Katalog

Cuma 5 Ocak 2018 EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ TASARIM: SERPİL ÜNAY Bu zamlar yurttaşı açlığa mahkum eder AKP kaşıkla verdiğini kepçeyle geri alıyor. Asgari ücret cebe girmeden eriyecek. Yurttaş 2018’de yapılan yeni zamla en az 103 TL elektrik faturası ödeyecek Hükümet kaşıkla verdiğini kepçeyle geri alıyor. benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının top Yurttaş yeni yılda yapı lam tutarı ise (yoksulluk lan yüzde 8.8 zamla ay sınırı) 5 bin 238 TL ola lık en az 100 TL elekt ŞEHRİBAN rak hesaplandı. Asga rik faturası ödeyecek. KIRAÇ ri ücretin 1603 TL olarak Enflasyonun da etkisiy belirlendiği ülkede bu pa le mutfaktaki tüm ürünlere fa ranın hangi harcamalara ye hiş zamlar gelirken, hüküme teceği merak konusu. Yurttaşı tin asgari ücretliye reva gördü 2018’de de borçla ayakta du ğü 200 TL’lik zam cebe girme racağı günler bekliyor. den diğer zamlara gitti. Türkiye İstatistik Kurumu 2.3 milyar lira verilerine göre Türkiye’de fert 1 Ocak 2018 tarihinden iti başına aylık ortalama tüke baren geçerli olan yeni elekt tim harcaması 2015’te 1455 TL rik tarifelerine göre meskenler, iken 2016’da bu rakam 1642 elektriği yüzde 8.8 zamlı kul TL’ye yükseldi. Türkİş’in araş lanmaya başladılar. Elektrik tırmasına göre 2017 Aralık Mühendisleri Odası’nın (EMO) ayında dört kişilik bir ailenin en az 230 kilovat saat olarak sağlıklı, dengeli ve yeterli bes öngördüğü bir ailenin asga lenebilmesi için yapması gere ri elektrik tüketimi için ödene ken aylık gıda harcaması tutarı cek fatura aylık 94 TL’den 103 (açlık sınırı) 1608 TL. TL’ye çıkacak. Gıda harcaması ile birlikte gi Türkiye’nin yıllık elektrik yim, konut (kira, elektrik, su, tüketiminin 280 milyar kilo yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve vat saat olduğu ve bunun da yüzde 22’sini mesken kul lanıcılarının oluşturduğu na ilişkin veriler dikkate alındığında, yapılan yüzde 8.8’lik zam nedeniyle 2018 yılında yalnızca konut kullanıcılarından yaklaşık 2.3 mil Kiraya çalışıyoruz yar TL daha fazla elektrik be Büyük zam gizleniyor deli tahsil edilecek. Tabii başka zamlar yapılmazsa. Bu fazladan tahsilatın yaklaşık 904 milyon TL’lik bölümü dağıtım, iletim ile kayıp ve kaçak bedeline, 911 mil an Gmaareztsıdşealesi TÜİK’in hane halkı bütçe araştırmasının 2016 sonuçlarına göre, Türkiye genelinde hane halklarının tüketim dellerine kadar iğneden ipliğe her şeye yüzde 14.47 oranında zam geldi. Enflasyon ve döviz kurunu bahane eden birçok sektör de EMO’ya göre, yılbaşında dağıtım sistemi kullanıcısı tüm tarife gruplarına yüzde 8.41 ile yüzde 8.91 arasında değişen oranlarda zam yapıldı. Doğalgazla elektrik üreten şirketler geçen yıldan bu yana, dağıtım şirketleri de kur artışları nedeniyle artan kredi maliyetleri, yenilenebilir enerjinin yükü gibi gerekçeleri sıralayarak elektrik fiyatlarına zam yapılmasını istiyorlardı. EPDK’nin ‘sadeleştirme’ adı altında tarife kalemlerini 2016 başından itibaren gizlemeye başlaması nedeniyle yapılan zamda kayıp ve kaçak, iletim ve dağıtım hizmeti bedeli, çıplak enerji maliyeti, perakende satış hizmet bedeli gibi kalemlerde yapılan artışları ayrı ayrı de yon TL’lik bölümü enerji üretim şirketleri ile perakende satış şirketlerine, kalan 413 milyon TL’lik bölümü ise EMO’ya göre doğası gereği kâr odaklı çalışan piyasanın belirleyiciliği ve iktidarın günü birlik siyasi çıkar kaygısının egemenliği altında elektriğin bir ka amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı