Katalog

Perşembe 3 Mayıs 2018 EDİTÖR: EMRE DEVECİ TASARIM: SERPİL ÜNAY Af sadakati bozdu, yük vatandaşa bindi AKP döneminde çıkan 9 vergi affının sonucunda KDV’de tahsilat oranı yüzde 20’nin altına düştü. Dolaylı vergiler toplam verginin yüzde 67’sini aştı. IMF’den uyarı geldi Başbakan Binali Yıldırım’ın açıkladığı ve 300 milyar lirayı aşan vergi borçla rı ile cezalar için yapılan dırma yapılmasını öngö ren düzenleme, AKP dö neminde çıkan dokuzun cu, son altı yılda çıkan al tıncı vergi affı oldu. 16 yıllık vergi afları bilan çosu, her yapılandırma da tahsilatların giderek düştüğünü, vergi yükü nün dolaylı vergiler üze rinden üc retliler üze rine yıkıl dığını ora ya koyuyor. Söz konusu EMRE DEVECİ düzenlemelerin vergi ye gönüllü uyumu nasıl bozduğunu ve nasıl büyük vergi ada letsizliği yarattığını resmi veriler ortaya koyuyor. 2018’in ilk çeyreğinde tahsil/tahakkuk oranı ge lir vergisinde yüzde 54.4, motorlu taşıtlar vergisin de yüzde 29.8, Katma De ğer Vergisi’nde (KDV) yüzde 19.8’de kaldı. Yani, tahakkuk ettirilen (vatandaşlarca ödenen) her 100 liralık KDV’nin ancak 20 lirası devlete ödendi, 80 liralık bölümü mükelleflerce kredi gibi kullanıldı. 2017’de KDV ile Özel Tüketim Vergi si (ÖTV) gelirinin topla mı 293 milyar TL’yi aşar ken, vatandaşın ülke için de ödediği her 100 TL’lik KDV’nin 50.5 TL’sini devlet aracılardan tahsil edemedi. 2018’in ilk çeyreğinde bu oran yüzde 20’nin de altına geriledi. Dolaylı vergiler 2017’de toplanan 536 milyar TL verginin yüzde 67.1’i, yani 360 milyarı KDV ve ÖTV başta olmak üzere dolaylı vergilerden oluştu. Kurumlar 52, ücretliler 67 milyar TL vergi ödedi. Patronlar için birçok kalemde vergi istisnası ve vergi indirimi getiren devlet, indirim taleplerini reddettiği petrol ve doğalgaz ürünlerinin sadece ÖTV’sinden 2017’de 63.6 milyar TL topladı. Son olarak limonataya bile ÖTV getiren devlet, 2017’de toplamda 138.3 milyar TL ÖTV topladı. Faiz artışı ve zam Vatandaş, vergi aflarının faturasını sadece yüksek dolaylı vergilerle ödemiyor. Vergi afları ve teşvikler, bütçeyi de bozuyor. 2017’de 47.4 milyar lira açık veren bütçenin, 2018’de seçim rüşvetleriyle birlikte yaklaşık 90 milyar lira açık vermesi bekleniyor. Bütçe dengesinin bozulmasının zaten yüksek olan faizleri daha da artırması ve birçok ürüne zam yapılması öngörülüyor. Yapılandırma ödemeyene tekrar yapılandırma geliyor. IMF uyardı: SON SIRADAYIZ Uluslararası Para Fonu (IMF), bu hafta yayımladığı ve Türkiye ekonomisinin aşırı ısındığına vurgu yaptığı 4. Madde Konsültasyon Raporu’nda KDV’de tahsilatın yüzde 40’ın altına düşmesine dikkat çekti. Avrupa ülkeleri arasında Türkiye’nin KDV toplama performansında son sırada olduğuna işaret eden IMF, vergi istisnaları ve indirimlerine sıkça başvurulmasının vergiye uyumu zayıflattığını belirtti. KDV’de kapsamlı reform ve sistemin basitleştirilmesini öneren IMF, önlem alınması gerektiğini yazdı. Her yıl yapılandırma geldi tahsilat oranları düştü AKP’nin iktidarda olduğu 16 yılda 9 vergi affı geldi. Bu aflarla birçok vergi kaleminde yapılandırmaya gidilirken, “varlık barışı” adı altında kara para aklandı, tahsilatlar giderek düştü. 