Katalog

OLAYLAR ve GORUSLER 18 EDİTÖR: ÖZGÜR MUMCU ve SİNEM USER KARA TASARIM: AYNUR ÇOLAK KÜLTÜR SANAT Salı 2 Haziran 2015 Kadının statüsü: 1 eksi 1 DENİZ BAĞRIAÇIK Sosyolog ve Toplumsal Cinsiyet Uzmanı A yşenur İslam 28 Mayıs 2015 tarihinde Habertürk Ankara binasını ziyaretinde TOKİ konutlarında 1+1 daire tiplerine artık yer verilmeyeceğinin nedenini Türk aile yapısına uygun olmayışı şeklinde açıkladı. Bu büyük sosyolojik tespiti izleyen saatlerde, 1+1 dairelerin ortadan kalkmasına karar veren zihniyetin uzantısı diğer bir karar da Anayasa Mahkemesi’nden geldi: Resmi nikâh olmadan, imam nikâhı yapan kişilere cezai yaptırım kalkıyordu. Türkiye’de statüsü gittikçe tehlikeye düşürülen kadınlar için, skandal niteliğini taşıyan bu karar aslında AKP iktidarının, Türkiye’nin değişmekte olan sosyolojik bütününü, kontrol altına almak adına attığı adımlardan yalnızca birkaçını oluşturuyor. Türkiye’de statüsü gittikçe tehlikeye düşürülen kadınlar için, Anayasa Mahkemesi’nin resmi nikah olmadan imam nikahı yapan kişilere cezai yaptırımın kaldırılmasına ilişkin kararı, AKP iktidarının Türkiye’yi kontrol altına alma hedefinin sadece bir parçasını oluşturuyor. ti önümüzdeki yıllarda işlerin içinden çıkmakta zorlanacağının da farkında. Sanayileşme, kentleşmeyi ve onun doğal sonucu olarak da bireyselleşmeyi meydana getirmiş, kadını da aile ile özdeşleşen konumundan özgürleştirerek, onun birey olarak attığı her adımda patriarkal olan tüm toplumsal kodlarını kimi zaman bilinçli kimi zaman ise değişimin bir dişlisi olarak kırmasına ve bu toplumsal yapıdan beslenen iktidarın yok olmasına da imkân tanımıştır. Sanayileşme ve kadın len politikaların altında, 2023’ü hedefleyen mevcut iktidarın büyük bir korkusu yatıyor. Çünkü AKP’nin ağırlıklı olarak oylarını aldığı bölgeler olan kırsal ve gecekondu semtleri bireyselleşmenin neredeyse olmadığı, kadın özgürlüğünün yalnızca giysiler üzerinden “açılmak” ya da “kapanmak” olarak algılandığı, kadınların ücretli ve güvenceli işleri bulmakta zorlandığı, çocuk gelinlerin, aile içi şiddet oranının yüksek olduğu, kişilerin erkek ya da kadın olsun kararlarını tek başlarına veremedikleri yerler olması bilinen bir gerçek. Ancak, AKP’nin yıllar içerisinde yürüttüğü, yol götürme, kırsal kesimi oy kaygıları ile büyükşehirlere bağlama, dünya konjonktüründeki değişimler, sosyal medyanın kullanımının, iktidar için olumsuz etkileri bu seçimlerde yekten gözükmeyecek olabilir ancak par Kadın cinayetleri Kaçınılmaz olarak kentleşme, hane halkını dışarıya çıkmaya ve çalışmaya zorlarken, kadınların da istihdamda yer alarak ekonomik olarak güçlenmelerine, kendi kararlarını verebilmelerine imkân tanır. 2014 yılı Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu verilerine göre kadınların yüzde 47’si, kendi hayatları ile ilgili vermek istedikleri kararlar yüzünden öldürülmüşlerdir. 1+1’i önleme! 