Katalog

EKONOMİ 8 enel seçimin sonucuna dair beklentiler piyasaları sert etkilemeye devam ederken, seçimin ardından tek parti iktidarının sürmeyebileceği endişesi ve küresel piyasalarda doların değer kazancı ile birlikte kurdaki yükseliş dün de sürdü. Dolar/ TL güne 2.62 civarında başladıktan sonra 2.6415 TL’ye DOLAR AVRO FAİZ BORSA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 2.6380 2.3 kuruş TASARIM: EBRU ADALI 2.8750 0.6 kuruş 9.90 0.24 puan 83.649 918 puan 672.95 2.8 lira 100.90 55 kuruş EDİTÖR: PELİN ÜNKER Çarşamba 27 Mayıs 2015 Doların gözü yüksekte Art arda gelen seçim anketlerinin ardından piyasaları tek parti iktidarının sürmeyebileceği endişesi sardı. ABD’de faiz artışı beklentileri de güçlenince dolar yeniden 2.64 TL’yi aştı G kadar çıktı. Serbest piyasada dolar 2.6380 TL’den kapandı. 1 ayın zirvesinde Küresel bazda ise dolar, ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Janet Yellen’in faiz oranları konusunda politikanın sıkılaşmaya gidebileceği sinyallerini vermesinin ardından başladığı yükselişi devam ettirdi. Dolar, altı önemli para biriminden oluşan sepet ve Avro karşısında dün 96.714 bir ayın zirve seviyelerini test et ti. Yen karşısında da 8 yıla yakın bir sürenin en güçlü seviyesine ulaştı. Doların yükselişinde Yunanistan’ın borç ödemelerine ilişkin endişelerin Avro’yu baskılaması da etkili oldu. ABD’de açıklanan veriler dolardaki değer kazancını artırdı. Ülkede dayanıklı mal siparişleri nisanda beklentilere paralel yüzde 0.5 düştü. Daha önce mart ayı dayanıklı mal siparişleri için yüzde 4.7 olarak açıklanan artış da yüzde 5.1’e yukarı yönlü revize edildi. Tüketici güven endeksi ise tahminlerden yüksek geldi. Verilerin etkisiyle dolar/TL sert yükselirken, sepet bazında TL 2.7560’a çıktı. Endişe artıyor AKP’nin tek başına iktidarını sürdüremeyebileceğine işaret eden ve TL’nin pozitif ayrışmasına son veren Konda ve Sonar anketlerinin ardından dün piyasalarda Konsensus ve ANDYAR anketleri izlendi. Son anketlere göre de HDP’nin seçim barajını geçmesi ihtimali kuvvetli. Bu da piyasalardaki endişeyi artırıyor. Cuma gününden itibaren Türk Lirası’nın dolar karşısında değer kaybı yüzde 0.91; dolar endeksinin yükselişe geçtiği 18 Mayıs gününden bugüne kadar olan değer kaybı ise yüzde 1.74 oldu. TL’nin değer yitirmesine paralel Borsa İstanbul’da da kayıplar sürdü. Borsa günü yüzde 1.09 düşüşle tamamladı. Soma, tütün ve yeniden Derviş ğer, ortaçağ koşullarındaki bir madende yanan 301 işçinin çoğu, eski çiftçi ailelerinden geliyorsa... Alp Gürkan ve şirketi bir sonuç; Somalı, Akhisarlı, Kırkağaçlı yoksul köylüleri 40 TL gündelik için cehennemin yedi kat dibine gönderen asıl sebep, yaşadığı coğrafyada tarımın bitirilmesiyse... Eğer tütün ekimi sınırlandırılıp TEKEL kapatılmasaydı, Soma köylüsü insanlık dışı koşullarda çalışmak zorunda kalmayacaktıysa... Kemal Derviş’in CHP’nin olası iktidarında “ekonomiye yön verecek bir görevi” kabul etme sözünü yinelediği bugünlerde, hafıza tazelemek zorunludur... HHH 14 yıl önce, Kemal Derviş’i havaalanında karşılayan muhabir ordusu içindeydim. IMF’nin 10 milyar dolarlık krediyi serbest bırakma karşılığında, “15 günde 15 yasa” sloganında somutlaşan “acı reçete” dönemini, kâh Başbakanlık