Katalog

Kırım Rusya’ya ‘bağlandı’ nün Avrupa’nın en büyüğü olduğu bil Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, diriliyor. Köprüdeki ilk geçişi yapan Kerç Boğazı üzerinde Kırım ile Rusya’yı yaklaşık 30 araçlık konvoya Putin kul birbirine bağlayan köprünün açılışı landığı kamyonla liderlik etti. Ukray nı yaptı. Rusya’nın 2014’te ilhak etti na ise “Köprünün inşası Moskova’nın DUNYA ği Kırım’la Rusya arasındaki karayolu uluslararası hukuku hiçe saydığının bağlantısını sağlayan 19 km’lik köprü son kanıtıdır” sözleriyle tepki gösterdi. Kuzey Kore, görüşmeleri askıya aldı Güney Kore haber ajansı Yonhap’ın aktardığına göre, Güney Kore ve ABD arasında devam eden ‘Max Thunder’ adlı ortak askeri tatbikatını Kuzey tarafı ‘provokasyon’ olarak niteledi ve bugün sınırdaki Pan munjom ateşkes köyünde yapılması planlanan yüksek düzeyli görüşmeleri askıya aldı. Pyongyang ayrıca Kim Jongun ile ABD Başkanı Donalt Trump arasında planlanan zirveyi de iptal edebileceğini duyurdu. Çarşamba 16 Mayıs 2018 dishab@cumhuriyet.com.tr EDİTÖR: BETÜL BERİŞE TASARIM: BAHADIR AKTAŞ ABD İsrail’e kalkan 9 ABD Başkanı Donald Trump’ın Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanımasının ardından önceki gün elçiliğin Tel Aviv’den resmen taşınması sırasında İsrail’in Gazze’deki protestolara karşılık katliam yapması dünyayı ayağa kaldırdı. İsrail askerlerinin ateşinde can veren Filistinlilerin sayısı dün devam eden protestoların ardından 62’ye çıkarken Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) üyelerinin katliam ile ilgili bağımsız soruşturma açılması talebiyle oluşturduğu karar tasarısı ise ABD engeline takıldı. Washington, şiddetten Hamas’ı sorumlu tuttu. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada da, büyükelçiliğin taşınmasını protesto etmek için sınırda toplanan Filistinliler ile İsrail ordusu arasındaki şiddet olaylarının sorumlusunun Hamas olduğu savunuldu. Gazze’de İsrail ateşinde yaşamını yitirenlerin sayısı 62’ye yükselirken katliamın BMGK’de soruşturulması talebini ABD engelledi. Bağımsız soruşturma çağrıları ise art arda geldi İsrail’e sert tepki sürüyor ABD’nin bu tavrına karşılık Britan ya, Almanya, Belçika hükümetleri ba ğımsız soruşturma talebinde bulun du, Hamas’a yönelik de şiddeti kışkırt ma suçlaması yöneltildi. Belçika Başbakanı Charles Michel, “Kabul edilemez” olarak nitelendirdiği ölümlerin Sofya’da bugün başlayacak olan Avrupa Birliği zirvesinde ele alınacağını dı. Arap Birliği, “İsrail ölüm saçan bir oluşum. İsrailli siyasiler ve askerler Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde yargılanmalı” açıklamasını yaptı. kaydetti. İrlanda ve Belçika, İsrail elçisini dışişleri bakanlığına çağırarak duyulan kaygıyı aktardı. Bir bağımsız soruşturma çağrısı da BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği’nden geldi. Filistinlilerin dikenli tellere yaklaşmasının, gerçek mermi kullanılması için gerekçe olamayacağı açıklamasında bulunuldu. BM, uluslararası hukukun çiğnendiğini belirterek İsrail’in saldırılarını kına ‘Savaş suçu işliyor’ İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ABD’nin nükleer anlaşmadan çekilmesini ve elçiliğini Kudüs’e taşımasını ‘tarihi hatalar’ olarak değerlendirdi. ABD ve İsrail’le İran karşıtlığında