1+1 evler, çocuksuz bir çiftin, bekar kadın ve erkeklerin tercihlerini oluştururken, bu dairelerin Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Ayşenur İslam. (AA) 2012 yılından beri kadınların bedenleri üzerinden yürütü AKP politikaları inşasını önleme “geleneksel aile” yapımızla bir ilgisi olmazken, özel hayata müdahalenin de ötesinde, bir toplumun değişen ihtiyaçlarına da ket vurmaktır. Bununla birlikte, Türk aile yapısının sıkıntılı bir dönemden geçtiğinden hemfikirim; nedeni ise hemen hemen her gün, korkunç bir biçimde, sokak ortalarında, sessiz kuytularda, bazen de ışıklı evlerde kadın cinayetlerinin işlenmesi, başkentin göbeğinde yetiştirme yurtlarında çocukların şiddete, tacize uğraması hatta dayaktan öldürülmesi... UNICEF’in 2014 verilerine göre, çocuk gelinlerinin oranının yüzde 28, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde bu oranın yüzde 41’e varışı, kızların babalarının çocuklarını doğurmaları, sığınma evlerinin Avrupa Birliği standartlarına göre 3 bin 800 olması gerekirken 65 ile sınırlı oluşu ve öldürülen kadınların yüzde 46’sının eşlerinin tarafından öldürülmesine neden olan mizojenist ve yetkinlikten yoksun iktidar politikalarının varlığıdır. Üzülerek belirtmekte fayda var ki, T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın hem kendisi hem de bugün makamı dolduran kişi aslında yoklardır. Edebiyat bölümü mezunu olmasından cesaret aldığım, Sayın Ayşenur İslam’a naçizane tavsiyem, 1987 yılında Duygu Asena’nın kadın hareketine ivme kazandıran değerli eseri “Kadının Adı Yok” adlı kitabı okuması ve artık bırakın kadının adı değil, içinde bulunduğu anlayışın politikaları devam ettirildiği takdirde bizzat kadının kendisinin de toplumda olmayacağını fark etmesidir. Kadınlı bir toplum umuduyla... ‘Yolu yok Don Kişot’um benim, yolu yok!.. Yel değirmenleriyle dövüşülecek!’ B Resmi nikâhın önüne geçilirse Prof. Dr. AHMET M. KILIÇOĞLU Atılım Üniv. Hukuk Fak. Öğr. Üyesi u coğrafyada eskiden her şeyi göze alıp, iktidara ve patronlara rağmen sadece mesleğini yapan, tehditleri iplemeyen, dürüst gazeteciler yaşardı. Kimini fikren, kimini de fiilen öldürdüler. O güzel ahlakı da, derine, çok derine gömdüler. Sonra basının etrafına korkulardan ve menfaatlerden nefis bir kafes ördüler. İktidar, kendisine ödün vererek ‘bedelli’ gazetecilik yapmaya eğittiği yeni sistemin desteğiyle parladıkça parladı. Derine gömdüğü o ahlakın kendi yarattığı depremlerle yeniden gün yüzüne çıkabileceğini hesaplayamadı. Şimdi, yaptığı haberciliğin bedelini ödemeyi umursamayan bir gazetecilik de olabileceğini hatırlamak zorunda. Mesleğin fıtratında olan cesarete tosladı. Fıtratta olan cesaret, ne vesileyle ortaya çıkarsa çıksın, tehlikelidir. Gülmek gibi çabuk bulaşır; Bir de bisiklete binmek gibidir, hemen hatırlanır! Şimdi zaman, korkuları yeniden tarif etme zamanı. İktidarın şerrinden mi korkmak daha doğru; Yoksa bu şerrin galibiyetinden mi? Mesele iktidarın ne yaptığı değil. Mesele onun yaptıkları karşısında bu ülkenin ne yaptığı. Halkının, meclisinin, aydınının, hukukçusunun ve en önemlisi gazetecisinin ne yaptığı. Hukuksuzluk karşısındaki suskunluğunu sürdürürse... Sansüre boyun eğerse... Mevcut ya da potansiyel çıkarlarını gözetirse... Doğru bildiğinden vazgeçerse... Sokakların yasaklanabileceği aklına yatarsa... Yazacakları ya da söyleyecekleri yüzünden başına gelebilecekleri hesaba katarak yaşarsa... Gözlerini yine kaparsa... İktidardan korkarsa... Korkusuna yenilirse... Kaybeder. Belki aksini yaparsa da kaybeder; ama onuruyla kaybeder. Ve çoğu zaman kazanmanın yolu onurlu bir yenilgiden