Katalog

EKONOMİ DOLAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: SERPİL ÜNAY avro sterlin FAİZ BORSA 1117 EKİM 2019 PERŞEMBE ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 5.9040 0.7 kuruş 6.5200 4 kuruş 7.5930 11.4 kuruş 16.31 0.48 puan 94.137 1.120 puan Halkbank’ın ABD yaptırımlarını deldiği suçlaması politik bir koz olarak yeniden gündeme geldi Halkbank kozu masada ABD Manhattan’daki federal savcılar, İran’a yönelik yaptırımların delinmesi, kara para aklama ve Hisselerde büyük düşüş dolandırıcılık suçlarından Halkbank hakkında iddianame hazırladı. Bankanın hisseleri, dün borsa açılışında yüzde 7.22 düştü. Bu, Halkbank hisselerinin son 7 aydaki en yüksek kaybı oldu. ABD’nin Halkbank’ı suçlaması ve açığa satış yasağının ardından Halkbank ve banka hisseleri sert düşüş dün sabah itibarıyla 5.9325’e kadar yükseldi. Dolar/TL gün içinde 5.88455.9325 bandında dalgalandı. nı önlemek için atılan adımlar kapsamında swap piyasasında TL borçlanma maliyeti yüzde 1.000’in üzerine ABD Hazine Bakanlığı’nın, Türkiye’nin “Barış Pınarı Harekâtı” kapsamında Suriye’ye yönelik operasyonuna ilişkin yaptırım kararlarını duyurmasının ardından bir haber de Manhattan Federal Mahkemesi’nden geldi. ABD Manhattan’daki federal savcılar, İran’a yönelik yaptırımların delinmesi, kara para aklama ve dolandırıcılık suçlarından Halkbank hakkında iddianame hazırladı. İddianamede, “Halkbank’ın üst yönetimi yüksek düzeyli Türk hükümet yetkilileri tarafından desteklendi ve korundu” ifadeleri kullanıldı. laşık 20 milyar dolar tutarında parayı yasadışı transfer etmiştir” denildi. Halkbank tarafından yapılan açıklamada ise ABD’nin Halkbank hakkında yargı süreci başlatmasının, Suriye’nin kuzeydoğusuna yönelik başlattığı askeri operasyon sebebiyle Türkiye’ye karşı başlatılan yaptırımların bir parçası olduğu belirtildi. Haksız olarak nitelediği dava ile ilgili uluslararası hukuktan kaynaklanan tüm yasal hakların kullanılacağı duyuruldu. Açıklamada, bahse konu iddianamenin, yeni bir bilgi ve bulguya yer verilmeksizin, çoğunlukla le açıldı. Halkbank hisseleri Borsa İstanbul açılışında yüzde 7.22 düştü. Bu, Halkbank hisselerinin son yedi aydaki en yüksek kaybı. Halkbank hisseleri günü yüzde 4.07 düşüşle tamamladı. Dün yüzde 4’ün üzerinde düşüşle açılan bankacılık endeksi de günü 0.2 düşüşle bitirdi. BIST100 endeksi ise yüzde 2’ye yakın düşüşle açılışın ardından günü yüzde 1.18 düşüşle kapattı. Önceki gün 5.8975/5.8995 seviyesinde olan dolar/TL gece saatlerinde gelen açıklamanın ardından yönünü yukarı çevirirken, Faiz yükseldi Öte yandan Türk yetkililerin bazı yurtiçi bankalara Londra offshore para piyasasına likidite vermemeleri konusunda tavsiyede bulunmasının ardından swap piyasasında bir hafta vadeli TL faizi yüzde 20.25’e kadar yükseldi. Volatiliteyi engellemek isteyen Türk yetkililerin 2019 Mart ayındakilere benzer adımlar atmalarının etkisiyle swap piyasasında bir hafta vadeli TL faizi hafta başında gördüğü 2.5 ayın en yüksek seviyesini test etti. Mart ayında TL’deki sert değer kaybı yükselmiş ve offshore piyasalarda sıkışıklığa neden olmuştu. TD Securities gelişmekte olan piyasalar stratejisti Izidor Flajsman, “Bu adım TL’de tekrar bir satış baskısı olması halinde likiditenin azaltılacağına dair bir uyarı gibi görünüyor” dedi. İddianameye göre