Katalog

EKONOMİ DOLAR 2.9190 4.4 kuruş 8 EDİTÖR: YENER KARADENİZ TASARIM: SERPİL ÜNAY AVRO 3.2400 3.3 kuruş FAİZ BORSA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 9.20 0.23 puan 75.366 2.624 puan 823.69 40.31 lira 123.00 6.15 lira Cumartesi 25 Haziran 2016 Piyasalar Brexit’e işaret eden sonuçlara sert tepki verdi. Dolar 2.84’ten 3 TL’nin üzerine kadar çıktı. Dünya borsaları çakıldı İngiltere, Brexit referandumunda ‘AB’den çıkalım’ de sonra hafif toparlanarak kayıplarını sırasıyla yüzde 17 ve yüzde 19’a ka di, piyasalar sarsıldı. dar düşürebildi. Almanya Borsalar ve Sterlin’de ta bankası Deutsche Bank’ın rihi düşüşler yaşandı. Piyasa analistlerinin ŞEHRİBAN hisse senetleri yüzde 12 KIRAÇ düşerken, Fransız BNP Brexit ile ilgili ilk yoru Paribas’ın hisseleri yüzde mu “Durum korku veri 14 geriledi. ci. Önümüzü göremiyoruz. Dönemsel varlıkların her çeşidin Binler işsiz kalacak den çıkışlar göreceğiz” oldu. Ancak birçok yatırımcı İngil Dolar/TL, İngiltere’deki refe tere bankaları için daha kor randumda ayrılıkçıların önde kunç bir sonuç olabileceği endi gittiğine işaret eden sonuçların şesine sahip. Daha ziyade ban ardından dün sabah erken saat kalara odaklanan Algebris ya lerde 3 seviyesinin üzerini test tırım fonunun başında bulu ederek bir ayın en yüksek sevi nan Davide Serra, “İngiltere yesini gördü, Sterlin/TL ise Ni GSYİH’sinde yüzde 6 boyutunda san 2015’ten beri en düşük se bir resesyon olacak. Dolayısıy viyeye geriledi. Dolar/TL’deki la çok kötü bir şeyden bahsedi yükselişi yerel yatırımcıların 1 yoruz. Yakında İngiltere’deki ta milyar doları aşan döviz satışla kipteki kredilerden bahsedece rı frenledi. ğiz” dedi. Borsa İstanbul güne yüzde Bankaların sert bir ekono 5.02 düşüşle başladı. Bu da son mik yavaşlama karşısında ma 10 ayın en düşük seviyesi. Altı liyet azaltıcı önlemler alması ve nın gramı ise 130.4 lira ile tüm küresel yatırım bankalarının zamanların en yüksek seviyesi İngiltere’nin AB’den çıkış şartla ni gördü. Dolar, 3 lirayı görmesi rına ilişkin belirsizlik nedeniy nin ardından günü 2.91 seviye le merkezlerini kıta Avrupası’na sinde kapatırken Borsa İstanbul taşımasıyla, Londra’da binler ise yüzde 3.36 düşüşle 75.366 ce çalışanın işinden olabileceği puandan günü tamamladı. ne dair korkular hâkim. BBC’de Avrupa borsalarındaki temel yer alan habere göre, Morgan eğilimi gösteren FTSEurofirst Stanley Londra merkezli yatı 300 yüzde 5.68, gelişmekte olan rım bankacılığı görevlerinde ça ülkeler endeksi MSCIEF yüzde lışan 2 bin çalışanını başka böl 3.43 ekside günü bitirdi. ABD gelerde görevlendirme sürecini borsalarda da yüzde 2’lik kayıp başlattı. la güne başladı. İngiltere Merkez Bankası En düşük seviye (BOE) finansal sistemi ve ekonomiyi korumak için ‘gerekli tüm Küresel piyasalarda Brexit’in adımları atabileceğini’ ve bun ilk saatlerdeki yansımaları şöy dan sonrası için bir plana sahip le gelişti; olduklarını bildirdi. 