geçer. Bunun hesabı önceden yapılmaz. Hesap, karşısındakini kandırmayı hedefleyenin meselesidir. O hesapları bozacak; tehditleri boşa çıkaracak tek şey dik durmak, doğru bildiğinden şaşmamaktır. Son yıllarda kolay eğilip bükülen ve doğru bildiğinden şaşıp duran medyanın yarattığı nemli ortam iktidarın şehvetini ölçüsüzce kabarttı. Şimdi bu kabarıklığın altında nefes alamıyoruz. Çok azımızın sesi çıkıyor. O ses de hemen şiddetle bastırılmaya çalışılıyor. Brecht, “Toplumca bize gereken, yeni kahramanlar yaratmak değil, kahramanlara gereksinim duymayan bir toplum yaratmaktır” der. Bu gazetenin yaptığı bir kahramanlık değil. Basının fıtratında özgürlük olduğunu yeniden hatırlaması için bir fırsat. Neticede şairin dediği gibi: “Yolu yok Don Kişot’um benim, yolu yok Yel değirmenleriyle dövüşülecek!” * *Nâzım Hikmet Anayasa Mahkemesi’nin çoğunlukla vermiş olduğu “imam nikâhı” kararının mantığını anlamak, hukukla bağdaştırmak mümkün değildir. men kişilerin İslam dinine ilişkin inançları nedeniyle “imam nikâhıyla” evlenmesi ve özellikle birden fazla kadınla evlenme geleneğini devam ettirmesi tehlikesini önlemek gerekmekteydi. Erkeğin İslam Hukuku’nun ve toplumun baskıları karşısında zina suçunu işlemekten kurtulmak için resmi nikâh yerine imam nikâhı yolunu uygulamaya devam etmeleri önlenmediği takdirde kadınların imam nikâhının yol açtığı esaretten kurtulması mümkün olmayacaktı. dan “kilise nikâh töreni yapılamaz” ifadesi yerine her türlü dini nikâhı yasaklamak amacıyla “dinsel evlilik yapılamaz” şeklinde değiştirilmiştir. Kurala aykırı davrananlar için hapis cezası da getirmiştir. Dünyanın en demokratik ülkeleri arasında gösterilen İsviçre’de bugüne kadar İsviçre Ceza Kanunu’ndaki 292. Madde hükmünün Anayasa’ya aykırılığını iddia eden tek kişi çıkmamıştır. İsviçre Medeni Kanunu’ndaki bu düzenleme bizim ülkemiz için çok daha gerekli olup, bizim eski TMK’mizin 110. maddesine aynen alınmıştır. Bu hükmün boşa çıkartılmaması için de eski TCK’mize buna aykırı davrananlar için hapis cezası öngörülmüştür. 174. Maddesinin 4. Fıkrasında Türk Medeni Kanunu’nun bu hükmünün Anayasa’ya aykırılığının ileri sürülemeyeceğini öngörerek bu düzenlemeye çok sıkı bir güvence sağlamıştır. M edeni Kanun’dan önce yürürlükte olan İslam Hukuku’nda evlenme, devletin resmi memurlarının değil din adamlarının gerçekleştirdikleri bir işlem olarak öngörülmüştü. İmam tarafından gerçekleştirilen bu işleme imam nikâhı adı verilmekteydi. Bu düzenlemede bir erkeğin birden fazla kadınla evlenmesi mümkün idi. ‘Günümüz Sanatçıları Ödülü Sergisi’ açılıyor R esim ve Heykel Müzeleri Derneği ve Akbank Sanat’ın hazırladığı “Akbank Günümüz Sanatçıları Ödülü Sergisi” bu akşam saat 19.00’da İstanbul Beyoğlu İstiklal Caddesi üzerindeki Akbank Sanat’ta açılıyor. Küratörlüğünü Philippe Van Cauteren’in üstlendiği sergiye, yapıtlarıyla Alp Şeker, Ayşe İri, Bestami Gerekli, Betül Sertkaya, Burak Dikilitaş, Elif Erker, Elif Köse, Ferhat Akay, Furkan Öztekin, Gizem Dinç, Gürkan Mıhçı, H. Burak Yel, Hazal Ünsal, Mehmet Öğüt, Soner Ulu, Şafak Gürboğa ve Volkan Kızıltunç katılıyor. Sergi, Temmuz ayı sonuna dek görülebilecek. l Kültür Servisi Anayasa Mahkemesi’nin kararı Anayasa Mahkemesi bu haklı mantık ve yasal