Katalog

Pazartesi 26 Aralık 2016 söyleşi KEMAL GÖKTAŞ kemal.goktas@cumhuriyet.com.tr TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ 11 Türkiye artık Rusya vez I.orar ns’olar u Esad rejiminin garantörü oldu Prof. Dr. İlhan Uzgel: Erdoğan model olmak yerine, lider olmak isteyince kaybetti. Batı, 2013’ten beri İslamcılarla çalışmak istemiyor. Türkiye’yi, Rusya, İran, ABD ve PYD keyifle izliyor Ankara’nın göbeğinde bir polisin Rusya’nın Ankara Büyükelçisi’ni öldürmesi bize artık normal bir ülke olmadığımızı bir ‘IŞİD yenilince tekrar El Kaide’leşecek’ kez daha gösterdi. İktidarın darbe gi rişimiyle büyük bir badire atlatan de n Türkiye Suriye’de Rojova’ya da mokrasiyi OHAL sistemine kurban ede yönelebilir mi? rek iç gerilimi tırmandırması ve dış Hesabı şöyle gözüküyor: El Bab’ı te politikadaki yalpalayan tutumu, ülke mizleyip sonra da PYD’yle çatışmak. yi yabancı istihbarat örgütlerinin pro Yani Esad ile anlaşıp PYD’nin kaza vokasyon ve manipülasyon alanı ha nımlarını geri almak istiyor olabilir. line getirdi. Patlayan bombalar, siya Mutabakatta kendi siyasetini inkâr si suikastlar, ortadan kaldırılan hak ve eden hususları kabul etmesinin altın özgürlükler, Batı’dan kopuş için göste da yatan şey bu olabilir. Fakat o zaman rilen heves, başkanlık sistemine geçiş Rusya, Esad, İran ve Türkiye, ABD için ülkenin toplumsal ve siyasal gen ve PYD’ye karşı bir hat olur. Bu çok leriyle oynanması, Türkiye’yi Ortadoğu ağır bir şey. sisteminin kucağına attı. Suriye’de bü n ABD, PYD’den vazgeçemez mi? yük bir hamasetle yürütülen Fırat Kal Şu anda vazgeçmesini gerektire kanı operasyonundan acı şehit haber cek bir şey yok. Çünkü muhtemelen leri gelmeye başlayınca sansür meka ABD’nin de Esad’ın devrilmemesi kar nizmalarının hızla devreye sokulması şılığında Rusya’dan aldığı ödün de bu. da saplandığımız savaş batağının doğal ABD, 2013’ten itibaren Esad’ın dev bir sonucuydu. Bütün bunları alanının rilmesi politikasından kesin ola sayılı uzmanlarından Ankara Üniversi rak vazgeçti. Rusya’nın askeri ola tesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslara rak Suriye’de bulunması karşılığında rası İlişkiler Bölümü Başkanı Prof. Dr. ABD’nin Kürt bölgesine konuşlanması İlhan Uzgel’le konuştuk. pazarlığı yapıldı. Türkiye bu durumda Perinçek’le ittifak PYD’ye de çok bir şey yapamaz. PYD’yi doğrudan ABD silahlandırıyor. Bunu n Büyükelçi cinayetini nasıl görü Türkiye’nin gözüne sokarak yapıyor. yorsunuz?  Ama orada bir Kürt devleti de kurula İki açıklaması olabilir. Bi maz. En büyük sorunu iktisadi. Son za ri, Türkiye’yi Rusya karşısında daha fazla edilgen kılmak için yapıl ozan çepni manlara kadar maaşları bile Esad rejimi ödüyordu. Ticaret, sanayi yok, ta mış olabilir. Diğeri de Obama giderayak hâlâ  Erdoğan’la hesabının bitme Arkadaşımız Kemal Göktaş, Prof. Dr. İlhan Uzgel’le Türkiye’nin iyice rayından çıkan dış politikasını konuştu. rım çok yetersiz, doğal kaynağı yok.  n Suriye’de Türkiye’nin askerle diğini göstermiş olabilir. Rusya’ya bu ri ölüyor, maddi kaynak aktarılıyor kadar yakınlaşmasına, Avrasyacı si den çok korktuğu için Ergenekon’un kilmesinin ardından boşluğu kendisi konusunda anlaşmışlardı. Ondan son ve iç politikada bir gerilim üretiyor. yasete karşı bir ‘ayağını denk al’ me doğrudan vurduğu gruplardan birini nin doldurabileceğini hesap ederek ha raki bütün çaba beyhudeydi. Bunu gör