Katalog

YARALI VAŞAK TEDAVİ ALTINA ALINDI Sivas Yıldızeli’nde otomobilin çarpması sonucu yaralanan bir vaşak olduğu ihbarı üzerine, bölgeye Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdür lüğü ekipleri sevk edildi. Ayaklarında kırıklar bulunan vaşak, ilk müdahalenin ardından Kayseri’deki Erciyes Üniversitesi Veteriner Fakültesi Hayvan Hastanesi’ne sevk edildi. l AA 30 KASIM 2019 CUMARTESİ EDİTÖR: MÜNEVVER OSKAY TASARIM: ŞÜKRAN İŞCAN Herkese Bilim Teknoloji Dergisi’nin katkılarıyla hazırlanmıştır. KURTULUŞ Akıllara zarar!ARI ‘Beyin dopingi’ diye satılıyor, ama sağlık için büyük tehlike ÖĞRENCİLER EYLEM YAPTI, ‘SİSTEM DEĞİŞMELİ’ DEDİ İklim banka olsaydı çoktan kurtarılmıştı Kadıköy’de bulunan Süreyya Operası önünde “İklimi değil sistemi değiştir” diyen Antikapitalist Öğrenciler, Türkiye’de iklim değişikliğine karşı mücadeleye devam edeceklerini belirtmek için dün eylem yaptı. “İklim banka olsaydı çoktan kurtarılmıştı”, “Toplumdaki en vahşi element cahilliktir”, “Nehirlere özgürlük” dövizleri taşıyan öğrenciler, “Başka bir dünya mümkün”, “Milyonlar aç, milyonlar işsiz yaşasın küresel dayanışmamız” sloganlarını attı. Antikapitalist Öğrencilerden Özge Korkmaz iklim krizinin son hızıyla de vam ettiğini belirterek “İklim krizinin en büyük sorumlusu kapitalizm. Yalnızca çıkar ilişkileri üzerinden yürüyen bu sistem hayatımızın her alanını tehdit ediyor” dedi. Yoksulluğu yaratanlarla gezegeni yıkıma götürenler aynı kişiler olduğuna değinen Korkmaz şöyle devam etti, “Bugün bir kez daha sokaktayız. İklimi değil bu çürümüş sistemi değiştirmeliyiz. Şirketleri değil gezegeni kurtarmalıyız. Tüm yerel yönetimleri iklim acil durumu ilan ederek gereklerini yerine getirmeye çağırıyoruz.” l İSTANBUL/Cumhuriyet Türkiye’nin Çernobil’i: Çatalağzı ‘Nüfus 10 binden 7 bine düştü’ Çatalağzı Belediye Başkanı Akgün, termik santralın yarattığı kirlilik yüzünden yaşanan göçe dikkat çekti. DOKTORUNUZA DANIŞIN Türkiye’de pirasetam etken maddeli ürünler, jenerik ve genel isim altında toplanan ilaçlar arasında yer alıyor. Bugün herhangi bir eczaneye gittiğinizde pirasetam etken maddeli “takviyeleri” reçetesiz olarak alabiliyorsunuz. Doktorunuza danışmadan bu etken maddeye sahip hiçbir ilacı almayınız. Halk arasında “beyin dopingi” ve “zekâ artırıcı” gibi isimlerle satılan, bilimsel adıyla nootropik ilaçlara ilgi artıyor. Zihinsel aktiviteyi artırarak hafızayı geliştirdiği, odaklanma ve motivasyon sağladığı öne sürülen bu takviyeleri bugün birçok insan kullanıyor. Ancak yetkili kurumlarca onaylanmamış nootropikler, sağlığınız için büyük tehlike oluşturuyor olabilir. Çünkü birçok ilaç takvisinin içinde gizlenen, pirasetam adı verilen onaylanmamış bir etken madde ortaya çıkarıldı. JAMA Internal Medicine’de yayımlanan araştırmaya göre, söz konusu ilaçların zihinsel aktiviteye olumlu bir etkisi olmadığı gibi endişe, depresyon ve uykusuzluk gibi çeşitli psikolojik yan etkilere de neden olabiliyor. ‘Tüm bahisler kapalıdır’ Üstelik sonuçlar, bazı markaların ürün etiketinde belirtilenden yaklaşık yüzde 20 daha fazla pirasetam içerdiğini gösteriyor. Bazı durumlarda, tüketiciler etiket üzerindeki dozaj talimatlarını izlerse, her gün 11 bin miligramdan fazlasını tüketme riski altında olabilir. Bu rakam, reçetesiz satılan herhangi bir ilacın içerdiğinden çok daha fazla. Harvard Tıp Fakültesi Profesörü ve Cambridge Sağlık Birliği’nden (CHA) dahiliye uzmanı Pieter Cohen, “Reçeteden daha yüksek dozajlara girilmesi halinde, bu takviyelerin beyni nasıl etkileyebileceği konusunda tüm bahisler kapalıdır” diyor. ABD Gıda ve İlaç İdaresi’ne (FDA) göre, farmasötik ilaçların aksine nootropikler ve diğer besin takviyeleri piyasaya sürülmeden önce zorlu bir onay sürecinden geçmiyor. Her ne kadar FDA, onaylanmamış ilaçların nootropiklerde kullanılmasını yasaklasa da düzenleyici gözetim olmadan, üreticiler halen potansiyel olarak tehlikeli ilaçları “beyin güçlendirici” takviyelere yerleştirmeye devam ediyor. 2004’te FDA, takviye ürünlerinde pirasetam kullanılmasını kesinlikle yasaklamıştı. Örgüt, pirasetamın “besin maddesi” olmadığını ve pazarlanamayacağını söylemişti. https://www.livescience.com/brainboostingsupplementscontainunapproveddrug.html Araştırma yetersiz Pirasetamın beyin güçlendirici olarak uzun süredir devam eden ününe rağmen, çok az araştırma, ilacın bilişi tamamen iyileştirdiğini öne sürüyor. ABD Ulusal Tıp Kütüphanesi’ne göre, ilk olarak 1971’de Avrupa ilaç pazarında yer alan pirasetam, yatıştırıcı veya uyarıcı olmadan bilişsel işlevi artıran ilk nootropik ilaç olarak ilan edilmişti. Günümüzde ise pirasetam ilaçlar, özellikle Avrupa’daki doktorlar tarafından çoğunlukla istemsiz kas spazmlarını tedavi etmek ve çocuklarda öğrenme güçlüğünü hafifletmek için reçete ediliyor. Yaşlı yetişkinlerde ise pirasetam hafıza fonksiyonunu geliştirmek ve demans semptomlarını azaltmak için kullanılıyor. Bu konuda tam bir denetimsizlik olduğunu belirten Prof. Cohen, tüketici ve klinisyenlerin bu konuda bilinçlendirilmesi ve bu ilaçlarla ilgili bir veritabanı oluşturularak denetim mekanizması kurulması gerektiğini savunuyor. Türkiye’de pirasetam etken maddeli ürünler, jenerik ve genel isim altında toplanan ilaçlar arasında yer alıyor. Bugün herhangi bir eczaneye gittiğinizde pirasetam etken maddeli “takviyeleri” reçetesiz olarak alabiliyorsunuz. Parion antik kentinde 1800 yıllık sürpriz ALİ AYAROĞLU Türkiye genelinde itirazlara karşın 15 kömürlü termik santrala “baca filtresi takmadan” 2.5 yıl daha çalışabilme izni verilmesine tepkiler sürüyor. Zonguldak Çatalağzı’nda termik santrallardan kaynaklı büyük bir çevre felaketi yaşandığına dikkat çeken Çatalağzı Belediye Başkanı Adnan Akgün, “Çatalağzı’nda sadece hava değil, toprak, dereler ve her yer kirlendi. Çernobil’i uzaklarda aramaya gerek yok, Çernobil Çatalağzı’nda” dedi. ‘Terk ediyorlar’ Akgün, termik santralların yarattığı kirlilik nedeniyle beldede büyük bir göç yaşandığını belirterek şunları söyledi: “Çatalağzı artık yaşanamaz hale gelme noktasında. Ben göreve geldiğimde nüfusu 10 bin civarındaydı. Şu anda nüfusu 7 bin civarı. İki dönemdir görevdeyim, bu süre içinde inşaat ruhsatı için sadece üç kişi başvuruda bulundu. İnsanlar beldeyi terk ediyor, konutların büyük bir kısmı terk edilmiş. Satan çok alan yok.” Beldenin birçok noktasında tehlikeli atık ve termik santraldan kaynaklı küllerin yaşam alanlarını tehdit ettiğini belirten Akgün, “Bacaların kustuğu zehirli havayı soluyoruz. Zongul Akgün Ayaroğlu ‘AYM lehimize karar verecek’ CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, termik santrallara baca filtresi takmadan çalışma izni veren düzenlemenin anayasaya aykırı olduğuna vurgu yaparken düzenlemenin Resmi Gazete’de yayımlanmasının ardından Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvuracaklarını aktardı. Özel, “AYM’nin vatandaşlarımızın daha temiz havada yaşama hakkı doğrultusunda başvurumuz lehinde karar vereceğini düşünmekteyiz” dedi. dak, Türkiye’nin çocuk onkolojisine sahip olan birkaç kentten biri. Neden acaba? Çünkü çocuklarımız, insanlarımız kanser oluyor, termik santralların karşılığı işte bu” ifadelerini kullandı. l ZONGULDAK Paris’in kenti Çanakkale’nin Biga ilçesi Kemer köyü yakınındaki antik dönemin önemli liman kenti Parion’da, 15 yıldır süren arkeolojik kazılarda, şehrin kurucusu kabul edilen Paris’in