Katalog

EKONOMİ 8 EDİTÖR: ZEKİ TEZER DOLAR AVRO FAİZ BORSA ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 2.8850 3.6 kuruş TASARIM: SERPİL ÜNAY 3.2830 5.4 kuruş 10.50 0.37 puan 79.263 117 puan 733.78 3.63 lira 109.86 55 kuruş Cuma 16 Ekim 2015 Yerli otomobil projesi Türkiye için gereksiz göre Türkiye, liranın düşüşüne karşı adım atmadığı için en kırılgan ülkelerden biri luslararası finans piyasalarında “Dr. Kıyamet” olarak tanınan ünlü yatırım uzmanı Mark Faber, çok tartı PELİN şılan yerli oto projesi ÜNKER nin Türkiye ekonomisine bir faydasının olmayacağını söyledi. Sermaye Piyasaları Kongresi’nde bir konferans vermek için İstanbul’a gelen Faber, gazetemizin sorularını yanıtladı. Türkiye ekonomisindeki risklerden yerli otoya, Fed’den IŞİD tehdidine kadar pek çok konuyu değerlendiren Faber’in yorumları şöyle: 4 Türkiye ekonomisi kırılgan mı, neden? Türkiye elbette en kırılgan ülkelerden biri. Türk Lirası Brezilya Reali’nden sonra en fazla değer yitiren para birimi. Brezilya Reali son 12 aydır gelişen ülke para birimleri arasında en kötü performansı gösteriyor. Türkiye de Brezilya’yı takip ediyor. Türkiye’nin büyük bir ticaret açığı ve yüksek bir cari açığı var. Bu, Türkiye’ye gelmek isteyen yabancı yatırımcılar için güvensizlik kaynağı. Bu nedenle kırılgan. 4 Türkiye ekonomisi için en büyük risk sizce nedir? Türkiye’nin en büyük riski Merkez Bankası’nın bağımsızlığı ile ilgili. Merkez, faizleri yükseltmek istiyor. Türk Li Ev fiyatları en çok Yatırım uzmanı Faber, ‘yerli oto’nun ekonomi için gereksiz olduğunu söyledi. Faber’e Antalya’da arttı U rası’ndaki düşüşün önüne geçmek için para politikasını daraltması gerek. Türkiye buna karar vermek zorunda. Faiz artışı tabii ki mal piyasasında kısa dönemde acı sonuçlara yol açabilir. Çünkü güçlü ve para yüksek faiz, emlak piyasası, hisse senetleri ve tüketim için ilk etapta çok iyi olmaz. AlTYApI YETERSİz Sorunlar erteleniyor Ancak benim görüşüme göre bunun alternatifi yani para biriminin daha fazla düşüşüne izin vermek daha kötü sonuçlara yol açar. Problemleri çözmez, sadece erteler. Çünkü halk arasında hoşnutsuzluğa neden olur. Yurttaşlar daha yüksek enflasyonla karşılaşır ve bu uzun dönemde daha düşük ücretler anlamına gelir. Bu yüzden en büyük risk bence para biriminin değerinin düşüşüne karşı hükümetin ve özellikle Merkez Bankası’nın hiçbir şey yapmak istememesi. Bu da sorunu daha da büyütüyor. 4 Fed faizleri bu yıl artıracak mı? ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faizleri bu yıl yükselteceğine inanmıyorum. Çünkü Fed, küresel ekonomideki seyrin üç ay öncesinde tahmin edildiği gibi gerçekleşmediğini gördü. Zayıflamıyor ama güçlenmiyor da. ABD ekonomisi için de aynı şey geçerli. Bu ortamda faizleri yükseltemeyeceklerini biliyorlar. Türkiye’nin yatırımcı çekecek hiçbir şey yapmadığını söyleyen Faber, “Bu şartlarda neden Türkiye’ye gelsinler ki” dedi. Sermaye Piyasaları Kongresi’nde de konuşan Mark Faber, İstanbul’un yabancı yatırımcıyı tatmin edecek bir altyapısı olmadığını belirterek “Hükümetin ve özel sektörün birinci önceliği ve sorumluluğu İstanbul’un fiziksel ve altyapısal sorunlarını çözmek olmalı. Türkiye’de dış ticaret açığı, cari açık ve enflasyonun yüksek olması aşırı tüketim kaynaklı” dedi. Yatırımcı güvensiz Avrupa mı, Asya mı, karar verin 4 Artan terör riski piyasaları nasıl etkiler? Bence yatırımcılar artık IŞİD gerçeği ile yaşamak zorunda. 