Katalog

22 ŞUBAT 2015 PAZAR CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 Türkiye’de ortaöğretim üstü eğitime erişim yüzde 46 ile OECD’nin en düşük seviyesinde Eğitim de yok iş de yok Ekonomi Servisi Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) verilerine göre, 2534 yaş arası her altı gençten biri niteliksiz işçi. TÜİK verilerine göre kasım 2014 döneminde Türkiye’de 1524 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı yüzde 20’ye yaklaştı. OECD’nin “Eğitime Kısa Bakış Ara Rapor: İsEkonomik tihdam ve Eğitime Erişim Göster İşbirliği geleri Güncelve Kalkınma lemesi” başlıklı raporuna göre, Örgütü’ne göre Türkiye’de 2534 yaş arası ortaöğretim her altı gençten üstü eğiti me erişim biri niteliksiz işçi. yüzde 46 ile DİSKAR’a göre OECD’nin de üniversite en düşük semezunu dahi viyesinde. Raolsa Türkiye’de porda, OECD üyesi ülkelerde gençler işsiz. gençlerin, günümüz toplumları için gerekli niteliklerden yoksun olduğu ve 2003’ten beri çok az gelişme sağlanabildiği vurgulanıyor. Aralarında Fransa, Hollanda, Norveç, Danimarka, Yeni Zelanda ve İtalya’nın bulunduğu 13 OECD ülkesinde gençlerin yüzde 15 ya da daha fazlası kalifiye statüsünde değil. OECD niteliksiz işgücü istihdam piyasası ve toplumlar için büyük risk oluşturuyor. Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü’ne göre (DİSKAR) Şubat 2014 döneminden Kasım 2014 dönemine kadar üniversite mezunu resmi işsiz sayısındaki artış 272 bin kişiyi buldu. Yaklaşık her dört işsizden biri üniversite mezunu. Özellikle yükseköğretim mezunu kadınlar işsizliği en ağır biçimde yaşayan kesimler içerisinde. Yükseköğretim mezunu kadınlar Şubat 2014 döneminden Kasım 2014 dönemine ilave işsizlerin yarısı üniversite mezunu kadın. Erkeklerde üniversite mezunu işsiz oranı yüzde 8.5 iken kadınlarda bu oran yüzde 17 seviyesine ulaşıyor. OECD ülkelerinde eğitime yılda 2.5 trilyon dolar ayrılırken bu yatırımın en etkili şekilde kullanılması için yeterli çaba gösterilmiyor. OECD’nin raporunda kâğıt üzerindeki reformların hayata geçirilebilmesi ve etkilerinin ölçülebilmesi için siyasi çevre ve baskılardan bağımsız olarak zaman tanınması gerektiği vurgulanıyor. Eğitime ayrılan bütçenin Gayri Safi Milli Hasıla’ya oranı Türkiye’de yüzde 4.2 ile en düşük seviyedeyken OECD ortalaması 6.1. Ağalık Düzeni Türkiye’ye getirilmek istenen anayasal düzen konusunda savunucuları kıvranıyor. Başkanlık sistemi, yarı başkanlık, ülkeye özgü başkanlık deniliyor; ama bir türlü tam tanı da konamıyor. Halk dalkavukluğu yapmayayım ama halk benimsemeden, mücadele etmeden ne demokratik düzen yaşatılabilir, ne özgürlükler hatta ülkenin bağımsızlığı korunabilir. Halkımızın aydınlanması, haklarına ve özgürlüğüne sahip çıkması ülkemizin geleceğini belirleyecektir. Sözde tarafsız, erselik TV kanallarında gösteri yapan, yanıltıcı etiketler taşıyanlardan ülke geleceği için olumlu bir beklentim yok. Ülke, siyasal olarak, ekonomik olarak kısırdöngülere kapılmışsa, medyanın da, sözde bilim adamlarının da ürkek, çekingen iş âleminin de sorumluluğu vardır. Göstermelik değil gerçek