Katalog

9 ŞUBAT 2015 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER [email protected] 9 ABD, Kiev’i silahlandırma planında Avrupa ile ters düştü. Merkel’in girişimiyle Rusya ile dörtlü zirve yapılacak Batı ittifakında Rus çatlağı Dış Haberler Servisi ABD’nin Ukrayna’ya Rusya yanlısı ayrılıkçılarla savaşta silah desteği restiyle Soğuk Savaş rüzgârları daha sert eserken, Batı ittifakında çatlaklar belirdi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e yaptırımlarla yüklenen Avrupalı liderler, krizin ucunda “topyekun savaşın” göründüğü kaygılarıyla harekete geçiyor. Almanya, Fransa, Ukrayna ve Rusya liderleri çarşamba kapsamlı anlaşma için yeni zirve düzenliyor. Fransızların dörtlü görüşme için kullandığı “Normandiya formatındaki” zirve Beyaz Rusya’nın başkenti Minsk’te yapılacak. Putin kararsız 10 ayda 5 bin 400 can almış Ukrayna krizi eylülde imzalanan Minsk ateşkes planının çöküşüyle derinleşmişken, Uluslararası Münih Güvenlik Konferansı, Almanya Başbakanı Angela Merkel’in başını çektiği Avrupalı lider Sarkozy Putin’le saf tutuyor Dış Haberler Servisi Fransa’da ana muhalefetteki Ulusal Halk Hareketi Birliği’nin (UMP) liderliğine yeniden seçilse de 2017’deki cumhurbaşkanı adaylığı için rakipleriyle zorlu bir mücadeleye soyunan eski Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, Ukrayna krizi sebebiyle patlak veren Rusya tartışmalarına Moskova’nın safında katıldı. Sarkozy, cumartesi düzenlenen UMP Kongresi’nde yaptığı konuşmada, “Biz Rusya ile ortak medeniyetin bir parçasıyız. Amerikalıların Ruslarla çıkarları, Avrupa’nın Ruslarla çıkarları gibi değil” derken “Avrupa ile Rusya arasında Soğuk Savaş’ın yeniden canlanmasını istemiyoruz” tavrını koydu. 1956’da dönemin Sovyet lideri Kruşçev tarafından Ukrayna’ya verilmiş olan Kırım’ın Mart 2014’te sandıktan yüzde 96 oranında onaylanan ayrılık referandumu ile Rusya Federasyonu’na iltihak başvurusunun ardından Moskova tarafından ilhak edilmesi konusunda, “Kırım Rusya’yı seçti ve bunu yaptıkları için onları suçlayamayız” diyen Sarkozy, “Ukrayna’da yaşayan Rusça konuşan nüfusu kormak için barışgücü yaratmanın yollarını bulmalıyız” vurgusu yaptı. Kiev’deki Batı yanlısı yönetimin AB’ye üye olma hayalleri için “Ukrayna’nın kaderi AB’ye katılmak değil” diyen Fransız liderin “Ukrayna Avrupa ve Rusya arasındaki köprü rolünü devam ettirmeli” demesi de dikkat çekti. Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande cumartesi günü Münih’teki gü venlik konferansında Ukrayna’nın doğu bölgeleri Donetsk ve Luhansk için daha geniş özerklik çağrısında bulunmuştu. tirisi getirdi. Buna karşılık lerle, ABD yönetimi ve neu Transatlantik ABD Başkan Yardımcısı ocon siyasileri ters köşeye Joe Biden’ın Brüksel’deki düşürdü. Merkel ve Fransa ayrılığı Münih Avrupa Parlamentosu özel Cumhurbaşkanı François Hollande’ın cuma akşamı konferansında açığa oturumunda Rusya’ya yapPutin ile yaptıkları 5 saat çıktı. Kerry dün ‘Kiev’i tırımlara yönelik muhalif sesleri “uygunsuz ve ralik zirvede Minsk temelinsilahlandırmayı’ hatsız edici” diye niteleyede sıkı sınır kontrolü, tamanmazken, Merkel rek Avrupa ülkelerine “birpon bölge ve uygulama için lik” çağrısı dikkat çekti. Der mühletler içeren yeni tasbugün konuyu Spiegel’e göre Biden, “Bu lak hazırlanmasında uzlaşıObama’ya