Katalog

DIŞ HABERLER EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: İLKNUR FİLİZ dishab@cumhuriyet.com.tr 18 ARALIK 2019 ÇARŞAMBA 7 Yaptırıma adım adımABD’nin Türkiye’ye yaptırım öngören tasarısı Senato’dan da geçti ABD’nin “2020 Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası” olarak bilinen savunma bütçesi, Temsilciler Meclisi’nin ardından ABD Senatosu’nda 8’e karşı 86 oyla kabul edildi. Tasarıda, Ankara’nın S400 hava savunma sistemlerini alım işlemlerine devam ettiği gerekçesiyle ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırım Yoluyla Mücadele (CAATSA) Yasası kapsamında Türkiye’ye F35 uçaklarının teslim edilmemesi öngörülüyor. ABD Senatosu’ndan dün akşam geçen yasa tasarısında, Rusya’dan satın aldığı S400 füze savunma sistemleri nedeniyle ortağı olduğu F35 programından çıkarılan Türkiye’ye F35 uçaklarının satılması yasaklanarak bu alımın Rusya’ya yönelik yaptırımları ihlal eden büyük ölçekli bir işlem olduğu belirtildi. Ayrıca tasarıda, Başkan Donald Trump’tan S400 alımı nedeniyle Türkiye’ye yönelik yaptırımları yürürlüğe sokması talep edilirken, Rus enerji ihracatına katkı sağlayan enerji boru hatlarının inşasında çalışan bazı gemi şirketlerine yaptırım uygulanması şartı da getiriliyor. Projelerin Avrupa’yı Rus gazına bağımlı hale getireceği de aktarıldı. Tasarıda Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’ne (GKRY) yönelik silah ambargoları da kaldırıldı. GKRY’ye 1987’den beri uygulanan silah ambargosunun koşullu olarak kaldırılmasını öngörülen tasarıya göre, ABD Başkanı’nın yılda en az bir kez Kıbrıs’ın koşulları yerine getirdiğini teyit etmesine bağlı olarak savunma sanayisi satışlarına izin veriliyor. Bunun içinse para aklamayla mücadelede reform, mali denetleme düzenlemelerinde işbirliği, ayrıca Rus askeri gemilerinin Kıbrıs limanlarına yakıt ikmali ve bakım hizmetleri için demirlememesi koşulları PUTİN İLE KONUŞTU Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, dün Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bir telefon görüşmesi yaptı. İletişim Başkanlığı, görüşmede Libya, Suriye başta olmak üzere bölgesel konular ve ikili ilişkilerin ele alındığını duyurdu. Erdoğan, Cenevre’de 1. Küresel Mülteci Forumu’nda konuşan Erdoğan, Ben de sesleniyorum diyorum ki, o petrol kuyularında bulunan petrolü gelin beraber çıkaralım, ondan sonra o terör bölgesine şu projeleri uygulayarak şu anda mülteci halinde olan bu insanları o yaptığımız evlere, okullara, hastanelere barınmaları için oraya yerleştirelim. Ama buna yanaşmıyorlar. Çünkü petrol onlara daha çok lazım” dedi. Moskova vites artırdı Suriye’nin nüfuz mücadelesi petrol yatakları üzerinden de sürerken Rusya, bölgede etkinliğini güçlendiriyor. Suriye parlamentosu önceki gün petrol çıkarılması yönünde iki Rus şirketine verilen izinleri onaylarken Rusya’nın üssünün de bulunduğu Tartus Limanı’na 500 milyon dolarlık yatırım yapacağı iddiaları gündeme düştü. Ayrıca Rusya ile Suriye deniz güçlerinin Akdeniz’de ortak