Bir batağa saplanmış olduğunu söy sajı olarak da okunabilir. El Nusra ol seçti. Çünkü muhtemelen kendi par ta yaptı. Burada Erdoğan, Davutoğlu ve mek istemedi, bunu yapabileceğini dü leyebilir miyiz? ma ihtimali düşük. FETÖ olabilir ama tisiyle ilgili de bazı kaygıları var. Do Fidan üçlüsü çok kritik bir rol oynadı. şündü. Oysa Türkiye’nin komşu ülke Öyle görünüyor. Belki kendisi açı Gülen’in kendi başına, ABD sistemi layısıyla da hem Perinçek grubunun Türkiye’nin Suriye politikasını MİT be lerde hükümet değiştirebilecek kapasi sından tek kazanım, Rusya 2013’te ni atlayarak bu emri vermiş olma ihti yönlendirmesi hem de Batı’dan gördü lirlemeye başladı. Erdoğan da kendisi tesi, yeteneği yoktur. ki pazarlığı bırakırsa, Türkiye, Suriye, mali çok düşük. O ‘beni buradan gönderin’ demek anlamına gelebilir. ğü tasfiye edilme sürecini gidermek için yeni bir dış politika arayışına gir ni yeni Müslüman Kardeşler ekseninin lideri olarak gördü.  El Bab'da olsanız ne olacak? İran ve Rusya PYD’yi ezmek isterlerse, ABD’ye bir gol atmak için, o zaman n Bu olaydan sonra çok sık söyle miş gibi görünüyor. Diğer seçenek ise n Geldiğimiz noktada bu hedefler n Oysa bir alt emperyalist ülke ol başka şeyler konuşuruz. nildiği gibi artık Rusya’nın dediği mi Batı’dan tamamen kopmayı hedefle den tamamen şaşmış durumdalar. ma hevesiyle buna girişti. n Suriye’ye girmemiz diplomatik olacak? meden ‘eğer beni bu kadar dışlarsanız Neyi hedefliyorsa tam tersi bir nokta Tarihinde ilk defa Türkiye ÖSO de sıkışıklıktan kaynaklı mı? Olabilir, çünkü bu tür gelişmeler ev ben Rusya’ya yaklaşırım, beni buradan da bitti hikâye. İleride Türkiye dış poli nilen, Suriye rejimi için terörist bir İttifaklarını iyi kursaydı askeri sahibi ülkenin elini zayıflatır. Ama su alın’ diyor. Her ikisi de riskli hareket tikası tarihinde, mutlak başarısızlık ör grupla, o ülke içindeki başka bir silah araç kullanmaya gerek kalmayacak ikast Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu Mos ler yalnız. neği olarak okutulacak. Oysa Türkiye, lı grubu bir şehirden çıkarmaya çalı tı. PYD’yle İran’la anlaşırsın, Esad’ı de kova yolundayken ve anlaşma zaten imzalanmak üzereyken oldu. Za Batı kopuşu 2011’de başladı Suriye’yle sınırı açmıştı. Vizesiz geçiş vardı. Şu anda Türkiye ile Suriye ara şıyor. Bunun hiçbir rasyonalitesi ve mantığı yok. Türkiye’yi, Rusya, İran, virmek gibi bir şey olmasaydı, Esad girerdi o koridora, Esad önlerdi. Bütün ten uzun süredir Türkiye, Rusya’ya si n Bugün görünen, Erdoğan demok sında fiziki duvar örüldü. Yani Türkiye ABD ve PYD büyük bir keyifle izli aktörleri karşısına almıştı, dolayısıyla yasi kur yapıyor. Şanghay İşbirli rasiden uzaklaşıyor ve daha otori kendisini kapattı. Esad’ın devrilmesine yor. ÖSO oradaki savaşçı niteliği en za mecburen askeri kullanmak zorunda ği Örgütü’ne alın diyor. Batı’yla mesafe ter bir ülke hedefi var, bu yüzden de o kadar obsesif bir şekilde odaklandı yıf grup. Bununla El Bab’a yöneldi ve kaldı. Çok sıkıntılar var oradaki asker koymaya çalışan, en azından görüntü Batı’dan kopuyor. ki diğer tüm siyaset seçeneklerini he çok ciddi kayıpları var IŞİD karşısın lerin konumu ve lojistiği ile ilgili. de böyle yeni bir siyasi yönelime gide Aslında süreç 2011’lerde kırıldı. Yok saba katamadı. Geldiğimiz noktada da da. El Bab’da ne işin var? Kürt meselesi n Aç kaldıkları bile söyleniyor. ceği