Katalog

Salı 2 Ekim 2018 ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ ekonomi 11 ZAM KASIRGASIEnerjifonu BTV Kaynak: Prof.Dr. Gürkan Kumbaroğlu Üç ayda üçüncü zam geldi. Yıl başından bu yana konutta zam oranı doğalgazda yüzde 30, elektrikte yüzde 40 oldu. Enerji zamları enflasyonu daha da artıracak Zam yağmuru hız kesmeden devam ediyor. BOTAŞ ve Enerji Pi 9 ayda fiyatlar katlandı yasası Düzenleme Kurumu (EPDK), doğalgaz ile elektri ğe üç ay içinde üçüncü defa zam yaptı. 1 Ekim’den itiba ren doğalgazda zam oranı ko nutlar için yüz de 9, sanayi için yüzde 18.5 oldu. Elektrikte zam oranı ise konutta yüz MUSTAFA de 9, sanayide ÇAKIR yüzde 15 ola rak açıklandı. Son üç aydaki zammın ardın dan elektrik ve doğalgaz fiyatı temmuz sonu EMRE DEVECİ na kıyasla konut için yüzde 30, sanayi için toplam yüzde 48 artmış oldu. Dört kişilik bir ailenin orta lama elektrik faturası 1 Ocak 2018’de 103.3 lira iken, bu rakam dün itibarıyla 136.8 li raya yükseldi. Enerji Ekonomisi Derneği Başkanı ğunun altını çizdi. Kumbaroğlu, doğal na oran olarak eşitlenmiş oldu” diyen Kum Prof. Dr. Gürkan Kum gazdaki artışın dokuz baroğlu, “İthal kömü baroğlu, elektrikte ya aylık dönemde konut rü ve doğalgazı ile ye pılan son zamlar lar için yüzde 30, sa nilenebilir enerjide dö la ocaktan iti nayi için yüzde 69 ve vize endeksi alım ga baren fiyat ar elektrik üretimi için rantileri ile dövize en tış oranının yüzde 113 oranında ol deksli sektör son zam sanayi ve ti duğunu hatırlattı. lardan sonra döviz kur carethaneler “Son zamlar ile sa larındaki artışı yakala için yüzde nayi ve ticarethane dığından bundan sonra 50’yi, mes ler için dokuz aylık fi döviz kurları artmadığı kenler için yat artış oranı Türk sürece elektrikte yeni yüzde 40’ı Lirası’nın Avro karşı zam söz konusu olma aşmış oldu sındaki değer kaybı malı” dedi. Gürkan Kumbaroğlu Enflasyonu daha da artıracak Enerjiye yapılan zamlar, ağustosta yüzde 17.9’a yükselen tüketici enflasyonunu ile yüzde 32.13’e ulaşan üretici enflasyonu daha da artıracak. Elektriğin enflasyon sepetinde yüzde 2.39, do an. İki zammın da enflasyona doğrudan etkilerinin yanı sıra dolaylı etkileri de olabiliyor. Elektrik ve doğalgazda hane kullanım fiyatlarına yapan üç zammın enflasyona toplam doğrudan et ana sanayi kolları arasında cam ve çimento üreticileri yer alıyor. Sanayi için doğalgazdaki yüzde 18.5 fiyat artışının Soda Sanayi, Şişecam ve Anadolu Cam’ın faiz, amortisman ve vergi öncesi kârını (FA Kış üşütecek Doğalgaz ve elektrik zamlarının başka birçok ürün ve hizmette de artışa neden olması beklenirken, dar ve sabit gelirliler için bu kış daha da zor geçecek. Geçen hafta yapılan yönetmelik deği ğalgazın yüzde 1.44 ağırlığı bulunuyor. Elektriğe yüzde 9 zammın tüketici enflasyonuna yüzde 0.22 doğrudan artırıcı etkisi olacak. Doğalgazdaki yüzde 9 zammın doğrudan etkisi 0.13 pu kisi yaklaşık 1 puan oldu. Fiyat artışları hane hal kının yanı sıra üreticiler üzerinde de baskı yaratacak. TEB Yatırım tarafından yayımlanan değerlendirmeye göre fiyat artışlarından en çok etkilenen VÖK) yüzde 