Katalog

Pazar T4ü. Srkainyaeyni aDseılvyraimkai’nlair?18Eylül2016 TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ dizi 7 Katma değerli teknoloji ve inovasyonda rekabetçi olamadık. Şimdi ise oyunun kuralları yeniden değişiyor. Numan’a göre Türkiye treni ancak buradan yakalayabilir. İnovasyon için ekosistem şart Goette: Risk sermayesi bir inovasyonun ticarileşmesi için yaşamsal. Ancak sadece para olarak bakmamak gerek. Büyük bir ekonomik çevre, daha doğrusu ekosistem oluşturuyor. Siemens Risk Sermayesi Yatırım Ortağı Gerd Goette ile Palo Alto’daki ofisinde buluşuyoruz. Palo Alto Silikon Vadisi’nin en önemli noktalarından biri. Bir sürü Venture Capital şirketi ve sermayedarın bulunduğu bölge. Tabii meşhur Starford Üniversitesi’nin de yanıbaşında olduğunu unutmayalım. Goette, “Risk sermayesi bir inovasyonun ticarileşmesi için yaşamsal. Ancak sadece para olarak bakmamak gerek. Büyük bir ekonomik çevre, daha doğrusu ekosistem oluşturuyor” diyor. Hem topluma hem de teknoloji dünyasına baktığımızda inovasyon sürecinin hızlandığını ve giderek karmaşıklaştığını görüyoruz. Siz çok uluslu bir şirketin üst düzey yöneticisi olarak bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz? Siemens bu konuda nasıl bir strateji belirledi? Bir teknoloji şirketinde inovasyon işin DNA’sı.. Sadece iç bünyede inovasyon yetmiyor, dışardan da şart. Bu durumda da ortaklıklar ve risk sermayesi önem kazanıyor. Açık inovasyon Siemens’de 20 yıl önce başladı. Kendi stratejik alanlarımızı belirlerken ekosistem içinde ortaklarla da işbirliğimizi arttırmalıyız diye karar verdik. Bu ortaklar her seviyede olabiliyor. Sadece bir tedarikçi ilişkisi de mümkün, çok daha derin stratejik işbirlikleri de... Her iki tarafın da çıkarına olan bir işbirliği bu. Müşteri de bunu biliyor. 20 yıllık süre içinde 180’den fazla şirkete yatırım yaptık. 800 milyon Avro’dan fazla bir rakam bu. n Nasıl seçiyorsunuz yatırım yapacağınız şirketleri? Küresel inovasyon stratejimiz asıl belirleyici. Onların yaptıkları ile Siemens’in hedef ve stratejileri ne kadar uyuşuyor? İlk baktığımız bu. Siemens’in faaliyet alanları ağırlıklı olarak dijital fabrika, enerji yönetimi, bina teknolojileri, mobility, sağlık teknolojileri... Eğer risk sermayesi katıyorsanız o girişimciye bir noktada bir kazanç ve getiri beklersiniz. Bizim de biri stratejik, diğeri finansal olmak üzere iki filtremiz var. Bu ikisini üst üste koyar, inceleriz. Bir sinerji ortaya çıkacak mı, makul bir vadede Siemens’e olumlu geri dönüş yapacak mı? Sürdürülebilirliği nedir? Bunlara bakıp karar veririz. n Yatırdığınız paranın geri dönüşü için beklediğiniz süre nedir? Yatırımın kendi özelliğine göre değişiyor, ortalama 35 yıl diyebiliriz.. Eğer erken safhada yatırıma başlanılmışsa 7 yıl. Ama bazen birkaç ay içinde bile geri dönüşü olan yatırımlar var. Tabii bu onlara parayı ver, bol şans dile ve bekle olayı değil... Onlara mentorluk, koçluk da yapıyoruz; Siemens’in var olduğu, coğrafyalara girmelerinin ve Siemens’in işlevsel birimlerinde çalışmalarının yolunu açıyoruz. Siemens bu girişim firmalarının yüzde 10’unu sonunda satın alıyor, bu firmalar bizim bünyemize katılıyorlar. Dünya teknolojik gelişmelerin itici gücüyle hızla değişiyor. Sanayi Devrimi, Dijital Devrim derken şimdi kapıda nesnelerin interneti ile gelen ve Endüstri 4.0 diye tanımlanan yeni süreçin içindeyiz. Tamamen bağlantılı ve akıllı