koridorlarında kâh Meclis salonlarında, değil gün gün, saat saat izledik. İhale ve Borçlanma Kanunu ısrarı, makul olsa da... Saklanan amacı, TEKEL’i çitfçi aleyhine, küresel şirketler lehine devreden çıkarmak olan Tütün Yasası ısrarı, gerilim filmlerini aratmayan bir baskıya dönüşmüştü. Ama nasıl bir baskı... Gerçekte maaşlı birer bürokrat olan IMF ile Dünya Bankası şefleri, müstemleke valisi edasıyla “Bu yasa çıkmazsa kredi desteği yok” demeçleri veriyor, Tütün Kanunu’na itiraz etmek neredeyse vatan hainliğiyle bir tutuluyordu. Sonuçta, yasaya itiraz eden dönemin özelleştirmeden sorumlu bakanı Yüksel Yalova istifa etmek zorunda kaldı. Dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer veto etti etmesine. Ama krizden çıkaracak kredi karşılığında çokuluslu şirketlere söz verilmişti bir kez. Yasa, yıldırım hızıyla Meclis’te tekrar görüşülerek kabul edildi. HHH O gün Sezer’in “siyasi” davranmakla suçlanmasına yol açan veto gerekçelerinin tamamı bugün gerçekleşti. Çiftçi mağdur olacak demişti. Oldu; dahası öldü. Yerli tütün alımı durur demişti. Durdu. Kartelleşmeye yol açar demişti. Yol açtı. TEKEL değerinin çok altına satılacak dedi. Öyle oldu. Bakmayın siz şimdi “IMF’ye borç verir haldeyiz” hamasetine. TEKEL, bu iktidar döneminde satıldı. Hem de dönemin Maliye Bakanı Unakıtan’ın “Babalar gibi satarız” sloganıyla. (O akşam çokuluslu şirketin Türkiye çalışanları İstanbul’da bir eğlence mekânında satışı kutladı.) TEKEL işçilerinin 4C vicdansızlığıyla sokağa atılışı da, arazilerin yerinde rezidans, AVM, Diyarbakır’da ise cezaevi yapılması da bu dönemde oldu. HHH Ezcümle, bugün “gerçekten sosyal demokrat bir programda” görev alma sözü veren Derviş, bu tabloyu görmezden gelme lüksüne sahip değil... Kemal Derviş, gerçekten hâlâ sosyal demokrat olduğu iddiasındaysa, 13 yıl önce baskıyla geçirilen Tütün Kanunu’nun, çiftçiyi önce işçileştirip sonra öldüren, kamu arazilerini rant merkezlerine dönüştüren sonuçları konusunda, sağlam bir özeleştiri yapmalıdır. E Çin’de de en az bir Türk bankası olmalı Çinli ICBC’nin Tekstilbank’ı satın almasıyla ilgili düzenlenen törende konuşan Babacan, Türkiye’den de birkaç bankanın Çin’de lisans almak istediğini söyledi. aşbakan Yardımcısı Ali Babacan, Çin merkezli Industrial and Commercial Bank of China Limited Şirketi’nin (ICBC) Tekstilbank’ı satın almasıyla ilgili “Bundan sonraki adım, bir Türk bankasının Çin’de lisans alıp Çin’de faaliyete başlaması. İlgilenen birkaç bankanın olduğunu ben biliyorum. Umarım ki o bankaların iş planı netleşir” dedi. ICBC, Tekstilbank’ın çoğunluk hisselerini GSD Holding’ten devralarak saBabacan ve ICBC Yönetim Kurulu Başkanı Jianging törende bir araya geldi. Kemer sıkma tedbirlerine karşı direnen Atina yönetiminin, 5 Haziran’daki ödemeyi yapmak yerine ay sonunda toplu ödeme yapma seçeneği de var. Piyasalarda ‘ya ödemezse’ korkusu hâkim. B Ali Babacan tın alma işlemini gerçekleştirmesini resmi bir törenle duyurdu. Törende konuşan Babacan bu konuyu bir önceki Çin Başbakanı Vın Ciabao’nun Türkiye ziyaretinde görüştüklerini belirterek, ICBC’nin Türkiye’deki faaliyetlerinin, özel sektöre artılar getirmesini beklediklerini söyledi. ICBC Yönetim Kurulu Başkanı Jiang Jianging ise, “ICBC, özellikle