Katalog

Çarşamba 16 Mayıs 2018 EDİTÖR: EMRE DEVECİ TASARIM: BAHADIR AKTAŞ ekonomi 11 Piyasa TAMAM diyor TL’deki değer kaybı Erdoğan’ın faiz açıklamaları ve Moody’s ile Fitch’ten gelen uyarılarla hızlandı. Dolar 4.46, Avro ise 5.30 ile rekor tazeledi. Piyasa faizleri fırladı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ekonomi hakkında konuştukça, Türk Lirası değer kaybetmeye devam ediyor. Dün güne 4.35 seviyelerinde başlayan Dolar/TL kuru, Erdoğan’ın Londra’da Bloomberg TV kanalına verdiği mülakatın yayınlanmasının ardından 4.46 ile rekor kırdı. Londra’da sarstı Erdoğan’ın Merkez Bankası (TCMB) ve faiz hakkındaki konuşmasının ardından gün içinde uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları Moody’s ve Fitch’ten gelen Türkiye açıklamaları TL’deki değer kaybını hızlandırdı. Dolar/TL yeni bir rekor kırarak 4.4624’yi gördü. TL’nin dolar karşısında bir gündeki değer kaybı yaklaşık yüzde 3 oldu. Avro/TL de rekor tazeleyerek 5.3028’e ulaşırken, Sterlin/ TL kuru 6.02’ye yükseldi. Altın fiyatlarında da rekor geldi ve gram altın 185 liranın üzerine çıkarken, çeyrek altın 303 lira ve Cumhuriyet altını 1.237 lira oldu. Faiz ısrarı İngiltere ziyareti kapsamında bulunduğu Londra’da Bloomberg TV kanalına konuşan Erdoğan, faiz ve enflasyon konusundaki eski söylemlerini tekrarlayarak “Sebep netice ilişkisine baktığımız zaman faiz sebep enflasyon neticedir” dedi. Erdoğan’ın kamu bankalarını düşük faize zorlaması ciddi sıkıntılara yol açtı. Merkez Bankası’nı kendine bağlama arzusu Londra’da ters tepti. “Tabii ki Merkez Bankası’nın bağımsızlığı söz konusu” diyen Erdoğan, “Ama TCMB bağımsızlığının gereği ile kalkıp herhalde yürütmenin başı olan bir başkanın burada vermiş olduğu sinyalleri bir kenara koyacak hali yok. O da tabii buna göre değerlendirmelerini yapacaktır. Adımlarını ona göre yapacaktır. Ben bunun gelecek için çok isabetli adımların atılmasına vesile olacağına inanıyorum” ifadelerini kullandı. Erdoğan düşük faiz konusunda seçimlerden önce bir adımın neden atılmadığı, bunun 7 Haziran’daki toplantı için bir artış sinyali olup olmadığına yönelik bir soruya ise şöyle yanıt verdi: “Her şeyden önce tabii ben Cumhurbaşkanı olarak yürütmedeki fonksiyonumuz bizim bir başbakanın fonksiyonu gibi değil. Yeni dönemde, Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçtiğimiz andan itibaren, oradaki etkinliğimiz çok daha farklı olacak. Dolayısıyla bu konularda atılacak adımlarda yürütmenin olmazsa olmaz başı olarak hem sorumluluğu alıyorsunuz, hem de bu konularda siz karar verme noktasına geliyorsunuz. Bunu yapacağız ki aldığımız sorumluluğun hesabını da milletimize verebilelim. Şu ana kadar durum böyle değildi bundan sonra öyle olacak.” Olumsuz algılandı Erdoğan para politikalarında etkin olan bir başkan görüntüsü vermeye mecbur olduklarına dikkat çekerek şöyle konuştu: “Halk para politikalarında sıkıntıya düştüğü