bir dün ‘Startup vizesi çıkartılmalı’ Numan “Türkiye girişimcileri çekmek ve bir teknoloji merkezi haline gelmek istiyorsa kesinlikle lı bir şirketin başka bir ülkeye taşınması artık bir iki gün kadar kısa süreye inmiş durumda. Bir sonraki teknoloji mer SAASPASS Türkiye’den çıkıp Silikon yaya doğru ilerliyoruz. Bu gelişim ve trend birçok alanda etkilerini gösterecek. Bilişim teknolojilerindeki gelişmelerin endüstriyel firmalar tarafından yenilikçi bir şekilde kullanılması, üretim süreçlerini tamamen değiştirme potansiyeline sahip. Sade startup vizesi çıkartmalı” diyor. “Bugün İngiltere, İtalya, Kanada ve daha birçok ülkenin yaptığı gibi.. Yabancı girişimcilerin ikamet ve çalışma izinleri konusunda değişiklik yapmak zorundayız. Teknoloji taban kezi olabilmek için sadece binalar yapmak, bu blokların bütününe vadi veya park demek yetmiyor. Düşünce yapımızı değiştirmemizin yanı sıra hukuksal ve ticari kurallarımızın değişmesi gerekli.”  Vadisi’nde kendini geliştiren bir girişim ce üretim ve değer zincirinde değil; tüketici talep ve davranışlarında da keskin değişimler olacak... önemini iyi biliyorum, o yüzden şimdi ama ne kadar ürün ticarileşebildi bugenç yetenekleri desteklemeye soyun na bakmak lazım. Tübitak destek ve Şirketimizin Türkiye bugüne kadar ağırlıklı ola dum” diyor. ABD’ye sık sık gelip bura riyor, proje bitiyor; öğretim üyesi girak teknoloji ithalatı ile bu noktaya ge daki ekosistem içinde desteklenecek diyor başka bir destekli projeye başlılen bir ülke... Yüksek katma değer projeleri incelediğini anlatıyor. Melek yor” diye yanıtlıyor. değeri 60 li teknolojiler ve inovasyon konuların yatırımcılara başvuran startupların da ne yazık ki rekabetçi olamadı. Şim yüzde 60’ı, Venture Capital’e başvudi ise oyunun kuralları yeniden ve yi ranların ise yüzde 3040’ı batıyor” di Bir soru daha: Türkiye 4. sanayi devrimine hazır mı? “Yakalayabilirsek ancak buradan ya milyon dolar ne gelişmiş ekonomilerin öncülüğünde değişiyor. Peki o zaman Türkiye bu yapısını Sanayi 4.0’ın teknolojisini ithal ederek mi sürdürecek, yoksa bunun bir parçası olabilecek mi? İnovatif olamadan nasıl rekabetçi olabilecek? yor Ihlamur. “10 yere yatırım yapıyorsun içlerinden sadece 1 ya da 2’si büyüyor ve kâr ediyor ama bu bir iki şirket diğer hepsini telafi ediyor.” Diğer risk sermayedarı ise 212’nin kurucu ortaklarından Numan Numan. kalayabiliriz” diyor. “Artık yerli oto vs bunlar hayal; yeni teknolojilere yönelmeli, özellikle biyoteknoloji ve sağlık sektörü, bunlara bakmamız lazım.” Gelelim Silikon Vadisi ile buradaki girişimcileri karşılaştırmaya. Numan her Alchemist adlı barda sohbet ettiğim bir diğer girişimci de Fatih Karataş. 2012 yılında 2 kardeşi ile birlikte Saaspass’ı kurdu. Aslında finans ve bankacılık kökenli, bir dönem İsviçre’de fon yönettiğini an Olmazsa olmazlardan biri: Risk sermayesi Numan “Ürün çıkıp belli bir yere gel iki tarafı da çok yakından takip eden dikten sonra yatırım yapıyoruz” diyor bir isim. “Bizdeki yetenekler çok çok ve ekliyor: “ Ürünün iyi olması ne ka iyi, müthiş fikirler, çalışkanlık ve üre lattı “Abim bir teknoloji şirketi kurmak istiyordu. Mantıklı geldi ve girdik birlikte işin içine” diye ekleye Yaratıcı fikirleri olan ama bunu ya dar önemli ise, o ürünü kaldırabilecek ticilik var, yeter ki imkânlar ve altyapı rek. Fatih Karataş, Selahaddin Kara tırıma dönüştürecek finansal gücü ol iyi bir pazarın