yüzde 25.2 ile konut ve kira mu hizmeti olduğu göz ardı ediliyor. Bu yö harcamaları alırken vergi ve fon geliri ola netim anlayışı nedeniyle tüm ülkenin karan ikinci sırayı yüzde rak devletin kasasına lıkta kalmasına yol açan sistem oturması, kış 19.5 ile gıda ve al girecek. EMO elekt aylarında sanayi bölgelerine elektrik verile kolsüz içecek har rik zamlarıyla ilgili yaptığı açıklamada şu tespitlere yer verdi: 4 Elektrik zammının büyük bölümü enerji maliyetinden memesi, elektriğin pahalılaşması sorunlarıyla karşılaşıyoruz. Hafta başında BOTAŞ, sanayi kuruluşlarının tükettiği doğalgazın fiyatını yüzde 13.61 arttırdı. Geçen ay yüzde 8 artan elektrik üretimi amaçlı gaz fiyatına da yüzde 4.76’lık yeni bir zam geldi. Uzmanlara göre yurttaşın kullandığı doğalgaza da camaları alıyor. Yeni yıla yeni umutlarla girmek isteyen vatandaşlar maaşlarına yapılan zam ile diğer değil, dağıtım bedelin zammın eli kulağında. Uzmanlar, Hü zamları kıyasladığın den kaynaklandı. Çıplak kümet hanelerin kullandığı do da umutsuzluğa kapıl enerji ve perakende hizme ğalgaza yakın zamanda zam dı. Zira yılbaşından iti te yüzde 7, kayıp ve kaçak, dağıtım ve iletim bedellerine yapmazsa şaşarız” ifadesini kullandı. baren trafik cezalarından ehliyet harçlarına, Damga yüzde 12.7 zam yapıldı. Vergisi’nden su tüketim be yıl içinde yeni zamları yapılacağı konuşuluyor. Geçim koşullarının her geçen gün zorlaştığı ülkede vatandaş bankalara daha fazla borçlanıyor. Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin verilerine göre, bireysel kredi veya kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe girenlerin sayısı 2017’nin 9 ayında önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 0.3 artarak 1 milyon 14 bin kişiye yükseldi. Bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal eden kişi sayısı ise aynı dönemde 701 bin kişi oldu. ğerlendirmek mümkün olamıyor. Ancak tarifeler incelendiğinde; yapılan zammın büyük bölümünün ‘Perakende ener Müdavimlere kötü haber ji bedeli’ zammından kaynaklanmadığı görülüyor. Perakende enerji bedelinde, yüzde Alkollü içkilerin özel tüketim vergisi vergisindeki artış ise 9 kuruş oldu. kârı dahil fiyat: 2.93 TL, yeni ÖTV tutarı 3.32 6.867.13 arasında tarife gruplarına göre değişen artışlar yapılırken, ‘kayıp ve kaçak, iletim, dağıtım’ bedellerini kapsayan ‘Dağıtım bedeli’ kalemine ise yüzde 10.56 ile 15.29 değişen oranlarda zam uygulandı. Böylece dağıtım şirketlerinden enerji alan kullanıcıların vergi ve fon kesintileri hariç birim elektrik bedelleri yüzde 8.41 ile 8.91 arasında zamlandı. (ÖTV) yüzde 7.1 oranında artırılırken, tütün ürünleri ve sigaranın vergi oranları ise değişmedi. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nın web sitesinde yer alan bilgiye göre, rakının asgari maktu vergi tutarı 11.3 lira, cin ve votkanınki 11.6 lira arttı. Biranın asgari maktu Yetkililer, ÖTV artışının perakende satış fiyatlarına yüzde 3 düzeyinde artış olarak yansımasının öngörüldüğünü kaydetti. Yeni gelen zam ile, 70’lik rakının fiyatının 93 liradan 97.2 liraya çıkması bekleniyor. Bir şişe birada ise aracı TL, KDV tutarı 1.15 lira, toplam verginin 4.47 lira olması satış fiyatının ise 7.25 TL’den 7.40 TL’ye çıkması bekleniyor. Son düzenleme ile 70’lik rakının satış fiyatındaki oranı yüzde 70’e çıkarken bir şişe biranın vergi oranı ise yüzde 60 oldu. İran olaylarının düşündürdükleri... İran ilginç bir ülke. Anlamak, analiz yapmak kolay değil. Şah