resminin yer aldığı 1800 yıllık sikke bulundu. Bir rivayete göre, Parion’un “Paris’in kenti” anlamına geldiğine değinen Kazı Heyeti Başkanı ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Vedat Keleş, “Bu hep bir söylenti olarak kalmıştı, ama bu sene ele geçen sikke bize bunun doğru olabileceğini kanıtlıyor. Bu sikke bize Paris’in burada yaşadığı ve kente adını vermiş olabileceği noktasında ciddi bir veri sağlıyor, bu da bizim için son derece önemli. Yani burası aslında Paris’in kenti diyebiliriz. Parion’un Paris’in doğup büyüdüğü bir kent olduğunu söyleyebiliriz” dedi. Parion antik kentindeki kazılar bölgenin 2 bin 700 yıllık geçmişine ışık tutuyor. l AA En çok reklam geliri olan 10 site n wikihow.com (Jack Herrick, ayda 2 milyon $) n Mashable.com (Pete Cashmore, 50 milyon $’a satıldı) n pof.com (Markus Frind, ayda 1 milyon $) n ranker.com (Clark Benson, ayda 600 bin $) n digg.com (Kevin Rose, ayda 150 bin $) n Techcrunch.com (Michael Arrington, 20 milyon $’a satıldı) n Listverse.com (Jamie Frater, ayda 150 bin $) n eHow.com (Cournet Rosen, ayda 100 bin $) n BusinessInsider (Kevin P. Ryan, ayda 100 bin $) n PerezHilton.com (Perez Hilton, ayda 60 bin $) Kaynak: Rankred.org BİLİM İNSANLARINA GÖRE BU KEŞİF, İKİ FARKLI EVRİM ÇİZGİSİ ANLAMI TAŞIYOR 3.8 milyon yıllık atamız kaSraaldbau’lduatlar Ankara 16. İdare Mahkemesi, Salda Gölü’nde planlanan “Millet Bahçesi” ile ilgili yapılan ihalenin iptali ve yürütmenin durdurulması talebiyle açılan davayı oybirliğiyle reddetti. 5 Yeşilova sakini adına davayı açan avukatlar Münip Ermiş, Tuncay Koç ve Mustafa Şahin, kararı Danıştay’da temyiz edeceklerini açıkladı. Avukatlar, “Salda Gölü gibi alanları millet bahçesi adı altında adeta panayır haline getirilmesinin önünü açacak” dedi. l ANKARA / Cumhuriyet 3.2milyon yıllık Australopithecusaferensis kadını Lucy’den çok önce günümüz insanın soyağacına dahil olan başka öncü insanlar da vardı. Australopithecus anamensis 4 milyon yıl kadar önce yaşıyordu. Ne var ki bu hominini türünün ne şekilde göründüğü bilinmiyordu. Çünkü bugüne dek sadece çene kemiği ve dişleri bulunmuştu. Ama artık yüzünün neye benzediği biliniyor. Hatta yüzü bilgisayarda “canlandırıldı” ve tanımlar Nature dergisinde yayımlandı. Küçük beyne sahipler Buna göre 3.8 milyon yıl önceki atalarımızın, çenesi öne doğru çıkık ve kafatasının üst kısmı da dar ve uzun biçime sahip ki, bu da daha küçük bir beyne işaret ediyor. Söz konusu kafatası 2016 yılında Etiyopya’daki WoransoMille bölgesinde bulunmuş Erkeğe ait fosil, bilgisayarda böyle canlandırıldı. tu. Cleveland Doğa Tarihi Müzesi’nde çalışan Yohannes HaileSelassie yönetimindeki ekip, kafatasını o zamandan bu yana inceleyip tarihlendirdi. Tahminlere göre, kafatası yetişkin bir erkeğe ait ve MRDVP1/1 olarak isimlendirildi. MRDVP1/1, modern insanın da çıkış noktası olan soyağacı temeli ni kökünden karıştırdı. Çünkü bugüne dek A. anamensis’in, Lucy’nin doğrudan atası olduğu sanılıyordu. Ve A.anamensis’in doğrudan doğruya A.afarensis olarak evrildiği düşünülüyordu. Fakat kafatası özellikleri daha diğer hominini türleri özelliklerine işaret ettikleri için bu tahmini tartışmaya açıyor. Dahası araştırmacılar, yeni keşfedilen kafatası sayesinde diğer fosil buluntularını da daha iyi sınıflandırabildiler. Bu şekilde söz konusu iki Australopithecus türünün en az 100 bin yıl boyu birbirine paralel olarak varlıklarını sürdürdükleri ortaya çıkmış. Bu da iki farklı evrim çizgisi anlamına geliyor diyor uzmanlar. A 3.8 millionyearold hominin cranium from WoransoMille, Ethiopia, Nature, 29.8.2019 Age and context of midPliocene hominin cranium from WoransoMille, Ethiopia, Nature 28.08.2019.