demokrasi, faziletli, erdemli, cesur, hak ve özgürlüklerine sahip çıkan, mücadele eden, yılmayan, düzgün bireylerin düzenidir. Her düzenin kendine özgü, belirli niteliklere sahip birey tipi, insan tipi vardır. Demokratik insanın da belli özellikleri, artamları, erdemleri vardır. Özenti ile beyanname yayımlayarak, Batı benzeri kurumlar oluşturarak, demokratik düzen ne yazık ki kurulamıyor. HHH Halk gerçekten ne düşünüyor, ne özlüyor? Anketler, hele hele bizde yapılan anketler, bir değer taşımıyor. İlk elden doğrudan bilgi edinmek sağlıklı yol. Geniş bir çevrem yok. Eczacı, sürücü, bakkal dostlar var. Zaman zaman onlarla konuşur, bilgi edinirim, izlenimlerini aktarırlar. Türkiye’ye getirilmek istenen düzen konuşulurken, bir sürücü arkadaş, düşünürlerimizin, hukukçumuzun, medyanın koyamadığı düzen ismini hemen koydu: “Ağalık Düzeni.” Bizde kurulmak istenen düzen, başkanlık sistemi değil, fiilen, de facto oluşmuş bir düzene bir hukuki giysi oluşturmak. Sanılıyor ki, başkanlık sisteminde başkan isteğince ülkeyi yönetecek, hızlı kararlar alınacak, uygulanacak. Anayasa hukukçusu olmaya gerek yok. Biraz günceli izleyen bir kişinin ABD’de, federal devlet, federe devlet, bölgelerarası, Başkan, Kongre, Temsilciler Meclisi, Senato arasında dengelerin nasıl kurulduğunu, korunduğunu bilir. Geçen yıllarda, Obama’nın hem de halk yararına bir yasayı Kongre’den geçirmek için ne kadar zorlandığı, federal devletin bir süre çalışanlarına ödeme dahi yapamadığı, ABD’nin finansal uçuruma yuvarlanmasının gündeme geldiği, ancak Obama ile Kongre arasında ödünleşme sonucu, ABD’nin finansal uçurumu aştığı unutulmamalıdır. Başkanlık sistemi ile ağalık düzeni birbirinden ayrılmalıdır. Başkan değil, ancak ağa, yandaş besler, buyurgandır, kural tanımaz, mutlak yetkiye sahiptir, isteğince yönettiği gibi, cezalandırır da. Ağalık düzeninin yıkıldığını, patron, patrimonyal düzenin yüzyıllar öncesinde kaldığını gözardı ederek, ülkede artık çiftlik yönetiminde dahi geçerli olmayan ağalık düzenini, anayasal bir sistem olarak ülkede geçerli kılmaya çalışıyoruz. İstihdam artışı yüzde 3.6’da kaldı OECD’nin Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) verilerine göre ise Türkiye’de 15 yaşındaki öğrenciler arasında matematikte ikinci seviyenin üzerinde başarı gösterenlerin oranı yüzde 48 iken OECD ortalaması yüzde 77. 2534 yaş arasında Türkiye’de ortaöğretimden sonraki eğitime erişebilenlerin oranı yüzde 46 iken OECD ortalaması yüzde 82. Bu alandaki Türkiye ortalaması aynı zamanda OECD’deki en düşük seviye. Yerel düzeyde ya da okul düzeyinde karar alma Türkiye’de yüzde 19 oranındayken OECD ortalaması yüzde 60. Öte yandan AA’nın derlemelerine göre 2013 sonunda 3 milyon 319 bin 584 olan kamunun personel sayısı, geçen yılın sonunda 3 milyon 440 bin 39’a yükseldi. Kamudaki yıllık istihdam artışı yüzde 3.6 olarak gerçekleşti. Kamuda sözleşmeli personel sayısında da geçen yıl 15 bin 970 artış oldu. Kamudaki sözleşmelilerin sayısı geçen yılın sonunda 121 bin 254’e çıktı. Sözleşmeli personel sayısında söz konusu dönemde yaşanan artış yüzde 