Katalog

EKONOMİ 8 enel seçime bir hafta kala, içeride seçim sonuçlarına ilişkin belirsizlik, dışarıda ABD’de faiz artıPelin şına yaklaşılması Ünker ve Yunanistan’ın bir türlü çözülemeyen borç sorunu piyasaları baskı altında tutmayı sürdürüyor. Geçen son iki hafta Türkiye piyasaları için ‘kayıp’ oldu. 19 Mayıs’ın tatil olduğu son iki haftada 9 işlem gününde Borsa İstanbul, 18 ve 27 Mayıs’taki yükseliş dışında sürekli değer kaybetti. 15 Mayıs Cuma günü 87 bin 605 puandan kapanan endeks 18 Mayıs’ta 88 bin 652 puana kadar yükseldi. Borsa 29 Mayıs’ta ise 82 bin 981 puana indi. Buna göre borsanın iki haftalık kaybı 4 bin 624 puan oldu. Borsa geçen hafta ise yüzde 3.3 düştü. Emlakta itiraz önlemi Tüketici Sorunları Derneği, yüksek emlak vergisiyle karşılaşanlara, ödemelerini “ihtirazi kayıt” ile yapmalarını önerdi. Böylece, yargının lehte kararı halinde, fazla ödemeler geri alınacak. Trafik sigortasında yeni dönem Zorunlu trafik sigortasında genel şartları düzenleyen uygulama bugün başlıyor. Sağlık giderleri teminatı artık tamamen SGK’nin sorumluluğunda olacak ve hasar gören parça, orijinali ya da eşdeğiyle değiştirilecek. Pazartesi 1 Haziran 2015 EDİTÖR: ZEKİ TEZER TASARIM: BAHADIR AKTAŞ Piyasada kayıp iki hafta PİYASA NOTLARI G Enflasyon açıklanacak aftaya küresel piyasalarda izlenecek en önemli gündem maddeleri ABD’den gelecek tarım dışı istihdam ve işsizlik verileri, Avrupa Merkez Bankası’nın para politikası toplantısı ve Yunanistan konusundaki gelişmeler olacak. Yurtiçinde ise mayıs ayı enflasyonu açıklanacak. TL’deki zayıflama seçim öncesi belirsizliklerle sürebilir. Enflasyon verisi de lirayı etkileyebilir. Nisan ayı enflasyon verisi TCMB’nin tahminlerinin tutmadığını göstermişti. Yıllık enflasyon yüzde 7.91’e yükselmişti. Yıl sonu TÜFE beklentileri de civarına 8 civarında. Merkez, yılın ilk enflasyon raporunda yıl sonu tüketici enflasyonu tahmini yüzde 5.5’ten 6.8’e yükseltmişti. Hükümetin Orta Vadeli Plan hedefi ise yüzde 5. H Örtülü ödenek ve MİT TIR’ları aşbakan’a bağlı örtülü ödenek hesabındaki artışı ilk yazdığımda, takvimler 2012 Ağustosu’nu gösteriyordu. Suriye’deki “muhaliflere yardım” iddiasının da yer aldığı haberin 1. sayfadan yayımlandığı gazetenin adı Akşam’dı. Düzenli izlediğim örtülü ödenek gelişmeleri, süreç ilerledikçe, diğer gazetelerin ve beraberinde siyasetin de gündemine girdi. Bir, üç değil; CHP’sinden MHP’sine, bağımsızına kadar onlarca muhalefet milletvekili, örtülü ödenek harcamalarındaki artış ile Suriye’deki “cihatçı”lara yardım arasındaki olası ilişkiyi sorguladı. Yasama denetimin bir parçası olan soru önergeleri Meclis arşivindeki yerini aldı. Fakat Komşu’daki iç savaşa, vergilerimizden toplanan paralarla silah yardımı yapmak gibi, hepimizi, tüm halkı ilgilendiren o ürpertici iddiayla ilgili önergelerin tamamı yanıtsız kaldı. Örtülü ödeneğin yasal gizliliği, iktidarın umursamazlığına kılıftı. Sanki ceplerinden harcıyorlarmış gibi, gün geçtikçe halkın parasına daha çok göz diktiler. Anayasayı çiğneyerek Cumhurbaşkanı’na