Katalog

EKONOMİ 8 Suriye sınırında Rus jetinin düşürülmesinin ardından başlayan gerginlik piyasaları da sarsıyor. Rusya gerginliğine TCMB’nin bağımsızlığı endişeleri de eklenince dolar 2.93’ü aştı. uriye sınırında Rus jetinin vurulmasının ardından dolar/TL’deki yükseliş devam ediyor. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın açıklamalarıyla gerginlik tırmanırken, buna Merkez Bankası’nın bağımsızlığına ilişkin endişeler de eklenince dolar/TL 2.93’ü aşarak yaklaşık bir ayın zirvesine çıktı. Dolar/TL Asya seansında yaklaşık bir ayın en yüksek seviyesi olan 2.9310’yi gördü. Rusya ile gerginliğin ekonomik boyuta da taşınmış olması nedeniyle piyasalarda olumsuz seyrin devam etmesi bekleniyor. Bir bankacı, “Rusya ile yaşanan gerginlik azalmaz ve Rusya bazı boykotlara başlarsa Türkiye’ye etkisi ne olur, cari açık nasıl etkilenir gibi konular tedirginlik yaratıyor. Bu da TL varlıklar üzerinde baskı kurmayı sürdürüyor” dedi. Önceki gün 3.7 kuruş yükselen dolar/TL 2.9150’den kapanmıştı. Dün de 2.9320’ye kadar yüksel DOLAR AVRO FAİZ BORSA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 2.9200 0.5 kuruş TASARIM: SERPİL ÜNAY 3.0880 0.6 kuruş 10.53 0.11 puan 75.638 641 puan 668.69 6.61 lira 99.65 1 lira EDİTÖR: PELİN ÜNKER Cumartesi 28 Kasım 2015 Piyasalarda savaş korkusu Merkez’in bağımsızlığı Öte yandan yeni hükümet programında Merkez Bankası’nın para politikasında bağımsızlığına ilişkin vurgunun yer almaması piyasalarda endişe yaratırken, başta Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek olmak üzere üst düzey ekonomi yetkilileri bankanın yapısına müdahale etmek ya da bağımsızlığını kısıtlamak gibi bir düşünce ya da planın hiç bir şekilde olmadığını belirttiler. Analistler açıklamaların tansiyonu düşürdüğünü belirtirken, Nisan 2016’da TCMB başkanı, ardından da diğer Para Politikası Kurulu üyelerinin atamalarının yapılacağını hatırlatarak, gelecek dönemde bağımsızlık konusunun tekrar gündeme gelerek endişe yaratabileceğine dikkat çekiyor. Türk Lirası dolar karşısında 20 Kasım’dan beri yaklaşık olarak yüzde 3.5 değer yitirdi. Rusya’nın savaş uçağının Türk sınırında düşürülmesi ve ardından gelen açıklamalarla artan gerilim bu düşüşte etkili oldu. Can... Erdem... an Dündar ile Erdem Gül, benim sadece yıllara uzanan, ortak bir mesleki tarihi paylaştığım arkadaşlarım değil. Onlar, iki “iyi” gazeteci. Can ve Erdem ile dostluğumuzun temeli de başka bir şeye dayanmıyor zaten: İyi gazetecilik. Çünkü bilen bilir ya, evrensel ölçülerde hakkı verilerek yapılan gazeteciliğin, “iyi insan” olmaktan başka bir sonuç üretmesine, ne imkân vardır, ne de ihtimal. Ve ister muhabir olsun, ister genel yayın yönetmeni, ister yazar... İyi gazeteciliğin ilk yapı taşında, iradesini hiçbir güç odağına rehin bırakmamak vardır. İyi gazeteci, ne mahçup edici suskunluğunu, “ekmek parası” diye maskeleyip esnaflaşmayı kabul eder, ne de “taksit” kabusuyla, iktidarla arayı bozmamak adına kötü bir devlet memuru kopyasına dönüşmeyi. İradesini güç odaklarına rehin bırakmayan gazetecinin kutsalı tektir: Bizden topladığı vergilerden oluşan katrilyonluk bütçeleri, orduları yöneten iktidarların sebep olduğu haksızlıkları, adaletsizlikleri, haber yazarak