7 ile yüzde 13 arasında aşağı çekmesinin beklendiği ifade edilen raporda, çimento şirketlerinin maliyetlerinin de yaklaşık yüzde 25’ini elektriğin oluşturduğuna dikkat çekildi. şikliğiyle doğalgazda fiyat ar tışlarının kolaylaştırılması Bir ayda Enerjinin faturası 273 liranın ardından dün ardı ardına 11 lira arttızam haberleri geldi. BOTAŞ ağustosta elektrik üretim Mamaçlı doğalgaz satış fi yatını yüzde 49.5 arttırmış, konutlarda kullanılan doğalgaza yüzde 9, Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), 1 Ocak’ta yapılan zam da dikkate alındığında yıl başından bu yana elektriğe gelen zam sanayidekine de yüzde mın toplamda yüzde 44.97’yi 14 zam yapmıştı. BO bulduğunu açıkladı. EMO’ya TAŞ 1 Eylül’de de konutlarda ve sanayide kullanılan doğalgazın fiyatını aynı oranda artırdı. Elektriğin büyük bir bölümü doğalgaz santrallarında üretildiği için doğalgaza para göre, bir evdeki asgari tüketim üzerinden 4 kişilik bir ailenin 230 kilovat saat elektrik harcadığı dikkate alındığında, fon ve vergi kesintileri de eklendiğinde konutla rın aylık fatura 126 liradan 137 liraya çıkacak. 31 Aralık 2017 tarihinden bu ya lel olarak elektiğe de zam na konutların elekt akina Mühendisleri Odası Başkanı Yunus Yener, Ağustos 2018’e kadar elektrik üretimi için sağlanan doğalgazın sübvanse edildiğine, doğalgazla elektrik üreten santrallara gazın maliyet rakamlarının altında verildiğine, yatırımcı özel şirketlerin kamu zararı pahasına desteklendiğine vurgu yaptı. Ağustosta sübvansiyonun kısmen kaldırıldığına işaret eden Yener, kamusal desteğin dar ve sabit gelirlilere ve emekçilere sağlanmasını istedi. Amortisman bedeli, ÖTV ve KDV yıllık doğalgaz faturasının bin 766 TL’ye, aylık ortalama faturasının da 147 liraya ulaştığına dikkat çekti. Yener, 4 kişilik ailenin aylık doğalgaz ve elektrik faturasının 273 TL’ye ulaştığını belirterek, “Bu tutar 1603 TL olan asgari ücretin yüzde 17’sidir. Diğer yanda, elektrik ve doğalgaz fiyatlarındaki artış başka birçok ürün ve hizmetin fiyat artışlarının da gerekçesi olacak ve enflasyon oranı düşmek bir yana yüzde 30’ları aşabilecektir” dedi. Yener, emekçilerin maaşları ve asgari ücretin artırılmasını istedi. Doğalgaz satış fiyatlarında sübvansiyonun yalnızca düşük gelirli konut geliyor. Ağustos başında rik faturalarındaki ile birlikte “konut tüketicilerinin 1 tüketicileri için sağlanmasını talep elektrik fiyatı konutlarda yüzde 9, sanayide ise yüzde 14 artırılmıştı. artış 42.6 TL`ye ulaştı. m3 doğalgaz için ödeyeceği bedelin 1.76 TL’ye varabileceğine” işaret eden Yener, başkentte bir konutun eden Yener, enerji yoksunlarına ise bedelsiz elektrik ve doğalgaz desteği verilmesi gerektiğini kaydetti. Asgari ücretlinin geçimi zorlaştı Memur yüzde 3.5’e mahkum: Yaklaşık 3.2 milyon memur ile 1.7 milyon memur emeklisi bu yılın ilk 6 ayında yüzde 4 zam almıştı. Temmuzda toplusözleşme gereği maaşlarına yüzde 3.5 daha zam geldi. 2018’nin ilk 6 aylık döneminde enflasyon yüzde 9.17 oldu. Memurlar ile memur emeklileri enflasyon farkıyla birlikte toplamda yüzde 8.65 zam aldı. Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre aile yardımı ödeneği dahil en düşük memur maaşı 3 bin 133 lira, en düşük memur emeklisi aylığı da 2 bin 149 liraya çıktı. Kamu çalışanları ile memur emeklileri enflasyon farkıyla birlikte yüzde 8.65 zam alırken, sadece iki ayda elektrik ve doğalgaza yüzde 30’lara varan oranda zam gelmiş oldu. 4 kişilik memur ailesinin aylık gıda harcaması 1400 lira, kira gideri ise 870 lira. Bir memur ortalama maaşının yüzde 67’sini sadece gıda ve barınma için harcıyordu. Zamla memurun gıda harcaması da artacak. Asgari ücretli perişan: Asgari ücrete yıl başında yüzde 14 zam geldi. Asgari ücret 199 liralık artışla 1603 liraya çıkarıldı. Oysa Türkİş’in araştırmasına göre, bir çalışanın sadece kendisinin yaşayabilmesi için yapması gereken asgari aylık harcama 2 bin 313 liraya yükseldi. Asgari ücretle bir çalışanın kendisi için yapması gereken asgari harcama arasında 710 lira fark bulunuyor. İşçilerin zammı da gitti: Kamudaki yaklaşık 200 bin işçi temmuzda yüzde 3.5 toplusözleşme zammı ve yüzde 5.67 enflasyon farkıyla birlikte toplamda yüzde 9.17 zam aldı. Emekli nasıl geçinsin?: SSK ve BağKur emeklilerinin aylıkları enflasyondaki 6 aylık artışa göre belirleniyor. Bu kapsamda SSK ve BağKur emeklileri, bu yılın ilk altı aylık döneminde gerçekleşen yüzde 9.17 enflasyon oranı kadar temmuzda zam aldı. Halen işçi emekli aylığı 1600 lira, BağKur emekli aylığı ise 1100 lira. İstanbul enflasyonu yüzde 20’ye dayandı Enflasyonun öncü göstergelerinden İstanbul’da, eylülde bir önceki aya kıyasla perakende fiyatlar yüzde 4.04, toptan fiyatlar ise yüzde 6.47 arttı. İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) verilerine göre, Eylül ayı itibarıyla Ücretliler Geçinme İndeksi yıllık ortalama yüzde 11.43 ve Toptan Eşya Fiyatları İndeksi yıllık ortalama yüzde 14.52 yükseldi. Yıllık bazda perakende fiyatlarda yüzde 18.54, toptan fiyatlarda yüzde 26.61 yükseliş yaşandı. Perakende fiyatlar, bir önceki aya kıyasla, kültür, eğitim ve eğlencede yüzde 12.98 arttı. Fitch, 20 bankanın notunu indirdi Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, 20 Türk bankasının notunu indirdi, görünümü negatif olarak belirledi. Ayrıca, 12 bankanın finansal kapasite notunu BB’den B+’ya düşürdü. Fitch, not indirimlerine neden olarak bankaların varlık kaliteleri, performans riskleri, likidite ve fonlama gibi konularda yapılan değerlendirmelerin olduğunu belirtti. Ficth Ratings 13 Temmuz’da Türkiye’nin kredi notunu BB+’dan BB’ye düşürmüş, görünümü ise “durağan”dan “negatif”e çevirmişti. l Haber Merkezi Gazprom Türkiye’den çıkıyor Rus enerji devi Gazprom, Türk doğalgaz ithalatçısı ve ketin hisselerinin tamamı Şen Grup’a geçmiş oldu. Gazprom’un dağıtımcısı Bosphorus Gaz’daki 2004’te hissedarı olduğu Bosp yüzde 71 hissesini Şen Grup’a horus Gaz, Türkiye’nin ilk doğal sattı. 21 Eylül’de sonuçlandırıldı gaz ithal eden ve dağıtan özel şir ğı belirtilen hisse devri anlaşma ketlerinden biri. Diğer taraftan sının değeri konusunda henüz bir Gazprom’un Türk şirketindeki açıklama yapılmadı. Sputnik’in hisselerini elden çıkarması bek haberine göre, anlaşmayla şir lenmedik bir gelişme değildi. 