Katalog

EKONOMİ DOLAR [email protected] TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 1114 KASIM 2019 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.7560 1.8 kuruş 6.3350 2.5 kuruş 7.4060 2.5 kuruş 12.22 0.01 puan 104.828 856 puan 1813.02 4.14 lira 271.31 41 kuruş İşçi ve memurlar, ücretler üzerindeki ağır vergi yükünün azaltılması için eylem yaptı Emekçinin vergi isyanı 3 işçi konfederasyonu, gelir vergisindeki adaletsiz liğin ortadan kaldırılması için birleşti. Temel tüke tim mallarındaki KDV’nin sıfırlanması istendi. Emekçiler, ücretler üzerindeki ağır vergi yükünün azaltıl Sonrasında ilk vergi basamağı için uygulanacak oran yüzde 10 olma ması için ayakta. Çünkü lıdır. Gıda ve alkolsüz gelir vergisi tarifesine göre yıllık 18 bin TL’ye mustafa çakır içecekler, eğitim, sağlık ile giyim ve ayakka kadar olan gelirlerden bı grubu için indirim yüzde 15 vergi alınıyor. Ge li vergi oranı daha da aşağıya lirlerin bunu aşması halinde çekilmelidir. İşçinin kendisi ise vergi oranı yüzde 20’ye çı ve diğer aile fertleri için yap kıyor. İşçiler de memurlar da mak zorunda olduğu gıda, ba yılın ortasından itibaren yüz rınma, giyim, ısınma, elekt de 20’lik dilime girdikleri için rik, sağlık, eğitim gibi gider daha fazla vergi ödüyor. leri gelir vergisi matrahından ‘Asgari’ muaf olsun mahsup edilmelidir. Bireysel doğalgaz, elektrik, su, ulaşım Gelir vergisi tarifesinin ve iletişim hizmetleri tüketi üst dilimlerinde düzenleme minden alınan KDV yüzde 1’e yapan hükümet çalışanla düşürülmelidir. Temel tüke rı asıl ilgilendiren alt dilim tim mallarından alınan KDV de ise değişikliğe yanaşmı sıfırlanmalıdır.” Açıklamada yor. 2020’de ücretten alınan ayrıca, “Adaletsiz vergi düze larla birlikte 182.1 milyar lira ninin değiştirilmesini, emek gelir vergisi hedefeniyor. Ku çilerin vergi yükü altında ezil rumlar vergisinden beklenen mesine son verilmesini talep gelir ise 89.4 milyar lira. ediyoruz” denildi. Bu nedenle Türkİş Başkanı Ergün Atalay, Hakİş Başkanı İmza toplanıyor Mahmut Arslan ile DİSK Baş Türkİş’in “Vergide adalet kanı Dr. Arzu Çerkezoğlu dün sağlansın” başlığı ile 81 ilden ortak açıklama yaptı. Açıkla toplanan imzalar da 85 kla mada vergi düzeninin adil ol sör halinde AKP Grup Baş madığı vurgulandı ve acil ta kanvekili Naci Bostancı’ya ile lepler şöyle sıralandı: tildi. İki günde 765 bin imza “Gelir vergisi tarife basa ya ulaşıldı. Türkİş bir işçinin makları ve oranları acil ola ocak ayında 3 bin 409 lira net rak çalışanlar lehine güncel ücret alırken, haziran ayında lenmelidir. Bütün ücretlerden ücretinin 191 lira azalarak 3 asgari ücrete tekabül eden kı bin 218 liraya düştüğüne dik sım vergiden muaf olmalıdır. kat çekti. l ANKARA Hakİş Başkanı Mahmut Arslan, Türkİş Başkanı Ergün Atalay ve DİSK Başkanı Dr. Arzu Çerkezoğlu dün Türkİş’te ortak açıklama yaptı. ‘Kıdemime dokunma’ eylemi DİSK Ege Bölge Temsilciliği “Kıdem tazminatı gaspına hayır, vergi adaleti şimdi” başlığıyla dün İzmir Konak’ta iş bırakma eylemi yaptı. Burada konuşan DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu, “Kıdem tazminatımıza kazanılmış tüm haklarımıza sahip çıkıyoruz. Ülkeyi yönetenler 2018 Ağustos itibarıyla Türkiye’nin içine girdiği derin ekonomik krizi yok sayıyor. 