sorgulamak. Can ile Erdem’e bugün reva görülen muamele; iradelerini, siyasi, dini ekonomik hiç bir iktidar odağına rehin bırakmamış, gücü kullananlarla ittifakı reddeden gazeteciliğin bedelidir. Ve Can ile Erdem’e ödetilmek istenen bedel için kullanılan hukuk, baştan sakattır. Herşeyden önce bir Cumhurbaşkanı, sadece şahsını ilgilendiren konularda şikayetçi olabilir. Aksi, “tarafsızlık” ilkesinin ihlalidir. Can ile Erdem’i şikayet eden dilekçede “gerçeği yansıtmayan haber”den bahsediliyor. Bu şikayet, bir haberi aynı anda hem “devlet sırrı”, hem de “gerçeği yansıtmıyor” diye tarif ederek baştan ölü kurulmuştur. HHH Can ile Erdem, gerçeği yansıtmayan devlet sırrı (!) niteliğinde olan haber aracılığıyla, “terör örgütüne bilerek ve isteyerek yardım” suçlamasıyla tutuklandılar. Kastedilen de yeni adliye literatüründeki adıyla “FETÖ” olan Cemaat... Hani o Cemaat’in, Cumhurbaşkanı’nın “Ne istediler de vermedik” dediği, yıllarca kolkola mutlumesut yaşadıkları eski gayrıresmi koalisyon olduğunu bilmesek neyse... “Bugün bütün hukuk dışılıkların faturasının kesildiği Cemaat, 1725 Aralık’tan önce bir melekler ordusu muydu acaba” diye sormayacağız. Ergenekon ve Balyoz davalarında onca hayatı çürüten sahte deliller, “ortaklık olmaksızın kendine yol bulabilir miydi” demeyeceğiz. HHH Bir insanı kuvvetli suç şüphesiyle özgürlüğünden ediyorsa iki koşuldan biri mutlaka olmalı: Delil karatma, firar etme. Tutuklanmadan üç gün önce Fransa’dan gazetecilik ödülü alıp dönen Can mı kaçacaktı; yoksa haberi yazdığı Haziran ayından bu yana her gün 8’de işe gelip haftada üç gün televizyon programlarına katılan Erdem mi? Ve hangi delili karartacaktı Can ile Erdem? Ulaşır ulaşmaz haberini yazıp, manşetten yayımladıkları haber miydi acaba karartılacak delil? Kaçma ve delil karartma ihtimalleri sıfırın altında olan Can ile Erdem’i tutuklanmasıkuvvetli suç şüphesinden dolayıymış. Peki, tek kişilik Sulh Ceza Hâkimliği, bir suçun esasına girip karar verecekse, heyet halindeki Ağır Ceza Mahkemeleri neden var? “Yargıya tekrar güven ve itibar kazandırmaktan sorumluyuz” görüşünü açıklamış HSYK başkanları bu tabloya ne diyor acaba? C S dikten sonra serbest piyasada kapanışı 2.9200 seviyesinden yaptı. Sepet bazında TL de 3.0957’ye kadar çıktı. Avro günü 3.1152’ye kadar yükseldikten sonra günü 3.0880 TL’den tamamladı. Uluslararası piyasalar ise Çin ekonomisinin tekrar ayağa kalkmakta güçlük çektiğine ilişkin işaretlerle birlikte endi şeli seyretti. Asya hisse senetleri, Çin’de sanayi şirketlerinin karındaki düşüşün dünyanın ikinci en büyük ekonomisinin yönünü yukarı çevirmede güçlük çektiğine ilişkin endişeleri artırmasının ardından düşerken, yuan zayıfladı ve metaller değer kaybetti. MSCI Gelişen Piyasalar Endeksi yüzde 1.2 değer kaybetti. Avrupa borsaları da düşüşle kapandı. Bu hafta gelişen ülke kurlarında en iyi performansı Malezya ringgit’i gösterdi. Para birimi 20 Kasım’dan bu yana dolar karşısında yüzde 0.7 değer kazandı. Güney Afrika randı ise yüzde 2.7 düşerek bu ayın en büyük haftalık düşüşüne hazırlandı. l Ekonomi Servisi Maden işçisine Soma sürgünü MEHMET MENEKŞE oma Holding’e bağlı Gürmin Enerji A.