Avukat Georey S. Berman, “Halk Bankası Genel Müdür Yardımcısı’nın, (Hakan Atilla) ve halka açık yar Hakan Atilla davasında ileri sürülen iddiaları tekrarladığı ve bu davada ortaya konan girişimlerin Halkbank üzerinden tekrar Borsada açığa satış yasağı gılanması sonrasında ortaya çı lanmaya çalışıldığı be kan gerçekler bize gösteriyor ki, Halkbank yönetimi, milyarlarca İran petrol gelirlerini yasadışı biçimde akladı. Bu davranış lirtildi. Söz konusu iddialara ilişkin bankanın masumiyetini ortaya koyan bağımsız inceleme Çelikte ihracat şansı azalıyor Jeopolitik riskler ve ABD’den beklenen yaptırım tedirginliğiyle banka hisselerindeki iki gün önceki sert düşüş ve ABD’nin Halkbank’ı yap saklanmasına, gün içinde açığa satış tuşuna basılmadan yapılan ve aynı gün içinde kapatılan pozisyonların da söz konusu yasak kapsamında oldu planlı ve organize biçimde rüşvet zinciri kurularak gerçekleştirildi. Bu konuda Halkbank’ın ABD makamlarına bir yanıt vermesi gerekir” dedi. Haklarımızı kullanacağız Ulusal Güvenlik Genel Vekili John C. Demers de “Türk devletire ait Halkbank, ABD’yi aldatırken, İran’a milyarlarca dolarlık fonlara erişim hakkı tanıdı. Bu bizim ulusal güvenliğimizi tehdit etmiştir” ifadesini kullandı. İddianamede “Halkbank, İran’ın faydalanması amacıyla ve farkına varılması halinde bankayı ABD kanunlarına göre yaptırımlara maruz bırakacak çeşitli yasadışı işlemlere girmiştir. Halkbank yasadışı şekilde kısıtlı durumdaki İran’a ait yak sonuçlarına rağmen iddianame hazırlanarak dava açılmasının manidar olduğu anlatıldı. ABD’de 32 ay tutuklu kalan Halkbank eski Genel Müdür Yardımcısı Hakan Atilla, 27 Temmuz’da ser şünddazai2neğetTr5s,iirrafı’ğAdiutmçcnpeiemBşıaenıaYnızmtD,pzMıöEEn“ç’yai’nrıGrngodeünrtielneaztaç,küatadnTermsDgaildmü,elltziüeeraAkrraü5markmKBlsükt0ıİuyçrahDierr’VüeoürytrjuvkmiaBeenlrkiel.cğarluvaeçoTgaşieDnırBütklikkarsiiçeoraanagdrikımşnarnliaıaAsmkşıkçuririraıDBtneısnandtnDBiuoldıiiısığtyğni’naryöeYüıidlaneilyiatzehlaiadlldienrakhsaedmldetcieikriarrttıarıkrmdğaıılenadhGgrgİBrürdBeişkeisıeaazankoetsBdtrennseirniaerearrksiinensdgdlnlasmdvitdieüaknağieiİelna.easeçieBnttdksYınyağalaiıleeae,nenaçdknprrTkıbduasğsıSaagueyruaaKlsKaelu,açt,rırsçBırB,nleşdlaadea,HdIümAtSuyrViı7alna.şkTiaahlsbkobsskyi3asbalaaıaım0nğfsnabnseıınkaanael,kkhen, best bırakılarak tör olarak oldukça yoğun bir çaba içe Yasağın geçici olduğu ve Türkiye’ye dön risindeyiz” dedi. Türkiye’nin 2018 yılı ne kadar süreceği belirtil müştü. Reza Zarrab ise tanıklığı karşılığında ABD’de serbest bırakılmış ve yaşamını ABD’de sürdürdüğü gözlenmişti. l Ekonomi Servisi nın ocakeylül döneminde ABD’ye 737 mezken, Sermaye Piyasa milyon dolarlık demirçelik ürünle sı Kurumu’nun yaptığı açık ri ihraç ettiğini, 2019’un aynı döne lamada, kararın sermaye pi minde ise 210 milyon dolarlık ih yasalarının güvenilir, şeffaf ve racat rakamında kaldığını açık istikrarlı bir ortamda işleyişi layan Ertan, ABD’ye demir nin sağlanması ile yatırımcıların çelik ihracatının yüzde 71 hak ve yararlarının korunmasını gerileme gösterdi teminen alındığı kaydedildi. Açık ğini söyledi. lamada, “Açığa satış işlemlerinin ya ğu hususunda yatırımcıların ve yatırım kuruluşlarının bilgilendirilmesine karar verilmiştir” denildi. Yani, karar öncesi gün içi işlemlerdeki satış yine gün içinde yerine