tatbikat yaptığı da gündeme yansıdı. Reuters’ın Suriye resmi ajansı SANA’ya dayandırdığı haberine göre, Şam’ın Rus şirketler için lisansına onay verdiği söz konusu petrol sahaları ülkenin kuzeydoğusu ile başkent Şam’ın kuzeyindeki gaz bölgesinde bulunuyor. Haberde, sözleşmelerin Rus Mercury LLC ve Velada LLC şirketleri ile geçen eylülde imzalandığı belirtildi. Suriye Petrol Bakanı Ali Ghanem, şirketlere izin verilmesinin Şam hükümetinin “Ön cephede bizimle birlikte duran dost Rusya ve İran’la strateji” çizgisinde olduğunu aktardı. Sekiz yılı aşkın süredir devam eden savaşta Moskova ve Tahran, Esad yönetiminin en büyük destekçileri. Savaştan önce günde 380 bin varil petrol üretimi yapılan Suriye’de bugün petrol yataklarının çoğu, ülkenin kuzeyi ve doğusunu ABD’nin yardımı ile IŞİD’den alan te rör örgütü YPG’nin ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) elinde. ‘15 uzman bölgede’ ABD ordusunun geçen hafta Suriye’nin Haseke ve Deyr ez Zor kentlerinde YPG/PKK’nin işgalindeki petrol sahalarında bulunan askeri üs ve noktalarına Irak üzerinden takviye güç gönderdiği haberleri gündeme yansımıştı. ABD’nin, Deyr ez Zor kırsalında yer alan ve terör örgütü YPG/PKK’nin kontrolünde bulunan Suriye’nin en büyük petrol sahası Ömer’de petrol üretimini artırmak ve yerel çalışanlara eğitim vermek için bölgeye Mısırlı ve Suudi Arabistanlı 15 uzman gönderdiği de iddialar arasında. Öte yandan Türkiye ve Libya’nın Ulusal Uzlaşı Hükümeti arasındaki mutabakat sonrası gözlerin çevrildiği Doğu Akdeniz’de Rus donanması ile Suriye Deniz Kuvvetleri’nin ortak askeri tatbikat başlattığı duyuruldu. Amiral Aleksandr Yuldaşyev, Rus basınına yaptığı açıklamada, tatbikata Rus savaş gemileri, Hmeymim Üssü’nden savaş uçakları, hücumbotlar, Suriye tarafından ise mayın tarama gemilerinin katıldığını kaydetti. Yuldaşyev, yasadışı silahlı gruplar ve insansız hava araçları ile mücadele konularında çalışmalar yapılacağını aktardı. getiriliyor. Daha önce Temsilciler Meclisi’nde 48’e karşı 377 oy ile geçen tasarı, Trump’ın onayına sunulacak. Trump, önceki gün yaptığı bir açıklama ile bütçe tasarısının istedikleri gibi şekillendiğini ve geçmesi durumunda hemen onay vereceğini ifade etmişti. Ankara’dan tepki Dışişleri Bakanlığı’ndan ABD’de, Türkiye’ye yönelik yaptırımlar da içeren yasanın ABD Kongresi’nde kabul edilmesine ilişkin yapılan açıklamada, “Türkiye’ye düşman çevrelerin etkisiyle iç siyasi hesaplaşmaların peşinde koşan Kongre üyeleri, ABD ile ilişkilerimizin iyileştirilmesi vizyonuna zarar vermeye devam etmektedir” denildi. Tehdit ve yaptırım dilinin, Türkiye’yi ulusal güvenliğini sağlamak için gerekli adımları kararlılıkla atmaktan asla vazgeçiremeyeceğinin vurgulandığı açıklamada, “Bu yasa çerçevesinde ül kemizin tüm yükümlülüklerini yerine getirdiği F35 programına katılımının haksız bir şekilde engellenmesi, S400 tedariğimizle ilgili olarak ülkemize yaptırım çağrısının yinelenmesi, benzer şekilde yasada TürkAkım projesine de yer verilmesi, Kongre’nin egemen bir devlet olarak aldığımız kararlara karşı saygısızlığının ve akıldışı hasmane tutumunun sürdüğünü göstermektedir” denildi. l ANKARA/Cumhuriyet Müşerref’e ölüm cezası verildi Pakistan’da 1999’da darbeyle iktidara gelen eski Devlet Başkanı Pervez Müşerref, İslamabad’da kurulan özel yetkili mahkeme tarafından vatana ihanetten suçlu bulunarak ölüm cezasına çarptırıldı. 