olması da o kadar önem sağlansın” diyor. Numan’a da aynı so taş ve Ömer Karataş tarafından ku mayan girişimciler için en önemli kay li. Keza, ürünü yapmak ayrı, satmak ruyu yöneltiyorum: “Neden Silikon Va rulan SAASPASS, Türkiye’den çıkıp naklardan biri risk sermayesi. Aynı za ayrı, büyütüp global yapabilmek ay disi?” 4 başlıkta geliyor yanıt: Silikon Vadisi’nde kendini geliştiren manda bir ülkede inovasyon ekosiste rı şeyler. Silikon Vadisi’nde de 35 yıl 1 Çünkü kritik kütle orada. Yetenek bir girişim. İnternette bilgisayar kor minin oluşmasının da olmazsa olmazı. da olmadı; 3040 yılda oldu. Geçmişi havuzu... Yani benzer şekilde düşünen sanlıklarının yüzde 80’inin sabit şifre Bugün Silikon Vadisi’ni Silikon Vadisi ne bakın, savunma sanayiine yönelik ve yaşayan insanlar bir arada, çok yo kullanımından kaynaklandığından yo yapan ana unsurlardan biri. Fikir avcı başladı çalışmalar ancak 2000’lerden ğun fikir alışverisi oluyor. Üstelik ge la çıkarak kurulmuş. “7 milyon dolar ları diye de tanımlayabiliriz. İyi fikir sonra tüketici ne istiyor, ona bakıldı. len girişimcilerin yüzde 50’si göçmen. yatırım yaptık. 3 milyon do leri, iyi girişimleri yakalayıp yatırım Türkiye’de de devlet savunma ile girdi, Başka ülkelerden geliyorlar. ları bizden, 4 milyon dola yapıyorlar. Türkiye için hâlâ olduk Aselsan, Havelsan öyle doğdu.” 2 Altyapı çok iyi. Risk sermayesi rı İsviçre bankasında çalış ça yeni bir kavram, aslında 2000’le Numan’a yönelttiğim “peki neden şirketleri, melek yatırımcılar, uzman tığım dönemde tanıdığım rin başında kurulmaya başladı. San Türkiye bu konuda bir sıçrama yapa bir medya, teknik ve hukuki altya çevrelerden ve fonlardan” Francisco’da iki risk sermayedarı ile mıyor? Farklı ne yapması lazım?” so pı, avukatlar, patent alımları, bunların dedi. Bugün şirketin de tanışıyorum. Biri Murat Ihlamur. Ihla rusunu “Önemli nedenlerden biri bu hepsi çok önemli destekler. ğerinin 5060 milyon do mur girişimcilikten risk sermayedar ülkedeki zihniyetin daha çok proje 3 Dünyanın mühendislik ve işletme lara ulaştığını düşündüğünü lığına geçmiş. Netsis’i kurmuş, başarı odaklı olması, halbuki ürün odaklı ol de en iyileri arasındaki iki üniversitesi belirtti ve “biri satın lı şekilde büyütmüş, belli bir noktaya mak gerek. Bunu öncelikle devlet aş de burada: Stanford ve Berkeley. almayı teklif ederse getirdikten sonra da satmış. “Kendim malı. Katalizör olması, ortam yaratma 4 Girişimcilerinin ürünlerini dik tabii düşünürüm” de aynı süreçlerden geçtiğim için giri sı lazım. Üniversiteler de öyle... Evet katle takip eden bir sürü çokuluslu şir dedi. şimciler açısından risk sermayesinin ArGe yasası çıktı, teşvikler verildi ket var. Silikon Vadisi’nin başarısının sırrı San Francisco dinamik bir kent. Sokaklarda karşınıza toplu dans eden gruplar çıkabiliyor. Sanat ve kültür, bilim ve teknoloji ile harmanlanıyor Çağımızın en büyük rekabet alanı inovasyonun hızında Enerji, sağlık, ulaşım, akıllı kent oluşturdu ve Android’i yarattı. İnovasyon sü ler... Dijital görüntüle reçlerini dışarıya açan meden veri analizleri ilk kurumlar arasın ne kadar her alana yan da IBM ile Procter & sıyan bu dijitalleşme Gamble (P&G) vardı. insanları işe almadan, Berkeley’de konuş ticari sırlara, patentle tuğumuz Siemens Ku re kadar iş yapış biçim rumsal Teknolojiler lerini de etkiliyor. An Başkanı Chenyang Xu layacağınız çağımızın bunu “Bilginin