Türkiye ile yakın ekonomik ve ticari ilişkisi bulunan ülkeler arasındaki sinerjiyi güçlendirecek. Bölgesel, ticari ve proje odaklı finansal hizmet sunan bir sistem oluşturulacak” dedi. Bu yatırım aynı zamanda Çin’den Türkiye’ye tek seferde yapılan en büyük yatırım olarak da göze çarpıyor. Banka, hem Türk, hem Çinli, hem de küresel bazda müşterilere hizmet verecek. l Ekonomi Servisi Jiang Jianging Komşunun vakti daraldı Yunanistan’ın IMF’ye 5 Haziran’da 300 milyon Avro, haziran boyunca da 1.6 milyar Avro borç ödemesi gerekiyor. akit sıkıntısı çeken Yunanistan’ın borç geri ödemeleri için vakti daralıyor. Atina’nın öncelikli olarak alacaklılar arasında IMF’ye ödeme yapması gerek. Reuters’a konuyan üst düzey Avro bölgesi yetkilileri, Yunanistan’ın kreditörleriyle yürüttüğü reform karşılığı mali yardım müzakerelerinde temerrüde düşmeden vakit kazanmak için IMF’ye 5 Haziran’da yapacağı ödemeyi erteleyerek o ayki tüm ödemeleri ay sonunda tek seferde yapmayı tercih edebileceğini söyledi. Yunanistan’ın 5 Haziran’da IMF’ye 300 milyon Avro, haziran ayı boyunca ise dört tak N sitte 1.6 milyar Avro borç ödemesi gerekiyor. Piyasalardan borçlanamayan Atina hükümeti, daha önce Avro bölgesi ülkelerinden mali yardım alamaması halinde 5 Haziran’da vadesi gelen borçlarını ödeyemeyeceğini belirtiyor. Avro bölgesi ise Yunanistan’ın borçlarını sürdürülebilir hale getirecek reformları yapmadan yeni para vermeyi reddediyor. Yunanistan ile müzakereler hakkında görüşmelere yakın bir üst düzeyli kaynak, “Yunanistan’ın IMF’ye haziranda yapması gereken ödemeleri bir araya getirip tek seferde ödemesi imkanlar dahilinde” dedi. Buna karşılık yetkililer Yunanistan’ın böyle bir taktiği ancak anlaşma sağlanacağına dair vatandaşlarına ve piyasalara net bir mesaj verebilmesi halinde kullanabileceğini ve ödemeyi yapamaması halinde piyasalarda panik başlayabileceğini belirtti. Yunanistan Maliye Bakanı Yanis Varoufakis ise 5 Haziran’a kadar kreditörlerle anlaşma sağlanacağını söyledi. Yunanistan’ın, IMF’ye haziranda borcunu ödeyemeyerek olası iflasının Avro bölgesinde yeni bir dönemi başlatabileceği belirtiliyor. Uzmanlara göre Avro bu endişelerle daha da değer yitirebilir. Avrupa borsaları İspanya’da yerel seçimlerin hükümete darbe vurması ve Yunanistan’a devam eden borç krizi belirsizliğiyle düştü. Borsalarda endişe Güriş’ten jeotermale yatırım ydın’daki Jeotermal Elektrik Santralı’nın 2 ünitesi daha açıldı. Toplam 5 üniteden oluşan santral tamamlandığında 825 bin konutun bir yıllık elektrik ihtiyacını karşılayacak. Türkiye’nin en büyük Jeotermal Elektrik Santralı’nın (JES) 2 ve 3’üncü üniteleri AydınGermencik’te açıldı. GÜRİŞ Holding’e ait olan Efeler JES, beş üniteye ulaştığında toplam 232.3 MW üretim kapasitesiyle Türkiye’nin jeotermal enerji üretiminin yüzde 25’ini tek başına sağlayacak. Avrupa’nın ikinci büyük santralı olan JES, yılda 1 milyar 920 milyon KWS elektrik üreterek 825 bin konut ve işyerinin bir yıllık elektrik ve Türkiye, Fujitsu’nun öncelikli ülkelerinden ujitsu Türkiye Genel Müdürü Selda Bağdat Bahadır, Fujitsu’nun Japonya dışında yatırım yapılacak öncelikli 10 ülke belirlediğini, bunlar arasında Türkiye’nin de olduğunu söyledi. Kamu Yararına Teknoloji Konferansı