Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13 EKİM 2014 PAZARTESİ 10 EKONOMİ [email protected] İnternet özgürlüğünde yine sınıfta kaldık AB, düzenleyici kurumların bağımsızlıklarının güçlendirilmesi gerektiğine dikkat çekti Türkiye’nin AB Üyeliği 2014 İlerleme Raporu’nun müzakere başlıkları ve katılım ortaklığı belgesinin karşılaştırmalı tablosu, Türk Sanayicileri ve İş Adamları Konfederasyonu’nun (TÜSİAD) Bilgi Toplumu ve Medya Başlığı Analizi yayımlandı. TÜSİAD’ın Uluslararası Koordinatörü Bahadır Kaleağası imzasıyla yayımlanan karşılaştırmalı raporda öne çıkan maddeler ise şöyle: 4 2013 eksiklikleri olarak verilen “Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ile Açık Alan Korkusu “Her şey dahil” paket turlar gibi; takvimi ve içeriği ile “önden yüklemeli kanunlar” dönemine girdik. Artık böyle: Çıkarılması planlanan yeni bir kanunu; o çalışmayı yapması gereken hükümetin başbakanı, bakanları veya ilgili kurumları değil; Meclis’te kabul edildikten sonra, imza için önüne gelecek Cumhurbaşkanı anons ediyor. Daha tasarı bile değilken Köşk imzası atılmış bu kanunun, sokaklara sıkıyönetim getirecek olması ise “agorafobi” olarak bilinen açık alan korkusunun, siyasi iktidar versiyonuna işaret ediyor. Benden duymuş olmayın; hep kapalı alanda olun istiyorlar. “Ya benim olursun, ya kara toprağın” misali; evde, okulda ya da işyerinde değilseniz, iki seçenek bırakıyorlar size: Ya cezaevinde olmalısınız ya da AVM’de. HHH Abarttığımı düşünenler buyursun: 1. Önümüzdeki beş yıl içinde, 207 yeni cezaevi yapılacak. Bu havadisi birkaç hafta önce Adalet Bakanı Bekir Bozdağ verdi. Nitekim bu “müjde”nin somut karşılıklarını, geçen hafta açıklanan Orta Vadeli Program’da (OVP) da gördük. OVP’ye göre Adalet Bakanlığı’na üç yıl boyunca aktarılacak yatırım ödeneklerindeki artışı, Bozdağ’ın yeni cezaevi projeleriyle birlikte değerlendirin lütfen: 2015’te 705.2, 2016’da 780, 2017’de ise 860 milyon TL. Dahası, sokağa sıkıyönetim getirecek bu yasanın, tutuklamayı kolaylaştırıp hapis cezalarını arttıracağını hatırda tutarsak, 207 cezaevi yetmeyebilir bile... 2. AVM sayısı ihtiyacın çok üzerinde artıyor. Türkiye genelinde, 2012’de 337; 2013 yılında 352 adet olan olan AVM sayısının ise tamamlanacak olanlarla birlikte bu yıl sonunda 418’e ulaşması bekleniyor. Kaynağım, yine sağlam: Asansöründe iki ay önce 10 işçinin öldüğü Torunlar Gayrımenkul Yatırım Ortaklığı’nın raporu. Koskoca halka açık bir şirket, yatırımcısına yanlış bilgi verecek değil ya. 418 AVM’nin 133’ü İstanbul; kalan 285’i diğer illerde. (23 yurttaşın yaşamını yitirdiği günün sabahında kapatılan Etiler Polis Okulu’nun yerine yapılacak AVM bu istatistiğe dahil değil.) HHH Ve son veri: Türkiye genelinde AVM’lerin toplam kiralanabilir alanı 12 milyon metrekareyi geçmiş. Bunun 5 milyon metrekaresi İstanbul’da Daha iyi görünüyor değil mi? Aktardığı rant ve esnafı işçileştirmesinin yanı sıra; her AVM, üzerine oturduğu on binlerce metrekare ile; çıkılacak, gezilecek, dönülecek, geçilecek sokak sayısının azalması demek. Sokaklara sıkıyönetim yasası, son üç yıl içinde, cezaevleri ile AVM sayısının hızla ve birlikte arttığı ülkemizdeki siyasal agorafobinin şimdilik son halkası. Otobanlaşmış sokaklarda “barış kervanı”nın nasıl yürüdüğünü de AVM’lerden izleriz artık. u AB İlerleme Raporu’nun Bilgi Toplumu ve Medya başlığında 2013’te belirtilen eksiklikler bu yıl da devam etti. Düşünce özgürlüğü, kişisel verilerin korunması ve kurumların bağımsızlığı eksiklikler olarak sıralandı. Ulaştırma Bakanlığı arasındaki görev bölümü tanımlanmalı ve elektronik haberleşme, bilgi ve iletişim teknolojileri yasaları AB ile uyumlulaştırılmalı” başlığının bu yıl da aynen devam ettiği görülüyor. 4 BTK’nin serbestleşmenin üzerinden 10 yıl geçmesine rağmen hâlâ sabit ara bağlantı fiyatlarına bir şey yapmıyor olması da bu raporda belirtilen maddeler arasında yer alıyor. Rapora göre: 4 Telekomünikasyon İletişim Başkanlığı (TİB) dahil olmak üzere BTK’nin bağımsızlığı, öngörülebilirliği ve saydamlığı artırılmalı. 4 Bilgi toplumu hizmetleri alanında düşünce özgürlüğünün, kişisel verilerin ve gizlilik hakkının korunması konuları başta olmak üzere AB mevzuatı ile uyum sağlanmasına yönelik daha çok çaba gösterilmeli. 