buluşan Riyad’dan ise “işgalci İsrail güçlerinin Filistinli sivillere yönelik saldırılarının kınandığı” açıklaması geldi. Uluslararası Af Örgütü, İsrail’in gerçekleştirdiği katliamın savaş suçları Fransa: Savaş çıkabilir kapsamına girdiğini belirtti. Örgü Fransa Dışişleri Bakanı JeanYves Le Drian, dün parlamentoda yaptığı konuşmada Ortadoğu’daki durumu “patlamaya hazır” sözleriy tün Orta le nitelendirirken ABD’nin bölgedeki tek taraflı adımlarını, İsrail’in ise gerekçesiz şiddet kullanımını eleştirdi. Le Drian, “Ortadoğu’da konuşma işini şiddet yapıyor, sa vaş çıkabilir” uyarısında bulundu. Paris’in ABD’nin Ortadoğu’daki adımlarına karşılık ver meye hazır olduğu ifadesi ise dikkat çekti. ABD’nin İran ile nükleer anlaşmadan çekilmesi Trump’ın Avrupa ile arayı açan adımlarından biri olmuştu. doğu Araştırmaları Şefi Philip Luther, “Yaşananlar, İsrail ordusunun aşırı güç ve askeri mühimmatı acımasız şe kilde kullanmasının bir başka örneği dir. İsrail savaş su çu işliyor” dedi. ABD içinden de Trump yönetimi ne eleştirel çıkış lar dikkat çekiyor. Eski CIA Direktö rü John Brennan, Gazze’deki ölüm lerin, ABD Başka nı Trump ve İs rail Başbakanı Netanyahu’nun New York Daily News, elçilik açılışı Filistinlilerin hak na katılan Trump’ın larına ve vatanlarına saygı göstermemelerinin sonucu olduğunu kızı Ivanka’nın gülen fotoğrafını Gazze katliamının görüntüsüyle birlikte vererek Washington yö söyledi. netimine eleştirel bir tutum sergiledi. İSRAİLLİ BAKAN SUİKAST ÇAĞRISI YAPTI İsrail cephesinden Filistin’e yönelik ağır çıkışlar dün de sürdü. Kamu Güvenliği Bakanı Gilad Erdan, Hamas liderlerini hedef alan suikastların yeniden düzenlenmesi gerektiğini iddia etti. Meclis Savunma Komitesi Başkanı Avi Dichter, “Gazzelilerin sınırı geçemeyeceğini” söyledi ve “ordunun herkese yetecek kadar mermisi var” dedi. Adalet Bakanı Ayelet Shaked, “Hamas siyasi amaçları uğruna insanları katlediyor. Umarım mesajı almışlardır ve işler kontrolden çıkmaz” ifadesini kullandı. Uluslararası hukuka uyduklarını savundu. “Lahey’de Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne gitmekten korkmuyoruz” diye konuştu. ‘10 EMİR’ VURGUSU ABD’nin İsrail Büyükelçisi David Friedman’ın Twitter’da paylaştığı “Tanrıya şükür, Kudüs’teki ABD elçiliği açıldı. Harika başkanımızın vizyonunu yerine getirmekten onur duyuyorum. 10 Emir gibi elçiliğin duvarındaki kelimeler değiştirilemez” ifadeleri dikkat çekti. Gazze’de yaşamını yitirenler dün gözyaşları içinde son yolculuklarına uğurlandı. ACI VE ÖFKE DALGA DALGA... İsrail protestolarında önceki gün hayatını kaybedenlerin toprağa verilmesine başlanırken Filistinliler dün Nakba (Büyük Felaket İsrail’in kurulması ile çok sayıda Filistinlinin evlerini terk ederek mülteci konumuna düşmesi) protestoları için genel grevin yapıldığı Gazze ve Batı Şeria’da sokaklara çıktı. 8 aylık Leyla yaşamını yitirdi Beytüllahim’de 12 Filistinli plastik uçlu mermilerle vurularak yaralandı. Gazze’de önceki günkü eylemlerde İsrail’in attığı gazdan etkilenerek yaşamını yitirdiği açıklanan 8 aylık bebek Leyla Enver Gandur’un cenazesi de gözyaşları arasında toprağa verildi. 