemeye taşınma talebi, mahkemenin yargıcı tarafından sert bir dille reddedildi. New York Güney Bölgesi Federal Mahkemesi’ndeki davada Halkbank, duruşmalara “sınırlı katılım” talebi reddedilince bir üst mahkemeye başvurmuş ve bu mahkeme kararını verinceye kadar tüm yargı sürecinin durdurulmasını istemişti. Bu talebi reddeden Yargıç Berman, “Halkbank ya mahkemeye çıkar ya da bunun sonuçlarına katlanır” dedi. Davada ön duruşma 25 Şubat’ta yapılacak. Konut faizi 0.79 olacak Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 1 Ocak itibarıyla kamu bankalarının sıfır konutlarda faizi yüzde 0.99’dan yüzde 0.79’a indireceğini (yıllık yüzde 0.48) söyledi. Bu oran, Merkez Bankası’nın (TCMB) politika faizi olan yüzde 12’nin ve son dönemde bankaları swap üzerinden fonlama faizi olan yüzde 10.5’in belirgin düzeyde altında bulunuyor. l Ekonomi Servisi Dolar/TL 5.96 seviyesinde Noel ve yılbaşı tatilinden dolayı ABD ve Avrupa başta olmak üzere pek çok borsa kapalıyken dolar/TL dün 5.9599’u gördü. Avro/TL’de de 6.65 seviyeleri görüldü. ABD’nin Türkiye’ye dönük yaptırım kararları, Suriye ve Libya kaynaklı jeopolitik gerilimler ve Merkez Bankası’nın (TCMB) yüklü faiz indirimleriyle reel faizin emsal ülkelere gerilemesi TL’de son dönemde değer kaybına neden oldu. ‘Asgari’de gıda payı 3.8 lira Birleşik Metalİş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi’nin (BİSAM) yaptığı hesaplamaya göre, eşi çalışmayan ve iki çocuklu bir asgari ücretli, 2020’de alacağı aylık asgari ücret zammının günlük sadece 3.8 TL’sini gıdaya ayırabilecek. Bu tutar fert başına günlük 96 kuruş, öğün başına ise 32 kuruş. Buna göre, asgari ücretli aldığı zam ile her aile ferdine öğün başına ilave 2 dilim ekmek, 7 gram et, 2/ 3 çay bardağı süt, yarım kibrit kutusundan az beyaz peynir, 1 adet küçük boy patates, 1 kibrit kutusu kuru fasülye ya da 1 adet mandalinadan sadece birini alabilecek. GAZ ILETIM TARIFELERINE YÜZDE 102 ZAM YAPILDI EMRE DEVECI Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), BOTAŞ’ın 2020 iletim ve sevkıyat kontrol tarifelerine yüzde 44 ile yüzde 102 arasında değişen oranlarda zam yaptı. Sektörün beklentilerinin çok üzerinde olan zam kararının, BOTAŞ’a yapılacak atıl kapasite başvuruları için son tarih olan 27 Aralık’ta açıklanması, doğalgaz tedarikçilerini ve santralları güç durumda bıraktı. Karar ayrıca, özel sektör doğalgaz ithalatçılarının, toptan satıcıların ve iletim şebekesi üzerinden doğalgaz alan sanayi kuruluşları ile santralların maliyetlerini ve işletme giderlerini belirgin şekilde yükseltecek. Ancak, bu aşamada konut segmentindeki abonelere bir artış olarak yansımayacak. 2020 yılı için iletim tarifelerinde makul seviyede artış öngörüsüyle sözleşme yapan şirketler, şimdi zararla karşı karşıya gelecekler. Bir sektör yetkilisi, zam kararının ardından toptan alımsatım sözleşmelerinde iptal taleplerinin geldiğini söyledi. BOTAŞ’ın son dönemdeki yatırımları nedeniyle maliyetlerinin arttığına ve bu tür zamlarla yatırım maliyetlerindeki artışı telafi etmeye çalıştığını belirten bir sektör yetkilisi, “Bin metreküpte 4.5 dolarlık ek maliyet getirecek bu zam kararının ardından