Katalog

KULTUR Çarşamba 2 Ağustos 2017 Pelin Esmer ‘Oyun’ belgeseliyle Mersin’de Pelin Esmer’in belgesel filmi “Oyun” çekildikten on dört yıl sonra doğduğu yere geri dönecek. Mersin Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilen ve 21 Temmuz’da başla yan etkinlikler çerçevesinde gösterilen belgesel, Mersin Arslanköy’deki amatör tiyatro oyuncusu kadınların hikâyesini konu alıyor. 20 Ağustos’a kadar sürecek olan ve otuz gün bo yunca Tarsus’tan Anamur’a kadar otuz köyde gerçekleştirecek etkinlikte “Oyun” belgeselinin gösteriminin yanı sıra Köy Seyirlik Oyunları da yer alacak. EDİTÖR: ÖZNUR OĞRAŞ ÇOLAK kultur@cumhuriyet.com.tr 15 Çevirmen, yazar Ahmet Cemal hayata veda etti. Cemal, bugün Moda Camii’nde kılınacak ikindi namazının ardından Feriköy Mezarlığı’nda toprağa verilecek Çevirinin ‘nitelikli adam’ı Türkiye’nin önde gelen çevirmenlerinden ve aynı zamanda gazetemiz yazarı olan Ahmet Cemal (75) dün hayatını yitirdi. Bir süredir Sultan Abdülhamid Han Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde koroner yoğun bakım tedavisi gören Ahmet Cemal önceki gece saat 01.06’da kalp yetmezliği sebebiyle aramızdan ayrıldı. Alman dili ve edebiyatı denince ilk akla gelen isimlerden olan Cemal’in cenazesi bugün Moda Camii’nde kılınacak ikindi namazının ardından Feriköy Mezarlığı’nda toprağa verilecek. 1942 yılında doğan Ahmet Cemal, Avusturya Sankt Georg Lisesi’nden mezun oldu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitiren Cemal, aynı fakültede asistanlık yaptı. İstanbul Üniversitesi Alman Dili ve Edebiyatı bölümünde çevirmenlik dersi verdi. Avusturya Kültür Ofisi’nde basın danışmanlığı görevini yürüttü. 1980’de Yazarlar ve Çevirmenler Yayın Üretim Kooperatifi’nde (YAZKO) genel yayın koordinatörü olarak çalıştı; YAZKO Çeviri dergisini kurdu ve yönetti. Anadolu Üniversitesi’nde 19 yıl süreyle “Sanat Tarihi”, “Estetik”, “Kültür Tarihi”, “Metin Yazımı” ve “Metin Çözümleme”, “Temel Sanat Kavramları”, “Dünya Tiyatro Ta NE DEDİLER... l Selim İleri: Çeviri edebiyatımızın en önemli adlarından, bir onur insanıydı. Yaşamı boyunca ilkelerine kim bilir neler pahasına bağlı kaldı. Ve benim çok aziz bir dostumdu. Anısı bir hüzün şimdi. l Can Öz: Tanıdığım en zarif, en birikimli ve en sevgi dolu insanlardan rihi”, “Çağdaş Tiyatro”, “Ti yatro Edebiyatı” ve “Tiyat ro Estetiği” derslerini ver di. İstanbul ve Mimar Sinan üniversitelerinin tiyatro bö lümlerinde ve Bahçeşehir Üniversitesi’nde de hoca lık yapan Cemal 20132014 akademik yılında da Nâzım Hikmet Akademisi’nde ders verdi. 2014 Haziran’ın da Akademi’den ayrılarak Moda’da öğrencileri ile bir likte Ahmet Cemal Kültür Atölyesi’ni (ACKA) kurdu. Cumhuriyet gazetesin de “Odak Noktası” başlıklı köşesinde kültür sorunları üzerine düşünsel derinli Gazetemiz yazarları Şükran Soner, Ahmet Cemal ve Zeynep Oral bir arada. ği olan yazılar yazan Cemal, ilerihaber.org’da da köşe yazarlığı yapıyordu. Cemal, ayrıca “Yeni Ufuklar”, “Gergedan”, “Argos”, “Varlık” ve “Milliyet Sanat”ın da aralarında bulunduğu çok sayıda dergide de yazarlık yaptı. Sıklıkla çevirinin kültürel bir diplomasi işlevini taşıdığını vurgulayan Cemal, “hayatıma eşlik eden çeviriler” diye tanımladığı iki önemli yapıtı uzun yıllar sonunda tamamladı. Hermann Broch’un (18861951) “Vergilius’un Ölümü”nü 38 yılda, Robert Musil’in (18801942) “Nitelik siz Adam”ını 25 yılı aşkın bir sürede bitirdi. Cemal, çevirmen olarak hayat koşullarını zor sürdürdüğü ve