taşıyor ABD ve Avrupa’nın birlırken, Merkel konuyu Münih likte güçlü durması gekonferansına taşıdı. Konfereken bir an. Rusya’nın ransta Batı ittifakının görüş Avrupa’nın haritasını yeniden çizayrılıkları ortaya serildi. Hollande, yemesine izin verilemez” dedi. ni girişimi “barış için son şans” diye nitelerken, dün sabah Merkel, Hollaneocon’lar sahnede de, Paraşenko ve Putin arasında “yoğun” telefon diplomasisinin ardından Amerikalı neocon Cumhuriyetçi seyine zirve kararı çıktı. Zirve için bugün natör John McCain de Berlin’i “mütBerlin’de hazırlık toplantısı yapılacak. tefiklerine sırtını dönmekle”suçladı. Merkel’in sözcüsü Steffen Seibert eyDün Münih’te “sahne alırken” açıklüldeki Minsk ateşkes planının imzaça “Kiev’in silahlandırılmasını” sacıları Rusya, Ukrayna ve ayrılıkçıların vunan McCain, “Günün sonunda Avtemsilcilerinin de çarşamba ayrı bir toprupalı dostlarımıza göre bu iş yürülantı yapacağını ekledi. Rusya’nın samüyor. Moskova’ya yüzünüz mavivaşta olmadığını ve kimseyle savaş isye dönerek gidebilirsiniz. Açık bir temediğini söyleyen Putin ise yeni ziryalan ve tehlikeye karşı ayağa kalveyi doğrulasa da katılımını “dört ülkın” dedi. McCain, Rusya’nın Ukraykenin bir dizi noktada anlaşmasına” na milliyetçi sağının etnik temizlik yapbağladı. Dün Washington’ın yolunu tutığı tezine karşılık, Ukraynalıların “kattan Merkel meseleyi ABD Başkanı Baledildiğini” iddia etti ve “Onlara sarack Obama’ya “taşıyor”. dece battaniye ve yiyecek yolluyoruz. Rus tanklarına karşı battaniyeteinmeier: Yüksek ler işe yaramaz” dedi. AKP, CHP, MHP ve HDP’nin ‘Asgari Müşterekleri’ Var mı? Seçimlerde öne çıkacak dört parti arasında herhangi bir “asgari müşterek” var mı? Demokrasi, üniter yapı, sosyal devlet, küreselleşme ve kapitalizm, kültür ve çağdaş yaşam olarak 5 faktöre göre durumlarını ele alarak bakalım. Bu 5 faktördeki duruşlarına, uygulamalarına ve programlarına göre herhangi bir “asgari müşterek” çıkıp çıkmadığını değerlendirelim. AKP; 20022015’teki uygulamaları ve Erdoğan’ın yaklaşım ve söylevlerinden çıkanlar şunlar: Demokrasiyi bir amaç değil araç (tramvay) olarak görüyor. Tek adama dayalı yapılanma ve dine odaklanma istiyor. Kuvvetler ayrılığına karşı çağdaş Avrupa hukuk değerlerine uzak duruyor. CHP; Avrupa benzeri sosyal demokrasiyi benimsemiş. Kuvvetler ayrılığını ve hukukun üstünlüğünü esas alıyor. Parti içi demokrasi sorunlarını çözmeye çalışıyor. Demokrasi konusunda AKP ile CHP arasında herhangi bir “asgari müşterek” bulunmuyor, iki karşıt kutuptalar. MHP; demokrasiyi sağ, muhafazakâr ve milliyetçi bağlamda benimsemiş, güçlü devlet üzerine odaklanmış. Evrensel demokrasiyi yerel ve muhafazakâr öğelere dönüştürmeye çalışıyor. HDP; demokrasiyi benimsemiş görünmesine karşın bunu Kürt milliyetçiliği ve ayrıştırma zemininde yürütüyor. Demokrasi, terör ve etnik milliyetçilik üçgeninde zikzaklar yapıyor. Bir anlamda demokrasiyi “örtülü bir tramvay” gibi kullanıyor. Bu bağlamda, “küresel ilişkiler açısından AKP ile benzerliği var.” AKP; üniter yapıya karşı, federatif bir yapılanmaya götürecek uygulamalar içinde. Tek adama dayalı federatif yapı istiyor. CHP; üniter yapıyı destekliyor. Avrupa’daki anlamda “ademi merkezi” uygulamalara açık. MHP; katıksız üniter yapıyı savunuyor. HDP; üniter yapıya tamamen karşı. Kürtlerin ayrı bir siyasi, iktisadi ve kültürel oluşum içinde olmasını istiyor. Üniter yapı konusunda CHP ve MHP’nin birbirlerine yakın durduğunu görüyoruz. Müşterek nokta olarak tanımlanabilir. AKP; sosyal devlete karşı. Sosyalliğin (toplumsallığın) İslami örgütler aracılığı ile yürütülmesi görüşünde. 