Katalog

Cuma 2 Kasım 2018 [email protected] TASARIM: SERPİL ÜNAY KESİNTİSİZ DARALMA ekonomi 11 İmalat sanayii satın alma yöneticisi endeksi, üretimdeki sorunların devam ettiğini gösterdi. PMI yedi aydır daralmanın eşiği olan 50 puanın altında Ekonomik büyümenin öncü göstergesi olan imalat sanayii performansında referans kabul edilen İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) ekim ayında 44.3 puana yükselerek imalat sanayiindeki güçlü daralmanın kısmen hız kaybettiğini gösterdi. Eylülde değer 42.7 puandı. Ancak bu sonuçlara göre PMI, imalat sektöründe son yedi aydır daralmaya işaret ediyor. Hazine’den dev borçlanma Hazine bu yılı 132.4 milyar TL iç borçlanma ile tamamlamayı planlıyor. 2019’da ise 153.9 milyar TL iç borçlanma öngörüyor. 2019’da, 118.1 milyar TL anapara ve 106.7 milyar TL faiz olmak üzere toplam 224.8 milyar TL tutarında borç servisi gerçekleştirilmesi, borç servisinin 164.6 milyar TL’sinin iç borç; 60.2 milyar TL’sinin ise dış borç servisi olarak yapılması öngörülüyor. 2019’daki finansman ihtiyacının 25.8 milyar TL’lik kısmının, nakit bazlı faiz dışı denge, özelleştirme gelirleri, 2/B satış gelirleri, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’ndan aktarılacak kaynaklar ile devirli ve garantili borç geri dönüşleri ve kasa/banka kullanımı sonucu elde edilecek borçlanma dışı kaynaklarla karşılanması bekleniyor. PMI’da 50 puanın üzerindeki seviyeler büyümeye, altı daralmaya ifade ediyor. İstanbul Sanayi Odası (İSO) için hazırlanan PMI’nin 2018 Ekim sonuçları açıklandı. Üretim ve yeni siparişlerdeki daralma bir miktar azalsa da devam ederken, TL’nin istikrar kazanması girdi ve mamul mal fiyatlarındaki artış hızının bir önceki aya göre yavaşlamasını sağladı. Üretim alt endeksi eylüldeki 37.9 seviyesinden 40.5’e yükselirken, yeni siparişler alt endeksi 38’den 38.8’e çıktı. Yeni ihracat siparişleri alt endeksi ise 48.9’dan 47.6’ya geriledi. İstihdam azaldı Talep koşullarındaki yavaşlamaya paralel olarak imalatçılar istihdam ve satın alma faaliyetlerini azalttı. Tedarikçilerin teslim süresi endeksin derlenmeye başlandığı Temmuz 2005’ten bu yana en uzun süreye çıktı. TL’deki sert değer kaybının durması ve dolar karşısında kısmen toparlanması girdi fiyatlarındaki artışın belirgin seviyede azalmasını sağladı. Endeksi hazırlayan IHS Markit Direktör Yardımcısı Andrew Harker, “Yeniden büyümeye geçilebilmesi için gelecek aylarda faaliyet koşullarının daha fazla iyileşmesine ihtiyaç var” dedi. l Ekonomi Servisi İstanbul Sanayi Odası’nın Satın Alma Yöneticileri Endeksi’ne (PMI) göre, fabrika çıkış fiyatlarındaki artış güç kaybederek geçen mart ayından bu yana en düşük seviyede gerçekleşti. Mücadele fiyatlara yansımadı Hükümet tarafından 9 Ekim’de, büyük bir ‘gövde gösterisi’yle açıklanan ‘enflasyonla topyekun mücadele’ programının sonuçlarıyla ilgili öncü veriler açıklanmaya başladı. Bunların en önemlilerinden biri olan İstanbul Ticaret Odası’nın 1995 bazlı ücretliler geçinme en deksine göre ilk