büyük bir kırgınlık yaşadığı dönemde, 1998’de verdiği bir röportajda şunları söylemişti: “Artık iyileştim! Çeviri uğraşını bırakıyorum. Bir ömür boyu o uğraş alanında verdiğim nitelikli adam olma savaşının ardından artık o uğraştan kopup biraz da niteliksiz adam olarak yaşamayı deneyeceğim. Hoşça kalın bir zamanlar çevirmeyi düşündüğüm kitaplar!” biriydi Ahmet Cemal. l Orhan Alkaya: Celan’ın, Bachmann’ın, derin birikimin, Alman edebiyatının tutkunları için ne acı bir gün: Gertrude Durusoy ve Ahmet Cemal bizi terk etti. l Can Dündar: “Öldürmek peşinde olanlarla dolu dünyada, ölümsüzlük üzerine en güzel şarkıları besteledi.” Çok büyük kayıp. Acılıyız. l Murathan Mungan: Üç gün dür, “Ne zamandır görmüyorum, bir arayıp buluşalım” diye geçiriyordum içimden. Bugün ölüm haberin geldi. Gönlünce dinlen Ahmet Cemal. l Hasan Cemal: Sevgili kuzenim Ahmet Cemal’in ölüm haberini uzaklarda aldım, hepimizin, sevenlerinin başı sağolsun, toprağı bol olsun, hayat böyle işte. l Küçük İskender: Ahmet Cemal’i kaybettik. Güzel ve aydınlık Ahmet Cemal: 4 “Ölümle barışık bir insanım” 4 “Çeviri benim karakterime uygun düşen bir uğraş. Kendimi bildim bileli bende olan her şeyi başkalarıyla pay laşmadan yaşayamadım. Buna bilgi de dahil. Yabancı dilde okuduğum değerli bir eseri mutlaka o dili bilmeyenlerle de paylaşmak istiyorum.” 4 “Bildiği yabancı dilde düşünemeyen o dilden çeviri yapamaz.” 4 “Bir dili çok iyi konuşmak ve yazmak, çoğu zaman o dilden iyi çeviri yapa bilme becerisiyle özdeş değil. Bir de o “dilin ruhu”nu kavramış olmak diye bir öge var. Çeviri açısından asıl önemli olan bu.” Brecht’ten Musil’e eserleri Ingeborg Bachmann, Walter Benjamin, Bertolt Brecht, Hermann Broch, Elias Canetti, Paul Celan, Ernst Fischer, E.H. Gombrich, Goethe, Friedrich Hölderlin, Franz Kafka, Heinrich v. Kleist, Georg Lukács, Robert Musil, Nietzsche, E.M. Remarque, Novalis, R. M. Rilke, Anna Seghers, Remarque, Manès Sperber, Georg Trakl ve Stefan Zweig’ın çeşitli eserlerini Türkçeye çevirdi. Deneme ve makaleleri “Yaşamdan Çevirdiklerim”, “Odak Noktasında Yaşananlar”, “Şeref Bey Artık Burada Yaşamıyor”, “Bizi Yaşatanlar ve Öldürenler”, “Aradığımız Tiyatro”, “Oynamak Varken”, “Sanat Üzerine Denemeler”, “Okuyan Gençliğe Mektuplar”, “İnsana Dönmek”, “Giderayak ve Lanetlenmiş Ağustosböcekleri” ve “Önce Şairleri insanların yine canı sıkılacak. Yazık! l Irmak Zileli: Ahmet Cemal’i kaybetmişiz, üzgünüm. Ama o, olağanüstü çeviri ve denemeleriyle bize hep ışık tutacak. İyi ki yaşamış, onu iyi ki tanımışız. l Hikmet Altınkaynak: Edebiyatımızda bıraktığı boşluk, asla doldurulamaz. Hep özlenecektir. Yazarıyla, okuruyla edebiyat dünyasının, hepimizin başı sağolsun! Yaktılar” başlığıyla kitaplaştı. Şiirleri “Geçmiş Bir Dua Kitabından” adıyla yayımlandı. “Kıyıda Yaşamak” başlıklı bir romanı ve “Dokunmak” başlıklı bir hikâye kitabı var. Ödülleri 1988 yılında Türk kültürüne yaptığı hizmetler nedeniyle Anadolu Üniversitesi Senatosu tarafından kendisine fahri doktora unvanı verildi. 2010 yılında Avusturya cumhurbaşkanı tarafından Avusturya Federal Cumhuriyeti Altın Liyakat Nişanı’na layık görüldü. Aynı yıl, Türkiye Cumhuriyeti ve Federal Almanya Cumhuriyeti tarafından ilk kez düzenlenen Tarabya Çeviri Ödülleri çerçevesinde, Almancadan Türkçeye çeviri dalında büyük ödülü aldı. “Lanetlenmiş Ağostosböcekleri” başlıklı deneme kitabıyla 2012 yılında Türkiye Gazeteciler Cemiyeti tarafından verilen Sedat Simavi Edebiyat Ödülü’nü kazandı. Aynı yıl Dil Derneği tarafından kendisine Türk Dil Kurumu’nun 80. kuruluş yıldönümü nedeniyle ve Türk diline katkılarından ötürü Onur Ödülü verildi. 