20022015 uygulamaları zaten bunu göstermiş bulunuyor. CHP; sosyal demokrat bir parti olarak sosyal devleti katıksız savunan konumda. MHP; sosyal devlete soğuk bakıyor. Yerine “güçlü devleti” koyuyor. HDP; “kendi varsayımları ve amaçlarının” sınırları içinde olmak koşulu ile sosyal devleti savunuyor. AKP; kültürel (ve dini) hegemonyayı parti politikası olarak benimsemiş durumda. Halkın yaşam tarzını bu kalıplar ve kısıtlamalar içine oturtuyor. Bu amaca ulaşmak için baskıcı bir toplumsal yapılanma uygulaması içinde. CHP; yaşam tarzı ve kültür olarak çağdaş ve uygar Batı değerlerini esas alıyor. Atatürk’ün devrimci felsefesini savunuyor. Yaşam tarzının bireyler tarafından özgürce seçilmesinden ve laiklikten yana. HDP; Kürt milliyetçiliği üzerine oturtulmuş laik bir yaşam tarzı söz konusu, çelişkili. AKP; kapitalizm açısından küreselleşme uygulamaları içinde olmasına karşın, “yerel, bölgesel ve İslami kalıpları” esas alıyor. Çelişki içinde. CHP; küreselleşme ve kapitalizme karşı çıkmıyor. Ancak ulusal politikalarla dengelenmesini istiyor. MHP; bir sağ parti olarak kapitalizme yakın. Ancak küreselleşme konusunda milliyetçilik ve yerellik öğelerini öne çıkarıyor. HDP; küreselleşmeye karşı ve solda gözükmek istemesine karşın küresel güçler tarafından destekleniyor ve onlara yakın duruyor. “Küreselleşme ve Kürdistan meselesini” at başı götürüyor. Seçimlere yaklaşırken siyasal partilerimiz arasında asgari müşterekler konusunda zafiyet söz konusu. Ancak CHP ve MHP’nin yakınlaşabileceği noktalar var. Galiba en başta geleni demokrasiyi ve Cumhuriyet’i kurtarmak. Dört partinin durumları Almanya ya da Fransa’daki gibi değil. Temel soru; dönüşü olmayan yola girilecek mi, girilmeyecek mi? Seçimler bir anlamda bunu belirleyecek. Demokrasiye nasıl bakıyorlar? N riskli ve yapıcı değil S ABD silah desteğinin “Kiev’in savunması için” olacağını savunurken, Merkel cumartesi günü Münih konferansında ABD’nin planına açıkça itiraz edip “Avrupa’da güvenliği Rusya ile birlikte teşkil etmek istiyoruz, Rusya’ya karşı değil” demişti. Dün de Dışişleri Bakanı FrankWalter Steinmeier, “silah sevkıyatının salt yüksek bir risk oluşturmakla kalmayıp ya pıcı olma dığı” eleş Kerry: Tartışma taktiksel, stratejik değil Avrupa ile hatların gerilmesi üzerine dün ABD Dışişleri Bakanı John Kerry önce yalanlamaya gitti. Avrupalı müttefikleri ile Ukrayna konu sunda “diplomaside birleştiklerini” söylerken “Bölünmüşlük yok, ayrılık yok. İnsanların bunu yaratmaya çalıştıklarını işitip duruyorum. Birleşmiş haldeyiz, birlikte yakın çalışıyoruz” diyen Kerry yaptıkları tartışmaların “stratejik değil taktiksel” olduğunu savundu. Kerry, Almanya ve Fransa’nın yeni planını desteklediklerini de belirtti ve Kiev’e “ek yardım” sunmaktan söz ederken “silahlandırmayı” anmaması dikkat çekti. Üniter yapı konusu Eski isyancılar Suriye ordusu saflarında Suriye’nin başkenti Şam civarındaki silahlı muhaliflerin Suriye ordusu safına geçip Ceyş ül Vefa (Orduya sadık olanlar) adı