sonuçlar iç açıcı değil. İstanbul’da perakende fiyatlar geçen ekim ayında bir önceki aya göre yüzde 3.47 artarken, bu kapsamda giyim harcamaları yüzde 13.74, ev eşyası harcamaları yüzde 10.42, gıda harcamaları yüzde 3.08 yükseldi. Yine, perakende fiyat lar ilk 10 ayda yüzde 18.3, yıllık bazda bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 20.31 arttı. İTO verilerine göre eylülde yıllık enflasyon yüzde 18.54’tü. Ekimde toptan fiyatlar ise bir önceki aya göre yüzde 0.36 artarken, yıllık bazda yüzde 26.96’ya yükseldi. l Ekonomi Servisi Yatırımcı endişelendi Türkiye 17 basamak yükseldi. İş yapmak kolaylaştı Dünya Bankası İş Yapma Kolaylı ğı Endeksi’nde Türkiye, bir önceki yıla göre 17 sıra yükselerek 190 ülke arasında 43. sıraya yerleşti. İlk üç sırayı Yeni Zelanda, Singapur ve Danimarka’nın paylaştığı listede Türkiye, yaptığı iş ortamı reformları sayesinde ilk kez en fazla iyileşme kaydeden ülkeler arasına girdi. İş ortamında en fazla iyileştirme gösteren ülke Afganistan oldu. Raporda, Türkiye’de iş kurma süresinin 10 günden 7 güne düşürüldüğü belirtilirken, noter onayı zorunlulukları kaldırılarak ve tescil maliyetleri düşürülerek sürecin hızlandırıldığı aktarıldı. Dünya Bankası Türkiye Ülke Direktörü Johannes Zutt, “Türkiye’deki ekonomik ortam göz önüne alındığında, iş yapma sürecinin sadeleştirildiğini görmek yerli ve yabancı girişimciler için teşvik edicidir” dedi. l Ekonomi Servisi Faizden 203.6 milyar TL gelir Bankacılık sektörü eylül sonu iti barıyla mevduata 98 milyar 678 milyon liralık faiz öderken, kullandırdığı kredilerden de 203 milyar 632 milyon lira faiz geliri elde etti Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu verilerine göre sektörünün toplam faiz gideri, bu yılın 9 ayında 2017’nin aynı dönemine göre yüzde 55.2 artarak 148 milyar 121 milyon liraya yükseldi. Aynı dönemde bankaların mevduata verdiği faiz tutarı yüzde 48 artışla 98 milyar 678 milyon liraya ulaştı. Bu rakam 2017’nin eylül sonunda 66 milyar 691 milyon lira düzeyinde bulunuyordu. Bankaların geçen bir yıllık dönemde mevduata 31 milyar 987 milyon lira daha fazla faiz ödediğini ortaya koydu. l Ekonomi Servisi Çalıştığı inşaatın 15. katından düştü Sivas’ta Alibaba Mahallesi 59’uncu Sokak’ta bir inşaatta alçı ustası olarak çalışan evli ve 3 çocuk babası Ahmet Ecer (42), inşaatın 15. katında alçı yaptığı sırada dengesini kaybederek merdiven boşluğundan zemine düştü. Hayatını kaybeden Ecer’in cenazesi otopsi için Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi morguna kaldırıldı. l AA Vergi indirimleri yabancı yatırımcıda bütçe ve enflasyona dair endişeleri artırdı. Teşviklerin yerel seçimlere kadar uzatılabileceği belirtiliyor Fiyatlar indirilecek Krizden en çok etkilenen beyaz eşya, otomotiv, konut ve mobilya sektörlerinde yapılan iki aylık vergi indirimleri, sektör temsilcileri tarafından olumlu karşılandı. Otomotiv Sanayii Derneği Başkanı Haydar Yenigün, indirimleri “hayati bir destek” olarak nitelendirdi. Yapılan düzenleme