2013 yılında TÜYAP tarafından on sekizincisi düzenlenen İzmir Kitap Fuarı’nın Onur Yazarı seçildi. 2014 yılında ise Hermann Broch’tan yaptığı Vergilius’un Ölümü başlıklı roman çevirisiyle Avusturya Devlet Çeviri Ödülü’ne layık görüldü. l Kültür Servisi Çağının önemli oyun yazarlarından Sam Shepard yaşamını yitirdi Amerikalı oyun yazarı, yönetmen ve oyuncu Sam Shepard hayata veda etti. Birçokları onu Hollywood filmlerinde canlandırdığı karizmatik, sessiz ve romantik erkek rollerinden hatırlayacaktır ama Shepard aslında kendi çağının en önemli oyun yazarlarından biriydi. Çağdaş Amerikan tiyatrosunun en önemli metinlerinden bazılarına imza atmış olan usta yazar hayata veda ettiğinde 73 yaşındaydı. 1943 yılında Illinois eyaletinin Fort Sheridan kentinde dünyaya gelen Sam Shepard (asıl adı Samuel Shepard Rogers III) 60’lı yılların başlarında New York’a geldi ve yazdığı oyunlarla Off Off Broadway’de isim yapmaya başladı. 1966 1968 yılları arasında 6 Obie Ödülü (Off Bro adway sanatçılarına Village Voice gazetesi tarafından verilen ödüller) kazanan Shepard film senaryoları da yazmaya başladı ve Michelangeloa Antonioni’nin “Zabriskie Point” filminin senaristleri arasında yer aldı. Kariyeri boyunca 44 oyun yazan Sam Shepard’ın en ünlü oyunları arasında “Aç Snıfın Laneti” (1978), “Gömülü Çocuk” (1978), “Vahşi Batı” (1980), “Aşk Delisi” (1983) ve “A Lie of the Mind” (1986) sayılabilir. Amerikan toplumunun hastalıklı yanlarına parmak bastığı oyunlarıyla çağdaş tiyatroda önemli bir yer edinen ve David Mamet ile birlikte kuşağının en önemli oyun yazarları arasında gösterilen Shepard’ın oyunları 90’lı yıllardan itibaren ülkemizde de sahnelenmiş ve bir hayli ses getirmişti. Shepard’ın yazarlığına paralel olarak yürüttüğü oyunculuk kariyerinde ise En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu da lında Oscar’a aday gösterildiği “The Right Stuff” (1983), “Steel Magnolias” (1989), “The Pelican Brief” (1993), “Black Hawk Down” (2001), “Killing Them Softly” (2012), “Mud” (2012) gibi filmlerde canlandırdığı roller ilk akla gelenler. Shepard’ın senarist olarak imzaladığı filmler arasındaysa “Paris Texas” (1984), “Far North” (1988), “Don’t Come Knocking” (2005) sayılabilir. Sam Shepard’ın motor nöron hastalığı olarak da bilinen amyotrofik lateral skleroz’a (ALS) bağlı komplikasyonlar yüzünden hayata veda ettiği açıklandı. Karikatürlü Ev’de çizgi film atölyesi Küçükkuyu Belediyesi tarafından açılan “İsmail Öran ‘Karikatürlü Ev’ Sanat Merkezi”nde; Cemal Erez, Meral Erez, Tan Oral, Kâmil Masaracı ve Simge Hough çocuklarla buluştu. Karma karikatür sergisinin açılışı ve çizgi film atölyesinin gerçekleştiği Ev’de, beş yaşından on iki yaşına kadar kırk çocuk nasıl çizgi film yapılacağını öğrendi. Sergi açılışına katılan Küçükkuyu Belediye Başkanı Cengiz Balkan, “Küçükkuyu bir turizm beldesi, yaptığımız çalışmalarla bir yandan da kültür ve sanat etkinlikleri ne ev sahipliği yapsın istiyoruz” ifadelerini kullandı. Çizer Tan Oral, Cemal Erez ve Meral Erez’in gözetiminde üç gruba ayrılarak hem çizgi filmin nasıl yapıldığını öğrenen, hem de her karesini kendilerinin çizdiği basit animasyonlar yapan çocuklar; etkinlik sonunda Yard. Doç. Dr. Simge Hough tarafından filmleştirilen animasyonlarını izlediler. C MY B