15.2’ye karşılık geldi. KISA...KISA l Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Rusya’ya yönelik Basitleştirilmiş Gümrük Hattı (BGH) kapsamında yapılacak ihracatta tek yetkili olacak. TİM Başkanı Mehmet Büyükekşi, “TİM firmaların talep etmeleri durumunda bu servis kapsamındaki danışma, denetim, veri girişi, hızlı bilgi akışı ve yaygınlaştırmaya dair tüm hizmetleri ücretsiz sağlayacak” dedi. Çanlar Azerbaycan için çalıyor Petrol ve doğalgaz ülkesi Azerbaycan’da para birimi manat, Avro karşısında yüzde 33.8, dolar karşısında yüzde 33.9 değer kaybetti. Ülkede 2015’te yaklaşık yüzde 10 enflasyon olacağını tahmin ediliyor. Uzmanlara göre ülkeyi zor günler bekliyor. Ekonomi Servisi Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev yakın zamanda “Bir manat, bir Avro’ya eşit olursa daha doğru olur. Manatın değerli olması ekonomi ve ihracat potansiyelimiz için çok da olumlu durum değil” sözlerinden sonra petrol zengini ülke devalüasyona girdi. Azerbaycan ekonomisi petrol fiyatlarındaki düşüş, Rusya ile Batı ülkeleri arasındaki çekişme, ekonominin çeşitlendirilememesi gibi nedenlerle sıkıntılı bir dönemden geçiyor. Ülkenin devalüasyona gitmesinin ardından Azerbaycan manatı, Avro karşısında yüzde 33.8, dolar karşısında yüzde 33.9 değer kaybederken, Avro 1.1950, dolar 1.05 manat’tan işlem görmeye başladı. Azerbaycan Merkez Bankası kararın ülke ekonomisinin çeşitlendirilmesinin önünü açmak amacıyla alındığını belirtti. Azerbaycan Merkez Bankası’nın belirli kurallar çerçevesinde döviz piyasasında iştirak edeceği kaydedildi. Ülkedeki bütün bankalar devalüasyon kararıyla hafta sonu olmasına rağmen işbaşı yaptı. Bazı bankaların bugün de çalışacakları bildirildi. Merkez Bankası, 16 Şubat Pazartesi günü dolara endeksli kur sistemini, dolar ve Avro’ya endeksli kur sepeti sistemiyle değiştirme yönünde karar almıştı. Milli İlimler Akademisi İktisat Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Nazim İmanov, “Petrol fiyatlarındaki düşüş ekonomimizi büyük kayıplara uğratacak. Devlet bütçesi varil fiyatı 90 dolardan hesaplanmıştı. Şimdi ise 5560 dolar arasında olacağı tahmin ediliyor. Bu da bütçeye yapılacak transferlerin üçte bir oranında azalması anlamına geliyor” ifadelerini kullandı. Petrol fiyatları gerilemeye devam ederse hükümetin benzer önlemler almaya devam edeceği de vurgulanıyor. Rusya’nın kredi notu düştü Eko nom i Ser vis i Kre di Der ece lend ir me Kuruluşu Moody’s, Rusya’nın kredi notunu petrol fiyatlarındaki düşüş ve döviz kurunun ülkenin düşük olan orta vadeli büyüme beklentilerini daha da zayıflatması nedeniyle “Baa3”ten “Ba1”e düşürdü, not görünümünü “negatif”te bıraktı. Moody’s, Rusya’nın bu yıl derin bir durgunluğa saplanacağı ve 2016’da da dara lma ya dev am edeceği öngörüsünde bulunuldu. Açıklamada, Rusya hükümetinin finansal gücünün artan sermaye çıkışları nedeniyle daha da azalacağı belirtildi. Moody’s, Rus yetkililerin dış borçlarını ödememeye yönelik bir karar alma riskinin artığını ileri sürdü. Gelişmelerin Rusya ekonomisi üzerindeki etkilerinin geçici olmayacağını