30 Yıl Savaşı’nı yeniden başlattılar. Yatırımcılar ayrıca IŞİD’in temelde ABD, Suudi Arabistan ve belki başka ülkeler tarafından Ortadoğu’da yükselen Şii gücüne karşı yaratıldığını da bilmeli. Şimdi küçük Frankenstein büyüdü ve kocaman oldu. Artık kontrol edilemiyor. Bu da tansiyonun artmasına neden oluyor. Biliyorsunuz Rusya Suriye’ye girdi. Ve ABD gibi ikiyüzlü politikaları değiştirecek zorlayıcı sistemleri de yok. Temelde ABD’nin bir karakolu olan Türkiye de bir gün karar vermek zorunda kalacak. Siyaseten Batı Avrupa’ya mı Asya’ya mı yakınlaşmak istiyor buna karar vermek zorunda. 4 Türkiye piyasalarının seyrini daha çok iç faktörler mi, dış faktörler mi belirliyor? Günümüzde piyasaları hem yerel faktörler hem de uluslararası faktörler etkiliyor. Çünkü birbirine bağlı küresel bir dünyada yaşıyoruz. Uluslararası sermaye akımları bunu belirliyor. New York’taki bir portföy yöneticisinin Brezilya, Türkiye, Endonezya, Çin ya da Hindistan’da yatırım portföyü Çekici değilsiniz olsun. Türkiye’ye yatırım yapmak zorunda değil. Bu şartlarda Türkiye, yatırımcı için çekici olmak zorunda ki gelsin. Ben şu anda Türkiye’nin çekici olmak için bir şey yaptığını düşünmüyorum. 4 Peki, Türkiye’nin yerli oto projesi konusunda düşünceleriniz neler? Bunun gerekli olduğunu düşünmüyorum. Kârlıysa neden olmasın ama eğer devlet subvanse edecekse bu ekonomi için mutlaka olumlu değil. Eğer özel şirket yapıyorsa, bunu kârlı görüyorsa yapabilir. Ancak işin içine devlet giriyorsa ve kârlı değilse bunun bir faydası olmaz. eidinGayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER) ‘Yeni Konut Fiyat Endeksi’ kapsamındaki yeni konut fiyatları, eylülde önceki aya kıyasla yüzde 1.30 arttı. Garanti Bankası’nın desteğiyle hazırlanan endeks, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 8.35 artış meydana geldi. Türkiye Kompozit Satılık Konut Fiyat Endeksi, 7 metropolde bir önceki aya kıyasla yüzde 2.71, 30 büyükşehirin tamamında bir önceki aya göre yüzde 2.55, geçen yılın aynı dönemine göre ise yüzde 12.85 yükseldi. Antalya metrekare başına yüzde 2.97 değer artışıyla Eylül 2015’te konut satış fiyatlarının en fazla yükseldiği, Afyonkarahisar ise yüzde 0.08 düşüşle metrekare başına konut satış fiyatlarının en çok azaldığı şehir oldu. Eylülde 30 büyükşehirin tamamını kapsayacak nitelikte hazırlanan Türkiye Kompozit Kiralık Konut Fiyat Endeksi’nde ise bir önceki aya kıyasla yüzde 2.38, geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 8.88 artış görüldü. Bir önceki aya göre metrekare başına kiralar en fazla yüzde 3.07 artışla Bursa’da