ile motor silindir hacmi 1600 cc’yi ve ÖTV matrahı 70 bin lirayı geçmeyen modellerin ÖTV oranı yüzden 45’ten yüzde 30’a düştü. Düzenlemenin araçlar fiyatlarında 7 bin ile 20 bin lira ara sında düşürmesi bekleniyor. Peugeot Otomotiv Pazarlama AŞ Genel Müdürü İbrahim Anaç, son dönemde önemli bir daralma yaşanan otomotiv pazarının son iki ayda yüzde 40 ile yüzde 50 arasında artış gösterebileceğini ifade etti. Toyota Türkiye Pazarlama ve Satış AŞ Üst Yöneticisi (CEO) Ali Haydar Bozkurt, eylülde yüzde 69 daralma kaydedilen ticari araçlardaki yüzde 18’lik KDV’nin yüzde 1’e indirilmesinin satışların artmasına ciddi anlamda destek vereceği ni belirtti. Mobilyacılar ve Sanayiciler Derneği Başkanı Nuri Öztaşkın, ilk 10 ayda mobilyada yüzde 10.4’lük bir küçülmeyle çok ciddi bir kayıp verildiğini hatırlatarak “Bu haberle birlikte bunlara dur denildi ve önümüz açılmış oldu” dedi. Eylülde iç pazarda yıllık yüzde 37’lik daralma kaydedilen beyaz eşya sektöründe de vergi indirimi olumlu karşılandı. 2 bin TL’lik bir beyaz eşyada yüzde 6.7’lik ÖTV’nin sıfırlanmasıyla 135 TL’lik indirim bekleniyor. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın açıkladığı vergi indirimleri, piyasalarda bütçe ve enflasyon kaynaklı endişelerin artmasına neden oldu. ABD merkezli yatırım bankası JP Morgan, indirimlerinin yıl sonuna kadar geçerli olmasının ılımlı olacağını öngördüklerini ancak bu tedbirlerin yerel seçimler nedeniyle 3 ay daha uzatılmaları ve diğer sektörlere de genişletilmesi riski bulunduğuna dikkat çekti. Albayrak’ın açıklamasının Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya’nın aynı gün yaptığı enflasyon açıklamasıyla çeliştiğini vurgulayan banka “Bu çelişen mesajlar genel politika kredibilitesine zarar verebilir” dedi. TL’yi baskıladı İngiliz The Financial Times da, vergi indirimlerinin mali disiplin konusundaki endişeleri artırdığını ve TL’yi baskıladığını yazdı. Bloomberg de, hükümetin yüksek enflasyon pahasına büyümeyi teşvik etmek istediğine yönelik kaygıları gündeme getirebileceğini yazdı. Rabobank Stratejisti Piotr Matys, “hükümetin geçmişte olduğu gibi mali teşvikleri sürdüreceğine ilişkin endişeleri tetikleyebileceğini” söyledi. Garanti Yatırım Yatırım Danışmanlığı Müdürü Tufan Cömert, “bu indirimler bütçe tarafının arzu edildiği kadar sağlam olmayacağı mesajını veriyor” dedi. l Ekonomi Servisi Ekimde 15.7 milyar dolarlık ihracat Ekimde ihracat, bir önceki yılın ay ledi. Ekimde dış ticaret açığı bir önceki yılın nı ayına göre yüz aynı dönemine göre de 13.1 artarak 15 yüzde 92.8 azalarak milyar 732 milyon 529 milyon dolara dolara yükseldi. düştü. Yatırım mal Türkiye İhracatçı ları ithalatında ekim lar Meclisi (TİM) veri İsmail Gülle de yıllık bazda yüzde lerine göre, son 12 ay 36 daraldı. Ekimde dış lık dönemde ihracat bir önce ticaret hacmi yüzde 9.1 aza ki döneme kıyasla yüzde 7.9 larak 32 milyar dolar oldu. artarak 166 milyar 809 mil TİM Başkanı İsmail Gül yon dolara yükseldi. le, ekimde yüzde 17.1 artış Ekonomideki