da örtülü ödenek verdiler. Cumhuriyet’in MİT TIR’larındaki silahları belgeleyen haberinin bir sonucu da cevapsız kalan önergelerin tümüne toplu yanıt niteliği taşıması. O silahlar yasal ticaretin konusu olsaydı; ne Başbakanlığa bağlı MİT TIR’ında taşınır, ne de ilaç kutusuyla kamufle edilirdi. Dolayısıyla bu silahların örtülü ödenekten karşılandığı, kesine yakın bir olasılıktır. Daha net olan olgu ise bu sevkıyatın süreklilik gösterdiği, dolayısıyla örtülü ödeneğe de aynı doğrultuda daha sık başvurulduğu... Meclis’in yerine getiremediği denetim görevini Cumhuriyet’in başarması, basın özgürlüğünün ne olduğunu tüm dünyaya bir kez daha gösterdi. Ne var ki bir kesim bu ‘dünya’ya dahil değil... Gazeteciliğin, çok ama çok büyük bir güce hükmeden siyasi iktidarı denetlemekten başka bir şey olmadığını anlatamayacağınız belki de tek gruptur “atanmış gazeteci”ler. Patronları büyük ihaleler alırken, onların görevi, iktidarın ömrüne endekslenmiş, ev, okul “taksitler”i, hep bir üst modeli arzulanan makam araçlarını “vatana ihanet” yalanıyla takasa sürmektir. O yüzden nefret saçan “ihanet” manşetlerini atanlar arasında, üç yıl önce örtülü ödenek haberini 1. sayfadan yayımlayan gazetenin de bulunması, bize göründüğünden çok fazlasını anlatıyor. B Son iki haftada TL’deki değer kaybı da hızlandı. 15 Mayıs’ta 2.5790 TL’den ka Dolar rekora yakın panan dolar, 29 Mayıs’ta 2.6540’a yükseldi. TL’nin iki haftalık değer kaybı yüzde 2.9’a ulaştı. Aynı dönem içinde dolar endeksinin küresel değer kazancı ise yüzde 2.8 oldu. Buna göre ABD verilerinin yanı sıra TL’nin değer kaybı seçim belirsizlikleri nedeniyle daha fazla oldu. TL, dolara karşı yılbaşından bu yana yaklaşık yüzde 14 değer yitirdi. Yatırım bankası Credit Agricole, TL’nin dolar karşısında, bu hafta sonuna kadar 2.7433 ile rekor kırabileceği uyarısında bulundu. iki yıllık gösterge tahvilin faizi ise 29 Mayıs’ta 9.88’e çıktı. Buna göre Merkez’in politika faizi ile piyasa faizleri arasındaki makas açılıyor. TCMB, politika faizini 21 Ocak’ta yüzde 7,75’e ve 25 Şubat’ta yüzde 7,50’ye indirdi ve o tarihten sonra başka bir düzenleme yapmadı. Merkez Bankası verilerine göre 15 Mayıs22 Mayıs haftasında Türkiye hazine kağıtları ve repo piyasasından net 552 milyon dolarlık çıkış yaşandı. Fed’e yeşil ışık Geçen hafta küresel piyasalarda gündemin en önemli konuları yine ABD’den gelen veriler ve Fed üyelerinin açıkla Faiz yükseliyor 15 Mayıs’ta yüzde 9.55 olan maları ile Yunanistan sorunuydu. Son zamanlarda ABD’den gelen verilerdeki göreli düzelme, ABD’nin ilk çeyrekteki zayıf büyümesinin geçici olduğuna ve bundan sonraki dönemde toparlanmanın görülebileceğine işaret ediyor. Bu da, Fed’in eylülden sonra faiz artırımlarına başlamasına yeşil ışık yakıyor. Yunanistan konusunda belirsizlik sürüyor. Yunanlı yetkililer bir anlaşma sağlanacağı konusunda umutlu konuşurken, Avro bölgesi ve IMF’den gelen açıklamalar bunun tam tersi oldu. Dresden’de düzenlenen G7 maliye bakanları toplantısından da olumlu bir haber çıkmadı. Bakan