20012008 yılları arasında ülkeyi yöneten Müşerref, 2007’de olağanüstü hal ilan ederek anayasayı askıya almakla suçlanıyor. Müşerref (76) hakkında açılan birkaç davadan biri olan bu davada verilen kararın geleneksel olarak ordunun yargısal dokunulmazlığı olan Pakistan’da bir ilk olduğu yorumları yapılıyor. Eski Pakistan liderinin anayasayı askıya alma ve olağanüstü hal ilan etme kararının ardından ülke çapında gösteriler patlak vermiş ve hakkında azil süreci başlatılan Müşerref istifa etmişti. Dubai’de yaşıyor Müşerref, yurtdışında tedavi görebilmesi için hakkındaki seyahat yasağının kaldırıldığı 2016’dan bu yana yurtdışında yaşıyor. Avukatı hasta olduğunu ve Dubai’de yaşadığını söyledi. Müşerref’in darbeyle devirdiği Navaz Şerif 2013’te seçimleri kazanıp başbakan olunca, vatana ihanet suçlamasıyla selefine dava açmıştı. 2017’de ise bir mahkeme, nüfusunun çoğunluğu Müslüman bir ülkede seçilmiş ilk kadın başbakan olan Benazir Butto’nun öldürülmesine ilişkin davada Müşerref’i firari ilan etmişti. Müşerref, seçimler öncesinde 2007 yılında suikasta kurban giden Butto’nun cinayetinde rol almakla suçlanıyor. Türkiye’de 1956 yılına kadar eğitim gören Müşerref’in istifasının ardından Büyükada’ya yerleşeceği iddiaları gündeme gelmişti. Libya’da yaralananlara tedavi Türkiye’den Türkiye’nin Libya’ya asker gönderme ihtimali tartışılır ken bu ülkede çatışmalarda ya ralanan 600’e yakın Libyalının Türkiye’de AKP’ye yakın dört hastanede tedavi edildiği ortaya çıktı. İstanbul’da belirli otellerde kalan yaralılar, ülkelerindeki ça tışmaları ise otele kurulan bar kovizyon ekranından izliyor. Bahçelievler’de bu lunan bir otelde gö SEYHAN AVŞAR rüştüğümüz Libyalı yaralılar, “Ülkemizdeki savaş çok ağır geçiyor. Binlerce insan hayatı nı kaybetti. Bir o kadar da yara lı insan var. Bir kısmımız Libya Konsolosluğu sayesinde tedavi için Türkiye’ye geldik” dedi. Türkiye ile Birleşmiş Millet ler destekli Libya Ulusal Uz laşı Hükümeti (UUH) arasın da Güvenlik ve Askeri İşbirliği Mutabakat Muhtırasının Onay lanmasının Uygun Bulunduğu na Dair Kanun Teklifi, TBMM Dışişleri Komisyonu’nda ön ceki gün muhalefetin reddet mesine karşın oyçokluğuy la kabul edilmişti. Mutaba kat, 21 Aralık’ta TBMM Genel Kurulu’nda ele alınacak. Genel Kurul’da yasalaşması halinde ise Libya UUH, Türkiye’den as ker talep ettiğinde bunun için gereken tezkere, TBMM’de ka bul edilmiş bu kanuna dayan dırılmış olacak. Muhalefet partileri ise bu adımın iktidarın ideolojik kay gılarından kaynaklandığını be lirterek bu yolla Libya iç sava şında doğrudan taraf olunacağı görüşünü dile