17 il pahalı ekmek yiyecek Simitten sonra ekmek fiyatlarına da zam geldi. Ankara’da ekmek fiyatları yüzde 25 arttı. Ankara’da dünden itibaren 200 gram ekmeğin fiyatı 1 liradan 1.25 TL’ye yükseldi. Ancak Ankara Valiliği’nden yapılan açıklamada bu fiyatın ‘günümüz ekonomik şartlarına uygun olmadığı’ bildirildi. Ticaret Bakanlığı ise, Ankara’daki yüzde 25’lik ekmek zammını durdurdu. Bakanlıktan yapılan açıklamada, “Bakanlığımızın görüşü alınmadan tarife belirlenmesi mümkün bulunmamaktadır” denildi. Ekmek Üreticileri Federasyonu Başkan Yardımcısı Fahri Özer de Türkiye’de 1617 ilde ekmek fiyatlarının zamlandığını söyledi. Eylül ayı başında 50 kilogramlık unun fiyatı 75 TL’den 95 TL’ye çıkmış, yüzde 26.6 zam üzerine Ticaret Bakanlığı’ndan müdahale gelmişti. l Ekonomi Servisi Her adım, Saray’ın onay aracı işlevine yarayacak Meclis için.. Saray’ın emrinde yüzde doksan beş üstü kamuoyunun güdülenmesi görevini üstlenmiş medyamız, algı yaratılmasında profesyonel seçicilikle Meclis’in açılış programlarının haber sunumlarında ilk başarılı sınavlarını verdiler. Aslında Meclis’in açılış günü programı sadece Meclis Başkanı, Cumhurbaşkanı açılış konuşmalarıyla sınırlıydı. Adli yılın açılışında, yargıçlar için özel taşımalı Saray’da yemek düzenlenir, çok lüks yemek listeleriyle binlerle konuk ağırlanırken, kamuda tasarruf ilkeleri gereği Meclis’in açılış resepsiyonunun yapılmaması vurgulaması ilginç, yeterince çarpıcı bir çelişki değil mi? Daha çarpıcısı, algıda seçicilik yaratmaya dönük Cumhurbaşkanı’nın Meclis’e gelişi görüntüleri eşliğinde, altı çizilen ayrıntılarla başlıyordu. Geleneksel Meclis bahçesinde partilerin etkin isimleriyle yapılan söyleşilerde, AKPMHP’nin yeni dönem Meclis’inde uyumlu çalışmalarına ilişkin tartışmaların öne çıkarılması, diğerlerinin açılış gündemi içinde yerlerinin, önceliklerinin olamayacağı gibi bir seçicilik, kimi gündemlerde diğer partilerin Saray’ın istekleri, öncelikleri doğrultusunda ne kadar uyum sağlayabileceklerinin sorgulanması, anlamlı değil mi? Başkan Erdoğan’ın Meclis açılış konuşmasındaki gündemleri bir yana bırakalım.. Nasılsa haberler içinde kim bilir kaç kez izleyecek, medyanın altını çizeceği öncelikleriyle okuyacaksınız. Özenle yazıldığını varsaydığımız metinler, öncelik başlıkları ile en azından durum saptamaları ölçeğinde onay verebileceklerimiz, itiraz edebileceklerimizi de bir köşe yazısının içine sığdırmaya kalkışmanın pek bir anlamı yok. Anlamlı olan asıl saptamalar, Saray rejiminin nasıl işlediği, işlevi, Meclis çalışmalarına ilişkin, kalın kalın altı çizilen cümleler değil mi? Cumhuriyet tarihinin tek partili, çok partili dönemlerinin bütünlüğünde yaşanmış dönemleri değerlendirirken, iki sözcük vurgulamasıyla sadece “kaostan, tuzaklardan” söz edilmesi. Ülkenin içinde bulunduğu sorunlar, koşullardan çıkış için tek çözüm, kurtuluş yolu olarak, dünyada başkanlık rejimleri içinde bir benzeri olmayan, hem parti hem de başkan olarak tek adamda iktidar