Fikri Işık Kuru incir, geçen ay üreticimarket fiyat farkında yüzde 498 ile yine birinci oldu ürkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, mart ve nisan ayında olduğu gibi mayısta da üreticimarket fiyat farkında ilk sırada yer alan kuru incirde, farkın yüzde 498’i geçtiğini açıkladı. Üreticide 5 lira 50 kuruş olan kuru incir markette 33 liraya satılıyor. Bayraktar, üreticimarket fiyatları arasındaki farkın maydanozda yüzde 437.25, nohutta yüzde 181.34, pirinçte yüzde 142.76, zeytinyağında yüzde 85.28, sütte yüzde 178.84’e kadar çıktığını söyledi. Kuru incirin 6, maydanozun 5.4, salatalığın 4.9, kabağın 4.6, karpuzun 4.4, sivri biberin 4.2, kuru kayısının 3.1, marulun 3.1, domatesin ise 3 katı fiyata satıldığına dikkat çeken Bayraktar, şöyle devam etti: “Bu kadar fahiş fiyat farkı olur mu? Üreticide 5 lira 50 kuruş olan ku Üreticiden markete fiyat 5’e katlanıyor T ru incir, markette 32 lira 90 kuruştur. Yine tarlada adedi 17 kuruş olan maydanoz, markette 91 kuruşa satılmaktadır. 34 kuruşluk salatalığın fiyatı 1 lira 66 kuruşa, 49 kuruş olan kabağın fiyatı 2 lira 26 kuruşa, 55 kuruş olan karpuzun fiyatı 2 lira 43 kuruşa, 55 kuruş olan sivri biberin fiyatı ise 2 lira 30 kuruşa çıkmaktadır. Bu düzene son verilmeli, aradaki zincir kırılmalı, fiyat makası daralmalı, üretici kazanmalı, tüketici de fahiş fiyata ürün tüketmemelidir.” Bayraktar, markette en fazla fiyat artışının ise yüzde 21.61 ile limonda görüldüğünü belirterek, “Elma ve havuçta da benzer bir durum söz konusu. Arzdaki daralma nedeniyle fiyatlar yükseldi. Kuru kayısı ve kuru üzümde meydana gelen don nedeniyle rekoltenin düşük beklenmesi fiyatları artırdı” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Yerli otoda ‘hayırlı imza’ Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, Yerli otomobille ilgili olarak “çok hayırlı” bir imza attıklarını, yerli otomobilin nasıl yapılacağı konusunda basına daha sonra bilgi verileceğini söyledi. Yalova Ticaret ve Sanayi Odası’nın (YTSO) Altınova ilçesinde düzenlediği yemeğe katılan Işık, 2020’den önce yerli otomobil markasının yollarda olacağını belirterek, “Şimdi sıra yerli otomobilde. İnşallah yakında kamuoyuna açıklama yapacağız, evvelki gün hayırlı bir imza attık. İnşallah yerli otomobilin startını veriyoruz. 2020’den önce artık sizler de bir Türk markasıyla yola çıkacaksınız. Hayırlı olsun. Bizim milliyetçilik anlayışımız bu” dedi. l Ekonomi Servisi 3 kamyon OECD raporunda OECD’ye bağlı Karaparayla Mücadele Grubu FATF’in, şubatta yayımlandığı ‘Terörist Örgüt ISIL’in Finansmanı’ raporunu bu köşede aynı günlerde yazdım. Raporun 19. sayfasında yer alan kritik bilgiyi, tekrar paylaşıyorum: “Suriyeli mültecilerin ihtiyaçları için toplanmış gibi görünen yardımların, IŞİD’le bağlantılı olabileceği vurgulanan bu bölümde, ‘bir defasında’ Ankara ile bağlantılı bir AB ülkesi polisinin Türk yetkililerinden 3 şüpheli kamyonun durdurulmasını istediği, ancak yardım kuruluşlarının organizasyonunun Suriye’deki radikal gruplara gideceğinden