konulduğunda “açığa satış” olarak değerlendirilmezken, şimdi ise söz konusu bu işlemler de açığa satış kapsamına alınmış oldu. Açığa satış, pay piyasalarında, hisse fiyatlarının yükselişi yerine düşüşünden kazanç elde etmek isteyen yatırımcının, sahip olmadığı hisse senedini ödünç almak kaydıyla satması anlamına geliyor. Uzmanlara göre, ABD’de Halkbank iddianamesinin hazırlandığı haberinin ardından gelen açığa satış yasağının piyasalarda volatiliteyi sınırlaması amaçlanıyor. Bankacılık analistleri, “Halkbank’ın ABD yaptırımlarını deldiği suçlaması haberi de politik bir koz olarak sürekli masada” ifadelerini kullandı. BDDK yetkilerine tırpan Resesyon riski yüksek Moody’s Analytics Şef Ekono misti Mark Zandi, resesyon uyarısında bulundu. CNBC’ye konuşan Zandi, küresel ekonomide 12 18 ay içinde resesyon riskinin “rahatsız edici derecede yüksek” olduğunu vurguladı. Zandi, bu dönemde resesyon olmasa bile küresel ekonominin daha fazla zayıflayacağını dile getirdi. Zandi, küresel ekonomik aktivitede yavaşlamayı engellemek için gerekenleri, “ABD Başkanı Donald Trump, Çin ile ticaret savaşlarını daha fazla tetiklememeli. İngiltere, Brexit konusunda çözüme ulaşmalı, Merkez Bankaları da parasal teşviklerini sürdürmeli” şeklinde sıraladı. IMF önceki küresel büyüme tahminini bu sene için yüzde 3.2’den yüzde 3’e, 2020 yılı için yüzde 3.5’ten yüzde 3.4’e düşürmüştü. l Ekonomi Servisi Kart komisyonuna sınırlama geldi Merkez Bankası, bankaların, kredi kartı ile yapılan alışverişlerde üye işyerlerinden alabileceği komisyon oranını yüzde 1.6 ile sınırladı. Karar, 1 Kasım 2019’dan itibaren geçerli olacak. Mevcut uygulamada komisyon oranında sınır bulunmuyor. Karar, Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yayımlanan Merkez Bankası tebliğindeki değişiklikle sağlandı. Tebliğe göre, taksitli mal ve hizmet alımlarında ise söz konusu azami oran her bir ilave taksit için azami 0.89 puan artırılarak uygulanacak. l Ekonomi Servisi Yabancı alımdan vazgeçti Türkiye genelinde konut satışları eylülde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15.4 artarak 146 bin 903 adet olurken, Merkez Bankası’nın (TCMB) temmuzdaki faiz indirimi sonrası konut kredi faizlerindeki düşüşün etkisiyle yükselişini sürdüren ipotekli konut satışlarında ise yüzde 410 artış gözlendi. Eylülde kredili konut satış adedi 57 bin 811 oldu. Toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 39.4 olarak gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, yabancılara yapılan konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 25.6 azalarak 4 bin 177 oldu. Konut satışlarında ekonomideki yavaşlama ve yüksek faiz oranları nın etkisiyle yıl başından bu yana yedi ay boyunca gerileme gözleniyordu. Konut satışları ocakta yüzde 24.8, şubatta yüzde 18.2, martta yüzde 5.3, nisanda yüzde 18.1, mayısta yüzde 31.3, haziranda yüzde 48.6, temmuzda yüzde 17.5 azalmıştı. TCMB’nin temmuzda 4.5 yıllık aranın ardından yaptığı 425 baz puanlık faiz indirimi sonrası konut kredi faizlerinde kamu bankaları öncülüğünde başlayan indirimlerin etkisiyle ibrenin ağustosta yukarı dönmesi bekleniyordu. İlk defa satılan konut sayısı, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 14.7 azalarak 51 bin 393 oldu. Toplam konut satışları içinde ilk satışın payı yüzde 35 oldu. l Ekonomi Servisi