altında, katliamlarıyla anılan Zehran Alluş liderliğindeki radikal İslamcı Ceyş ül İslam militanlarına karşı savaştıkları kaydedildi. Londra merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi’nin direktörü Rami Abdülrahman, 3 ay önce oluşturulan Ceyş ül Vefa’nın Guta bölgesinde yer alan dış mahallelerden Duma’da bugüne kadarki en amansız savaşa giriştiklerini kaydetti. Abdulrahman, “Devlet Başkanı Esad, Ceyş ül Vefa’yı finanse ediyor. Saflarında bir yıldır süren kuşatmada rejim saflarına geçenler var” dedi, Ceyş ül Vefa’yı Hizbullah savaşçılarının da desteklediğini savundu. Hamaney: Adil bir nükleer anlaşmaya hazırız Sosyal devlet için Çağdaş yaşam, kültür ve din Küreselleşme ve kapitalizm Ortadoğu Dörtlüsü’nden yeni çağrı ABD, Rusya, AB ve BM’den oluşan Ortadoğu Dörtlüsü, İsrailFilistin görüşmelerinin bir an önce yeniden başlaması çağrısı yaparken, tarafları çabaları baltalayacak eylemlerden kaçınmaya davet etti. Münih Güvenlik Konferansı vesilesiyle buluşan ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, AB Dış Politika Şefi Federika Mogherini ve BM Genel Sekreter Yardımcısı Jan Eliasson durumu değerlendirdi. Yapılan açıklamada, Arap Birliği’nin 2002 zirvesinde kabul edilen ve Arapİsrail barışını da içeren Arap Barış İnisiyatifi’nin “önemine” ve Arap ortakların yaşamsal rollerine dikkat çekildi. Açıklamada geçen yılki savaşta Gazze’de oluşan yıkımın giderilmesi çabalarına vurgu yapıldı. Boko Haram Nijerya’ya seçim erteletti Dış Haberler Servisi İran ile nükleer müzakereler Münih Güvenlik Konferansı’na taşınırken, dini lider Ayetullah Hamaney’den “adil bir anlaşmayı destekleyeceği” açıklaması geldi. İran’daki sertlik yanlıların karşın yaptırımlara son verecek bir nükleer anlaşma için uğraşan ılımlı Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’ye “kalkan olan” Hamaney, Batı’ya ülkesinin çıkarlarını zedeleyecek “aşırı isteklerden kaçınma” ikazı yaptı. Hamaney, ISNA’nın dün yayımladığı açıklamasında, “Olabilecek her anlaşmadan yanayım. Elbette kötü olanından değil. Hiçbir anlaşma olmaması ulusumuzun çıkarlarına aykırı bir anlaşmadan daha iyidir” derken kendisinin de İranlıların da “onurlarını dikkate alan hayırlı bir anlaşmaya itiraz etmeyeceğini” ekledi. Ruhani’ye “Saygıdeğer Cumhurbaşkanı ‘Görüşmeler ortak zemin oluşturmakla ilgili’ diyerek iyi bir şey öne sürdü. Bu bir tarafın her istediğini almayacağı anlamına gelir” sözleriyle destek veren Hamaney, “Müzakerecilerimiz düşmanın elinden yaptırım silahını almaya çalışıyor. Başarabilirlerse canımıza minnet. Başarısız olurlarsa, herkes bilmeli ki bu silahı ortadan kaldırmanın başka yolları da var” vurgusu yaptı. İran ile BM Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri ABD, Britanya, Fransa, Rusya ve Çin ile Almanya’dan oluşan 5+1 Grubu siyasi uzlaşma için 31 Mart, nihai anlaşma için 30 Haziran mühleti koymuşken, pazarlık Tahran’ın uranyum zenginleştirme düzeyi ve yaptırımların kaldırılması üzerinden sürüyor. ABD ve İran dışişleri bakanları John Kerry ile Cevad Zarif, dün Münih konferansında ikinci kez sürpriz biçimde 90 dakikalık görüşme yaptı. Zarif nihai anlaşma Zarif: Tekrar fırsat olmayabilir için fırsat oluştuğunu belirtip “Tekrarı olmayabilir” derken, müzakerelerin uzatılmasının kimsenin çıkarına olmadığını vurguladı. Zarif, ülkesine