4 Sterlin yüzde 11 kadar düşüşle 1.3229 dolara kadar geri Fed: İzliyoruz ledi ve 1985’ten bu yana en dü ABD Merkez Bankası (Fed) şük seviyesini gördü. kendi internet sitesi üzerinden 4 FTSE 100 Endeksi yüzde 8.7 Brexit’e ilişkin yaptığı açıklama kadar düşerek 2008’den bu yana da, küresel piyasalardaki geliş en hızlı güniçi düşüşünü yaptı. melerin ‘dikkatle izlendiği’ ve 4 Standard & Poor’s 500 (S&P swap kanalları vasıtasıyla do 500) endeks vadelileri yüzde 5.1 lar likiditesi sağlanmaya hazır ile izin verilen en yüksek dü olunduğu ifadesini kullandı. Av şüşü gerçekleştirdi ve bu dü rupa Merkez Bankası da, Bre şüş sonucu işlemler geçici dur xit kararı sonrasında ‘Avro ya duruldu. da farklı para birimlerinde ek li 4Altın yüzde 8.1 ralli yaparak kidite sağlamaya hazırız’ mesa ons başına 1.358 dolara çıktı ve jı verdi. Mart 2014’ten bu yana en yüksek seviyesine ulaştı. Not tehlikede 4 ABD’nin 10 yıl vadeli tah Uluslararası kredi derecelen villerinin faizi 25 baz puan dü dirme kuruluşu Moody’s, ve şerek yüzde 1.50’ye indi. Fitch ise İngiltere’nin AB’den Bankalar çöktü ayrılma kararının ülkenin kredi notu için negatif olduğunu açık İngiltere’nin en büyük ban ladı. Fitch, İngiltere’nin notunu kalarından Barclays ve Lloyds yakın zamanda gözden geçire Banking Group hisse senetleri cek. Standard & Poor’s’tan yapı en ağır darbeyi yerken, her iki lan açıklamada ise İngiltere’nin bankanın hisse senedi de yüz “AAA” olan kredi notunu kaybe de 25 kadar değer kaybettikten debileceği belirtildi. OUslamgaany Brexit tsunamisi dünyayı sarsacakDeğişimin İzinde Kendilerini küreselleşmenin mağduru olarak gören Batılı kitlelerin yükselttiği tepki dalgası önceki gün İngiltere sahillerinde bir tsunamiye dönüştü ve İngiltere’nin yanı sıra Avrupa’nın, Batı dünyasının hatta küresel sistemin geleceğini belirleyebilecek yeni gelişmelerin işaret fişeğini ateşledi. Perşembe günü İngiltere’de yapılan referandumda İngiltere’nin geleceğinin Avrupa’da olduğunu savunanların korkulu rüyası gerçekleşti ve ülkenin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılmasını isteyenlerin oluşturduğu Brexit cephesi, oyların yaklaşık yüzde 52’sini alarak büyük bir zafer kazandı. Genç seçmenler ve Londralılar, İngiltere’nin AB’de kalması yönünde oy kullanırken orta yaşın üzerindekiler ve eğitim düzeyi daha düşük olanlar Brexit cephesinin zafere ulaşmasını sağladı. Brexit cephesinin liderlerinden biri olan UKIP Başkanı Nigel Farage, sonucun belli olmaya başladığı sıra da yaptığı ilk açıklamada, 24 Haziran’ın İngiltere’nin tarihine “bağımsızlık günü” olarak geçeceğini söyledi. Referandumun mucidi ve mağlubu olan Başbakan David Cameron’ın çekileceğini açıklamasından sonra gözünü Muhafazakâr Parti liderliğine ve başbakanlığa diken Brexit kampının diğer lideri Boris Johnson da, Brüksel’in sultasından kurtularak bağımsızlığını kazanacak olan İngiltere’nin bu sayede eski gücünü kazanacağını ileri sürdü. Referandum kampanyasında “İngiltere’yi bugünkü durumuna sürükleyen ve göçmen istilasına seyirci kalan” siyasetçilerin yanı sıra AB bürokrasisine, küreselleşmenin nemasını toplayan büyük sermayeye, küresel şirketlere, bankalara ve onlara hizmet veren entelektüellere karşı sıradan insanları ve İngiltere halkını savunduğunu iddia eden Brexit cephesi “bağımsızlık” rüyasını çok iyi kullandı ve etkili oldu. Hedef aldığı gruplar ise bunun gerçekçi bir vaat olma dığını, Avrupa’dan ve küreselleşmeden uzaklaşacak bir İngiltere’nin büyük çıkmazlara sürükleneceğini savundu. İngiltere