Katalog

Çarşamba 1 Temmuz 2015 EKONOMİ hızlı yükselen inşaat şirketleri oldu. Önceki yıl 25 inşaat şirketinin yer aldığı listede rakam 2014’te 33’e çıktı. İnşaat sektörü Ankara’ya kaydığı için listeye giren şirket sayısı da illere göre en fazla Ankara’da arttı. DOLAR AVRO FAİZ BORSA CUMHURİYET ALTIN ALTIN 24 AYAR 2.6790 0.1 kuruş 2.9980 0.2 kuruş 9.74 0.02 puan 82.087 257 puan 673.28 4.63 lira 100.95 70 kuruş EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ TASARIM: SERPİL ÜNAY Üretim değil inşaat kârlı! Fortune’nin Türkiye’nin en büyük 500 şirketi listesinin 2014 yılı sonuçlarına göre geçen yıl üretim şirketlerinin kârı yüzde 15 düşerken inşaat şirketleri kârına kâr kattı. ürkiye’nin en büyük 500 şirketini belirleyen Fortune 500 Türkiye listesinin ilk sırasında Tüpraş, Botaş ve Petrol Ofisi OMV gibi enerji şirketleri yer alırken, kârlılığı artan inşaat şirketlerinin sayısındaki artış dikkat çekti. Listede yer alan şirketler arasında en 9 2014 2013 Kuruluşlar Net Satışlar* Değişim % T Güvenlik harcamaları TÜPRAŞ birinci Fortune 500 Türkiye sıralamasında TÜPRAŞ 39.7 milyar TL net satışla listenin ilk sırasında yer aldı. TÜPRAŞ 2013’ün de birincisiydi. İkinci sıraya 37.5 milyar TL’lik net satışla BOTAŞ yerleşti. BOTAŞ geçen yıl listede yoktu. Üçüncü sırada ise önceki yılın ikincisi, 32.9 milyar TL’lik net satış gerçekleştiren OMV Petrol Ofisi bulunuyor. 2013’te üçüncü sırada yer alan Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt AŞ ise 6. sıraya geriledi. Cirodaki artış kâra yansımadı Cirodaki artışlar kârlılığa yansımadı. Şirketlerin net satışları bir önceki yıla göre yüzde 19.55 artışla 791.7 milyar TL’ye çıkarken, toplam net kârları yüzde 1.96 düşüşle 26.8 milyar TL’ye geriledi. Faiz ve vergi öncesi kârlarının toplamı yüzde 1.38 artışla 59 milyar TL oldu. Kârdaki düşüş esas faaliyet kârındaki ciddi azalmadan kaynaklandı. Esas faaliyet kârı yüzde 13.49 daraldı. Şirketlerin faaliyet dışı gelirleri ciddi oranda arttı. Esas faaliyet dışı kâr yüzde 49.44 yükseldi. Şirketlerin esas faaliyet kârından feragat ederek satışları artırdığı görüldü. Faaliyet dışı kârdaki artış da kur riskine karşı şirketlerin önlem aldığını gösterdi. Şirketlerin ihracatları yüzde 19.98 artışla 186.8 milyar TL oldu. THY ihracatta ilk sırada yer aldı. İhracatı büyükler sırtladı. Son 100 şirket dolar bazında ihracatta küçüldü. uriye’ye savaş ihtimalinin konuşulduğu bu dönem, güvenlik harcamalarındaki gelişmeleri aktarmakta yarar var. Hemen belirtelim ki, güvenlik ve savunma harcamaları sadece genel bütçede görünen kalemleri değil, birden fazla kurum ve kaynağı ifade ediyor. Sözgelimi genel anlamda örtülü ödenek harcamasının da bu kaleme dahil edilmesi gerekirken, ne kadarının güvenliğe ayrıldığı bilinmediği için sağlıklı bir değerlendirme yapmak çok mümkün olamıyor. Genel bütçedeki güvenlik ve savunmaya yönelik mal ve hizmet alımı harcamaları; Emniyet, MİT, Milli Savunma Bakanlığı gibi güvenlikle ilgili kurumların personel harcamalarını kapsamıyor. Bütçedeki “güvenlik ve savunmaya yönelik mal, malzeme ve hizmet alımları” 14 ayrı kalemden oluşuyor. Bu çerçevede, 2015 bütçesindeki seyre bakacak olursak: Ocakmayıs döneminde bütçeden güvenlik ve savunma için yapılan harcama tutarı 737.3 milyon TL olmuş. Bu tutar geçen yılın aynı dönemine göre 132.6 milyon TL daha fazla bir harcamayı ifade ederken, yüzde 22’lik bir artışa karşılık geliyor. 2014 yılı ocakmayıs döneminde güvenlik savunmaya 604 milyon TL harcanmıştı. Maliye verilerine göre, bu yılın ocakmayıs dönemindeki güvenlik ve savunma harcamalarının yaklaşık 208.9 milyon TL’si araç gereç ve savaş teçhizatı için ayrıldı. Bu tutar, geçen yılın aynı döneminden 13 milyon TL daha fazla. 