17 yıl içinde milli gelirimizin yüzde 62’si kadar bu ülkeyi borçlandırdınız. Üretimi yok ettiniz, tarımı bitirdiniz, bu ülkeyi dışa bağımlı hale getirdiniz. Bu ülkenin en büyük sorunu işsizlik ve yoksulluktur” dedi. “Eğer ülkede ekonomi yolundaysa neden üzerimize yeni vergi yükleri yüklemeye çalışıyorsunuz” diyen Çerkezoğlu, şöyle devam etti: “Kadın ve genç işsiz sayısı tavan yaptı. Artık iktidar bu gerçekleri kabul etmeli ve işsizlik yoksulluk ile alakalı adımlar atmalı.” l İZMİR ‘Memur da hızla eriyor’ Memur konfederasyonları da vergide adalet istiyor. Türkiye KamuSen Genel Başkanı Önder Kahveci, “Çalışanlardan alınacak vergilere bel bağlayan 2020 bütçesi memurun bütçesi değildir” derken, Bütçe Yasası’na memur maaşlarıyla ilgili düzeltme eklenmesini istedi. Hükümete yakınlığıyla bilinen MemurSen’in Genel Başkan Yardımcısı Hacı Bayram Tonbul da, “Son 3 yıl içinde enflasyonla birlikte memurun maaşı hızla erimeye devam ederken ‘memurumuzu enflasyona ezdirmedik’ söylemi gerçekliğini yitirdi” dedi. Adalet isteği illere yayıldı İşçi örgütleri Türkiye’nin değişik illerinde vergide adalet sloganıyla kitlesel basın açıklamaları yaptı. Bu kapsamda Türkİş Bursa Temsilcisi Ruhi Biçer, “Ücretli çalışanlar üzerinde hem doğrudan gelir ve kazanç üzerinden alınan hem dolaylı olarak mal ve hizmet üzerinden alınan vergilerin ağır yükü bulunuyor” diyerek vergilendirme sisteminin yeniden ele alınması gerektiğini söyledi. Düşük ücretin acısını Elon Musk Tesla, Avrupa’ya Berlin’den giriyor ABD’li elektrikli otomobil üreticisi Tesla’nın Üst Yöneticisi (CEO) Elon Musk, şirketinin mühendislik ve tasarım merkeziyle birlikte Avrupa’daki ilk fabrikasını Berlin’de kuracağını belirtti. Tesla Almanya’da fabrika kurarak “Made in Germany” markalı otomobiller üretebilecek. Berlin ayrıca elektrikli otomobil akü hücrelerinin üretimi için finansal destek sağladı. Musk, yeni fabrikanın, Model Y ile başlayan bataryalar, güç aktarma organları ve araçlar üreteceğini yazdı. l Ekonomi Servisi Eşitsizliğe karşı ‘maaş’ eylemi ABD’de farklı yayın kuruluşlarında çalışan gazeteciler, eşitsizliklere dikkat çekmek üzere maaşlarına dair detayları açıklamaya başladı. The New York Times’tan CNN’e kadar birçok kurumdan gazeteci, maaşlarını, cinsiyet, yaş, etnik köken, kurumdaki görevi, iş tanımı gibi ayrıntıları da belirterek paylaşıyor. Gazeteciler, bu adımın, düşük maaşlı olanların zam talepleri için de ellerini güçlendireceğini belirtiyor. Yıllık maaşlar 400 bin dolar ile 33 bin dolar arasında değişiyor. l Ekonomi Servisi Ziraat’ın net kârı yüzde 39.2 azaldı Ziraat Bankası’nın 3. çeyrek net kârı, net faiz gelirlerindeki düşüş ve artan ticari zararla geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 39.2 düşüşle 1.03 milyar liraya geriledi. Kamu bankaları, hükümetin talimatıyla kredi faizlerinde yaptıkları indirimler