halkının çoğunluğunun desteklediği bağımsızlık rüyasının bugünün dünyasında gerçekleşmesi ve İngiltere’ye yükselme yolunu açması gerçekten zor görünüyor. Bu rüyayı halka satmış olanla Brexit cephesinin, küresel kapitalizmin bugün karşılaştığı derin yapısal sorunlara çözüm önerileri getirmeden, bağımsız kalmanın kazandıracağı yeni enerjiyle İngiltere’yi yüceltmesi ve oyunu aldığı kitlelerin beklentilerini karşılaması olanaksız görünüyor. Ancak şu an için küreselleşmeye kırmızı kart göstermenin ve ulusal bağımsızlığı savunmanın oy getirdiği ortada. Önceki gece İngiltere’yi vuran tsunaminin kasımda yapılacak ABD başkanlık seçiminde bu kez Amerika sahillerini vurması halinde küreselleşmenin ve küresel sistemin geleceği daha da tartışmalı hale gelmiş olacak. Dev bankaların İngiltere’deki merkezini taşıması bekleniyor. Binlerce kişi işsiz kalacak. TÜRKİYE DARBE YİYECEK Referandumun finansal piyasalar üzerindeki kısa süreli etkisini bir kenara bırakacak olursak bu kararın sonuçları dünya ve Türkiye ekonomisini derinden etkileyecek. İşte Brexit’in Türkiye’ye olası yansımaları: n Türkiye 2015’te ihracatının yüzde 44.5’ini AB ülkelerine yaptı. Aynı periyodda İngiltere 10.6 milyar dolar ile en çok ihracat yaptığımız ikinci ülke. Türkiye’nin bu ülkeyle 2015’teki toplam ticaret hacmi 16 milyar dolar. Ticari ilişkiler darbe yiyecek. n Brexit süreci ne kadar yumuşak olursa, piyasaların seyri açısından o kadar hayırlı olur. Ancak taşlar yerinden oynadı, bazı şeyler eskisi gibi olmayacak. n Kurda yukarı yönlü baskının devam etmesini bekleniyor. 2016’nın sonunda dolar 33.10 TL aralığına yerleşebilir. Borsa İstanbul'da düşüş olur. n İngiltere AB’den ayrıldı ğında Türkiye ile serbest ticaret anlaşması yapmaz ise ihraç ürünleri yüzde 30 vergiye tabi olduğu ABD’dekine benzer dramatik sonuçla karşı karşıya kalacak. Türkiyi Gümrük Birliği’nden kaynaklanan ayrıcalıkları kaybedecek. İngiltere ile yeni bir serbest ticaret anlaşması gündemde. n Sterlin’in değer kaybı İngiltere ile çalışan firmalar açısından ciddi zarar yazdıracak. Brexit: Avrupa’nın yeni vergisi İngiltere’nin AB’ye “hayır” deyişi kadar önemli olan; bu “hayır”ın 43 yıl sonra ve ekonomik refahın azalaca ğı uyarılarına karşın gerçekleşmesidir. Britanya ile “çıkış” sözcüğünün İngilizce karşılığı exit’ten türetilmiş Brexit referan dumundaki “çıkış”, tüm dünyayı yeni bir tarihsel fay hattının kıyısına getirdi. Şimdi meseleye uzakyakın herkes ay nı konuda birleşmiş görünüyor: Büyük belirsizlik. Dünden beri en sık kullanı lan sözcük bu. Yazı başlığında, bu belir sizliği analiz eden Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü OECD’nin raporundan esinlendim. OECD’nin nisanda yayımla dığı Brexit konulu politika raporunun adı şuydu: “Brex’in Ekonomik Sonuçları: Bir Ver gilendirme Kararı.” “Taxing”, vergilendirmeyle birlikte kül fetli, zor istek anlamında da kullanılıyor. Fakat OECD’nin rapor başlığındaki kas tı ister gerçek vergilendirme; ister meta for olsun, belli olan bir şey var: Kasadan dün slibi çıkmaya başlayan fatura, her geçen gün daha da uzayacak. OECD ra poru, bu faturayı kalem kalem anlatıyor. AB’ye hayır denmesi halinde, olacak ları bir vergiye benzeten OECD, pek çok Osman