737.3 milyon TL’lik beş aylık toplam tutarın, 193.5 milyon TL’si ise savaş araç gereçlerinin işletmesine ayrıldı. Güvenlik ve savunma harcamalarının alt kalemlerinde, artış oranı bakımından dikkat çeken kalem, mühimmat. Milletvekillerinin önceki yasama dönemlerinde cevapsız kalan soru önergelerinde gündeme taşınan biber gazının da dahil olduğu mühimmat harcamalarına, yılın ilk beş ayında 94.6 milyon TL ayrılmış. Bu tutarın bir anlam ifade etmesi için, geçen yılın aynı dönemiyle karşılaştırabiliriz: 2014’ün ocakmayıs döneminde, bütçeden yapılan mühimmat alımı, 24.4 milyon TL. Yani, bu yılın ilk beş ayında mühimmata, geçen yıla göre yaklaşık 4 kat daha fazla harcama yapılmış. Bu veriler ışığında, araç gereç ve teçhizat alım harcaması, geçen yıla göre büyük bir artış göstermezken, mühimmata 70 milyon TL daha fazla harcama yapılmış olmasını, önemli bir soru işareti olarak not düşelim. (Biber gazı alımları açıklanmış olsa, bu soruya anlamlı bir karşılık bulmak daha kolay olabilirdi.) Güvenlik ve savunma harcamaları açısında, Emniyet’in TOMA ihalelerinde henüz teslim edilmemiş partiler bulunduğunu anımsatalım. Önümüzdeki aylarda bütçe gerçekleşmeleri bize daha aydınlatıcı ipuçları sunabilir. S Kârlar düştü Sektörel kârlılık oranlarına bakıldığında üretim şirketlerinin kârı yıllık yüzde 15 oranında gerilerken, inşaat firmalarının kârı yüzde 17.6 oranında artış gösterdi. En yüksek artış yüzde 38.9 ile ticaret sektöründe oldu. Son yıllarda sanayi üretiminden inşaat sektörüne kayış olduğuna yönelik tartışmaları hatırlatan Fortune Türkiye Direktörü Cüneyt Toros,“Bizim ulaştığımız veriler de ülkede inşaatın daha kârlı olmaya başladığını ve inşaat firmalarının sayısının arttığını gösteriyor” dedi. l Ekonomi Servisi Yüzde 22 artış TKİ 303 basamak zıpladı Listede 2013’e göre sırası en fazla yükselen şirket Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) oldu. Önceki yıl 356. sırada olan şirket 2014’te 53. sıraya yükseldi. Korteks 102 basamak, Sembol Uluslararası Yatırım 82, Aksa Elektrik 31, Oltan Gıda 29, Polimeks İnşaat ve İstanbul Altın Rafinerisi 27, Çalık Enerji 23 basamak artışla ilk 100 içinde sırası en fazla yükselen şirketler oldu. BİM 10. sıradan 9. sıraya yükseldi ve ilk 10’da yer alan tek perakende şirketi oldu. İlk 10’a yedi enerji şirketi girdi. Listeye bu yıl 87 yeni şirket girdi. Bu şirketlerin 7’si ilk 100’de yer aldı. Fortune 500 şirketlerinin çalışan sayısı 2014’te yüzde 6.8 arttı. Listede Rıza Sarraf’ın ihracat şampiyonu şirketi Volgam Gıda yer almadı. Şirketlerin listede yer alması için bütün bilgilerini Fortune ile paylaşması gerekiyor. Elektriğe ‘kaçak’ zam geldi lektrik Mühendisleri Odası (EMO), E Enerji Piyasası Düzenle Dış açığa ‘altın’ vuruş İhracat mayıs ayında yüzde 18.8, ithalat ise yüzde 14.4 azaldı. Altın ihracatının mayısta düşmesiyle dış ticaret açığı 6.75 milyar dolarla bu yılın en yüksek seviyesini gördü. etrol fiyatlarındaki düşük seyrin dış ticaret açığının daralmasına katkısı sürerken yılbaşından beri 6 milyar dolar destek sağlayan altın ihracatının mayısta düşük gerçekleşmesiyle dış ticaret açığındaki iyileşme yavaşladı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre dış ticaret açığı Mayıs ayında yüzde 6.1 azalarak 6.75 milyar dolar olurken, ilk beş ayda yüzde 9.7 daralarak 26.97 milyar dolar olarak gerçekleşti. İhracat Mayıs ayında yüzde 18.8 azalarak 11.11 milyar dolar, ithalat yüzde 14.4 azalarak 17.87 milyar dolar olurken, ihracat ilk beş ayda yüzde 8.4 azalarak 61.56 milyar dolar, ithalat yüzde 10.6 azalarak 88.53 milyar dolar oldu. Yılın ilk dört ayında ihracattaki parite ve jeopolitik gelişmeler kaynaklı düşüşü telafi