getiriyor. Aylardır Türkiye’deler Tüm bu tartışmalar devam ederken Türkiye’nin aylar öncesinden Libya’da yaralanan yurttaşları AKP’ye yakın hastanelerde tedavilerini yaptırdığı öğrenildi. İstanbul’daki 3 farklı otele yerleştirilen 600’e yakın yaralıya Libya Konsolosluğu’ndan tercümanlar eşlik ediyor. Yaralılar arasında uzuv kaybı yaşayanlar, tekerlekli sandalyeye mahkum olanlar yer alıyor. Konuştuğumuz bazı yaralılar ise yaklaşık 3 aydır Türkiye’de olduklarını söyleyerek “Ülkemizdeki savaş çok ağır geçiyor. Ölümler, yaralananlar çok fazla. Bizler Türkiye’ye geldiğimizde ağır yaralıydık. Has tanede tedavi altına alındık. Bazılarımız ameliyat geçirdi. Halen olmamız gereken ameliyatlar var” dediler. Tedavi masraflarının hangi ülkenin karşıladığını bilmeyen yaralılar, “Bizler hiç bir ödeme yapmadan Türkiye’de kalıyoruz. Masraflarımızı Türkiye mi, Libya mı karşılıyor bilmiyoruz. Böyle giderse bu süreç daha da ağır geçecek. Bizler otele kurdurduğumuz ekrandan çatışmaları izliyoruz. Kalbimiz çatışma alanında” diye konuştular. İsmini vermek istemeyen Libya Konsolosluğu’nda çalışan bir yetkili ise “Şu an Türkiye’de 600’e yakın yaralı vatandaşımız var. Avcılar’da, Bağcılar’da, Şişli’de ve Beylikdüzü’nde bulunan hastanelerde tedavi altındalar” dedi. l İSTANBUL Cem Özdemir’in evine saldırı Almanya’da Yeşiller Partisi milletvekili Cem Özdemir’in evine önceki akşam taşlı saldırı düzenlendiği bildirildi. Özdemir, Twitter’da paylaştığı mesajında “Kapımıza bir taş atıldı. Anlaşılan mesaj bana yollandı” ifadelerini kullandı. Bir dönem partisinin eş genel başkanlığını da yapan Türkiye kökenli politikacı Özdemir, aşırı sağcı Almanlar ve milliyetçi Türklerden gelen ölüm tehditleri nedeniyle polis korumasında bulunuyor. Irkçı “Nükleer Silahlar Bölüğü” adlı örgüt, geçen ka sım ayında Federal Parlamento Başkan Yardımcısı Yeşiller Partili politikacı Claudia Roth ile Cem Özdemir’i öldürmekle tehdit etmişti. FRANSA AYAKTA Fransa’da Macron yönetiminin emeklilik reformunu protesto eden binlerce kişi dün yine meydanlardaydı. Öğretmenler, doktorlar, avukatlar ve işçiler, iş bıraktı. Ülke çapındaki eylemlere 200 binden fazla kişinin katıldığı belirtildi. Sendikalar, eylemleri 25 Aralık’taki Noel’e kadar kadar sürdürmeyi planladıklarını açıkladı. SİSİ’DEN LİBYA ÇIKIŞI Bölünmüş yapılı Libya’da çatışmalar sürerken Ankara’nın BM destekli Ulusal Uzlaşı Hükümeti ile yaptığı askeri ve deniz sınırlarına yönelik mutabakata AB üyeleri Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin yanı sıra Mısır’dan da karşı çıkışlar sürüyor. Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, “Libya’yı kimsenin kontrol etmesine izin vermeyeceğiz” dedi. Sözleri, Türkiye’ye yönelik olarak yorumlandı. ‘Asker göndermek son seçenek olmalı’ Libya’da tansiyon yüksek. Kremlin Sözcüsü, Erdoğan ve Putin’in önümüzdeki ay yapacağı görüşmede konunun masada olacağını söyledi. Peki, Libya’da neler oluyor, yapılan mutabakatlar ne anlama geliyor, Hafter’i kimler destekliyor, Türkiye Libya’ya asker göndermeli mi? Emekli Tuğgeneral ve Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Naim Babüroğlu’na sorduk. 