17 yaşındaki annesi Meryem, dişçi randevusu olduğu için Leyla’yı erkek kardeşleri ile bıraktığını, 11 yaşındaki küçük kardeşinin kızını ablasıLeyla nın orada olduğunu düşünerek eylem alanına götürdüğünü anlattı. Öte yandan Filistin Ulusal Konseyi’nin Devlet Başkanı Mahmud Abbas’a İsrail’i tanımama kararı alması çağrısı yaptığı savunuldu. Hamas’tan bir yetkili de dün 3. intifada çağrısında bulundu. Rusya Büyükelçisi Abdülhafız Nofal ise İsrail’i Suriye’de Nusra’ya destek olmakla suçladı. Astana Soçi’ye taşınıyor Suriye krizinin çözümüne yönelik RusyaTürkiyeİran inisiyatifiyle yaşama geçen Astana süreci çerçevesinde önceki gün başlayan dün sona eren görüşmeden yeni tur için adres Soçi, tarih ise 10 Temmuz çıktı. Toplantıya Şam heyetinin yanı sıra BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura ve Suriye muhalefeti temsilcileri de katıldı. ABD’nin gözlemci göndermeme kararına ise Moskova’dan tepki geldi. Dışişleri Bakanlığı, Astana toplantısında, ağırlıklı olarak gerginliği azaltma bölgeleri ve Suriye Ulusal Diyalog Kongresi’nde kurulacağı ilan edilen Anayasa Komitesi’nin hayata geçirilmesine yönelik adımların ele alındığını belirtti. Soros’un vakfı Berlin’e taşınıyor Macar asıllı ABD vatandaşı, borsa spekülatörü George Soros tarafından kurulan Açık Toplum Vakfı, “siyasi baskı” gerekçesiyle Budapeşte’den Berlin’e taşınma kararı aldı. Macaristan’ın katı bir sığınmacı politikası izleyen Başbakanı Viktor Orban, Soros’u sığınmacıların Avrupa’ya yerleştirilmesi için plan ve lobi faaliyeti yürütmekle suçluyor. Başbakan Orban, yurtdışı bağlantılı vakıf ile derneklerin denetim altına alınması ve mali desteklerinin sınırlandırılması için “Soros’u durdur” olarak tanıtılan bir yasa çıkarmıştı. Tahran pası AB’ye attı ABD’nin nükleer anlaşmadan (JCPOA) çekilmesinin ve İran’a üst düzey ekonomik yaptırımlar uygulamasının ardından, anlaşmanın taraflarından destek arayışında olan Tahran’ın Avrupa Birliği ile doğrudan ilk teması dün gerçekleşti. Pekin ve Moskova’ya yaptığı ziyaretlerde “anlaşmaya bağlılık garantisi” alan İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif, AB Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ile Brüksel’de yaptığı görüşmeyi “iyi ve yapıcı” olarak tanımladı. Görüşmenin ardından Zarif “Doğru yoldayız. Alınan kararlar İran’ın haklarını güvence altına almalı ve korumalı. İki hafta boyunca görüşmelerimiz devam edecek” dedi. İran meclisi önceki gün, JCPOA’nın ABD olmadan da hayata geçirileceğine ilişkin güvence almak üzere AB’ye 60 gün süre verme ka İran Dışişleri Bakanı, Brüksel’de Mogherini ile bir araya geldi. rarı alırken İran Atom Enerjisi Kurumu Başkanı Ali Ekber Salihi dün, güvence gelmediği takdirde JCPOA’dan önceki dönemden daha da yoğun bir nükleer programa başlayacakları çıkışında bulundu. Brüksel’deki görüşmenin ardından kısa bir açıklama yapan Mogherini’nin basın sözcüsü Maja Kocijancic ise JCPOA’nın korunması için ellerinden geleni yapacaklarını söyledi. Zarif’in, anlaşmanın diğer tarafla rı Fransa, Almanya ve Britanya dışişleri bakanları ile de görüşmesi, konunun Sofya’da bugün başlayacak AB liderler zirvesinde de gündeme alınması bekleniyor. Uluslararası ajanslara konuşan AB diplomatları, ABD’nin çekilmesinin ardından ticari ilişkilerin sürmesinde zorluklar olduğunu belirtti. Almanya Başbakanı Angela Merkel ise Washington’un anlaşmadan çekilmesiyle