izlenimi veriyor. Bu ne kadar ger sa Batı hem AKP hem de Erdoğan’a son Rusya ve İran’la birlikte Esad rejimi ile doğrudan ilişkili. En büyük korkusu Evet. Türkiye’ye çok ağır bedeller çekçi, ne kadar samimiyetle bunu is derece önem veriyordu. Türkiye tari nin garantörü oldu. Davutoğlu’ndan ön koridorun aşağıdan geçmesi. Fakat bu ödeten politikası, Esad’ı devirme tut tiyor, orası açık değil. Burada ikili bir hinde Batı’nın bu kadar desteklediği ce, 2000’ler boyunca AKP ve destek doğrudan Türkiye’nin Suriye bataklığı kusu oldu.  Oysa o politikadan ABD oyun var muhtemelen. Birincisi, ger bir başka hükümet olmadı. O da bir pa çilerinin en çok dile getirdiği şey şuy nın içlerine çekilmesiydi. Çünkü zaten vazgeçtiği anda Türkiye de vazgeçsey çekten Batı’nın kendisini artık isteme zarlık sonucu kurulmuştu. İslamcı ha du: Kemalizm modernist bir ideoloji sınırdan uzaklaştıkça lojistik sorunla di, çok yapıcı bir rol oynayabilirdi ve diğini samimi olarak düşünüp yeni bir reket kendisini dönüştürecek, Milli Gö olarak sorun üretir. Çatışmacıdır. Oy rınız başlar. Aklıma getirmek istemem göç sorununu da bu kadar ağır yaşa blok arayışı içine girmiş olabilir. Bu rüş gömleği çıkacak ve AB hedefine sa biz dost ülkeler kuşağı oluşturaca ama IŞİD kimyasal silah kullanabi mazdık. rada da içeride en büyük desteği 15 odaklanacak, reformlar yapacak ve bu ğız. Daha berbat bir noktaya gitti. Hiç lir. Vurulabilir bir durumda tutuyorlar n IŞİD yok olma sürecine mi girdi? Temmuz’dan sonra Perinçek grubun dönüşümü Ortadoğu’ya yansıtacaktı. olmasa Kemalizm’de bir rasyonalite, Türkiye’yi orada. Suriye rejimi IŞİD’i IŞİD kalıcı değil. Ne zaman tamamen dan alıyor. Onların da telkini ve deste O pazarlığı Erdoğan tek taraflı olarak, bir akıl vardı. Hiçbir zaman aynı anda çıkarmak istiyor. Türk ordusu ÖSO de gideceği sahada belirlenecek. IŞİD bu ğiyle yeni bir arayış içinde olabilir. Arap Baharı’ndan sonra değiştirme karşıt cephelere kendisini düşman ola nilen grupla IŞİD’le çatışıyor. El Bab’da raya ait değil, hormonlu bir yapı. Dı n Perinçek grubu devlet içinde de ye çalışınca da ilişkiler sekteye uğradı. rak konumlandırmamıştır. Dünya ta olsanız ne olacak? Türkiye bir Suriye şarıdan desteklenen, burayı dağıt bir ekibi temsil ediyor değil mi? Model olması beklenirken, lider olayım rihinde de böyle bir örnek yoktur. Oy şehrini yönetecek mi? Teknik olarak da mak için gönderilmiş, dışarıdan mü Evet öyle görünüyor. Erdoğan darbe istedi. 2011’de Obama’nın Irak’tan çe sa ABD, Rusya ve İran Esad’ın kalması siyaseten de çok ağır sonuçları olacak. dahaleye meşruiyet sağlayan yapı ola ‘Başkanlık için Batı’yla pazarlık olabilir’ rak varlığını tamamlayacak. Kanıtlamayacağımız şeyleri söylemek kolay ama Bağdadi’nin yükselişi çok tartışmalı. 20042009 arasında ABD üssünde kalıyor ve birden serbest bırakılı yor. IŞİD o zaman Irak El Kaide’si ve o örgütün lider kadrosu ABD bombar n Yeni dönemde TürkiyeABD iliş ğeniyordu, tarzlarını benzetenler de dan kurulacağına inandı. Türkiye’ye me olur mu? dımanında yok ediliyor ve boşluktan kileri nasıl seyredecek? Trump’ın çoktu. Ama Trump’ın ekibi oluşma çok özel önem verildi. Çok yazıldı, çizil Bütün bu hikâyeyi biz başkanlık sis Bağdadi yararlanıyor. Çok karanlık bo gelmesiyle ne değişecek? ya başlayınca endişeler artmaya başla di, tartışıldı ama olmadı. Ve burada iki temi için de yaşıyor