Katalog

Salı 2 Ocak 2018 ÇİN’de hava kirliliği önlemi Çin yeni yıla çevre kirliliğini en gellemek amacıyla aldığı önlemler kapsamında 553 otomobil modelinin üretimini yasaklayarak girdi. Çin hükümeti ülkede bazı kentlerde alarm dü zeyine ulaşan çevre kirliliği sorunuyla mücadele etmek için, geçen günlerde de elektrikli araç ve hibrit araçlara sağlanan vergi muhafiyetlerinin süresini 2020’ye kadar uzatacağını açıklamıştı. l DHA Dünya içinEDİTÖR: MÜNEVVER OSKAY / ELİF TOKBAY TASARIM: EMİNE BİLGET kırmızı alarm ‘TANIMLANAMAYAN ENSTRÜMAN’ Sokak müzisyenleriyle can bulan santur, rivayete göre doğduğu İran’da 500 yıl yasaklandı. Şimdi tüm dünyada alternatif müziğe yönelenlerin tercihi. Tıpkı Taylan Atay gibi... Binlerce yıllık acı: SaNTUR MEHMET KIZMAZ Santur, bazı kaynaklarda İbranilere ait bir çalgı; ancak bir rivayete göre ise 2 bin 500 yıl önce İran’da icat edildi. MÖ 5. yüzyılda İran’dan dünyaya yayıldı. Yunan halk müziğiyle 11. yüzyıldan sonra Avrupa’ya ulaştı. Amerika’da Hammered Dulcimer, Çin’de Yangtjin, İsviçre, Almanya ve Avusturya’da Hackbrett, Fransa’da Tympanon, Yunanistan’da Santuri gibi farklı isimlerle anılıyor. Eşik sayısına göre iki telli, dört telli, 12 perde, 19 perde formları bulunuyor. Osmanlı’da akıl hastalarını tedavi etmek için kullanılmış. Şeyh Galip’in cennet çalgısı olarak nitelendirdiği Santur’u, Pers Şahı İsmail, “kadın sesine benzediği” gerekçesiyle 500 yıl boyunca yasaklamış. Sesi kanuna benziyor, içinize işliyor. Sokak müzisyeni Taylan Atay, tam bir Santur âşığı. Öyle ki, cezaevinde kaldığı dönemde koğuşunda Santur çalabilmek için açlık grevi dahi yaptı. Atay ile Santur’u ve sokak müziğini konuştuk. F tipi tanışma n Santurla tanışmanız... F tipi hapishanedeyken aylık aldığımız National Geographic dergisinin yeni sayısı gelmişti. Pers İmparatorluğu’nun kültürel tarihini işleyen bir sayıydı. Kapağında resmini gördüm. Kanun zannettim başta. Hacettepe’de tıp okuyan İranlı bir arkadaşımdan istedim. Bir ay sonra geldi. Gardiyanlar iki hafta vermedi, cezaevi müdürü “tanımlanamayan enstrüman” dedi. 2008 Türkiyesi’nde Siya Siyabend dışında Santur çalan yoktu. Telleri çok diye bomba muamelesi gördü. Bir yandan da tutukluyu mutlu edecek hiçbir şey verilmesin isteniyor. Her hücreye bir çalgı alma hakkı vardı. Ben de açlık grevine başladım. İki hafta didiştik ve en sonunda aldım. n Santuru anlatır mısınız? Yoksul, ezilen halkların içinden çıkmış ve onların acılarından türemiş bir dra ‘Şehirden gidin’ n Sokakta müzik yapmanın zorlukları neler? Program haline gelen eğitim sistemi, yaşam biçimi, karşılıklı ilişkiler... Var olan sisteme ve sistemin hiçbir kavramına kendimi ait hissetmiyorum. Bu nedenle sokaktayım. Zorluklarına gelince, bize çöpçü bile karışıyor. Polis, zabıta bazen terörle mücadele. Ben onu ‘Taylan’la Mücadele Şubesi’ olarak tanımladım. Bir keresinde zabıta santurumu alıp kaçırmaya çalışınca aracının önüne yattım. Belediye Başkanı daha sonra özel aracıyla santuru geri getirdi. Ankara’dan Eskişehir’e gittiğimizde polis bizi alıp direkt otogara bıraktı ve ‘lütfen bu şehirden gidin, uğraştırmayın bizi burada’ dediler. Bizim için bir madde var; kaldırımı işgal yasası. Gayet memnunuz, biz emek vererek çıkardık bu yasayı. (gülüyor) TCK’ye göre yaptırımı 92 lira. Yasa