kuşkulanılan bu kamyonların, ‘düzenleme eksikliği’ gerekçesiyle durdurulamayacağı yanıtının alındığı.” Ve soru: Sözü edilen 3 kamyon, görüntülerini yayımladığımız 3 kamyon muydu? OECD yetkilileri daha fazlasını biliyor mu? İkinci el otoya ‘sanal zam’ İkinci el otomobilde dolar ve Avro kurundaki yükseliş nedeniyle yılbaşından bu yana fiyatlara yaklaşık yüzde 10 dolayında zam gelirken, internet ortamındaki sanal fiyat artışları yüzde 40’lara vardı. Bursa Oto Galericiler Odası Başkanı Hakan Yanık, internetteki satışların önemli bir bölümünün, bahar aylarındaki hareketliliği “yüksek kar marjı”yla fırsata dönüştürmeyi amaçladığını söyledi. Yanık, “Altının bir borsası var, borsaya göre hareket edersin. Arabanın borsasını şu anda millet internete dökmüş. Örneğin, bir arabaya biz ‘14 bin lira’ diyoruz, adam diyor ki, ‘İnternette benim arabamın aynısından 20 bin liraya var.’ Var ama nasıl bir araba?” diye konuştu. l Ekonomi Servisi Rus turistte bir milyon düşüş kdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) Başkanı Yusuf Hacısüleyman, Rusya pazarındaki daralma devam ederse yılın tamamında 1 milyona yakın Rus turistin eksileceğini bildirdi. Hacısüleyman, 2015 turizm sezonuyla ilgili kaygıların devam ettiğini, özellikle Antalya’nın ana pazarı konumundaki Rusya Federasyonu’nda yılın ilk 4 ayında meydana gelen azalma A nın tahminlerinden bile fazla olduğunu söyledi. Ocak ayından mayısın ortasına kadar Antalya’ya geçen yılın aynı dönemine göre yaklaşık 200 bin kadar az turist geldiğini belirten Hacısüleyman, “Bizim tahminimiz yılın tamamında yüzde 30, yani 1 milyon kişiye yakın Rus turistin eksilmesi yönünde. Ekonomik krizle boğuşan Rusya halkında kemer sıkma psikolojisi devam ediyor. Öte yandan Avrupa pazarında bazı ülkelerde de eksilmeler bulunuyor” diye konuştu. Sektörün olumsuz etkilenmemesi için seçim döneminde siyasilerin söylemlerinde çok dikkatli olmaları gerektiğini vurgulayan Hacısüleyman, “Artık kendi içimizde yaşayan bir ülke değiliz. Bütün Avrupa bizi izliyor. Hangi parti ne söylüyor, neden söylüyor, niyet ne gibi bir takım güvensizlik duyguları oluyor. İmaja çok dikkat etmemiz gereken bir sürece gir dik” dedi. AKTOB Başkanı, otelcilik sektöründe dolulukların azalması yüzünden istihdamda da yüzde 78 azalma olduğunu, sezon kötü giderse otellerin sezonu erken bitirebileceğini belirterek, “Diyelim ki bir tesis 15 Kasım’da kapanıyor belki bu yıl bunu 31 Ekim’e çekebilir. 31 Ekim’de kapatan otel de yeterli misafir bulamazsa 15 Ekim’de kapatabilir” dedi. l Ekonomi Servisi Kredi kartında şikâyet patlaması Kredi kartlarına ilişkin şikayet başvuruları, bir önceki yıla göre yüzde 107.5 artarak 3 bin 809’a yükseldi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine göre, kredi kartlarında çalıntı, kayıp, dolandırıcılıkla ilgili şikayetler 2013 yılında 4’üncü sırayı alırken, 2014 yılında yüzde 16.9 pay ile birinci sıraya yükseldi. Bunu yüzde 10.7 ile borç miktarında mutabakatsızlık, yüzde 8.5 ile müşteriden habersiz kart tanzimi izledi. C M Y B