yönelik tüm yaptırımların kaldırılması gerektiğini anımsattı. Zarif, Münih’te Kerry’ye anlaşma olmazsa Ruhani’nin ılımlı yönetiminin sona ereceği ve sertlik yanlılarının geleceği ikazında bulunduğu iddialarını ise yalanladı. Hal böyleyken Obama yönetiminin anlaşma çabalarına karşı bayrak açmış İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu’dan ise dün yine nükleer anlaşmayı engellemek için her şeyi yapacakları açıklaması geldi. Nijerya’da radikal İslamcı Boko Haram terörü nedeniyle 14 Şubat’taki başkanlık seçimi 28 Mart’a ertelendi. Valilik ve eyalet seçimleri de 11 Nisan’da yapılacak. Gerekçe Boko Haram denetimindeki bölgelerde güvenliğin sağlanamaması. Seçimlerin, yolsuzlukla suçlanan Cumhurbaşkanı Goodluck Jonathan ile eski darbeci lider Muhammadu Buhari arasında geçmesi bekleniyor. Buhari, Goodluck’ı ertelemeyle zaman kazanmaya çalışmakla suçladı. ABD, ertelemeden “büyük hayal kırıklığı” duyduğunu açıkladı. Boko Haram yeni yılla saldırılarına hız vermişken ele geçirdiği yerlerdeki insanların oy kullanması olası görünmüyordu. Barışa ‘güzellik’ katkısı Dış Haberler Servisi Kolombiya’nın FARC gerillaları, hükümetin barış görüşmeleri çerçevesinde tartışılan reformları hayata geçirmesi halinde silahlara veda edip siyasi partiye evrilme vaadinde bulundu. FARC ayrıca kısa süre önce Miss Universe seçilen 22 yaşındaki Paulina Vega’yı hükümetle barış görüşmelerine yardımcı olmaya çağırdı. Vega, kraliçe seçilmeden önce ülkesinde barış istediğini söylemişti. FARC’ın barış görüşmelerindeki temsilcilerinden Jesus Santrich, “geçmişteki silahlı husumetlerin tekrarlanmayacağına dair güvence vermeyi” taahhüt ettiklerini ve “Kolombiya’da yapısal değişim için çalışabilmek üzere siyasi harekete dönüşmek” istediklerini söyledi. Santrich, iç savaşla ilgili “tarihi gerçeğin” muhafazası ve kurbanlara tazminat için çalışacaklarını da belirtti. Hükümetle FARC arasındaki görüşmeler bir yıllık kesintinin ardından geçen hafta Küba’nın başkenti Havana’da yeniden başladı. Görüşmelerde henüz silahsızlanma konusunda uzlaşma sağlanamadı. FARC, hükümetin komünizm konusundaki tutumu, silahlı kuvvetlerde değişim ve azınlık haklarının korunmasıyla ilgili reform bekliyor. Örgüt internet sitesinden yayımladığı bir açıklamayla da Miss Universe yarışması sırasında sorulara cevap verirken, “ülkemde barış istiyorum” diyen Vega’nın Havana’ya gitme isteğini memnuniyetle karşıladıklarını duyurdu. Geçen ay Miss Universe seçilen 22 yaşındaki Vega, henüz FARC’ın davetine yanıt vermedi. FARC, 1964’te silahlı mücadele başlattığından beri iç savaşta çoğu sivil 220 bin kişi hayatını kaybetti. ABD silahları Beyrut’ta Dış Haberler Servisi ABD yönetiminin Suriye sınırında tıpkı Hizbullah’ın yaptığı gibi IŞİD ve El Kaide’nin Suriye kolu Nusra Cephesi’yle savaşmaya çalışan Lübnan ordusuna verdiği 70’ten fazla M198 Howitzer tipi top ve 26 milyondan fazla merminin bulunduğu 25 milyon dolarlık ağır silah ve cephane dün Beyrut’a ulaştı. ABD’nin Beyrut Büyükelçisi David Hale, silahların “Suriye’den kaynaklanan terörist ve aşırılıkçıları yenmekte kullanılacağını” söylerken “Aynı düşmanla savaşıyoruz. Bu yüzden desteğimiz hızlı ve daimidir” dedi. Lübnan’da Suudi finansmanı sayesinde 3 milyar dolarlık Fransız silahları da nisanda yollanmaya başlanacak. C M Y B