27.02.2003: Gümrük vergisi, emlak vergisi, çevre temizlik vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, trafik cezaları, resim ve harçlar gecikme zamları ve gecikme faizleri silindi. n Naylon fatura kullananlar gibi vergi kaçakcıları da affedildi. n Hedef 10 milyar liraydı ancak 7.9 milyar liralık borç için 3 milyon 415 bin 144 başvuru yapıldı. n Tahsilat 4.7 milyar lirada, tahsilat oranı yüzde 60’ta kaldı. 22.11.2008 Varlık Barışı: Kriz nedeniyle yurtdışındaki Türklerin parasının yurda getirmesi için düzenleme yapıldı. Yurtiçindeki mükellefler için de “varlık barışı” sağlandı. n Yurtiçinden 20.4 milyar lira ve yurtdışından da 27.8 milyar lira olmak üzere toplam 48.2 milyar lira varlık beyan edildi. n 1.6 milyar liralık vergi tahakkuk etti. 1 milyar 69 milyon liralık vergi ödendi. n Yaklaşık 600 milyon lira vergi ödenmedi. 25.02.2011: Vergi, fatura ve prim borçlarına 36 aylık yapılandırma yapıldı. Bu pakette yaklaşık 300 kalemde af sağlandı. n Başvuru miktarı 38.1 milyar lirayı buldu. Tahsilat oranı yüzde 67’de, tahsilat tutarı 26.3 milyar lirada kaldı. 29.05.2013 Yeniden varlık barışı: Türklerin yurtdışındaki parasını getirmek için çıkarıldı. n 69.8 milyar lira beyan edildi. 1.4 milyar lira vergi tahakkuk ettirildi ve bu tutarın 209.2 milyon lirası tahsil edildi. n Beyan edilip Türkiye’ye ge tirilip vergisi ödenen tutar 10.5 milyar lirada kaldı. 11.09.2014: Birçok vergi kaleminde faiz indirimi, ceza silinmesi, af ve yapılandırma geldi. 42.5 milyar liralık yapılandırma yapıldı. Şubat 2016 itibarıyla 8.5 milyar li ra tahsil edildi. Tahsilat oranı yüzde 20’de kaldı. 15.02.2015: Maliye Bakanlığı genelgesiyle bir önceki yapılandırma için süre uzatıldı. 19.08.2016: 80.4 milyar liralık vergi ve prim borcu yapılandırması yapıldı. 31 Mart 2018 itibarıyla 29.4 milyar lira tahsil edildi. Tahsilat oranı henüz yüzde 36’ya ulaşabildi. 27.05.2017: 13.7 milyar liralık vergi ve prim borcu yapılandırması yapıldı. 31 Mart 2018 itibarıyla 2.7 milyar lira tahsil edildi. Tahsilat oranı yüzde 19.7’ye ulaşabildi. Naci Ağbal: 16 milyar liradan vazgeçemeyiz Maliye Bakanı Naci Ağbal, akaryakıtta ÖTV’nin indirilebileceği iddialarına, “Şu an bir çalışma yok” yanıtını verdi. ÖTV indiriminin iyi niyetli bir talep olduğunu belirten Ağbal, “Enflasyonu oluşturan esas faktörleri ortadan kaldıracak tedbirleri almalısınız, ÖTV’deki indirim geçici olur ve beklenen etkiyi göstermez” dedi. Ağbal, ÖTV’nin bütçe gelirlerinde önemli bir kalem olduğunu vurgulayarak, “Yaklaşık 130 milyar TL para topluyoruz, bunun yüzde 46’sı akaryakıttan geliyor. 