akışı en büyük rekabet alanı hızlanıyor, fikirler çar inovasyon hızında. Artık şirketler için pışıyor, yenileri doğu Şirketlerin ArGe faaliyetlerini müşterileri, tedarikçileri, çalışanları, üniversitelerle işbirliği içerisinde yap rekabet çok daha zor, zaman çok dar. Bu şirketin küçük ya da büyük olma yor. Bilgi akış hızı, açık inovasyonun neden bir moda akım haline geldiğini açıkça ortaya koyuyor” diye anlattı. Chen ması gündeme geliyor sında; yeni ya da es yang Xu bu durumu da açık inovasyonla. Ün ki olmasından ve ne “Artık rekabet teknoloji lü akademisyen Henry Chesbrough'un geliştirdiği bu inovasyon modeli büyük şirketlerden KOBİ'lere kadar kul ürettiğinden bağımsız. Tren üreten için de geçerli, cep telefonu içinde... ler, ürünler ve pazarlar yerine yetenekler üzerinden yapılıyor” diye özetliyor. Ve ekliyor: “50 yıl geriye bakın. Büyük lanılıyor. Açık inovasyo firmalarda çalışanlar na en iyi örneklerden bi tüm kariyerleri boyunca ri Google’ın Android işletme sistemi. aynı firmada kalırlardı, şimdi her 23 Bir avuç yazılımcı bir konsorsiyum yılda bir iş değiştiriyor gençler.” Google, Intel, Yahoo, Cisco gibi şirketlerin doğmasına sebep olacak ortam nasıl gelişti peki? Silikon Vadisi 2. Dünya Savaşı sonrasında ABD hükümetinin verdiği destekle yeşeren bir ortam, daha doğrusu bir ekosistem. Savunma sanayi ile başladı, internet, mikroçipler, radarlar... Dijital tüketici toplumun bütün nüveleri burada atılıyor hâlâ. Girişimcilerin yarısı göçmen Startup’çıların yüzde 50’si göçmen. Kültürel bir erime potası burası.. Farklılığa tolerans çok daha yüksek. Farklı kültürler uyum ve işbirliği içinde üretip çalışabiliyorlar. Bir nevi yetenek havuzu. Girişimcilerin ürünlerini ticarileştirmelerine yardımcı olacak kuluçka merkezleri son derece profesyonel; aynı şekilde patent hakları, avukatlık hizmetleri de aynı eko sistemin içinde. Risk sermayesi, melek yatırımcılar da... Bugün İsrail, Fransa, Çin, Türkiye ve hemen hemen her ülke benzer bir teknoloji üretim ortamı yaratmaya çalışıyorlar. Geleceği tahmin etmek çağdaş bir silah. Ekonomiden askeriyeye yaşamın her alanında neler olacağını öngörüp teknolojileri, ürünleri, çözüm ve hizmetleri bu doğrultuda planlayabilmek... İlk yıl Silikon Vadisi’ne gelenlerin yüzde 95’i geri dönmeyi düşünüyorlar. İkinci yıl yüzde 90’ı, üçüncü yıl yüzde 85’i... Eğer bu ilk yılları bir şekilde atlatabilirlerse 4. yıl dönmeyi düşünenlerin oranı yüzde 10’a düşüyor. Berkeley’de konuştuğumuz Siemens yöneticileri “Bir nevi ekosistem yaratıyoruz birlikte” diyor ve ekliyorlar: “Bir sonraki inovasyon dalgası üzerine çalışılıyor burada. İnovasyon dönemleri giderek kısalıyor, onun için bizim gibi büyük firmaların inovasyonun kalbinde olması çok önemli. Kristal topun karşısındayız Önümüzdeki devrimin kralı ve itici gücü veri. Yani data. Bu yüzden bir sürü data topluyoruz. Bir kristal topun karşısına geçip gelecek nasıl olacak sorusunu sormaya benziyor bu. Bugünden çok çok farklı olacağı kesin... Kentlerdeki trafik sorunu nasıl daha iyi düzenlenir ve yönetilir? Ya da hastanelerde ameliyatlar nasıl daha başarılı yapılır? Bu ve benzeri soruların yanıtlarını birlikte arıyoruz. Startup şirketler için de büyük kurumsal şirketlerle ortak çalışmalar yapmak önemli. Onlar için de sıçrama oluyor. BİTTİ San Francisco’da dünyanın en başarılı teknoloji şirketlerinin doğduğu SOMA adlı kuluçka merkezindeyiz. C MY B