Konut fiyatı yüzde 4 arttı Merkez Bankası verilerine göre, konut fiyat endeksi ağustosta yıllık yüzde 4 arttı. Türkiye’deki konutların kalite etkisinden arındırılmış fiyat değişimlerini izlemek amacıyla hesaplanan Konut Fiyat Endeksi (KFE) 2019 Ağustos’ta bir önceki aya göre yüzde 0.59 oranında artarak 113.07 seviyesinde gerçekleşti. Konut fiyat endeksi, ağustosta bir önceki aya göre İstanbul’da yüzde 1.21 azalış, Ankara’da yüzde 1.05 yükseliş gösterdi. AKP, TBMM’ye yeni yasa teklifi sundu. “Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği” kuruluyor. AKP milletvekillerinin TBMM Başkanlığı’na sunduğu Türkiye Ödeme ve Elektronik Para Kuruluşları Birliği’nin kurulmasına ilişkin yasa teklifinde, ödeme hizmetleri kapsamında alınan ücret, masraf, komisyon ve diğer menfaatleri belirleme, sınırlama veya serbest bırakma yetkisinin Merkez Bankası’na (TCMB) devredilmesine olanak tanınıyor. AKP Grup Başkanvekili Mehmet Muş, Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Yasa’da değişiklik yapılmasını öngören teklifin 19 maddeden oluştuğunu söyledi. ‘Tek merkez’ kılıfı Muş, ödeme sistemlerinin düzenlenmesiyle ilgili yetkilerin bir kısmı Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’ndayken (BDDK) bir kısmının ise Merkez Bankası’nda olduğunu ifade etti. Muş, “Ödeme sistemlerinin hızlı gelişmesi, sistem içindeki değişikliklerin çok hızlı ortaya çıkmasından dolayı, ödeme alanına ilişkin BDDK’deki yetkilerin de Merkez Bankası’na devrini teklif ediyoruz” dedi. “İkili yapının tek bir merkezde toplanmasını” teklif ettiklerini anlatan Muş, “Kanun teklifiyle, ödeme hizmetleri kapsamında alınan ücret, masraf, komisyon ve diğer menfaatleri belirleme, sınırlama veya serbest bırakma yetkisinin Merkez Bankası’na verilmesini teklif ediyoruz” diye konuştu. l ANKARA 1885.39 36 kuruş 281.90 79 kuruş ‘Cui bono’ Trump’la yapılan bir telefon konuşmasının ardından başlayan Barış Pınarı Harekâtı, milli servet ve can kaybına yol açarak ülkedeki ekonomik istikrarsızlığı, bölgedeki kaosu besleyerek devam ediyor. Öyleyse, “Cui bono” (kime yarıyor) diye sormak gerekiyor. Ne ABD’ye ne Türkiye’ye... Trump’ın “Askerlerimizi Suriye’den çekiyoruz” açıklamasını, tutarlı bir dış politika stratejisi kapsamında yaptığını söylemek çok zor. O açıklama, daha çok bir seçim yatırımına benziyor. Zaten tüm ABD güvenlik bürokrasisi, Pentagon, her iki partiden dış politika uzmanları ortada vahim bir hata olduğundan söz ediyorlar; AKP Türkiye’sine yönelik birtakım yaptırımların, devreye girmeye başlamasının gösterdiği gibi Trump üzerindeki baskılar giderek artıyor. ABD güvenlik bürokrasisinin, uzmanlarının, Trump’ın ABD askerlerini, IŞİD’e karşı en önemli müttefiki olan Suriye Demokratik Güçleri’ni, esas olarak Kürtleri, kendi kaderlerine terk ederek Suriye’den çekme kararını eleştirmelerinin arkasında iki gerekçe var. (1) Bu karar, ABD’nin bölgedeki etkisinin gerilediğine ilişkin inancı güçlendiriyor. (2) ABD’nin en yakın müttefiklerini yalnız bırakma eğiliminin, halen yeniden şekillenmekte olan uluslararası dengeler içinde çok olumsuz sonuçlar yaratacağına inanılıyor. Suudi Arabistan’da Aramco’yu hedef alan büyük saldırıdan sonra Krallık, ABD’den İran’a yönelik bir misilleme beklemişti. Pazartesi günü gazeteler, Suudi Arabistan’ın Putin’i alayıvala ile ağırlamakta