0,50’lik bir indirim için 16 milyar TL vergiden vazgeçmemiz gerekiyor, bu da bütçeye önemli bir yük getirir” değerlendirmesini yaptı. Ağbal, NTV’ye yaptığı açıklamada emekliye ikramiye, imar affı ve 183.5 milyar TL’lik alacağa yapılandırma içeren, bütçeye maliyeti 24 milyar liraya bulan tasarı kapsa mında 1516 milyar liralık gelir beklendiğini, tedbirlerle bütçe dengesinin sürdürüleceğini belirterek, seçim öncesi popülist politika eleştirilerini reddetti. Son müracaat tarihi 31 Temmuz olarak belirlenen yapılandırmada mart ve öncesi dönemlere ait sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezaları, iş kazası veya meslek hastalığı sonucunda doğan rücu alacakları, yersiz bağlanan gelir ve aylıklardan doğan alacaklar kapsama alındı. Yapılandırmada ilk taksit ve peşin ödeme 31 Ağustos’a kadar gerçekleşecek. Ödemeler iki ayda bir taksitler halinde 6912 veya 18 taksit tercihiyle yapılabilecek. Kapsama giren borçların faizleri silinecek, bunun yerine YİÜFE ile güncelleme yapılacak. Güncellenen borçların peşin ödenmesi halinde YİÜFE tutarının yüzde 90’ı silinecek. l Ekonomi Servisi Rüşvet torbası genişliyor AKP, bugün Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşülecek olan emeklilere yılda iki kez 1000 TL ikramiye verilmesi, imar ve öğrenci affı başta olmak üzere pek çok seçim yatırımı düzenlemesinin olduğu torba tasarıyı genişletmeyi planlıyor. Askerlikte bakaya kalanlara verilen para cezası ile beyannamelerini gecikmeli olarak verenlere uygulanan cezalar da af kapsamına alınacak. l ANKARA / Cumhuriyet Çiftlik Bank’ın ‘beyni’ iade edildi Kurucusu Mehmet Aydın’ın yüksek kâr vaadiyle para toplayıp ortadan kaybolduğu Çiftlik Bank’ın beyin takımından olduğu ileri sürülen ve kırmızı bültenle aranan Düzgün Genç, yakalandığı Bulgaristan’dan İstanbul’a getirildi. Atatürk Havalimanı’nda Türk polisine teslim edilen Düzgün Genç, hâkim karşısına çıkarıldığı İstanbul Anadolu Adliyesi’nde tutuklanarak cezaevine gönderildi. l DHA ü2yyçytaiaearfmrelrttnıımtçmsiıliziyıcnnsecoiianızannöliknmdyde2aeben6arsozd7aFtorriaebkcltakkluiuennılbnnerdiaamnığbbieıaill,eer iddia etti. Çiftçiye destek hayal Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Ahmet Eşref Fakıbaba, 2018’de ödenecek 1.8 milyar TL destekleme ödemesiyle çiftçilerin kullandığı mazotun yarısını ödemeye başladıklarını ileri sürdü ancak, çiftçilerin yalnızca mazot harcamasına ödediği yıllık vergi tutarı 4.3 milyar lira. Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın 2017’de verdiği mazot desteği 700 milyon lira. Bu rakam, iddia edildiği gibi 2018’de çiftçiye verilecek desteğin yüzde 50’si değil, ancak 7’de biri ediyor. 20032017 döneminde mazot maliyetinin ortalama yüzde 16’sını destekleyerek üreticilere 7.5 milyar TL ödeme yapıldığını dile getiren Fakıbaba’nın aksine TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Ahmet Atalık, çiftçilerin yıllık ödediği vergilerin yüzde 60’ını yalnızca mazot harcamasının oluşturduğuna dikkat çekti. Atalık ayrıca, bakanlığın açıkladığı mazot desteklerinin piyasada kullanılan mazot fiyatlarının 17’de biri olduğunun altını çizdi. Borca bile yetmiyor Yalnızca mazot desteklemeleri değil, hükümetin diğer tarımsal desteklemeleri de üreticiye derman olmuyor. Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) üye 2 milyon 267 bin 176 çiftçiye 2018’de ödenecek tarımsal destekler ürün çeşidine göre dekar başına 1444 lira arasında değişiyor. Türkiye Ziraatçılar Derneği (TZD) Başkanı Hü seyin Demirtaş, buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale için dekar başına 19 lira, çeltik ve pamuk için dekar başına 44 lira olan bu desteklemelerin çiftçileri kırsalda tutup, üretimlerini canlandırmalarına hiçbir katkısı olmadığını kaydetti. Çiftçilerin AKP hükümetlerinden 102 milyar TL’nin üzerinde alacağı bulunduğunun altını çizen Demirtaş, hükümetin bu borcunu ödemek için herhangi bir girişimde bulunmadığını, aksine çiftçinin 2017’de alması gereken desteğin GSMH’nin yüzde birinde kaldığını dile getirdi. Demirtaş, her yıl olduğu gibi bu yıl da tarımsal desteklerin yetersiz olmasından dolayı çiftçinin yakındığını ifade etti. l Ekonomi Servisi ekonomi 11 Hâlâ bir şeyler yapılabilir Bu anormal seçimlere (AKP Genel Başkan Yardımcısı Yılmaz) giden süreç hızla kısalıyor. Muhalefet dağınık ama, en azından Gül’ün muhalefetin çatı adayı olması gibi, ilk turda iflası kaçınılmaz bir seçenek gündemden çıktı. İradenin iyimserliğine sığınarak, hâlâ bir şeyler yapılabilir. 16 yıl sonra hâlâ... “Bir gül, bir güldür...” (Gertrude Stein), şeyler bazen göründükleri gibidir. Bazen de başka şeylerin semptomu... Erdoğan’a karşı, Gül’ün adaylığına sığınma çabası da, 16 yıllık bir iktidarsızlığın, çarçur edilen zamanın, kaçırılan fırsatların ve “aldatıldık ama yine” hastalığının semptomudur. Erdoğan’la el ele siyasal İslamı iktidara taşımış bir adamın aniden siyasal İslamın iktidarına karşı umut olarak piyasaya sürülmesinin başka bir açıklaması olabilir mi? AKP iktidara geldiğinden bu yana, siyasal İslamın devleti ve toplumu dönüştürme sürecinde, başta CHP olmak üzere muhalefetin eline bu süreci durdurmak için birçok fırsat geçti. Seçimler, halkoylamaları geldi geçti, “Gezi Olayı”, “Adalet Yürüyüşü”, hatta dokunulmazlıkların kalkması için yapılan oylama geldi geçti... OHAL geldi, geçmedi... Atı alan mühürsüz oy pusulalarına binip Üsküdar’ı geçti... Ana muhalefet partisi bu fırsatları değerlendirmek, siyasal İslamın iktidar sürecinin hiç olmazsa momentumunu kırmak ya da kendi saflarını sıklaştırarak kendisi için bir momentum yaratmak yerine, siyasal İslamın tabanına şirin görünme sevdasıyla siyasal İslamın ilerleyişini, “Türk İslam sentezinin” güçlenmesini kolaylaştırdı. Şimdi, CHP liderliğinin, siyasal İslamın, iktidarı adım adım ele geçirme, “siyaset rejimini” “Türk İslam sentezi” parantezine alma sürecini kolaylaştıran, “Gül”e sığınmaya kadar varan siyasi çizgiye yakından bakmaları, bir değerlendirmesini yapmaları gerekiyor. Bir ‘saplantı’ Muhalefet, Erdoğan’a karşı, Erdoğan’ın eski