1 Türkiye, Libya’da oyunu bozdu mu? 27 Kasım’da, Türkiye ile Libya arasında imzalanan “Deniz Yetki Alanları Sınırlandırma Anlaşması”, Doğu Akdeniz’de Yunanistan ve GKRY’nin Türkiye’nin ve KKTC’nin yetki alanlarını yok sayan girişimlerine dur demişİpek tir. Doğu Akdeniz’de Özbey devam eden kaynakların paylaşımı ve güç mücadelesinde, oyunu bozan önemli bir kilometre taşıdır. ele geçirmesi ve Türkiye’nin yaptığı anlaşmanın geçersiz kılınması. Bu durumda, Türkiye’nin karşı cephede yer alan ülkelerle özellikle Rusya’yla işbirliğinin olumsuz etkilenme gerçeği ortaya çıkıyor. 5 Asker gönderirsek yeni bir iç savaşın tarafı olur muyuz? Türkiye’nin Libya’ya muharip birlik göndermesi, eldeki son seçenek olmalıdır. Donatım, lojistik destek, teknik ve danışmanlık hizmeti sağlanabilir. Unutulmamalı, ülkeler Libya’da zaten vekiller üzerinden “hibrit” savaşı sür 2 Halife Hafter kimdir, kimler tarafından destekleniyor? “Sözde Arap Baharı” projesiyle, Libya’da Muammer Kaddafi dürmektedirler. 6 Askeri anlamda kimin eli güçlü? Gelinen aşamada, ABD, Rusya, Fransa, BAE, Mısır, devrilmiş ve Libya çatışmalar ya Ürdün ve Yunanistan’ın doğrudan, şanan coğrafyaya dönüşmüştür. Çad ve Sudan’ın da dolaylı destek Gelinen aşamada, Libya’da Trab verdiği Hafter gittikçe güçleniyor. lus merkezli “Ulusal Uzlaşı Hükü ABD henüz net tavır almış değil. meti” (UUH) VE Halife Hafter’in ABD’nin tutumu, güç mücadele kontrolündeki “Libya Ulusal Or sinde zayıfla güçlüyü daha net or dusu” (LUO) arasında güç mü taya çıkaracaktır. cadelesi artan şiddette sürmektedir. Hafter güçleri Libya’nın yaklaşık yüzde 77’sini, UUH de Libya’nın yüzde 6’sını kontrol etmektedir. Hafter’i Rusya, Fransa, Mısır, Ürdün, Sudan, Çad, BAE, Suudi Arabistan desteklemektedir. UUH’ye ise BM ile AB’nin bazı ülkeleri destek vermektedir. Hafter, Libya’nın en büyük 7 Rusya’nın tavrı nasıl okunmalı? Türkiye, Rusya’yla sorun yaşar mı? Türkiye, Suriye’de Rusya’yla birlikte hareket ederken, Libya’da Rusya’nın karşısında yer alıyor. Suriye’de, ABD ve Rusya arasında denge sağlamakta zorlanan bir Türkiye var. Libya’da izlediği politika nedeniy aşireti olan El Farjani’ye mensuptur. 1969’da Albay Muammer Kaddafi’nin darbesine des le, Rusya’yla süregelen iyi ilişkilerin olumsuz etkilenmesi Türkiye’yi Suriye’de zora sokar. 8rmtKmldk1ymrrtnrtKieaeeauaaaae9aabüuilrkffvn’rnnerd9ııkdiantşnndardabvda9atısdddueeldeiaanKk’adCneaatdrnafıviuhtıbdndInnia,aTirdeo’Ahvn.uenibrsüı,slugKüve2a.ldaiedoroubndeezkasyk10reneunnuatngüaıediös91nlsrynrdhleikemdtauldrt94açeüuaelrieaynkagış0’eiü.kkLtikfısduliötK’elilvelitdl’tkoeburıayaoe.mayenLn.erreiyırdCbAlakaaniiyyIoB.niAKaDbata’adyşedkaaiDlfntirilc.tıağBaıabüroğGlurupS’aaksaRSsaavuakuvmyasievratdşyideeryşdııaiankerkkeçkısış,şreniltrıdedtleek.ltilSeuvllaöremıüteevreesÖeudrkrlrr,arrr.rareırıiielzyliLd?lrneivBürLmsveestyeli,erdaeiiaeubralber,mipvşiarovknyhany’t.alkıadaliaeeüdsaaaallRadrLşelm’tkrceds’naedpyuemöikea,ladblraasıavsrıiWrdnIıyaaküarhşiaöaeödakamatmzışesrrlz’aatkegeaidtkgraerd,ırnkeeüaükliaenrtlt,r 