Ş’nin 2013’te rödevans sistemi ile aldığı Amasya Yeni Çeltek Kömür işletmesinde çalışan üç yüz kadar maden işçisini Soma’daki maden tesisinde görevlendirdi. Şirket maden işçilerine gönderdiği yazıda 7 Aralık’a kadar burada işe başlamaları istedi. İşçilerle birlikte gelen tebligatlara tepki gösteren Türkiye Maden İşçileri Sendikası Yeni Çeltek Şube Başkanı Hakan Çatal, ciddi bir belirsizlikle karşı karşıya olduklarını belirterek olaya tepki gösterdi. 2013’te Amasya Yeni Çeltek Kömür İletmesinin Soma Holding’e devri yapılırken işçilerin sosyal haklarının elinden alınmayacağı ile ilgili bir sözleşme imzalandığını, çalışan işçilerin ailelerinin Merzifon, Suluova’da oturduğu S nu, çoğunun çocuklarının okula devam ettiğini belirten Çatal işçilere sormadan, sendikayı muhatap almadan tek taraflı alınan karara tepki gösterdi. Hakan Çatal, “Bu tesisler redevans karşılığında bu şirkete devredilirken çalışan işçilerin sosyal haklarının hiçbiri engellenmeyecek diye bir sözleşme yapıldı. Soma’da yaşanan maden faciasından sonra işçilerimize maaşlarının garanti altına alınması konusunda bir yazı imzalattılar. Bu yazıya istinaden şimdi buradaki işçilerimizi Soma’ya götürmek istiyorlar ama işçilerin ne kadar kalacaklarına dair süre konusunda net bir şey söylemiyorlar ve “Soma’da ne kadar kalacaklarını biz belirleyeceğiz” diyorlar. Bu işçi arkadaşlar buradan ayrılıp Soma’ya giderlerse pek çok olumsuzluk yaşar” dedi. Olumsuzluk yaşarlar Türkiye’ye en çok turist gönderen ülkelerden olan Rusya, Almanya’dan sonra ikinci sırada. Rusya ile uçak krizi cari açığı vuracak oskova’nın, bir Rus uçağının düşürülmesine misilleme olarak Türkiye’ye seyahat yasağı getirmesi, ekonominin zayıf noktası cari açığı olumsuz etkileyecek. Rusya Federal Turizm Ajansı’na göre, Türkiye’ye tur satmak Rus yasalarının “bariz ihlali” olacak ve gelecek haftalarda Türkiye’yi ziyaret için yer ayırtan yaklaşık 6 bin kişi planlarını değiştirmek zorunda kalacak. M İnsan onuruna aykırı CHP Amasya Milletvekili Mustafa Tuncer işçilere yapılanın insan onuru ile bağdaşmayan bir durum olduğunu belirterek “Maden işçileri adeta sürgüne gönderilir gibi gönderiliyor. Bu durum Anayasa’nın ailenin korunması hükmüne aykırıdır. Arkadaşlara her ne kadar burada geçici çalıştıklarına dair tebligat gönderilmişse de bu arkadaşların hiçbiri Soma’da çalışmamış. Yeni Çeltek’te işe başlayıp buradan da emekli olmayı planlayan, ona göre hayatını kuran, hayatını burada çalışmak üzere planlayan kişiler” dedi. l AMASYA İptaller gelecek Amasya Yeni Çeltik’te çalışan madencilerin Soma’da işe başlamaları istendi. ‘Rus çiftçi daha çok etkilenir’ ıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, krizden Rus çiftçisinin daha çok etkileneceğini söyledi. Çelik, “Tarım alanında Rusya ile çok ciddi bir alışverişimiz var. Rusya’ya yılda 1 milyar 270 milyon dolarlık tarım ürünleri ihracatı yapılırken G Rusya’dan 2 milyar 850 milyon dolarlık ithalat gerçkeleştiriyor. Burada ithalata ve ihracatımıza baktığımız zaman hem Türk hem Rus üreticisi etkilenecek, hatta Rus üreticisi daha çok etkilenecek” dedi. l Ekonomi Servisi Bu yılın ilk dokuz ayında Türkiye’yi ziyaret eden 3.3 miyon Rus turist, toplam turist sayısının yüzde 10’unu oluşturuyor. İlk dokuz ayda Türkiye’ye 