savundu. l Uluslararası Yatırımcılar Derneği’nin (YASED) 34. Olağan Genel Kurul toplantısında derneğin Yönetim Kurulu Başkanlığı’na Ahmet Erdem seçildi. YASED’in 20152017 döneminde görev yapacak Erdem, “Türkiye’nin uluslararası doğrudan yatırım akışından hak ettiği payı almasına ve ülkemizdeki yatırımcıların sürdürülebilir performansının ve verimliliğinin artırılmasına yönelik yoğun bir çalışma programı bizleri bekliyor” dedi. l Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, 16 akaryakıt şirketine toplam 12 milyon 472 bin 16 lira idari para cezası uygulanmasına karar verdi. Firmalara, motorine yağ karıştırıla rak tağşiş edilmesi, teknik düzenlemelere aykırı akaryakıt ikmali yapıldığı, mühürlenmiş olan istasyonda plastik ve gizli tank bulundurulduğu gerekçeleriyle para cezası verildi. l Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na göre 2002’de yaklaşık 696 bin ton olan toplam tavuk eti üretimi son 13 yılda yüzde 172 artarak 2014’te 1 milyon 894 bin tona yükseldi. Tavuk eti üretimi bir önceki yıla göre de 2014 yılında yüzde 7.75 arttı. İşçinin tazminatı ödenmedi Soma’da işten çıkarılan 2 bin 831 işçinin tazminatlarının ödenmesi için hiçbir adım atılmadı. Enerji ve Çalışma Bakanlığı ile TKİ, tazminatları ‘yok saydı’ MUSTAFA ÇAKIR İş Bankası’na ceza yargıdan döndü ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) Anayasa Mahkemesi AYM), İş Bankası’nın çalışanları için kurulmuş olan vakfa yaptığı katkı payı ödemelerinden ücret kabul edilerek vergi alınmasını mülkiyet hakkının ihlali olarak değerlendirdi. AYM, İş Bankası’nın çalışanlarına çeşitli menfaatlar sağlamak üzere kurulmuş olan Türkiye İş Bankası AŞ Mensupları Munzam Sosyal Güvenlik ve Yardımlaşma Sandığı Vakfı’na yaptığı katkı payı ödemeleri nedeniyle kesilen vergi cezalarıyla ilgili başvuruda gerekçeli kararını açıkladı. İş Bankası’nın vakfa yaptığı katkı payı ödemeleri ücret kabul edilerek vergilendirilmişti. Banka yerel mahkemede dava açtı. Ancak bu davalar reddedildi. Bunun üzerine banka, AYM’ye başvurdu. AYM oybirliğiyle aldığı kararda İş Bankası’nın mülkiyet hakkının ihlal edildiğini vurguladı. Mahkeme, İş Bankası’ndan tahsil edilen 39 bin 378 liranın tazminat olarak geri ödenmesine hükmetti. Gerekçede ise vakfın kurulduğu 1974’ten vergi incelemesinin yapıldığı 2012’ye kadar vergi dairesinin, banka tarafından vakfa ödenen katkı paylarının vergilendirilmesine ilişkin bir girişiminin veya emsal bir uygulamasının bulunmadığına dikkat çekildi. İş Bankası’nca 2007’de vakfa ödenen katkı paylarının ücret sayılarak vergilendirilmesine ilişkin işlemlerde öngörülebilir yasal dayanağının bulunmadığına işaret edilen gerekçede, katkı payı ödemeleri üzerinden vergi ve ceza tahsil edilmesi nedeniyle de anayasanın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkının ihlal edildiği belirtildi. Gerekçede, “Başvurucu tarafından ödenen vergi, gecikme faizi ve cezalar miktarınca tazminatın başvurucuya ödenmesine karar verilmesi gerekir” denildi. TKİ’nin 91 personeli Soma’dan ayrıldı Yine Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız’ın, Sakine Öz’ün başka bir önergesine verdiği yanıta göre de, facianın meydana geldiği 13 Mayıs’tan sonra Soma’da Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Genel Müdürlüğü bünyesinde çalışan 91 personel görevinden ayrıldı. Personelden 67’si emekli oldu. 6 personel nakil yoluyla ilçeden ayrıldı. 