gerekçelere uygun olarak, Türk Ceza Kanunu’ndaki cezai hükümlerin Anayasaya aykırılığı iddiasını 1999 yılında ret etmiş iken, yeni yapısı ve üyeleri ile aynı mahkeme Mayıs 2015’de resmi nikâh yapılmadan dini tören yapılmasını yasaklayan ve failleri hakkında cezai yaptırım öngören “TCK’nin 230. maddesi hükümlerini Anayasa’ya aykırı bularak” iptal etmiştir. Boşanma ise tamamen farklı idi. İslam’da imam nikâhı evlenme yasak olmasına karşın, boşanma imamın kararını gerektirmemekteydi. Boşanma hakkı erkeğe tanınmış bir haktı, kadının boşanma hakkı yoktu. Bu düzen kadını ezen ve yok sayan bir düzendi. Evlenme konusunda karar yetkisi olmayan, velisi tarafından dahi imam önünde verilebilen kararla evlendirilen kadının boşanma konusunda da karar yetkisi yoktu. Evlenme imam güvencesine bağlandığı halde, boşanma ise tamamen kocanın insafına bırakılmıştı. Boşanma hakkı Peki İsviçre? İsviçre Medeni Kanunu’nda bu kaygı “resmi nikâh yapılmadan kilise nikâhının” ön plana çıkarılmasının önlenmesi amacıyla eski 118. maddesinin II. fıkrasında “Evlenme cüzdanı gösterilmeden kilise nikâh töreni yapılamaz” emredici hükmü getirilmiştir. Ancak maddedeki “kilise nikâhı yapılamaz” hükmünün yanlış anlaşılmaya yol açacağı düşüncesiyle, sonra G Genç besteciye Japonya’dan ödül enç besteci Yiğit Kolat, dünyanın en prestijli kompozisyon yarışması ödüllerinden birisi olan Toru Takemitsu Kompozisyon Yarışması’nın iki birincisinden birisi oldu. Daha önce de birçok yarışmada ödüller kazanan Kolat’la ödülü paylaşan isim ise Finlandiya’dan Sebastian Hilli oldu. Yarışmanın ikincileri İspanya’dan Fabià Santcovsky ve Avusturya’dan Thomas Wally. Ödülü kazanan isimlere 750 biner Japon Yeni (yaklaşık 16 bin TL) ödül verildi. KAMİL KÜLTÜR l MASARACI ÇİZİK Hapis cezası Yeni 01.01.2002 tarihli 4721 sayılı TMK’miz eski 110. maddeyi 143. maddesine aynen almış ve bu düzenlemeyi korumuştur. Anayasa koyucusu Anayasa’nın Hukuk neresinde? Bu karar ile Türk kadınına resmi nikâhla getirilen güvence yok edilmiştir. Erkek hem de birden fazla kadınla imam nikâhı yaparak İslam Hukuku gereği zina suçunu işlemekten ve bu tür birleşmeleri meşru gören toplumsal baskıdan kurtarılmış kadın hakları alanında yaratılan önemli bir devrimi yok etmiştir. Anayasa Mahkemesi, bu kararı ile Anayasa’nın 174/4 hükmünü ihlal etmiştir. Zira bu hüküm resmi nikah yapılmadan dini tören yapılmayacağına ilişkin düzenlemenin Anayasa’ya aykırılığının ileri sürülemeyeceğini öngörmekle, bu hükmün ihlaline ilişkin cezai yaptırımlara ilişkin hükümleri de kapsayan bir ruh ve anlam taşımaktadır. İptal kararı bu ruh ve anlama aykırı olmuştur. Medeni Kanun Kadın hakları alanında bir devrim olan 4 Ekim 1926 tarihli Medeni Kanunumuz (Türk Kanunu Medenisi) kadını bu çağdışı düzenden kurtarmış, evlenmeyi devlet güvencesine, boşanmayı ise yargı kararına bağlanmıştır. Bu anlamda olmak üzere kadın bizzat kendi özgür iradesi ile devletin resmi evlendirme memuru önünde evlenme isteğini açıklarsa evlenebilecek, haklı bir neden olmadan yargı erkeğin başvurusu üzerine boşanmaya karar veremeyecektir. İmam nikâhının esareti Getirilen bu düzenlemeye rağ Anayasa Mahkemesi’nin kararıyla Türk kadınına resmi nikâhla getirilen güvence yok edilmiştir. (AA) C M Y B