21 milyar dolar gelir sağlayan turizm, cari açığın kontrol altına alınmasında önemli bir role sahip. Geçen yıl yüzde 5.8 olan cari açığın Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’ya (GSYH) oranının bu yıl yüzde 5’e düşmesi beklenirken, Rusya ile yaşanan kriz bu bekleyişi tehlikeye soktu. Bloomberg’e konuşan London Capital Group analisti İpek Özkardeşkaya, Türkiye’de turizm sektörünün artan jeopolitik gerilimden dolayı zaten olumsuz etkilendiğini, bir de Rusya’dan gelecek iptallerle cari açığın büyüyebileceğini söyledi. Özkardeşkaya, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz artırımına hazırlandığı ve gelişen piyasalara yönelik yatırımcı güveninin değişimlere duyarlı hale geldiği bir dönemden geçildiğine de dikkat çekti. Türkiye’nin Rus turistler ve onların yaptığı kayda geçirilmemiş alışverişle ilişkili döviz gelirleri yıllık 6 milyar doların üzerinde ve bu GSYH’nin yüzde 0.8’ine tekabül ediyor. Buna ek olarak Türkiye’nin resmi kanallardan yaptığı ihracat ve Rusya ile ilişkili gelirler GSYH’nin yüzde 1.4’üne ulaşıyor. Antalya Ticaret ve Sanayi Odası (ATSO) Yönetim Kurulu Başkanı Davut Çetin, son dönemde Rusya ile yaşanan sorunların itidal içinde çözülmesi dileği ile Rusya’daki oda başkanlarına işbirliği çağrısında bulundu. Çetin, Moskova, Saint Petersburg, Ekaterinburg, Krasnodar, Orenburg, Nijniy Novgorod, Novosibirsk, Soçi başta olmak üzere Rusya’daki önde gelen oda başkanlarına dostluk, kardeşlik mesajı içeren bir metin gönderdi. l Ekonomi Servisi vİzESİz gEçİşİ kAlDIRDI Rusya, Türkiye ile başgösteren krizin ardından iki ülke arasındaki vize muafiyetini kaldırma kararı aldı. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, vize muafiyetinin 1 Ocak’tan itibaren iptal edileceğini açıkladı. Lavrov, vizesiz geçiş uygulamasın son verilmesinin, Türkiye’de gerçek bir terör tehdidi bulunmasından kaynaklandığını da söyledi. Rusya Dışişleri Bakanı, “Türkiye’nin terörizmi yok etmeye gerçekten niyeti var mı, bundan emin değiliz” diye konuştu. Lavrov, kriz öncesinde planlanan Ankara ziyaretini iptal etmişti. Moskova, Türkiye’ye yönelik misillemeler çerçevesinde, Türkiye’ye gitmeme çağrısı yaparken, büyük tur operatörleri tur satışlarını iptal etti. 1 Aralık’tan itibaren Türkiye’den beyaz et alımını da durduracak olan Rusya, tüm Türk mallarının Rus gümrüklerine girişlerini de durdurmuştu. kISA... kISA... l ATSO’dan çağrı l l Ekonomik güven endeksi kasımda bir önceki aya göre yüzde 26.7 oranında artarak 82.87 değerinden 104.99 değerine yükseldi. Ekonomik güven endeksindeki artış, endeksi oluşturan tüm güven endekslerindeki artışlardan kaynaklandı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış inşaat istihdam endeksi, bu yılın üçüncü çeyreğinde bir önceki çeyreğe göre yüzde 0.9 azaldı ve 79.6’ya düştü. Takvim etkilerinden arındırılmış inşaat istihdam endeksi ise geçen yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4.8 gerileyerek 82.3’e indi. Doğuş Otomotiv’den yapılan açıklamaya göre Volkswagen tarafından üretilen EA189 motor tipine sahip dizel araçlardaki emisyon sorununa yönelik teknik çözüm için Ocak 2016’dan itibaren etkilenen tüm araç sahipleriyle bağlantıya geçileceği bildirildi. C M Y B