Ulagaygösterge ve çıktıyı analiz ederek Bre xit sonrası öngörüleri listeliyor. AB üyeliğinin 1973 yılından bu yana İngiltere’ye ekonomik refah sağladığı tespitiyle başlayan raporda, “Referandum sonucu henüz belirsizken bile büyüme, zayıflamaya başladı” deniliyor. Diğer tespitlerden öne çıkanlar şöyle: “Çıkış”, İngiliz ekonomisinde büyük bir negatif şok yaratacak, OECD’nin geri Deği kalanında ve özellikle Avrupa ülkelerine de ekonomik yansımaları olacak. Brexit bazı yönleriyle, “kalıcı ve giderek artan oranlı” bir vergiye dönüşecek. Yaşanacak şok; zamansal döngüye bağlı olarak birkaç kanalla aktarılacak İngiltere ekonomisi, daha sıkı finan sal koşullar ve daha zayıf güven ortamı, işçi dolaşımında yaşanacak sıkıntılar ve daha yüksek ticaret engelleri ile büyük darbe alacak. Britanya’da milli gelir 2020’de yüz de 3 küçülecek. Bu küçülmenin kişi ba şına maliyeti, bugünkü fiyatlarla yaklaşık 2200 sterlin olacak. Uzun vadede yapısal etkiler görüle cek. Özellikle işgücü verimliliği yabancı doğrudan yatırım düşecek. Göçteki azal ma işgücü büyümesini düşürecek. Bütün bunlar ekonomide yapısal so nuçlar üretecek ve AB ile ilişkilere yansı yarak arz yönlü şoklara yol açacak. Bu değişiklik ise daha düşük ticaret tetikle yecek doğrudan yabancı yatırımın cazi besi azalacak. Güven kırılması Bolca grafik ve tablonun yer aldığı raporun altını çizdiği temel mesele ise yazının başında aktardığımız büyük belirsizlik ve derin bir güven kırılmasıyla nasıl baş edileceği. Yalnızca İngiltere için değil, AB’nin de gelecek politikalarını belirlerken hayli zorlanacağı açık. En istenmeyen senaryo ise oluşacak bir mali şokun, hızlı biçimde yayılarak tüm bölgeyi etkisi altına alması. Özellikle büyük şirket hisselerinin değer kaybının, finans sektörüne kredi maliyetlerine ve diğer ülkelerle ticarete de yansıyacağı belirtiliyor. İngiltere’nin AB ile yeniden yapması gereken anlaşmalar listesinde, Gümrük Birliği kapsamında Türkiye’nin yer aldığı atlanmamış. Bitirirken not düşelim: Göreve ilk başladığı günlerde AB’nin tek seçenek olmadığını söyleyen AB Bakanı Ömer Çelik’in, dün Avrupa değerlerini öven sözleri, oradan buraya doğru yayılacak olası şok dalgalarına karşı pragmatist saikle dile gelmiş bir zeytin dalı gibi duruyordu. AB vatandaşı 1737 dolar fakirleşecek Avrupa Birliği’nin ikinci büyük ekonomisi İngiltere’nin ayrılmasıyla AB Gayrisafi Yurt içi Hasılası’nın (GSYH) 2.8 trilyon dolar azalması bekleniyor. AB’de kişi başı milli gelir 1737 dolar azalacak. Geçen yıl AB’de 31 bin 969 dolar olan kişi başı milli gelir, İngiltere hariç hesaplandığında 30 bin 232 dolara düşüyor. Ortak pazara sahip AB ekonomisinin toplam GSYH’si geçen yıl 16 trilyon 220 milyar dolar oldu. Bu rakama en büyük katkıyı Almanya’nın ardından 2 trilyon 849.3 milyar dolar ile İngiltere yaptı. Sözkonusu rakam, AB’nin toplam GSYH’sinin yüzde 17.6’sına tekabül etti. İngiltere’nin AB ekonomisine katkısının bu yıl da 2 milyar 761 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmesi bekleniyor. Bu yıl 28 üyeli AB’nin 16 trilyon 477 milyar dolarlık GSYH üreteceği tahmin edilirken bu rakam İngiltere hariç tutulduğunda 13 trilyon 716 milyar dolara geriliyor. AB nüfusu 66 milyon azalacak. C MY B