zaten düşük olan kâr marjı sıfırlanacak. Özel sektörün yıllık 10 milyar metreküplük doğalgaz ithalat kotası var. 2019’da olduğu gibi 2020’de de 1 milyar doları aşan ‘al ya da öde’ riski ortaya çıkacak” dedi. Öte yandan, BOTAŞ, dağıtım şirketi ve serbest tüketicilere gaz satış tarifelerinde değişime gitmedi. Türkİş, gıda enflasyonunun aralık ayında bir önceki aya göre yüzde 2.85 arttığını, dört kişilik bir ailenin açlık sınırının 2 bin 163 lira, yoksulluk sınırının ise 7 bin 45 lira olduğunu açıkladı. Türkİş’in raporuna göre, geçen yıl aralık ayında açlık sınırı 1941 lira, yoksulluk sınırı 6 bin 322 lira, 2019 yılı kasım ayında ise açlık sınırı 2 bin 103 lira, yoksulluk sınırı ise 6 bin 850 liraydı. Yaşamak zor Raporda, “Dört kişilik bir ailenin sadece mutfak masrafı için yapması gereken harcama tutarı son bir ayda 60 TL arttı. Son bir yıl itibarıyla mutfağa gelen ek yük ise 222 TL oldu” görüşüne yer verildi. Yine bu rapora göre, mutfak enflasyonunda yıllık ortalama artış oranı yüzde 17.89 olarak tespit edildi. Ayrıca evli olmayan, çocuksuz bir çalışanın “yaşama maliyeti” ise aylık 2 bin 650 TL olarak hesaplandı. Böylece 2020 yılı için açıklanan 2 bin 324 liralık asgari ücretin yetersizliği daha iyi ortaya çıktı. Dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcama “açlık”, gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise “yoksulluk” sınırını belirliyor. l Ekonomi Servisi Türkiye’de gençler mutsuz Son 8 yılda mutluyum diyenler ile mutsuz olduğunu söyleyenler arasındaki Net Mutluluk Endeksi (NME) ortalaması dünyada “+51” olurken, Türkiye’de “+32”de kaldı. 2019 yılında mutluluk endeksi ortalaması dünyada “+48”, Türkiye’de “+38” oldu. Emekli umutsuz Barem’in GIA işbirliği ile gerçekleştirdiği “Umut ve Mutluluk” araştırması, dünyada gençlerin en mutlu grup olduğunu, yaş arttıkça mutluluğun azaldığını, ancak Türkiye’deki gençlerin (1834 yaş) en mutsuz grup olduğunu gösteriyor. Türkiye’de öğrenciler, ev kadınları ve işsizler dünyadaki benzerlerine göre çok daha mutsuz. Ayrıca Türkiye’de erkeklerin kadınlardan çok daha mutlu olduğu gerçeği dikkat çekiyor. Dünya ve Türkiye’de en umutlu kesim öğrenciler, en umutsuz kesim emekliler oldu. Türkiye’de ev kadınları ve işsizler dünyadaki benzerlerine göre çok daha umutsuz. Barem Genel Müdürü Sencer Binyıldız, “Bu araştırma Türkiye’de gençler, kadınlar ve işsizlere özen gösterilmesi gerektiğini hatırlatıyor” dedi. l Ekonomi Servisi Sencer Binyıldız 1948.45 11.04 lira 289.42 1.76 lira En yüksek işsizlik aylığı 2 bin 354 lira Asgari ücretin, 2020 yılıyla ilgili olarak net 2 bin 325 lira olarak açıklanmasının ardından, yeni yıl için işsizlik maaşı rakamları da belli oldu. Bu kapsamda damga vergisi kesilmeden önce işsizlik maaşı 2020 yılında en düşük 1177 lira, en yüksek 2 bin 354 lira olarak uygulanacak. İlgili yasal düzenlemeye göre işsizlik aylığının en düşüğü brüt asgari ücretin yüzde 40’ı, en yükseği ise yüzde 80’i oranında oluyor. Bu ücretten sadece damga vergisi kesiliyor. Zorunlu deprem sigortasına zam Zorunlu deprem sigortası (DASK) tarifesine 2020 yılı için yüzde 925 arasında zam yapıldı. Resmi Gazete’deki