dava arkadaşının arkasında birleşmeye kalktı. Olmadı. Bu çaba, iki turlu seçimlerin ilk turunda tek aday çıkarmaya kalkmanın sakatlığı bir yana, muhalefetin aklındaki önemli bir zaafı ortaya koydu: Her şeyin sorumlusu Erdoğan’dır. Ondan kurtulmak için ne taviz varsa verilmelidir; biri devirsin de kim olursa olsun. Sanki 15 yıllık toplumsal mühendislik sürecinin mimarı, müteahhitti, ustası, işçisi, destekçisi, uygulayıcısı tek başına Erdoğan’dı. Muhalefet, karşı çıktığı şeyi, “süper kahraman” düzeyine yükselttiğinin, Erdoğan’ın gücüne güç kattığının farkında bile değil. Gerçekteyse Erdoğan, bulunduğu yerde, onu destekleyen, talimatlarını uygulayan yapılanma ve kadrolar, onu kendi çıkarlarının savunucusu olarak gören siyasal İslamın desteği olmadan duramaz. Erdoğan’ı (Gül ile birlikte) ılımlı İslamın (siz siyasal İslam olarak okuyunuz) temsilcisi olarak iktidara taşıyan, liberal entelijensiyanın aymazlığını, ABD ve AB’nin verdiği büyük desteği anımsamak da artık gereksizdir. Dün Ekmeleddin, bugün Gül. Yarın ikinci tur olursa kim? AKP tabanından çalarak Erdoğan’ı devirme planları hep “o her şeydir, o giderse hepsi gider” saplantısının ürünüdür. Nasıl “faşizmden söz etmek isteyenlerin, kapitalizmden de söz etmeleri gerekiyorsa”, Erdoğan’dan kurtulmak isteyenlerin de siyasal İslamdan, diğer bir deyişle özgün bir toplumsal hareketten, onun liderliğini yapan bir tabakanın iktidarından, bu iktidarın inşa ettiği “tarihsel blok”un ekonomi politiğinden söz etmeleri gerekiyor. Belki o zaman, o iktidar blokunun iki mimarından biri olan Gül’ü, Erdoğan karşısında aday göstermeye kalkmanın saçmalığı, “demokrasi ittifakı” denebilecek bir şeyin HDP’yi dışlayarak (Türk İslam sentezi parantezi içinde) kurulamayacağı kavranabilir. Her parti Başkanlık seçimlerine kendi liderleriyle (temsil gücü en yüksek üyesiyle) girerken CHP liderinin isteksizliğinin garipliği görülebilir. Belki hâlâ bir şeyler yapılabilir! 1 Mayıs meydanlarına akan enerji yeni bir başlangıç, Ermenistan olayları bir ders olabilir. Tarihin akışı farklı bir yöne çevrilebilir. İradenin iyimserliği işte... Küresel lastik sektörü yüzde 13 büyüdü Son 5 yılda yüzde 13 büyüyen küresel lastik sektörü, 2017’yi yüzde 3.1 oranında büyüme ve 1.86 milyar satış adedi ile kapattı. Bu büyümenin, bölgesel dalgalanmalar olmakla birlikte, toplamda devam edeceğinin öngörüldüğünü belirten Brisa Üst Yöneticisi (CEO) Cevdet Alemdar, gelecek 5 yılda küresel lastik pazarı satış adetlerinin 2 milyarın üzerine çıkmasının beklendiğini ifade etti. Şirketlerinin yılın ilk çeyrek döneminde toplam satışlarını geçen senenin aynı dönemine göre adetsel olarak yüzde 28 artırdığını aktaran Alemdar, net satış gelirlerinde yüzde 47 oranında bir büyüme sağlandığını kaydetti. Brüt kâr seviyesini geçen seneye göre yüzde 26 arttıran şirket, FAVÖK seviyesinde de geçen seneye göre yüzde 52 artış ile 105.5M TL’lik büyüklüğe ulaştı. l Ekonomi Servisi C MY B