ABDAvrupa ilişkilerinin darbe aldığını söyledi. ABD’den yeni yaptırım Öte yandan ABD Hazine Bakanlığı İran’a karşı yeni yaptırımlar açıkladı. İran Merkez Bankası Başkanı’nın listede yer aldığı yaptırımlarla banka aracılığıyla Devrim Muhafızları ve Hizbullah’a yapılan transferlerin hedef alındığı kaydedildi. Londra’da gündem Gazze katliamı Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Londra ziyaretinde Kraliçe II. Elizabeth ve Britanya Başbakanı ABD bir arabulucu olduğunu değil taraf olduğunu ilan etmiştir” dedi. May ise, “İsrail’den şiddeti durdurma Theresa May ile görüştü. Erdoğan’ı protesto eden sını istiyoruz. Gazze’deki olaylarla ilgili bağımsız ve ve destekleyenler Buckingham Sarayı’nın etrafında şeffaf soruşturma yapılmalı” açıklamasında bulundu. toplandı. Zaman zaman gerginlik meydana gelirken Bir gazetecinin “Seçimler yaklaştı, seçimlerin adil polis yoğun güvenlik önlemleri aldı. ve özgür olmasını nasıl sağlayacaksınız? 200 küsur Erdoğan’ın, Kraliçe II. Elizabeth görüşmesi yaklaşık gazeteci, profesörler, askerler, öğretmenler, 40 dakika sürdü. Cumhurbaşkanı’na görüşmede cezaevindeyken bunu nasıl sağlayacaksınız” şek eşi Emine Erdoğan da eşlik etti. Erdoğan Britanya linde sorusuna ise Erdoğan “Yargımız teröristler Başbakanı Theresa May ile de bir araya geldi. Görüş ile gazetecileri ayırmaktadır, bunları kaynağından menin ardından ortak basın açıklaması yapan liderin öğrenmenizi tavsiye ederim. Teröristten gazeteci May Erdoğan gündeminde Gazze’de yaşanan katliam vardı. Erdo olmaz” cevabını verdi. Erdoğan, FETÖ için May’e ğan, “ABD’nin elçiliği Kudüs’e taşımasını tanımıyoruz. liste verdiklerini de söyledi. Filistin’e dair... A BD Başkanı Donald Trump’ın ülkesinin elçiliğini Kudüs’e taşıma ve Suudiler üzerinden planladığı yeni girişime karşılık, Hamas’ın Gazze’den sınıra başlattığı yürüyüş orantısız güç kullanımı eşliğinde geride onlarca ölü ve yaralı bıraktı. İsrailliler için 70’inci yıldönümü, Filistinli Araplar için topraklarından oluşu simgeleyen El Nakba demek. Tarihi husumet çok derin. Ortadoğu’nun sömürgecilikten ulus devletleşme ile çıktığı tarihi, hukuki, sosyoekonomik, kültürel mücadelelere dayalı zor bir meselesi bu. Filistinli Arapların çileleri üzerinden ulusal davalarını ‘kutsal İslamcılık davasına’ dönüştürenlere sözümüz yok. Ama toplumsal mücadeleleri anlamaya ve çözümler geliştirmeye çalışan ve hayata ‘soldan’ bakanlar açısından sorular olmalı. Özellikle meseleye 1970’lerde Türkiye solunun bölgedeki serüveninin etkisiyle bakanlar için. O toprakları defalarca ziyaret etmiş bir gazeteci olarak yıllar içerisinde evrilen görüşlerim itibarıyla en azından benim var. HHH l Filistinli diye kullanıyoruz ama bu isimde bir ulus yok. Filistin tarihi ve coğrafi bir bölgenin ismi değil mi? l 1850’lerde Siyonist projeden önce bölgede Mısır ve Trans Ürdün, Suriye’den o vakitler küçük kasaba ve köylerin bulunduğu Filistin’e göçler yaşanmadı mı? 1890’larda başlayan Yahudi göçü 1917 Balfour Bildirisi eşliğinde Siyonist proje ile hız kazanıp sosyalist çiftlikler kurulmuşken asıl nedenler Osmanlı’nın dağılması, iki dünya savaşı, Nazi Almanyası ile sınırları cetvelle çiziveren Britanya ve Fransa politikalarında yatmıyor mu? l 19201930’lara kadar Arap ve Yahudi halkları