edebilecek boyuta ulaşan altın ihracatı, mayısta ilk kez düşük gerçekleşti. Aralarında altının da yer aldığı ve yılın ilk aylarında aylık bazda 2 milyar dolara ulaşan kıymetli metal ihracatı mayısta 500 milyon dolarda kaldı. l Ekonomi Servisi Mühimmat harcaması me Kurulu’nun yayımladığı temmuz tarifesiyle kayıp ve kaçak bedel oranlarının yüzde 21.5’e çıkarılarak elektriğe dolaylı zam yapıldığını vurguladı. EMO, yeni uygulamayla, elektrik dağıtım şirketlerinin yıllık ortalama kayıp ve kaçak tahsilatının 3.7 milyar liraya yükseltildiğine dikkat çekti ve ekledi: “Mesken tüketicilerinden 1 kilovat saatlik elektrik tüketimi başına tahsil edilen kayıp ve kaçak bedelleri yüzde 39.5 düzeyinde artırılarak, 3.95 kuruştan 5.52 kuruşa çıkarıldı. Böylece meskenlerde şirketlerin uyması gereken hedef doğrultusunda ocaktan bu yana zorunlu olarak yüzde 15 indirilen kayıp ve kaçak bedeli yeniden arttı.” P İşsizlik maaşına en fazla başvuruyu 25 bin 210 kişiyle nakliye şoförleri yaptı. Dış borç 400 milyar dolara ulaştı ürkiye’nin brüt dış borç stoku, bu yılın ilk çeyreğinde 392.8, net dış borç stoku ise 234.3 milyar dolar oldu. Hazine Müsteşarlığı, 2015 birinci çeyrek dönemine ilişkinverilere göre özel sektör borçlarının toplam dış borç stoku içindeki payı 277.4 milyar dolar ile yüzde 70.6’ya, kamu kesimi borçlarının payı 113.3 milyar dolar ile yüzde 28.8’e karşılık geldi. l Ekonomi Servisi Bir milyon kişi işsizlik sigortasına başvurdu ürkiye İş Kurumu’na (İŞKUR) 2014’te 90 kadar meslek dalından toplam 900 bin 910 kişi işsizlik sigortası başvurusunda bulundu. En fazla başvuruyu 25 bin 210 kişi ile nakliyeşoförleri yaptı. İŞKUR verilerine göre işsizlik sigortasına en fazla işsizlik başvurularının yapıldığı iktisadi faaliyet 166 bin 507 kişi ile ‘mesleki, bilimsel ve teknik faaliyet alanları’ oldu. Bunu 120 bin 48 ile ‘toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı’ takip etti. İşsizlik başvurularının yapıldığı diğer iktisadi faaliyetler şöyle sıralandı: T T Tarım ormancılık ve balıkçılık, Madencilik ve taş ocakçılığı, İmalat, Elektrik gaz buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı, Su temini kanalizasyon atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri, İnşaat. İşsizlik sigortası başvurusunun yapıldığı meslekler ise, şoför yük taşıma, satış danışmanı, büro memuru, ön muhasebeci, muhasebeci, aşçı, şoför, makineci, garson, sekreter, güvenlik görevlisi, pazarlamacı, kasiyer, aşçı yardımcısı, elektrikçi, kamyonet şoförü, bekçi, ağır kamyon şoförü şeklinde sıralandı. l Ekonomi Servisi 1200 kişiyi işten çıkaracak Dünyanın en büyük yazılım şirketlerinin başında gelen Microsoft, web reklam bölümünü kapatarak yaklaşık 1200 kişiyi işten çıkaracak. Kapatılacak bölümdeki bazı çalışanlar AOL ve AppNexus’a transfer edilecek. Microsoft’ta işten çıkarmaların ana nedeni şirketin Üst Yöneticisi (CEO) Satya Nadella’nın operasyonlarda kişisel bilgisayar, bulut ve iş üretkenliği olmak üzere 3 temel alana odaklanması gösteriliyor. Öğün başına 83 kuruş T ürkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü’nün (DİSKAR) Asgari Ücretle Yaşam Raporu’na göre asgari ücretliden, kişi başına bir öğün başına 83 kuruşla karnını doyurması, 1 buzdolabı için 26 ay çalışması, 348 TL’ye barınması ve ısınması, çocuk başına 3.45 TL’lik eğitim harcaması ile çocuklarını yetiştirmesi bekleniyor. Eşi çalışmayan ve iki çocuklu bir asgari ücretli elde ettiği geliriyle üç öğün için kişi başına 2.5 TL ayırabiliyor. Bu da öğün başına sadece 83 kuruş demek. Asgari ücretlinin ulaşım için ayırabildiği günlük pay sadece 2.8 TL. Kültür ve eğlence için ayırabildiği pay aylık sadece 16.9 TL’yi buluyor. l Ekonomi Servisi C M Y B