yükseldi. l Ekonomi Servisi R Günah keçisi olmak istemiyoruz ürkiye Perakendeciler Federasyonu (TPF) Başkanı Mustafa Altunbilek, gıdadaki fiyat artışlarının sektörün ilk gündem maddesini oluşturduğunu belirterek, “Perakendeciler olarak kamuoyu nezdinde gıda fiyatları artışında günah keçisi olarak gösterilmekten çok rahatsızız. Tüketicinin sepetlerini daha rahat doldurmaları için üzerimize düşen ne gerekiyorsa yapmaya hazırız” dedi. Gıda ürünlerinin tarladan rafa ulaşana dek birçok defa el değiştirdiğini, üreticiden nakliyeciye, halden rafa kadar her aşamada ek ücretlendirmelerle fiyatın arttığını söyleyen Altunbilek, “Gıdanın dolaşımından kaynaklı bu fiyat artışına, bir de gıda ürünlerine uygulanan KDV eklenince fiyatlar iyice kabarıyor” diye konuştu. Altunbilek, perakendede en büyük kalem olan gıdada KDV’nin yüzde 1’e indirilmesini de istedi. l Ekonomi Servisi T Nescafe 170 bin çiftçiyi eğitti PELİN ÜNKER ünyada üretilen kahve çekirdeklerinin yüzde 10’unu alan Nescafe, kahve fiyatlarının oynaklığı nedeniyle çiftçilerin farklı ürün ekimine yönelmesinin önüne geçmek için 2010’dan bu yana 170 binden fazla çiftçiyi eğitti. Konuyla ilgili bugüne dek 350 milyon İsviçre Frangı yatırım yapıldı. İsviçre’nin Orbe şehrinde basın mensupları ile bir araya gelen Nestle ve Nescafe yöneticilerine göre kahve, petrolden sonra ticareti yapılan en önemli ikinci hammadde. Yatırım amaçlı da kullanılıyor. Bu nedenle fiyatlar dalgalı seyrederken, çiftçiler de kahve yerine başka ürünlere yönelebiliyor. 13 ülkede uygulanan Nescafe Plan ile kaliteli kahve hasadı ve çiftçilerin daha fazla kazanması amaçlanıyor. Nescafe Türkiye Genel Müdürü İsmail Bütün’ün verdiği bilgilere göre, Nescafe Plan kapsamında 200 agronomist yılda 30 binin üzerinde tarlayı ziyaret ediyor. 2020’ye kadar 150 milyon İsviçre Frangı daha yatırım yapılacak. 73 milyon kahve fidesi dağıtılmış ve bu rakam 2020’ye kadar 220 milyona ulaşacak. Türkiye’nin de içinde bulunduğu Zone EMENA’da kullanılan kahve çekirdeklerinin yüzde 85’i bu plan kapsamında tedarik ediliyor. Üretim süreci açısından su ve enerji tüketimini azaltmaya ve sera gazı emisyonlarını düşürme D ye çabaladıklarının altını çizen Bütün, “Son 4 yılda enerji tüketimini yüzde 12, su tüketimini yüzde 9.3 oranında azalttık. 2020 itibarıyla enerji kullanımını üretilen ton başına yüzde 20, su tüketimini ton başına yüzde 30 düşürmeyi hedefliyoruz” dedi. Diğer yandan 2002’de Nescafe 3’ü Bir Arada’yı Türkiye piyasasına sunan Nescafe Türkiye, 10 yılda pazarın 10 kat büyümesini sağladı. 1 milyar TL’lik hacme ulaşan pazarda her yıl yüzde 1520 büyüme hedeflediklerini dile getiren Bütün, 5 yılda 2 kat büyüyeceklerini söyledi. Bugün hazır kahve pazarında yüzde 73 pay ile ilk sırada yer alan Nescafe Türkiye, tüm kahve pazarında ise yüzde 53 paya sahip. Kahve tüketenlerin yüzde 57’sini kadınlar oluştururken, erkeklerin oranı ise yüzde 43. l ORBE Toyota karbonu yüzde 90 azaltacak apon otomotiv şirketi Toyota, 2050’ye kadar ürettiği yeni araçlardaki