ve mevduat faizinin altında verdikleri kredilerle dikkat çekiyordu. Bankanın toplam kredileri eylül sonunda geçen yıl sonuna göre yüzde 13.9 artarak 432.1 milyar, TL kredileri yüzde 19.1 artarak 309.8 milyar lira oldu. l Ekonomi Servisi yurttaşa yansıtıyorlar Meclis’teki teklif halen, kişi başına; 5 yıldızlı otelde 18 TL, 4 yıldızlı otellerde 12 TL, 3 yıldızlı otellerde 9 TL, 2 ve 1 yıldızlı otel ve pansiyonda 6 TL vergi öngörüyor. ‘Konaklama’ya itiraz çok EMİNE KAPLAN TBMM gündeminde bulunan vergi paketindeki “konaklama vergisi”yle ilgili tartışmalar sürüyor. AKP gelen tepkiler üzerine, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yapılan değişiklikle ‘nispi oran’ yerine “maktu” vergi alınmasına ilişkin düzenlemeyi yeniden değerlendiriyor. Konaklama vergisinin kişi başına otellerin yıldızına göre sabit bir miktar alınması yerine yeniden yüzde 2 vergi alınmasına geri dönülmesi üzerinde duruluyor. Muhalefet partileri, komisyonda kabul edilen teklif metnine şerh koymuştu. CHP’nin şerhinin konaklama vergisiyle ilgili bölümünde, “Geceliği 1000 Avro’dan oda satan büyük bir otel için düşünüldüğünde kişi başı 18 lira oldukça cüzi bir miktarken, geceliği 100 liradan oda satan bir küçük işletme için kişi başına 6 lira oldukça yüksek bir oran olacaktır” görüşü dile getirildi. l ANKARA Süt üretimi tepetaklak Türkiye İstatistik Kurunu’nun (TÜİK) dün açıkladığı “Süt ve Süt Ürünleri Üretimi, Eylül 2019” verilerine göre, toplanan inek sütü miktarı eylülde, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 7.3 azalarak 730 bin 516 tona geriledi. Eylülde ticari süt işletmelerinin ürettiği içme sütü, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 5.2 azalarak 112 bin 983 tona düştü. İnek peyniri üretimi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4.6 azalarak 55 bin 486 tona; yoğurt üretimi yüzde 6.1 azalarak 101 bin 449 tona; ayran üretimi yüzde 0.3 azalarak 65 bin 45 tona düştü. Öte yandan “Kümes Hayvancılığı Üretimi, Eylül 2019”a göre ise, tavuk yumurtası üretimi eylülde, bir önceki aya göre yüzde 3.2, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3.7 artarak 1.7 milyar adete yükseldi. Tavuk eti üretimi de bir önceki aya göre yüzde 15.1, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 13.4 arttı. l Ekonomi Servisi GÜSOD’a göre, özel güvenlik personelinin yurttaşa keyfi davranışlar sergilemesinin sebebi olumsuz çalışma koşulları. Güvenlik Servisleri ve Organizasyon Birliği Derneği (GÜSOD) Başkanı Levent Güler, güvenlik çalışanlarının, iş kazası riski yüksek olduğu halde düşük ücretle ve yan haklara sahip olmadan çalıştırıldıklarını, bu olumsuz çalışma koşulları sebebiyle kolaylıkla farklı sektörlere geçtiklerini ve çalıştıracak eleman bulmakta zorlandıklarından dert yandı. Güvenlikçilerin bu sebeplerle işe aidiyet hissetmediklerini belirten Güler, yurttaşa da olumsuz davranışlar sergileyebildiklerini ifade etti. Yüzde 30 artmalı Verilen eğitimler sonucu Türkiye’de halen 1 milyonun üzerinde özel güvenlik kartına sahip kişiden yalnızca 300 