zaman bunun hesabını kime sorar? Başkana sorar. Başkana soracağına göre para politikalarında etkin olan bir başkan görüntüsü vermeye mecburuz.” Erdoğan’ın açıklamaları, TCMB’den faiz artışı bekleyen piyasalarda olumsuz algılandı. l Ekonomi Servisi 9 Mayıs 10 Mayıs 11 Mayıs 15 Mayıs 15:00 Moody’s ve Fitch uyardı Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarından Türkiye ekonomisi ve bankalar için uyarılar geldi. Faizler zirveye ulaştı TL’deki değer kaybı, Türkiye’nin yurtdışından tiyor. Üst üste gelen kredi ya Moody’s ve Fitch’ten ge sağladığı finansmana olan ba pılandırma başvuruları nede len uyarılarla hızlanırken, pi ğımlılığı nedeniyle Rusya gi niyle sıkıntılı günler yaşayan yasa faizleri de son 10 yılın bi kendi yolunu çizemediğini bankacılık sektörü, hüküme zirvesine tırmandı. belirten Hornung, “Biraz en tin faizleri indirin talimatıyla Moody’s, makro gelişmele dişeliyiz” dedi. karşı karşıya. rin kredi notu için negatif seyrettiğini açıklarken, fonlama Merkez geride kaldı Eski Hazine Müsteşarı Mahfil Eğilmez, Twitter hesa ve aktif kalitesine ilişkin aşa Son gelişmelerin ardın bından paylaştığı mesajında, ğı yönlü riskler nedeniyle ban dan 2 yıllık gösterge tahvil bir yıl içinde bulunması gere kacılık sisteminin de görünü faizi Aralık 2008’den bu ya ken dış finansman tutarının münün negatif olduğu belirt na ilk kez yüzde 17’yi aşa 241 milyar dolar olduğunu ti. Fitch ise Türkiye’nin geliş rak yüzde 17.15’i görürken, hatırlatarak kurdaki artışın mekte olan 10 ülke içinde “en 10 yıllık tahvil faizi de yüz yarattığı tehlikeye işaret etti. aşırı genişlemeci duruşa sahip de 14.81’e ulaştı. Cumhurbaşkanı Ekonomi ülke” olduğunu bildirdi. TCMB’nin tüm fonlama Başdanışmanı Cemil Ertem, Avrupa ülkeleri kredi notla yı yaptığı GLP faizi yüzde Erdoğan’ın sözlerini düzelt rından sorumlu Moody’s yet 13.50’de bulunurken, politika meye çalışarak “Cumhurbaş kilisi Dietmar Hornung dü faizi ise yüzde 8’de yer alıyor. kanı Erdoğan’ın faiz vurgu zenlenen bir konferansta yap Konut kredisi faiz oranları ay su 7 Haziran’a (Para Politika tığı konuşmada, “Durumu iz lık yüzde 1.24 ile son 9 yılın sı Toplantısı günü) değildir, liyoruz, ülkenin (siyasi ve jeo zirvesinde bulunurken, hü cumhurbaşkanının söylediği politik açıdan) hangi yolda gi kümet bankaların aylık yüz faizlerin bir hedef olarak dü deceğini göreceğiz” dedi. de 0.98 ile kredi vermesini is şürülmesi gerekliliğidir” dedi. Bütçeyi emekçi sırtladı Rifat Hisarcıklıoğlu 5’inci kez başkanlık koltuğuna otururken, başkan dahil 15 kişiden oluşan yönetim kurulunda 9 isim değişti. TOBB istemiş AKP yapmış! Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) 74. Genel Kurulu dün yapıldı. “Seçimli” genel kurul olduğu gerekçesiyle iktidar ve muhaletten kimse genel kurula davet edilmedi. TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, önlerindeki engelleri hükümetle birlikte kaldırdıklarını belirterek iktidara teşekkür etti. Hükümetten talep edip de yaptırdıklarını sıralayan Hisarcıklıoğlu’nun, “Özellikle iş mahkemelerindeki davalarda, işveren yüzde 99 haksız çıkıyordu. Bunu değiştirmek üzere, zorunlu arabuluculuk sisteminin uygulamaya alınmasını sağladık” demesi dikkat çekti. İş davalarında zorunlu arabuluculuk uygulamasına sendikalar tepki göstermiş ancak hükümet düzenlemeyi yasalaştırmıştı. l MUSTAFA ÇAKIR / ANKARA Devletin bütçesi açık vermeye devam ederken, ücretlerden alınan gelir vergisi tahsilatı yüzde 40 arttı, 11.6 milyar liraya çıktı MUSTAFA ÇAKIR Bütçe nisanda 2.8 milyar lira, ocaknisan döneminde ise 23.2 milyar lira açık verdi. Vergiyi yine emekçi sırtladı. Ücretlerden alınan gelir vergisi tahsilatı nisanda yüzde 39.7 artarak 11.6 milyar liraya çıktı. Maliye Bakanlığı, bütçeden nisan ayında yapılan harcamaların yer aldığı tablola rı yayımladı. Buna göre nisanda bütçe gerçekleşmeleri şöyle oldu: n Bütçe gelirleri nisanda yüzde 21.8 artarak 64.6 milyar lira, bütçe giderleri yüzde 20.3 artarak 67.4 milyar lira oldu. n OcakNisan döneminde Naci Ağbal büt çe açığı 23.2 milyar lira oldu. Geçen yıl aynı dönemde açık 17.9 milyar liraydı. OcakNisan’da bütçe gelirleri yüzde 17.3 artarak 232 milyar lira, bütçe giderleri yüzde 18.3 artarak 255.2 milyar lira oldu. n Nisanda vergi gelirleri yüzde 21.5 artarak 45 milyar lira oldu. Bütçe vergi dışı diğer gelirleri ise nisanda yüzde 25.9 artarak 17 milyar 180 milyon lira olarak hesaplandı. Maaş ve ücretlerden alınan gelir vergisi tahsilatı nisanda yüzde 39.7 artarak 11.6 milyar lira oldu. ÖTV yüzde 20 arttı n Ağbal, “Özellikle istihdamdaki güçlü artışa bağlı olarak ücretler üzerinden alınan gelir vergisi tevkifatı yüzde 18.9 artmıştır” dedi. Yine yurttaşlardan alınan dolaylı vergiler içinde ÖTV gelirleri de yüzde 19.8 arttı. OcakNisan döneminde vergi gelirleri yüzde 20.3 artarak, 190 milyar 852 milyon lira oldu. Bu yükselişte başta gelir, kurumlar vergisi, ÖTV ve KDV olmak üzere hemen hemen tüm vergi kalemlerinde ki yüksek artışlar etkili oldu. n Taşeron işçilerin kadro ya geçişleri tamamlandı. Aylıkları bütçenin personel giderleri kaleminden ödenmeye başlandı. Buna göre martta 14.8 milyar lira olan personel giderleri nisanda 16.2 milyar liraya çıktı. 885 milyon örtülü n Güvenlik ve savunmaya yönelik mal, malzeme ve hizmet alımları nisanda 260.9 milyon lira olarak gerçekleşti. Yıl başından bu yana yapılan harcama 862.1 milyon liraya çıktı. nGörev giderlerleri kapsamında nisanda “örtülü ödenekten” 203.6 milyon lira harcama yapıldı. Bu kalemden 4 aylık toplam harcama 747.2 milyon lira oldu. “Diğer sermaye giderleri” kapsamında “örtülü ödenekten” nisanda 164 bin lira harcama yapıldı. Bu kalemden 4 ayda yapılan harcamanın toplamı 885 bin lira oldu. Böylece “örtülü ödenek”ten yıl başından bu yana yapılan toplam harcama 748.1 milyon lira oldu. l ANKARA Ukrayna’dan et ithal edilecek Türkiye, Polonya, Fransa ve Bosna Hersek’ten sonra şimdi de Ukrayna’dan et ithalatı yapacak. Ukrayna’dan Türkiye’ye sığır eti ihracatı için bir süredir devam eden görüşmelerde sona gelindi. Ukrayna Gıda Güvenliği ve Tüketiciyi Koruma Servisi’nden yapılan açıklamada, Ukrayna’nın Türkiye’ye sığır eti ihracatı için gerekli izinleri aldığı belirtildi. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan bir Türk heyet, geçtiğimiz ay Kiev’e giderek Ukraynalı yetkililerle görüşmelerde bulunmuştu. Türkiye’den Ukrayna’ya giden uzman heyetin ülkedeki sığır eti üretimi üzerindeki devlet kontrolüyle ilgili denetimlerde bulunduğu, ayrıca Türkiye’ye et ihracatı yapmayı planlayan Ukraynalı işletmeleri denetlediği kaydedildi. Ukrayna’dan Türkiye’ye et ihracatı için gerekli sertifikalar ve standartlarla ilgili onay işlemlerinde de son aşamada olunduğu belirtildi. l Ekonomi Servisi ‘Ahlaksız Büyüme’  Bu satırlarda sıkça dile getirdiğimiz bir gözlem var: “Türkiye ekonomisi yurtdışından sermaye girişleri sağlandığında büyüyebilen; ancak sermaye girişleri yavaşladığında durağanlaşan, hatta krize sürüklenen, kırılgan bir ekonomi konumundadır. Bu tespit, 1980’lerden bu yana pekiştirilerek sürdürülen neoliberal politikaların ve Türkiye ekonomisinin giderek yoğunlaşan dışa bağımlılığının doğal bir sonucudur...”  ODTÜ Bilim ve Teknoloji Politikası Çalışmaları bölümü öğretim üyesi, Doç Dr. Semih Akçomak Efil Kitabevi’nce yayınlanan Ahlaksız Büyüme adlı kitabı ile bu yorumlarımıza yepyeni bir boyut getirdi. Semih Hoca’nın ülkemizin gündemine tam olarak oturduğuna inandığım bu ilginç ve sürükleyici kitabını, gene kendisinin İktisat ve Toplum dergisinin Eylül 2017 sayısındaki yazısından yararlanarak sizlere tanıtmak arzusundayım.  Semih Hoca önce uyarıyor: “Ekonomimiz büyüdü; ahlaksızca; ve bir ahlaksız büyüme sürecinden diğerine sürüklenirken hepimizi bir kara delik misali içine çekerek. Ahlaksız büyüme kimimize erzak torbası, kimimize iş, kimimize maaş zammı, kimimize kömür yardımı, kimimize faiz rantı, kimimize arsa rantı, kimimize de sattığımız oylarımız karşılığı aldığımız para olarak döndü. Bu nedenle ahlaksız büyümeye göz yumduk toplum olarak…”  Gene devam edelim: “Yukarıdaki örneklerin ardında gizli bir genelleştirme yatıyor. Ahlaksız büyüme siyasetten spora gündelik yaşamımızın her alanına nüfuz etmiş durumda. Türkiye’de maalesef bir ahlak (ahlak, iş ahlakı, siyasi ahlak vs.) sorunu var ve yine maalesef bu ‘ahlaksızlık’ olgusu kültürel, sosyal ve ekonomik yapının bir parçası haline gelmiş; bir nevi genetik kodumuza işlenmiş. Kopya çekmek, rüşvet vermek, yalan söylemek ve vergi kaçırmak gibi ahlak kuralları ile bağdaştırılamayan eylemler (kanunlara aykırı olsun ya da olmasın) hep affedildi; önemsizleştirildi. Bu affedilmeler ve önemsizleştirme neticesinde ‘ahlaksızlık’ iş yaşamında ve gündelik yaşamımızda önce içselleşmiş sonra da meşrulaşmıştır. İşte bu meşrulaşmanın ifadesidir ahlaksız büyüme.”  “Ahlaksız büyüme süreçlerinin temel iktisat politikası mantığı, her ne pahasına olursa olsun kısa dönem ekonomik büyümenin desteklenmesidir. Ahlaksız büyüme ağı toplumun farklı kesimlerini kapsayacak şekilde genişlediğinde bireysel davranışlar etkilenecek ve çıkara dayanan güven ilişkisi sona erene kadar ahlaksız büyüme süreci devam edecektir. Ahlaksız büyüme sürecinin nasıl bir kısırdöngü içinde evrildiğini birkaç adımda göstermek mümkün: 1) Bireyler ve firmalar ahlaksız büyüme ağına kısa dönem kazançlar nedeniyle dahil olur, 2) Ekonomik çıkar ağı genişlediği sürece sistem kısa dönem ekonomik büyüme yaratır. Bu kısa dönemli büyüme aslında bir aldanmadır, 3) Ahlaksız büyüme sürecine dahil olan bireyler (ve firmalar) bu aldanma ve karşılıklı çıkar ilişkisi nedeniyle sistemin yarattığı olumsuzluklara karşı duramazlar, 4) Dış faktörler, karşılıklı çıkar ilişkilerinin zedelenmesi ve sistemin yarattığı olumsuzlukların sürdürülemez hale gelmesi nedeniyle ahlaksız büyüme süreci çökmeye başlar, 5) Demokratik kurumlar, hukukun üstünlüğü ve eğitim sistemi kaygan bir zemine kurulu olduğu için ahlaksız büyüme sürecini kıracak dinamikler oluşamaz.”  “Türkiye’de ahlaksız büyüme süreçlerinin evrilerek yerleşmesindeki nedenlerden birisi demokratik kurumların ve hukukun üstünlüğü prensibinin hiçbir zaman tam anlamıyla bağlayıcı olmamasıdır. Türkiye’de demokratik kurumların ve hukuk kurumunun geçmişi diğer Avrupa ülkeleriyle kıyaslandığında oldukça kısadır. Resmi kurumların toplumsal yapıya yerleşmesi, ekonomik ve sosyal yapıyı düzenlemesi zaman alan bir süreçtir. Ancak Türkiye açısından esas önemli olan nokta bu sürecin sıklıkla kesintiye uğramasıdır. Kâğıt üzerinde demokratik bir hukuk devleti olarak görünsek de uygulamada demokrasinin ana unsurlarının ve hukukun üstünlüğü ilkesinin hâkim grupların çıkarları doğrultusunda esnetildiği pek çok durum bulunmaktadır. Bunların sıklığı, kurumların bağlayıcılığını azaltmakta ve toplumun gözünde değerini düşürmektedir. Tıpkı Türkiye’de olduğu gibi.”  Sonuç: “İşsizlik, enflasyon, eşitsizlik, küreselleşme ve bölgesel gelişmeler bir yana dursun. Türkiye ekonomisi için en büyük tehdit ahlaksızlığa kilitlenmektir.”  Semih Hoca’nın emeklerine sağlık diyerek... Kruvaziyer toparlanıyor Türkiye’de Kuşadası, Bodrum ve Antalya limanlarının işletmecisi Global Ports Holding Üst Yöneticisi Emre Sayın, kruvaziyer turizminde bir artış dönemine girdiklerini belirterek “23 yılda 2016 öncesine dönülecek” dedi. Sayın, “Türkiye’nin kruvaziyer hatlarının rotasına tekrar girmesi için ciddi çalışmalar yürüttük. Sektörün iki büyük kruvaziyer gemi operatörü Kuşadası’na 2019’da dönmeyi planlıyor” diye konuştu. Sayın, 7 ülkede 13’ü kruvaziyer 2’si ticari olmak üzere 15 liman işlettiklerinin anımsattı. l Ekonomi Servisi C MY B