10 personel askerlik, 8 personel de istifa nedeniyle görevini bıraktı. ANKARA Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve işçilerin asıl işvereni olan Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ), işçilere 6 ay İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödeme yapıldığını belirtmekle yetindi. İşçilerin tazminat alacaklarının ödenip ödenmeyeceği konusunda ise hiçbir yorum yapmadı. Soma’daki faciada yaşamını yitiren 301 madenci ile sonrasında cep telefonu mesajı ile işten çıkarılan 2 bin 831 işçinin tazminatları ödenmedi. İşçiler geçen hafta başkente gele rek eylem yaptı. Meclis’te AKP grup başkanvekilleri ile görüştü. AKP, tazminatların ödenmesi için süre istedi. Ancak şimdiye kadar hiçbir somut adım atılmadı. Faciada yaşamını yitirenler ve sonrasında işten atılan işçilerin toplam 41 milyon 84 bin liralık tazminat alacakları bulunuyor. CHP Manisa Milletvekili Sakine Öz, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız’ın yanıtlaması istemiyle verdiği önergede, işçilerin alacaklarının ödenmesi için bir çalışma yapılıp yapılmadığını sordu. Yıldız’ın, yanıtında, tazminatların adı bile geçmedi. Superonline gelirini yüzde 35 artırdı Ekonomi Servisi Turkcell Superonline, 2014’te gelirlerini bir önceki yıla göre yüzde 35 artışla 1 milyar 250 milyon liraya çıkardı. 2014’te Murat 165 bin yeni müşteErkan ri kazanımıyla fiber müşteri sayısı 735 bine ulaşan Turkcell Superonline, fiber ağını 2.1 milyon ev ve işyerinin kapısına ulaştırdı. Fiber yatırımları 2.7 milyar liraya ulaşan şirketin fiber ağı 33 bin 500 kilometreye ulaştı. Superonline’ın toplam internet müşteri sayısı 1.2 milyon oldu. Turkcell Superonline Genel Müdürü Murat Erkan, “Mobilde de Türkiye ultra genişbantı Turkcell ile tanıyacak. Bu yıl içerisinde hayata geçmesi beklenen 4G teknolojisi için çalışmalarımızı sürdürüyoruz” dedi. Ekonomi Servisi Yıldız Holding ve şirketlerindeki en iyi iş uygulamalarının ödüllendirildiği “Senenin Yıldızları” ödülleri sahiplerini buldu. Bu yıl yedincisi gerçekleştirilen ödüller için 136 inovatif proje yarıştı. Beş kategoride verilen ödüller, 2014’te Yıldız Holding’e 150 milyon liralık mali katkı sağladı. Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker, “Senenin Yıldızları’nın ilk kez düzenlendiği 2008’de Godiva’yı alarak ilk global adımı attıklarını hatırlatarak ‘Yıldızlar’ 150 milyon lira kazandırdı Godiva hepimiz için bir işaretti. Bundan sonra gözümüz dünyanın üstünde, dünyanın gözü de bizim üzerimizde olacaktır” dedi. Ülker, “2008’den bu yana geçen süreçte bir dünya oyuncusu olmayı öğrendik. DeMet’s’in ardından gelen United Biscuits alımıyla birlikte gıda alanında dünyanın en önemli küresel şirketlerinden Murat biri olduk” ifadesini kullandı. Ülker C M Y B