döneminden molla rejimine geçileli 39 yıl olmuş; Ayetullahların iktidarında neredeyse 3 kuşağın yetiştiği anlamına geliyor bu. Son 4 yıl içinde 2 kez İran’ı ziyaret ettim. Birçok kentini gezme, insanlarla sohbet etme, gözlem yapma imkânım oldu. Tüm bunlar İran ile ilgili görüşlerimi, algılarımı etkiledi, hatta tepetaklak etti diyebilirim. Modernleşmeye açık, kültürlü, bilimin önemini kavramış bir toplumsal dinamikle karşılaşmak şaşırtıcıydı, özellikle büyük kentlerde... Yoksunluğa rağmen sinemaları, edebiyatları çok güçlü. Şairlerine tapıyorlar. Mollaları bile Marksizm okuyor. Bakanların hemen hepsi yüksek lisanslı hatta doktoralı. Anlayacağınız şeriat ve demokrasi açısından da Suudi Arabistan değiller. Yakın zamanda kadınların başlarının örtme yasağı bile yumuşatıldı. İran 376 milyar dolarlık gayri safi milli hasılası ile dünyanın en büyük 29. ekonomisi. Üçüncü çeyrekte yüzde 5.6 büyüdü. Petrol gelirleri de büyümeye eklenince büyüme yüzde 6 oldu. Ancak bu büyümenin vatandaşın cüzdanına etkisi olmadı. Aralık ayında yıllık enflasyon bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 8 oldu. İşsizlikte ise alarm zilleri çalıyor. 80 milyonluk İran’da işsizlik yüzde 12.5 seviyelerine çıktı. Bu da haklı olarak hoşnutsuzluğu artırdı. Gelir uçurumu tetikledi Son 30 yılda İran’da 3 büyük kitlesel eylem gerçekleşti. İnsanlar protesto için sokaklara döküldüler. İlki 1999 yılında öğrencilerin ifade özgürlüğü için yaptıkları gösterilerdi. Bir diğeri 10 yıl sonra 2009 yılında seçimlere hile karıştırıldığı ve yeniden yapılması gerektiğini düşünenlerin protestolarıydı. Her ikisi de barışcıl gösterilerdi. Ülkede insan haklarının düzelmesini, hükümetin daha şeffaf ve hesap verebilir olmasını amaçlıyordu. Şimdilerde ise üçüncüsü yaşanıyor. Ekonomik gerekçelerle başladı protestolar ama ülke çapına yayıldıkça talepler de, eylemlerin yapılış şekli de değişti, farklılaştı. Bugün yaşananlar daha önceki yıllardaki gösterilerden farklı. Şiddetsizlik kuralı uygulanmıyor bu protestolarda; ifade özgürlüğü, kadınların ve etnik azınlıkların haklarına vurgu da daha belirsiz. Orta sınıf eğitimli kesim protestolara katılmak yerine izlemeyi yeğliyor; daha temkinli yaklaşıyor olaya.. İktidarın politikalarından memnun olmasalar bile protestoların başlamasını, aldığı şekli gözlemliyorlar geride durarak. Çünkü hemen yanı başlarında yaşanan Irak, Suriye, Yemen ve Filistin deneyiminin ayırdındalar. Yoksullar ise daha kolay kandırılanlar... Gerek muhafazakâr kesimin gerekse başta ABD, Suriye ve İsrail olmak üzere dış mihrakların manipülasyonuna daha açıklar. Az para ile kendilerini sokaklara atacak kitlelerin bulunması çok kolay... İran’ın güçlü ve köklü devlet yapı sının bu çok dağınık yapıyı bastırma olasılığı çok yüksek. Ama İran olayından çıkarılacak dersleri de göz ardı etmemek gerekiyor. Bu, bulunduğumuz coğrafya için özellikle önemli olmakla birlikte her ülke için geçerli... n Dünya gelir dağılımında uçurum çok açılmış durumda. Sadece ülkeler arası değil, ülkelerin kendi içlerindeki uçurum da kaygı verici. Özellikle halkın büyük çoğunluğu yoksulluktan kırılırken, iktidara yakın bir elit, zengin kesim yaratılması toplumsal barışı zedeler, öfkeyi artırır. n Toplumsal huzur ve barışın olmaması kırılganlığı artırır, dış güçlerin manipülasyonuna açık hale getirir. n Otokrasi zarar verir. Bir noktada bumerang gibi kendine yönelir. Kuvvetler ayrılığı, dengeyi koruması açısından son derece önemli. Özetle, toplumun dipten gelen toplumsalpolitik talepleri dikkate alınmadan bir istikrar sağlaması mümkün olmuyor, olamıyor. İran şablonunu çoğaltarak dünyanın her ülkesine yapıştırabilirsiniz... ekonomi 9 Emekçiler, üç yıllık sözleşme ve yüzde 3.2’lik zamma karşı çıkıyor. Metal işçisi dayatmaya karşı Toplusözleşme sürecinde 3 yıllık sözleşme ve yüzde 3.2’lik zam dayatmasıyla yüz yüze kalan metal işçileri dün Gebze Cumhuriyet Meydanı’nda polis ablukası altında eylem yaptı. Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası’nın (MESS) dayatmalarına karşı toplusözleşme taleplerini ifade eden Birleşik Metalİş üyesi işçiler, kazanılmış hakları geriye götürmeyi amaçlayan teklifleri reddettiklerini açıkladı. ‘OHAL işçiye engel olamaz!’ ‘Direne direne, direnişten zafere’ sloganlarıyla yürüyüşe geçen metal işçileri, çeşitli yaralanma ve ölümleri göze alarak ağır koşularda çalıştıklarını ifade etti. Öte yandan Birleşik Metalİş Sendikası, Kocaeli’deki PoscoAssan işyerinde yetki istedikleri 15 Kasım tarihindeki bakanlık kayıtlarında gözüken 420 toplam çalışan sayısı İstanbul’daki büro işkolunda gözüken genel merkez çalışanlarının da yasadışı bir şekilde işyerine dahil edildiğini ve sayının 440’a çıkartılıp yetkisizlik verildiğini açıkladı. l Ekonomi Servisi Limanın arzında birim pay 15.5 lira oldu. Ağırlık bireysel yatırımcıda olacak. Trabzon Limanı Borsa yolunda Albayrak Grubu’nun işletme hak kına sahip olduğu Trabzon Limanı’nın yüzde 30’unun halka arzı, bu ay içinde tamamlanacak. Liman’ın halka arzında birim pay fiyatı 15.5 TL olarak belirlendi. Halka arz büyüklüğü 97.7 milyon TL, toplam şirket değeri ise 325.5 milyon TL olacak. Halka arz, ortak satışı şeklinde gerçekleşecek ve Albayrak Turizm’e ait 6.3 milyon TL nominal pay halka arz edilecek. Halka arzda tahsisatlar yüzde 90 yurtiçi bireysel yatırımcılara, yüzde 10 ise yurtiçi kurumsal yatırımcılara yönelik olacak. Söz konusu işlemle birlikte BIST’te işlem gören ilk liman unvanına sahip olacak Trabzon Limanı, önümüzdeki 5 yılda dağıtılabilir kârının en az yüzde 70’ini nakit dağıtmayı planlıyor. Albayrak Grubu Üst Yöneticisi (CEO) Ömer Bolat, Trabzon Limanı’ndan sonra bütün işletmelerinin halka arzı konusunda kararlı olduklarını ifade ederken; Trabzon Liman İşletmeciliği Genel Müdürü Muzaffer Ermiş ise, Albayrak Grubu bünyesindeki Varaka Kâğıt’ın da halka arz edileceğini umduklarını söyledi. l Ekonomi Servisi Financial Times: Turistler dönüyor İngiltere’de yayımlanan Financial Times gazetesi, Türkiye’de 2016 yılındaki saldırılar ve darbe girişimi ardından düşüşe geçen turizm sektörünün yeniden canlandığını yazdı. Gazete, yüzünü İspanya’ya dönen Batılı turistlerin henüz Türkiye’ye gelmediğini, Rus ve Ortadoğuluların bu boşluğu kapattığını belirtti. Haberde 2016 yılındaki saldırılar ve darbe girişimi hatırlatıldıktan şu ifadelere yer verildi: “Türkiye, 2014 yılında 36 milyon turist ağırlama rekorunu kutlamıştı. 2016’da bu sayı, yaklaşık son on yılın en düşük rakamı olan 25 milyona düştü. Ancak 2017’den son veriler ise bu rakamın şimdi 32 milyona ulaştığını gösteriyor. Turistler çabuk unutuyor gibi görünüyor. Canlanma, terörizm tehdidinin azalmasını takiben gerçekleşti. “Rus turistler, Türkiye’nin iki yıl önce bir Rus jetini düşürdüğü için özür dilemesi ardından geri döndü. Türkiye’yi, İspanya gibi güzergâhlar için terk eden Batı Avrupalı turistlerse henüz dönmedi. Türkiye ve Avrupa arasındaki siyasi ilişki hâlâ gergin.” l Ekonomi Servisi C MY B