karbon emisyon oranını yüzde 90 düşürmeyi planlıyor. Toyota, yeni çevre koruma hedefleri çerçevesinde 2050’de benzinle çalışan araç üretimini sona erdirmeyi amaçladıklarını, Prius hibrit (melez) araçların başarısının bu kararda etkili olduğunu bildirdi. Şirket, hibrit araçların satışını 2020’de bugüne kadar sattığının iki katına yükselterek, bu türdeki araçların toplam üretimin de 15 milyona çıkaracak. l Ekonomi Servisi J Hedef 2 kat büyüme Türkiye’de 10 çocuktan 3’ü yoksullukla boğuşuyor Türkiye’de çocukların yüzde 28.4’ü, OECD ortalamasının yarısından daha az gelire sahip ailelerde yaşıyor. Bu oranla Türkiye OECD ikincisi. konomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), diğer ülkeler ortalamasıyla karşılaştırıldığında Türkiye’deki insanların zayıf maddi hayat şartlarına sahip olduğunu bildirdi. OECD’nin hayat kalitesini değerlendirdiği, “Hayat Nasıl: 2015” raporuna göre, Türkiye OECD içinde ikinci en yüksek çocuk yoksulluğu oranına sahip. Türkiye’de çocukların yüzde 28.4’ü, OECD’deki ortalama gelirin yarısından daha azına sahip harcanabilir geliri olan ailelerde yaşıyor. Türkiye’de 1519 yaş arası gençlerin yüzde 22.2’si çalış ‘Yerli oto’da yabancı işbirliği ilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, yerli otomobil üretimiyle ilgili olarak, “Saab 93”ün isim hakkını değil, tüm fikri mülkiyet haklarını satın aldıklarını söyledi. Işık, her şeyin Türkiye tarafından yapılmasının 35 yıl zaman alacağını ve 1 milyar dolarlık maliyet getireceğini, bunun yerine bazı firmalarla işbirliğini seçtiklerini belirtti. Işık, “Her şeyi Türkiye’de yapmak aslında Amerika’yı yeniden keşfetmek anlamına da gelir. İkinci yol nedir? Bu noktada çalışmış, bilinen, kendini ispat etmiş bazı firmalarla işbirliği yapmak ama her şeyden önce fikri mülkiyet hakları sizde olan bir platforma sahip olmak. Saab 93’ün platformunun bizim açımızdan çok uygun olduğunu tespit ettik. Bunun üzerinden teknolojiyi geliştirmeye devam edeceğiz” dedi. l Ekonomi Servisi E mıyor, eğitimöğretim görmüyor ve bu rakamlar OECD ortalaması olan yüzde 7.1’in büyük ölçüde üzerinde bulunuyor. Türkiye’de okumayan, çalışmayan gençlerin sayısı Almanya’dakilerden 8 kat fazla. Mesailer uzun Türkiye “net hane halkı finansal servet” sıralamasında sonuncu olurken, Türkiye’de işsiz kalma riski görece yüksek ve çalışanların yüzde 40.9’u düzenli olarak uzun saatler boyu çalıştırılıyor. OECD ortalamasına göre ise uzun saatler çalıştırılanların oranı yüzde 12.5. İsmail Bütün Hava kirliliği 20022011 arasında 34 OECD ülkesinin 31’inde azalırken, sadece Türkiye, Yeni Zelanda ve İsrail’de artış gösterdi. Rapora göre, Türkiye’de halkın yüzde 12.7’si hâlâ temel temizlik şartlarının bulunmadığı, hane halkına ait bina içi tuvaletlerin olmadığı konutlarda yaşıyor. “Toplumsal destek ağı” kriterine göre Türkiye’de nüfusun yüzde 86.1’i dara düştüklerinde güvenebileceği akraba ve arkadaşları olduğunu belirtiyor. OECD ortalamasında bu oran yüzde 88. l Ekonomi Servisi B C M Y B