bininin çalıştığını belirten Güler, “Gençlerin bu işi tercih edebilmesi için çalışma koşulları iyileştirilmeli” dedi. Güler, “Günde 8 saat çalışan güvenlik personelleri asgari ücretle çalıştırılıyor. Bu sektör için asgari ücretin yüzde 30 artırılmasını; fazla mesai, tatil günleri ücreti ve yıllık izin haklarının sektöre özel ayarlanmasını talep ediyoruz” dedi. Güler ayrıca, diğer riskli işlerde çalışanlara uygulanan, emeklilik için gerekli prim gün sayısını azaltan “fiili hizmet zammı”nın, güvenlik çalışanları için de uygulanmasını istedi. l Ekonomi Servisi Levent Güler Tarıma destek en az iki katına yükselmeli TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, dün Tarım ve Orman Bakanlığı bütçesi görüşüldü. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, tarımsal desteklerin 2020’de yüzde 36.7 artış ile 22 milyon TL’ye yükseltileceğini, 2019 desteğinin ise yılsonuna kadar 16.9 milyar TL’ye çıkacağını vurguladı. CHP’li Kamil Okyay Sındır, Bakan’ın sunumuna göre tarımda her şeyin mükemmel gibi göründüğünü, ancak çiftçilerin borç batağında olduğunu anlattı. Sındır, tarımsal desteğin en az iki katı na çıkarılması gerektiğini belirtti. İYİ Partili İsmail Tatlıoğlu, Sayıştay raporunda hastalıklı hayvan ithalatına ilişkin tespitleri anımsattı. Öte yandan komisyonda HDP’li Rıdvan Turan’ın “Kürt illeri” ifadesini kullanması tartışma yarattı. Başkan Lütfi Elvan, “Kürtlerin yoğun yaşadığı iller ifadesini kullanabilirsiniz ama dili, dini, ırkı, etnik yapısı ne olursa olsun 82 milyon vatandaşımız Türkiye Cumhuriyeti vatandaşıdır. Bir ile ‘Kürt ili’ diyemezsiniz” dedi. l ANKARA / Cumhuriyet Bolivya’da darbe Bolivya’da seçim sonuçları iktidar ve muhalefet arasındaki gerginlikleri sokağa taşıdı. Faşist çeteler, Morales taraftarı yerli halka saldırmaya başladılar. Yerli halkın da saldırılara cevap vermeye başlaması bir iç savaş olasılığını gündeme getirdi. Ordu “istikrarını sağlamak” adına Morales’i istifaya çağırdı. Morales istifa etti, Meksika’ya gitti. Küba, Venezüella, Arjantin yönetimleri ve İngiltere’de İşçi Partisi Başkanı Corbyn darbeyi kınadılar. Hemen her yerde sol hareketler, emperyalizmin müdahalesinden, Latin Amerika’daki hibrit savaş hamlesinden söz ediyorlar. Darbeyi, emperyalizmi, sokaklardaki faşist çeteleri lanetlemek gereklidir, ancak, yaşananlardan ders almak için yeterli değildir. Madalyonun öbür yüzüne, Morales yönetimine de bakmak gerekir. Büyük ekonomik başarı Morales, 2006’da başkan seçildi. Ülke bağımsızlığını kazandığından bu yana, sömürgecilerin soyundan gelen Mestizo bir egemen sınıfın temsilcileri tarafından yönetiliyordu. Mestizolar, yerli halkı aşağı görüyordu, Bolivya’da ilk kez yerli halktan ve işçi sınıfından, kendini sosyalist, antiemperyalist olarak tanımlayan birinin başkan olmasını içlerine sindiremediler. Morales’in ekonomi yönetimi de büyük şaşkınlık yarattı. IMF, Morales’in ekonomi politikalarını eleştiremiyor, ülkenin petrol ve gaz kaynaklarını, 20 civarında sanayi şirketini devletleştirmesini, ihtiyatlı bir tutum olarak