öncesinde düzenlenen toplantıda konuşan Bahadır, “Listede ayrıca İber ülkeleri, Hollanda, A F Fransa, İtalya, Benelüks ülkeleri, Polonya, Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Hindistan bulunuyor. Bu bizim açımızdan çok güzel bir gelişme” dedi. Bahadır, Fujitsu’nun Türkiye’ye hem teknoloji getireceğini hem de yerel iş ortaklarıyla iş birliği yapılacağını belirtti.l Ekonomi Servisi JES, 825 bin konut ve işyerinin bir yıllık elektriğini üretcek ısınma ihtiyacını karşılayacak. Türkiye’nin jeotermal rezervi açısından Avrupa’da birinci sırada yer aldığını söyleyen GÜRİŞ Holding Onursal Başkanı İdris Yamantürk, “Yeni açılan merkezle Aydın’ın jeotermal kurulu gücü 316 MW’a ulaştı. Şu an Türkiye’nin jeotermal toplam kurulu gücünün dörtte üçü Aydın’da bulunuyor” dedi. l Ekonomi Servisi Kartla ödeme artıyor Bankalararası Kart Merkezi (BKM) verilerine göre banka kartı sayısı, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 8 artarak 109 milyona ulaştı. Aynı dönemde kredi kartı sayısı ise yıllık yüzde 0.5’lik sınırlı yükselişle 57.6 milyon oldu. Nisanda, geçen yılın aynı dönemine göre kredi kartlarıyla yapılan ödeme tutarı yüzde 16 artarken, banka kartlarıyla ödemelerde büyüme oranı yüzde 26 oldu. Bu dönemde kredi kartlarıyla 39.3 milyar lira, banka kartlarıyla ise 2.9 milyar lira tutarında ödeme yapıldı. Banka kartlarının toplam kartlı ödeme adedi içindeki payı da yüzde 23’e çıktı. Söz konusu rakam geçen yılın nisan ayında ise yüzde 21 seviyesindeydi. Bireysel Emeklilik Sistemi’ne (BES) kredi kartıyla yapılan katkı payı ödeme tutarı, 2014’te yıllık yüzde 23 artarak 5.4 milyar liraya ulaştı. l Ekonomi Servisi THY dolara geçti on aylarda döviz kurlarında yaşanan hızlı değişim ve giderlerin önemli bölümünün dolar bazında olması nedeniyle, Türk Hava Yolları dış hat bilet fiyatları fiyatlamasında Avro’dan dolara geçti. THY yılın ilk çeyreğinde kur farkı giderlerinin etkisiyle 48 milyon dolarlık esas faaliyet zararı açıklamıştı. 19 Mayıs’tan itibaren başlayan uygulama ile bilet fiyatları günlük dolar kurundan hesaplanıyor. Biletin yanı sıra S dış hatlarda rezervasyon değişikliği nedeniyle ödenen cezalarda da ödeme dolar kuru üzerinden gerçekleşiyor. Havayollarının önemli bölümü başta yakıt ve uçak kirası olmak üzere ana gider kalemleri ödemelerinde fiyatlar dolar bazında belirleniyor. THY, bu değişimle gelirlerinde de ağırlığı aynı para birimine kaydırdı. Bu kararı sektördeki diğer şirketlerin de izlemesi bekleniyor. l Ekonomi Servisi Gıdada tahıl umut verdi Bitkisel üretimin yüzde 7’nin üzerinde artması bekleniyor ürkiye’de bitkisel üretim miktarının geçen yıl yaşanan kuraklığın ardından bu yıl tahıl grubundaki yüzde 17.5 büyüme öncülüğünde yüzde 7’nin üzerinde artacağı tahmin ediliyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayımladığı bu yılın ilk tahminlerine göre, tahıl üre T timi 8.4 milyon tona yükselecek. Toplam tahıl ve diğer bitkisel ürünler, sebze ve meyve üretiminin yüzde 7.3 artış la 113 milyon tona yükseleceği öngörülüyor. Buğday üretiminin yüzde 18.4 artışla 22.5 milyon ton, arpa üretiminin yüzde 27 artışla 8 milyon ton, dane mısır üretiminin yüzde 5.9 artışla 6.3 milyon ton olacağı tahmin ediliyor. l Ekonomi Servisi C M Y B