tebliğe göre, risk bölgesi sayısı beş bölgeden yediye çıkarıldı. Bu kapsamda risk grubuna göre birinci gruptan yedinci gruba sırasıyla primler 110 TL’den 120 TL’ye, 80 TL’den 100 TL’ye, 60 TL’den 75 TL’ye, 50 TL’den 60 TL’ye ve 40 TL’den 50 TL’ye yükseltildi. Tebliğe eklenen iki yeni deprem risk bölgesi için öngörülen asgari prim tutarı ise 40 TL ve 35 TL olarak belirlendi. Yine Zorunlu Deprem Sigortası kapsamında, bir mesken için verilebilecek azami teminat tutarı, yapı tarzı ayırımı yapılmaksızın 215 bin liradan 240 bin liraya çıkarıldı. l Ekonomi Servisi Akgündüz Caprice Gold’un iflasına karar verildi Gerçek sahibinin Fadıl Akgündüz olduğu ve şirketin ortakları arasında Akgündüz’ün ablası Avniye Obut ile eniştesi İbrahim Obut’un yer aldığı “Caprice Gold Gayrimenkul” isimli şirketin iflasına karar verildi. İflas kararına, Akgündüz’ün İstanbul Bayrampaşa’da yarım kalan projesine yatırım yapan bir kişinin açtığı dava neden oldu. Yatırımcılarından A.M., beş yıl önce projeden devre mülk almak üzere 1 milyon 176 bin 213 lira ödeme yaptı. Ancak tapular devredilmediği gibi A.M’nin 1 milyon 157 bin 215 lirası ödenmedi. A.M., “Caprice Gold Gayrimenkul”e karşı alacak davası açtı ve kazandı. A.M. şirketin iflası istemiyle dava açtı. İstanbul 3. Asliye Ticaret Mahkemesi’nde görülen davada çıkan kararda, mahkeme, “Caprice Gold Gayrimenkul Yatırım Turizm ve İnşaat Ticaret Limited Şirketi” için iflas kararı verdi. l Haber Merkezi Şehirlerarası otobüste muavin ve ikram kalktı Kamil Koç’u satın alan Almanya merkezli Flixmobility GmbH, yoğun olan otobüs hatlarında muavin, host, hostes uygulamasını kaldırdı. Firma, bu uygulamayı tüm Türkiye geneline yaymaya hazırlanıyor. Şirket daha fazla yolcu taşımak için uzun araçları tercih eden firma, aynı zamanda 2+1 koltuklu otobüsleri de kaldırıyor. Firmanın bir diğer uygulaması da, “numarasız bilet” satmak olacak. Otobüsteki koltuk sayısına göre bilet satacak firma, servis uygulamasını da kaldıracak. Telefon harç bedeline zam Bazı vergi ve harçlar, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 2020 yılı için yüzde 22.58 olarak belirlediği yeniden değerleme oranında hesaplandı. Yurtdışından getirilen telefonların kullanımı için ödenmesi gereken harç tutarı bin 838.7 liraya çıktı. Harçlar Kanunu Genel Tebliği’ne göre, yeni yılda 6 aya kadar pasaportlar için harç tutarı 208.3 lira, 1 yıl için 304.4 lira, 2 yıl için 497 lira, 3 yıl için 705.9 ve daha fazla süreli olanlar için 994.8 lira oldu. Öte yandan, Motorlu Taşıtlar Vergisi tutarları ise yeniden değerleme oranı yerine, Cumhurbaşkanı kararı doğrultusunda yüzde 12 oranında artırıldı. l ANKARA/Cumhuriyet ABB’den otobüs onayı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi’nin dünkü (ABB) toplantısında, 282 otobüs alımı ve 2 dolum istasyonu yapımı projesinde kullanılmak üzere EGO Genel Müdürü Nihat Alkaş’a 60 milyon Avro dış kredi kullanması için yetki verilmesi tüm partilerin desteğiyle kabul edildi. Meclis ayrıca, kredi verecek Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ile garantörlük anlaşmasını imzalaması için de Başkan Mansur Yavaş’a yetki verdi. l ANKARA/Cumhuriyet