görüyordu. Morales başkanlığı, dünya piyasalarında temel malların fiyatlarındaki bir artış dönemine rastladı. Ülkenin yıllık ihracat geliri 1.4 milyar dolardan 7 milyar dolara yükseldi. Okul, hastane, enerji santralı inşaatlarına, elektrik ağının genişletilmesine, sulama tesislerine yönelik, yalnızca 2018 yılında 6.5 milyar dolara ulaşan devlet harcamaları, yoksul kesimlerin yaşam koşullarını iyileştirmeye yönelik mali yardımlar ekonomiyi canlandırdı. Morales döneminde yıllık ekonomik büyüme istikrarlı biçimde ortalama yüzde 5 düzeyinde seyretti. Bolivya’da yoksulluk sınırı altında yaşayanların toplam nüfus içindeki payı 2006’da yüzde 59.9’dan 2017’de yüzde 35.6’ya, aşırı yoksulların payı yüzde 38.2’den yüzde 15.2’ye geriledi. Morales döneminde asgari ücret net olarak üç kat arttı. Peki, Latin Amerika’da son 20 yılda yükselen “pembe (antiemperyalist halkçı) dalganın” en başarılı örneklerinden sayılan Morales’in toplumsal desteği son yıllarda neden zayıflıyordu? Morales, ömür boyu başkan kalabilmek için 2016’da halkoyuna başvurdu ve kaybetti. Son seçimlerde, Morales’in rakibi öndeyken oy sayımı aniden durdu, YSK 24 saat sustu, sonra Morales’in 1. turda kıl payı kazandığı açıkladı. Pembe, kırmızı değildir Morales’in halkçı ve antiemperyalist tutumunun antikapitalist, “Pembe”nin Kırmızı, sosyalizmin gelir dağılımıyla ilgili olmadığını göremezsek gereken dersleri çıkaramayız. Morales’in sosyoekonomik politikaları alt sınıflara kaynak transfer ederken, üretimi, tüketimi, ekonomik büyümeyi artırdı. Morales’in toplumsal tabanındaki küçük girişimciler, işçi çalıştıran, lokantacı, tamircizanaatkâr, çiftçi gibi, küçük ölçekli kapitalizmin yaygınlaşmasını da hızlandırdı. Kısacası Bolivya’da Morales politikaları, onun temsil ettiği yerlileri ve işçi sınıfını aşağı gören kapitalist sınıfın, ırkçı Mestizo entelijansiyanın, kapitalistleşme hayallerinin değirmenine su taşıdı. Sınıfekonomidevlet ilişkilerinin, daha da önemlisi sosyalizmin temel özelliklerini yadsıyan Morales yönetimi, “itibardan tasarruf olmaz” mantığıyla 27 katlı, bir duvarı camdan bir Başkanlık Sarayı inşa ettirdi, ama 14 yıl boyunca, sermaye sınıfının güç biriktirmesini önleyemediği gibi, faşizmi besleyen Mestizo kültürünü değiştiremedi; ordusuyla, polisiyle basınıyla, yargısıyla, ideolojik aygıtlarıyla, yeni bir iktidar inşa edemedi. Sosyalizm, kapitalizmin ufkunun ötesine geçmekle, iktidarın mülkiyet temelini değiştirmekle, demokrasinin (devletin) sınırlarını emekçi halkı kapsayacak, kapitalist sınıfları dışlayacak biçimde düzenlemekle ilgili bir süreçtir; kapitalizmi, halka da bir şeyler dağıtarak yönetmekle değil. Bu çaba her zaman, bir aşamada, kapitalizmin sınırlarına çarparak dağılır. KISA...KISA... l Türkiye Müteahhitler Birliği etkinliğinde konuşan Katar Bayındırlık İdaresi (Ashghal) Başkan Yardımcısı Yousef AlEmadi, 20202024 döneminde 36 milyar dolarlık proje öngörüldüğünü açıkladı. l Ekonomi Gazetecileri Derneği’nin “İklim Ekonomisi Projesi” kapsamında “Yenilebilir Enerjiyi Destekleme Platformu” kuruldu.