3 mutabakatlara karşı savaştığı bir sır değil. Diğer ülke çıkanlar Hafter’i zafere ler için de benzer durum var. ulaştırmak için ne yapar? Mutabakatlar, karşı cephede yer alan ülkeleri tedbirler almaya yöneltti. Hafter’i destekleyen ülkelerin Türkiye aleyhine cephe oluşturmalarına ve birlikte politika geliştirmelerine neden olacaktır. Örneğin, Yunanistan’ı Mısır’la 9 Libya pazarlığı İdlib ve Suriye paketinin bir parçası olur mu? Putin’in Rusyası, Türkiye’yi sadece Suriye denkleminde konumlandırmıyor. Türkiye’ye Suriye’den daha büyük bir değer biçiyor. Türkiye ve Rusya’nın bu ya da İsrail’le veya diğer ülkelerle benzer anlaşmalar yapmaya yöneltebilecektir. Ayrıca, Rusya bağlamda, Libya’da bir orta yol bulacağını değerlendiriyorum. Bununla beraber, Türkiye ve Rusya, başta olmak üzere, Hafter’i des Libya’da atacakları adımlarda, Su tekleyen BAE, Suudi Arabistan ve diğer ülkeler Hafter’in üstün riye’deki dengeyi de gözeteceklerdir. Strateji adımlarını çok iyi ata lük sağlaması için mali ve aske bilen bir Putin Türkiye’yi Libya ya ri destek sağlayacaklardır. ABD, da Suriye için kaybetmeyecektir. AB, Yunanistan, Mısır, İsrail, İtal S400 ve diğer stratejik düzeydeki ya, GKRY anlaşmaya karşı olduk işbirliği nedeniyle. larını açıkladılar. 4 UUH ile uzlaşılan askeri güvenlik anlaşması Türkiye için bir risk mi? 10 Türkiye ne yapmalı? Türkiye, Suriye ve Doğu Akdeniz’deki konumunu ve politik amaçlarını düşü Anlaşma üç yıl için geçer nerek adım atmalı. Yapılan araş li. Birer yıllık sürelerle uzatıla tırmalara göre, bir iç savaş en az bilecek. Mutabakatta; Libya’da 1520 yıl sürmekte. Afganistan Ani Müdahale Kuvveti kurulma ve Irak örneği, Suriye’de iç sava sı, Türkiye’nin eğitim, danışman şın 3040 yıl sürebileceğinin işa lık, malzeme ve planlama desteği reti. Yani Türkiye, Suriye’deki iç sağlaması; Türkiye’de ve Libya’da karışıkla en az bir 1020 yıl daha ortak “Savunma ve Güvenlik İş yaşamak zorunda kalacak. ABD birliği Ofisi” kurulması; kara, de ve Rusya ise Suriye’de kalıcı. niz ve hava araçları, silahları, eği Libya’daki iç çatışmanın da en az tim üslerinin tahsis edilmesi; or bu kadar süreceği dikkate alınır tak tatbikatlar, istihbarat payla sa Türkiye’nin tutumu ortaya çı şımı, barışı koruma operasyonla kar. Uluslararası ilişkilerde dost rının yapılması; Libya’ya “misafir luk ve düşmanlık değil, uluslara Personel” olarak adlandırılan “sa rası çıkarlar esastır. Prensibi yön vunma ve güvenlik kuruluşu men tayin edici olmalıdır. Libya ile ya subu siviller” ve birliklerin gönde pılan mutabakat benzeri anlaş rilmesini kapsıyor. manın Suriye, İsrail ve Mısır’la Türkiye için en büyük risk, karşı yapılması hem Libya’da hem de cephede yer alan Hafter güçleri Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin eli nin üstünlük sağlayarak kontrolü ni rahatlatacaktır.