erkinin toplanmasının kaçınılmaz çözüm olarak gösterilmesi. Hemen arkasından Meclis’in çalışmasının nasıl yürütüleceğinin altını çizerken, “Meclis karşısında yürütme adına tek sorumlu kişinin kendisinin olacağının vurgulanması”. Devamla ancak zorunlu olan anayasal, yasal değişikliklerde, kendisinin Meclis’e yasa önerisi götüremeyeceği gerçeği karşısında, milletvekilleri, Meclis’teki siyasi partilerin görev yapacaklarına işaret etmesi.. HHH Doğaldır ki Meclis gündemine taşınan, Meclis aylarla kapalı tutulmuşken, ülkenin yaşadığı çok yaşamsal sorunlar, ülke adına alınmış kararların tek yanlı, tek adam rejimi, Saray üzerinden içeriklerinin eleştirilmesi hak götüre, sorgulanamaması havasında mutlak bir üslup geçerli idi... Meclis yetkileri, sorumlulukları, güçler ayrılığı yok sayılarak, olağan yetkin icraatlar gibi alınmış Devlet, kamu erki, kamu kurumları bağımsız işlevleri, var olan anayasal, hukuk düzenlemeleri yok sayılarak gerçekleştirilmiş icraatların sorgulanmasının bile düşünülemeyeceği algısının egemen kılınması yolunda, bugüne kadar muhalefet, kimi zarar gören mağdurlar adına dillendirilmiş eleştirileri baştan baskılayıcı, sert suçlayıcı dile ağırlık verilmişti.. Güleriz ağlanacak halimize özdeyişini, bu kez yandaşlık yapmak zorunda olan yılların deneyimli habercilerinin zorlanmalarının kanıtı, en anlamsız ayrıntılarla yayın sürelerini doldurma çabalarına bakarak söylemeliyim.. Karşılama töreninde MHP’nin temsilcisinin ağırlayıcı olması, geçmiş Meclis ittifakının değişmeyeceğinin kanıtı olarak gösterilebildi. Kılıçdaroğlu’nun gelmemesi üzerinden yine sert muhalefet yapılacağının kanıtı olarak çizilirken uzmanlık, gazetecilik olarak değerlendirilmelerinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açış konuşmasında aslında İktidarlarına destek değil, ülke sorunlarına sahip çıkılması çağrısını yaptığı sonucuna varıyorlardı. İYİ Parti’nin kimi gündemlerde Saray’a destek olacağı vurgulamalarını ortaya koyacak kimi jestlerin yaşandığını da altını çizmelerinin ardından, tekil irade ile ortaya konmuş Meclis’siz dönemin gelişmelerine ilişkin, “zorun geriye bırakıldığı” vurgulaması ile uyumlu anlamlı buldukları mesajlarını özetlemeyi seçiyorlardı... Seçimlerde Saray’la uyumlu bir Meclis dağılımı öngörülmüşken, gerçekleşmemesi gerçeği karşısında çalıştırılmayan Meclis’in yerel seçimlere kadar üç aylığına çalıştırılacak bir süreci var. Şimdiden öncelikli Başkanlık rejimi ile ortaya çıkmış anayasal, yasal uyumluluk yasaları öncelikli bir çalışmanın sağlanması, ülke gündeminin yaşamsal sorunlarının Meclis gündeminin dışında tutulabilmesinin arayışlarının, çarpıcı taktikleri, siyasetten algı yönetimi ile baskılamaları dikkat çekiyor. Bankalardan 38 milyar TL kâr Bankacılık sektörünün ocakağustos net dönem kârı geçen yıl aynı döneme göre yüzde 14.3 artışla 38.05 milyar lira oldu. BDDK’ye göre, sektörün kredileri ağustos sonunda, kurdaki artışın da etkisiyle geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 38.3 artarken, aktifleri de yüzde 50 artışla 4.49 trilyon TL’ye ulaştı. C MY B