olduğunu yazıyor, “bir şeyler başlıyor” yorumları yapılıyordu. Kürtler de “ABD sırtımızdan bıçakladı” diyerek bölgede konumlarını Rusya’dan ve Suriye rejiminden yana değiştirmek üzere gözden geçirdiler. Pazartesi günü, Kürtlerin Suriye’deki geleceğine ilişkin stratejik bir anlaşmanın gerçekleştiğinden söz ediliyor, Suriye rejiminin askerleri Kürt bölgelerine bu kez kurtarıcı olarak geri geliyordu. AKP Türkiye’si, Trump’tan aldığına inandığı “yeşil ışık” üzerine Suriye topraklarına girince, aniden, derdini kimseye anlatamadığını gördü. ABD, Avrupa Birliği, NATO bu harekâta karşı olduklarını, silah satışlarını askıya aldıklarını söylüyorlar, biteviye, “saldırı”, “istila”, ÖSO için de “Türkiye’nin kiralık askerleri” kavramlarını kullanıyorlar. Trump da pazartesi günü, bir “U” dönüşüyle, harekâtın durdurulmasını istedi, yaptırımlar açıklamaya başladı. IŞİD’in harekâtın yarattığı kaostan yararlanarak yeniden bayrak açtığından söz ediliyor; olası gelişmelerden AKP Türkiye’sinin sorumlu tutulacağı anlaşılıyor. Arap Birliği ülkeleri Katar hariç oybirliğiyle “harekâtı” protesto ettiler. Arap ve İsrail medyası “harekâtı” eleştiren yorumlarla dolu. Diğer taraftan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, Suriye Özel Temsilcisi’nin Türkiye ile Suriye’nin “gerçek zamanlı olarak” diyalog halinde olduklarını söylemesi (Cumhuriyet), yakın zamana kadar Esad’ı devirme hedefinde ısrar eden AKP’nin dış politikasının iflasını sergiliyor. Peki, kimin? Başlıktaki soruya dönersem, rahatlıkla “Rusya’ya” diyebilirim. Rusya, Suriye rejiminin zaferi için çabalıyordu, hedefine iyice yakınlaştı. ABD’nin Suriye’deki varlığından, Kürtlerin buna aracı olmasından çok rahatsızdı; şimdi rahatladı. Ancak Suriye, Rusya için “büyük jeopolitik oyun” içinde yalnızca bir konu. Örneğin Rusya, AKP Türkiye’sini Batı’dan koparmaya çalışıyordu; bu cephede bir mevzi daha kazandı: Türkiye’ye yaptırımlar uygulanıyor, silah satışları askıya alınıyor, NATO’dan çıkarmaktan, İncirlik’teki taktik nükleer silahların başka bir yere taşınmasından söz ediliyor. AKP liderliği ABD’yi, Batı’yı Rusya ile dengelemeye çalıştıkça ekonomik, teknolojik, siyasi zaaflarının da katkısıyla ülke kaygan bir zeminde Rusya’ya doğru kaymaya devam ediyor. ABD, Ortadoğu’da etkisini ve güvenilirliğini yitirdikçe ittifaklarına sadakatini Suriye’de kanıtlayan Rusya, oluşan “boşluğu” bir çekim merkezi olarak doldurmaya başlıyor. Hatta, ABD’nin boşalttığı tesislere yerleşmeye başladığı söyleniyor. Dünyanın tepkisine, canservet kaybına, ekonominin durumuna bakınca ülkesinde Kürt sorununa barışçı bir çözüm bulamayan AKP liderliği için, içimden “Yüzüne kızdı burnunu kesiyor” demek geliyor. KISA... KISA... l Türkiye’deki yatırım hizmetleri ve varlık yönetimi grubu ÜNLÜ&Co’nun finansal danışmanlığını üstlendiği devir işleminde, kimyasal ürün tedarik şirketi Ekin Kimya’ya ait hisselerin Lüksemburg merkezli Azelis’e devir sözleşmesi imzalandı. l 2009’da 50 kişinin katılımıyla başlayan Tedxİstanbul, 10. yıl boyunca 30 bin katılımcıya ulaştı. Bu yıl 2 binden fazla kişinin beklendiği etkinlikte, 10 konuşmacı ağırlanacak ve Zorlu PSM’de 19 Ekim’de yapılacak. l Bilişim Sanayicileri Derneği’ne göre Türkiye’de internetten kartla yapılan ödeme işlemleri adedi, 2019’un ilk yarısında günlük 1.5 milyonu aştı.