bize ‘kaldırımda duramazsın’ diyor. ma enstrümanı. Santurla çok hareketli bir şey çaldığınızda dahi sesi içinize dokunur. Canım yandığında vermediğim tepkiden fazlasını, hafiften onun canı yandığında veriyorum. Üç yıldır birlikte olduğum kız arkadaşım,‘ben mi santur mu’ dedi. Hayatımda çok insan kaybetim santur yüzünden. Tercihim hep santur oldu. Âşık makamında... n Çalarken neler hissediyorsunuz? Farkında olmadan ağladığım çok zamanlar oldu. Âşık makamında çalıyorum. Derisi yüzülen Nesimi’nin ağıdını, taşla ezilen Pir Sultan’ın deyişlerini, Hallacı Mansur’u, Bedrettin’i, Âşık Veysel’i, uğruna yakılmış ağıtları çalıyorum. İki nakarat çalayım diyorum, bir başlıyorum doyana kadar çalıyorum, bırakmıyorum. Acı çekiyorum aslında ve onu en derinden hissedene kadar çalıyorum. l İSTANBUL BM Genel Sekreteri ANTONIO Guterres uyardı: Dünyada milliyetçilik, yabancı düşmanlığı ve sosyal eşitsizlik arttı Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Anto sine dayandırdı. Uluslararası toplumu bir lik olmaya çağıran BM Ge nio Guterres, kriz, mil nel Sekreteri, “sorunların liyetçilik, yabancı düş ancak birlik olunarak aşı manlığı, sosyal eşitsizli labileceğini” vurguladı. ğin arttığı dünyayı 2018 Guterres, “Krizleri aşabi yılında yeni tehlikelerin lir, nefreti yenebilir ve or beklediği uyarısını yap tak değerleri savunabiliriz. tı. Guterres, “2018’in ilk Ancak bunu sadece birlik gününde, alarm çalıyo Guterres te yapabiliriz” şeklinde ko rum. Alarm seviyesini nuştu. kırmızıya çıkarıyorum” dedi. BM Genel Sekreteri, iklim de Guterres, BM Genel Sekreter ğişikliğinin etkileri, artan sosyal liği görevini üstlendiği 2017 yı eşitsizlik ve insan hakları ihlalle lına atıfta bulunarak, geçen yıl rine dikkat çekerek, “Milliyetçilik ki konuşmasında 2017 yılını “ba ve yabancı düşmanlığının artışa rış yılı” yapma çağrısını hatırlattı geçtiğini” belirtti. ve “Maalesef tam tersi oldu” dedi. “Buna karşı ancak birlikte mü Guterres, 2017 yılında krizlerin cadele edebiliriz, geleceğimiz bu arttığına ve yeni tehlikelerin oluş na bağlı” diyen Antonio Guterres, tuğuna dikkat çekti. dünya genelinde devlet ve hükü Guterres pazar günü yayımla met başkanlarına da çağrı yaptı. nan yeni yıl konuşmasında yaptı BM Genel Sekreteri, ortak hedef ğı uyarıyı başta, Soğuk Savaş dö lerle insanlardaki güven duygusu neminden bu yana hiç olmadığı nun yeniden inşa edilmesini iste kadar artan nükleer silah endişe di. l DW Türkçe Nefretin cezası 50 milyon Avro Almanya’da, sosyal medya sitelerini, yasadışı içerik, nefret söylemi ve sahte haber içeren paylaşımları hızlı bir şekilde silmeye zorlayacak yeni bir yasa yürürlüğe giriyor. Siteler, açık bir şekilde yasadışı içeriğe sahip paylaşımları silmemeleri durumunda 50 milyon Avro’ya kadar para cezasıyla karşı karşıya kalabilecek. Yasa kapsamında, sitelere, söz konusu içeriklerin yasadışı olduğunun belirtilmesinin ardından harekete geçmeleri için 24 saat süre tanınacak. Yasanın odağındaki siteler Facebook, Twitter ve YouTube olacak. Bununla birlikte yasa, Reddit, Tumblr, VK, Vimeo ve Flickr için de geçerli olacak. Almanya’ya çok sayıda mültecinin girmesinin ardından Almanya’da, sosyal medyada ırkçılık ve nefret söyleminin daha fazla yaygınlaştığına inanılıyor. l Cumhuriyet AVUSTRALYA’DAKİ FACİADA UÇAK NEHRE DÜŞTÜ Richard Cousins, 58 yaşındaydı. Kosta Rika’da 12 ölü Ünlü CEO ve ailesi uçak kazasında öldü DAĞA DÜŞÜP YANDI Kosta Rika’da içinde 10 yolcu ve 2 mürettebat bulunan bir uçak düştü. Kosta Rika Sivil Havacılık Direktörü Enio Cubillo, bölgede bir otelde kalan yolcuları Juan Şantamaria Uluslararası Havalimanı’na götürmek için havalanan uçağın Guanacaste dağlarında düştüğünü ve uçağın tamamen yandığını duyurdu. Bölgedeki yetkililer de 10 yolcu ve 2 mürettebattan kurtulan olmadığını açıkladı. l DHA Avustralya’daki uçak kazasında dünyanın en büyük catering şirketlerinden Compass Group’un CEO’su İngiliz işadamı Richard Cousins (58) ve ailesinden dört kişi öldü. Uçağın nehre düşmesiyle Cousins ile birlikte nişanlısı Emma Bowden, 11 yaşındaki kızı Heather, 25 ve 23 yaşlarındaki iki oğlu William ve Edward ve Avust ralyalı pilot kazada hayatını kaybetti. Avustralya polisi, pilotun ise 44 yaşındaki Gareth Morgan olduğunu açıkladı. Şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Paul Walsh, büyük bir şok yaşadıklarını belirterek “Compass’ta çalışan herkes Richard’ın ailesinin ve arkadaşlarının yanındadır. En derin üzüntülerimizi sunuyoruz” dedi. Büyük firmalara, okullara ve kurumlara yemek sağlayan bir catering şirketi olan Compass Grup, yıllık 31 milyar dolar gelirle dünyanın en büyük firmaları arasında. Şirket Türkiye’de de Sofra Grup olarak faaliyet gösteriyor. Kazada hayatını kaybeden Richard Cousins, 11 yıldır grubun CEO’su olarak görev yapıyordu. l Cumhuriyet İnternet yalanları n Dinleyicilerden nasıl tepkiler geliyor? Dinleyicilerimiz süper. Hatta, sivil kıyafetli, ailesiyle sokağa çıktığında özellikle bizim yanımıza gelip müzik dinleyen ve bize para atan bir sürü zabıta dahi tanıyorum. Sanatımızın insanlara dokunuyor olması mutluluk verici. Müdahale olduğunda da dinleyiciler bırakmazlar. Kısa sürede 50100 kişi toplanıyor ve zabıtaları oradan yolluyorlar. Sanal dünya psikolojik sorunları da beraberinde getiriyor İnternet bağımlılığı, erkeklerde kızlara oranla 2 3 kat daha fazla. Yaş aralığı ise 12 18. İnternet bağımlısı olan bir kişinin interneti aşırı kullanmaya yönelik isteğinin önüne geçemediğini ifade eden Çocuk Ergen Psikiyatrisi Uzmanı Psikoterapist Dr. Deniz Tirit Karaca, bu kişilerde internete bağlı olmadan geçirilen zama nın önemini yitirdiğini söyledi. Yoksunluk yaşandığında ise aşırı sinirlilik hali ve saldırgan olma durumunun gözlendiğini belirten Dr. Karaca, kişinin iş, sosyal ve aile hayatının giderek bozulduğuna dikkat çekti. Karaca, “Bu kişiler ‘yalnızca birkaç dakika’ diyerek saatlerini harcar. Çevresindekilere ekran karşısında geçirdiği zaman hakkında yalan söyler. Uzun süre bilgisayar kullanmaktan dolayı fiziksel sorunlardan şikâyet eder. Anonim bir kişiliğe bürünerek, insanlarla internet üzerinden konuşmayı yüz yüze konuşmaya tercih eder. İnternete girmek için yemek öğünlerinden, derslerden ya da randevularından ödün verir. Bilgisayarın başında çok fazla zaman geçirdiği için suçluluk duyuyorken bir yandan da büyük bir zevk alır ve bu iki duygu arasında gidip gelir” dedi. Karaca, çocuk ve ergenlerde bağımlılığı önlemek için 3 yaşından küçük çocukların internet, televizyon ya da bilgisayarla karşılaşmasının uygun olmadığını da vurguladı. l DHA C MY B