işbirliği de geliştirmişken süreç karşılıklı katliamlara nasıl döküldü? l Siyonist projede Britanya’da etkili çevrelerin rolü açıkken nasıl oldu da İsrail’in ‘bağımsızlık savaşı’ Britanya’ya karşı verildi? l Uluslararası hukukun Filistinli Araplar lehine işletilemiyor olmasında yenilen taraf olarak devlet kuramamış olmaları BM’nin 1947 paylaşımını kabullenmemeleri ve Arap devletlerinin çıkar kavgaları ve emperyalist projelere uyumu girişimlerinin yan unsuru olmaları etkili değil mi?  l İsrail 1948’de kurulurken diğer ulus devletler Suriye, Irak, Mısır, Ürdün de 193050 arasında şekillenmedi mi? l Filistinli Arapların ulusal davaları İslamcı karakter alırken meselenin ‘uluslararasılaştırması’ neye yarıyor? l Üç tektanrılı dinin mensupları için de kutsal olan Kudüs sadece Müslümanlara ait olabilir mi? Kudüs artık nasıl bölünebilir?   l Filistinli Arap nüfusun yüzde 2025’ini Hıristiyanlar oluştururken gerek İsrail politikaları gerekse İslamcılar yüzünden tarihi yaşam alanlarını terk etmeleriyle niçin kimse ilgilenmiyor? l İsrail vatandaşlarının yüzde 20’sini oluşturan Araplar ve İsrail soluyla niçin kimse ilgilenmiyor? l Bugün Londra nüfusunun yüzde 30’u Müslümanlardan oluşur, Avrupa’da sayıları artarken göç ve geri dönüş hakkı meselesi nasıl tartışılmalı? l Oslo İlkeler deklarasyonu güvenlikçi politikalara kurban gitmişken sonuncusu Obama döneminde olan barış girişimi boşa çıkmışken Trump’ın ‘İran’ı odağa alan Suudiler üzerinden yeni girişim işe yarar mı? l BM Genel Kurulu’nda Filistin’in tanınmasına yönelik üçte ikilik (198’e 128) destek pratikte ne manaya gelir? l İsrail’in 2005’te tek taraflı çekildiği Gazze’ye ablukayı kaldırması Filistinli Araplar için rahatlama getirmez mi? l On binlerce ‘hasım görülen insan’ herhangi bir egemen devletin diyelim Türkiye’nin sınırına aktı, ne olur? l İsrail Hamas’ı ‘düşman’ görüyorken nasıl ve neden İslamcı hareketin diğer kollarıyla ittifak edebiliyor?  l ABD’nin Kudüs elçiliğinin açılışına ‘Yahudilerin ebediyen cehennemlik olduğunu’ söyleyen bir vaiz nasıl katılabiliyor? l İki tarafta da dinci fanatiklerin bulunduğu bir çatışma nasıl çözümlenebilir? HHH Sorular çoğaltılabilir. İşgalin iki tarafı da ‘çürüttüğü’ bu karmaşık sorunun mucize çözümü yok. Fakat ‘samimi olmayan’, hakikatlere ve olgulara dayanmayan okumalarla aynı ezberlerin tekrarlanması mesele. Filistin’in Arap ve Yahudi halklarının dostluğu vurgusu taşımayan, bir arada yaşamaya atıf yapmayan her seçenek ‘kutsal idealizm diyarında’ sadece ‘imkânsızı üretebilir’. Yeni lider Torra İspanya’nın Katalonya özerk yönetimi yeni başkanı, seçimlerden 5 ay sonra bağımsızlık yanlısı Quim Torra oldu. Torra, bölgedeki bağımsızlık yanlısı sivil girişimlere öncülük eden Omnium Cultural adlı sivil toplum kuruluşunun başkan yardımcısı ve Katalonya İçin Birlikte partisinden milletvekili. Geçen yıl tek taraflı referandum ve ardından gelen bağımsızlık ilanına merkezi Madrid hükümeti müdahale etmiş, Katalonya yönetimi feshedilmişti. Eski Başkan Carles Puigdemont, İspanya’da hakkında tutuklama emri bulunmasıyla önce Brüksel’e daha sonra da Almanya’ya geçmişti. Almanya’da gözaltına alınmış, kefaletle serbest bırakılmıştı. Torra görevinin Puigdemont geri gelene kadar geçici olduğunu savundu. C MY B