olabiliriz. Yani ra yutları var. Hiçbir güç bu kadar hız Erdoğan Trump adayken dı. Ekim ayında Erdoğan New York’ta tane model ortaya çıktı. Biri Tunus mo dikal değişim olmayıp yani Batı’ya ka lı büyüyemez, dışarıdan destek olmaz çok sertti fakat kaza BM açılışı sırasında ABD’de iki gö deli, yani İslamcıların koalisyon içinde fa tutan, direnen, dik duran bir lider ve sa. IŞİD yenilince tekrar El Kaide’leşe nınca birdenbire hem rüşme yaptı. Bu sosyal medyada yan eritilmesi, diğeri de Mısır modeli. O da onun altında seçmenin mobilize edil cek. Yani toprak kontrolü bittiği anda Erdoğan hem de sıdı ama anaakım medyaya hiç yan sert bir darbeyle tasfiye edilmedi. Batı, mesi sürecini de yaşıyor olabiliriz. Batı küçük hücreler şeklinde El Kaide ola medyası Trumpse sımadı. Orada Amerikan kurulu dü 2013’ten bu yana İslamcılarla çalışmak ile tekrar böyle bir pazarlık da yapmış rak. Türkiye ve Batı’daki saldırıları da ver oldu. Çünkü zeni ile 2001’deki gibi bir pazarlık istemiyor. ABD istemiyor. Erdoğan bu olabilir. ‘Burada geçiş döneminde böyle devam edebilir. Bunun devam etmesi, Clinton’ı Gülen’e yapmaya çalıştı büyük bir olasılık rada bir istisna olmaya çalışıyor ve bir bir dilim olacak’ demiş olabilir. Batı sistemi için de işlevsel de olabilir. yakın görüyor la. Rockerfellar’la, Kissenger’la görüşlardı. Trump da tü ve ABD ile ilişkileri devam ettirmek devletlerin iç si istedi. ABD sisteminin buna ne cevap pazarlık kurmak istiyor. Riskli hareketler Nisandan sonra değişebilir n Başkanlıktan sonra değişebi Güvenlik meselesini canlı tutarsınız. Özgürlükleri kısıtlamanın aracı olur. n Dıştaki gelişmelerin etnik ve yasetlerine ka verdiğini tam olarak bilemiyoruz. Bu n Bunda başarılı olma ihtimali yok lir mi? ya mezhepsel bir iç savaşı tetikleye rışmayacağını nu zaman içinde göreceğiz. Trump’ın mu? Değişebilir. Çünkü Rusya ve Çin’in bilme olasılığı var mı? söylüyordu. Ayrı ekibi Neoconların da sağında, kate Bu pazarlık kurulacaksa yanlış ye Türkiye’ye sağlayacağı iktisaden faz Hep bir endişe var. Ortadoğululaş ca Erdoğan’ı da gorik olarak İslamcı siyasete karşı re doğru gidiyor. Dış ticareti Rusya, Çin la bir şey yok. Çok kırılgan hale getiril manın bir yönü de dış manipülasyona be lar. Bu bir miktar endişe yarattı. Erdo ve İran’la ‘lira’ üzerinden yapmaya ça di Türkiye ekonomisi, çok fazla borç çok açık hale gelmektir. Türkiye de öy ğan bunu kendisine özgü üslubuyla bi lışıyor. Bu dünyada dolarizasyona karşı landırıldı. Türk toplumu çok tüketi le oldu. 15 Temmuz’dan sonra Türk si rebir Trump’la halletmek istiyordu, darbe indirmenin yollarından biri ola me alıştırıldı. Dolayısıyla hem bu ka yaseti çok açık hale geldi. Hepsi olabi o yüzden de Aralık ayında rande bilir. Çok riskli bir harekettir. ABD bu dar açık hem bu kadar çatışmacı olmak lir. Kimin aklına gelirdi ki, Türkiye’de vu istedi ama bu gerçekleşmedi. Ba nu çok ciddiye alır. uzun süreli sürdürülebilir bir politika bir darbe girişimi olsun 2016 yılın tı, 90’lardan 2013’e kadar Sünni İs n Başkanlık sistemiyle daha otori değil zaten. O yüzden de nisandan son da. Ya da parlamento bombalansın, bir lamcılığın dönüşüp ılımlılaşaca ter bir ülke ve Avrasya’ya kayan bir ra Batı’yla ilişkilerini yeniden kurma büyükelçi bir polis tarafından kamera ğına ve Batı ile ilişkilerin bura Türkiye. Bunu değiştirecek bir geliş ihtimali var. ların önünde vurulsun. C MY B