küçülmeye la 2 milyar 543 milyon dolara paralel olarak ekimde ithalat yükselen otomotiv ihracatta yüzde 23.5 azalarak 16 mil ilk sırayı aldığını söyledi. yar 261 milyon dolara geri l Ekonomi Servisi Türkiye ekonomisi sert yavaşladı Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD), Türkiye’nin 2018 ve 2019 yıllarına ilişkin büyüme tahminlerini düşürdü. Buna göre kurum, Türkiye’nin 2018 büyüme tahminini altı ay önceki projeksiyon olan yüzde 4.4’ten yüzde 3.6’ya indirirken, 2019 için tahminini yüzde 4.3’ten yüzde 1’e düşürdü. EBRD açıklamasında aşırı ısınmış Türkiye ekonomisinin 2018’in ikinci yarısında sert bir yavaşlama ya girdiği belirtildi. Kuruma göre li radaki zayıflığın dış dengesizlikleri azaltmasına karşın “Kısa vadeli dış finansman ihtiyacı hâlâ yüksek ve GSYİH’nin yüzde 25’inden fazla.” EBRD, zayıf TL ve yüksek borçlanma maliyetlerinin kısa vadede tüketimi ve yatırımları yavaşlattığını fakat artan ihracatın GSYİH artışına giderek daha fazla bir katkı sağlayacağını belirtti. l Ekonomi Servisi Çocuklarımıza yazık değil mi? Bir bebek 100 milyar beyin hücresi ile doğuyor. Ve 03 yaş, bebeğin beyninin en hızlı geliştiği dönem. O beyni ne kadar sağlıklı beslerseniz, eğitsel becerilerle donatırsanız gelişimi o kadar iyi oluyor. Temeli sağlam bir bireye dönüşmenin yapıtaşı da diyebiliriz. Öğrenmeye açık ve yüklediğiniz her veriyi büyük bir iştahla emen bir organizma olarak düşünün. Ama aynı şekilde her olumsuz uyarandan da aynı şekilde etkileniyor o beyin. O zaman sürekli olarak stres hormonları salgılıyor. Bu da dil, dikkat, duygu kontrolü gibi becerilerin gelişmesini engelliyor. Şimdi bunları neden anlatıyorum? Önceki gün UNICEF’in “Adaletsiz Başlangıç” başlıklı raporu açıklandı. Rapora göre Türkiye “okul öncesi eğitimde eşitlik” açısından 41 ülke arasında en son sırada yer alıyormuş. Ne yazık ki diğer benzer raporlarda olduğu gibi bu son derece önemli rapor bir günlük bir haber olmanın ötesine geçemeyecek; Türkiye’nin artık “girdap” diye tanımladığım gündemi içinde yok olup gidecek. Tesadüf, raporun açıklandığı gün bir grup akademisyen ve Bernard van Leer Vakfı’nın yöneticileri ile birlikte bir sohbet toplantısındaydık ve konu “erken çocukluk döneminin” önemiydi. İlk 6 yıl erken çocukluk eğitimine yapılan her 1 dolarlık yatırım ekonomiye 7 ila 10 dolarlık dönüş sağlıyor. Erken çocukluk dönemi ve eğitim yatırımlarının geri dönüşü üzerine yaptığı bu çalışması nedeniyle James Heckman 2000 yılında Nobel Ekonomi Ödülü’nü aldı. Yani konu bu kadar önemli. Daha sağlıklı ve akıllı nesillerin yetişmesi, suç oranının daha düşük olması, bir ülkenin beşeri sermayesinin kalitesi... Hepsi açısından 06 yaş eğitimi aslında bir “fırsat penceresi”. Bunun bilincinde olup değerlendiren ülkeler bu pencereyi sonuna kadar açıyor. Bizim gibi ülkeler bu tarz raporları rafa kaldırdığı gibi pencereyi de sıkı sıkı kapatıyorlar... Türkiye’de yılda 1 milyon 300 bin bebek doğuyor. 04 yaş nüfusumuz 6 milyon 600 bin. Yaklaşık 8 milyonluk bir 06 yaş nüfustan bahsedebiliriz. Az buz değil. Bulgaristan’ın, İsrail’in, İsviçre’nin ve daha birçok ülkenin nüfusu kadar... İstanbul95 programı Sayılara bakınca, “koca okyanusa sadece bir avuç denizyıldızını geri atmak” gibi gelebilir ama sahiplenilmesi ve sürdürülebilir bir modele dönüştürülmesi halinde önemli bundan sonra anlatacaklarım. Yazının başında bahsettiğim Bernard van Leer Vakfı, erken çocukluk dönemine odaklanarak önemli çalışmalar yapan Hollanda orijinli bir vakıf. Aralarında Türkiye’nin de olduğu 8 ülkede bu konuda üniversiteler, yerel yönetimler ve STK’lerle işbirliği içinde faaliyet gösteriyor. Vakfın Türkiye Temsilcisi Yiğit Aksakoğlu İstanbul95 programını ilk aşamada 4 belediye ile yaşama geçirdiklerini söylüyor. 2’si AKP’li 2’si CHP’li 4 belediye: Beyoğlu, Maltepe, Sarıyer ve Sultanbeyli. Burada neler yapılıyor? Prof. Dr. Feyza Çorapçı liderliğinde Boğaziçi Üniversitesi Psikoloji Bölümü ile ortak çalışma kapsamında aile ziyaretleri gerçekleştiriliyor, annelere bebeğin beslenmesi, bebeğe nasıl bilişsel ve sosyal beceri kazandıracağı gibi eğitimler verilirken aynı zamanda annenin ruhsal sağlığını destekleyecek çalışmalar da yapılıyor. (Bu arada dünya genelinde doğum sonrası annelerin yüzde 2030’u depresyona giriyormuş ve bu da bebeğin gelişimini olumsuz etkiliyormuş.) Kadir Has Üniversitesi ve TESEV ile ortak çalışma sonucu çocuğa ve aileye yönelik hizmetlerin incelendiği ilçe haritaları geliştirilmiş. Bunlar, üzerlerinde ilgili belediyelerin sundukları hizmetlerin de yer aldığı etkileşimli haritalar. İstanbul95 programı web sitesi üzerinden herkesin kullanımına açık. Son derece ilginç. Baktığınızda E5 otoyolunun bir sınır gibi olduğunu; otoyolun üstünün sosyoekonomik düzeyi en düşük; bebek ve çocuk nüfusu en yüksek kesimin ve çocukların oynayabileceği yeşil alanların, kreşlerin en az bulunduğu bölgeler olduğunu görüyorsunuz. İstanbul95’in adı, 3 yaşındaki bir çocuğun boyu olan 95 cm’den, yani çocuğun gözünden kente bakmaktan geliyor. Bu amaçla çocuklara parklar ve oyun alanları tasarlanıyor. Geçen yıl 1.5 milyon Avro harcanmış bunlar için. Amaç bu konuda bir model oluşturmak... Bakalım ders çıkaran belediyeler olabilecek mi? KISA... KISA... l Alman Tüketici Teşkilatları Federasyonu ve Alman Otomobil Kulübü tarafından Volkswagen şirketine, otomobil egzozlarındaki manipülasyonundan dolayı sürücüler adına dava açıldı. l Sberbank, sahibi olduğu Denizbank’ın satışının 2018 sonu veya 2019 başında tamamlanacağını duyurdu. Rusya’nın en büyük bankası Sberbank’tan bir süre önce yapılan açıklamada, Denizbank’ın, Sberbank’a ait hisselerinin Emirates NBD’ye 14.6 milyar liraya satıldığı belirtilmişti. l Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Genel Başkanı Bendevi Palandöken, kamuoyunda ‘kara paket’ olarak bilinen, tütün ürünlerinin tek tip paketle ve kapalı dolapta satışına yönelik kanun teklifine ilişkin, “Sigaraların kapalı dolaplarda satılması esnafımıza maliyet demektir” ifadesini kullandı. C MY B