4 İletişim hizmetleri alanında yüksek vergi oranları ve karmaşık vergi yapısı konusuna çözüm getirilmeli. 4 Eticaret üzerine AB mevzuatı henüz ulusal mevzuata aktarılmadı. 4 İnternet yasası şubat, mart ve eylül aylarında ve ilgili paydaşlarla danışma süreci yürütülmeden kısa sürede değişikliğe uğradı. 4 (Kişisel Verilerin Korunması Alt başlığı altında) MİT Kanunu ve yeni internet kanunu MİT ve TİB’e aşırı yetki veriliyor. SEKTÖRDEN Toshiba’dan akıllı gözlük Japonya’da düzenlenen CEATEC etkinliğinde akıllı gözlük prototipini duyuran Toshiba, giyilebilir teknolojiler konusunda hızla yükselecek gibi görünüyor. Toshiba’nın tanıttığı 42 gr ağırlığındaki gözlük prototipinin kabloyla telefonlara da bağlanabileceği belirtilirken, cihazın ne zaman satışa çıkacağı hakkında net bir bilgi bulunmuyor. Online alışveriş sitesi Amazon ilk defa bir mağaza açacak. ABD medyasında yer alan haberlere göre, bugüne kadar sadece internet üzerinden satış yapan Amazon, bu uygulamasını değiştirmeyi planlıyor. New York’ta açılması beklenen mağazanın başarılı olması durumunda başka bölgelerde de bu tarz yatırımların yapılabileceği tahmin ediliyor. Vodafone’un dönüşümü ders oldu u Batma noktasındayken geçirdiği dönüşümle hızla yükselen Vodafone Türkiye’nin başarısı Boğaziçi Üniversitesi’nde ders programına girdi. İlk dersi veren Vodafone Türkiye CEO’su Öğüt “Siz, dijital doğanlar” diye seslendiği sınıfa dönüşümü anlattı. ÖZLEM YÜZAK Amazon mağaza açacak Samsung Note 4 de büküldü iPhone 6 ve 6 Plus’ın büküldüğünü iddia eden ve yaptığı deneyi Youtube’da yayınlayan blogger, benzer bir testi Note 4 üzerinde de yaptı. Samsung’un yeni akıllı telefonu Note 4 yapılan test sonucunda büküldü. Büyük iPad’ler gecikecek Yeni iPhone üretmeye çalışan Apple’ın tedarikçileri daha büyük ekranlı tabletlerin seri üretimini gelecek senenin başına erteledi. Bloomberg’e göre tedarikçiler daha büyük ekranlı iPad’lerin seri üretimine aralıkta başlamayı planlıyor. İngiliz Independent gazetesinin haberine göre Twitter’ın Üst Yöneticisi (CEO) Dick Costolo IŞİD’den ölüm tehditleri aldığını açıkladı. Costolo, militanların sosyal medya hesaplarının kapatılmasından dolayı sinirli olduklarını belirtti. Twitter CEO’suna ölüm tehdidi Vodafone Türkiye’nin dijital dönüşüm programı, birinci yıldönümünde, Boğaziçi Üniversitesi’nde ders konusu olunca biz de bir grup gazeteci, öğrenciler ile birlikte ilk dersi izleyelim dedik. 48 öğrencinin bulunduğu sınıfa girerek sıralara yerleştik. Vodafone Türkiye Üst Yöneticisi (CEO) Gökhan Öğüt, “Dijital Pazarlama” dersinin ilk konuğuydu ve şirketin dijital dönüşüm vizyonunu anlattı. 2006’da Telsim’i TMSF’den satın aldıktan sonra önce hızlı yükselişe geçen ardından 2008’de neredeyse batma noktasına gelen, hatta tüm dünyada hakkında “Vodafone Türkiye’den çıkmalı” söylentileri yayılan şirketin 2009’da Serpil Timuray ve ekibiyle birlikte yeniden yapılanma ile başlayan başarı öyküsü geçen yıl İngiltere’de London Business School’un İşletme Yüksek Lisansı (MBA) müfredatında ders olarak okutulmuştu. Bu yıl da dijital dönüşüm hareketi Boğaziçi Üniversitesi’nin ders programına vaka incelemesi olarak girdi. Kendisi de Boğaziçi Üniversitesi mezunu olan Öğüt, öğrencilere “Siz dijital do Türkiye’yi üç ana segmente ayırdıklarını anlatan Gökhan Öğüt, gereksinimleri analiz ederek, ona uygun ürün geliştirdiklerini söyledi. ğanlarsınız, benim gibi sonradan dijital olanlardan daha iyi görüyorsunuz hızlı değişimi. Geleceğin iş dünyasını, dijital pazarlamanın kuralları belirleyecek” diye seslendi. Öğüt sözlerini şöyle sürdürdü: “Türkiye’deki 77 milyonluk nüfusu segmentlere ayırdık. Buna göre ‘dijital doğanlar’, ‘dijital olanlar’ ve ‘dijital olmak isteyenler’ şeklinde üç ana segment belirledik. Bu segmentlerin ihtiyaçlarını analiz ederek, bu ihtiyaçlara doğrudan ve eksiksiz yanıt verecek dijital ürün ve hizmetler geliştirdik. Bu noktada, Boğaziçi Üniversitesi ile işbirliğimiz daha da büyük anlam kazanıyor; çünkü, yarının dijital şirket lerinin pazarlama politikalarını belirleyecek gençlerimize, dijital pazarlamanın en başarılı uygulamalarını bugünden sunarak, dijitalleşme yönünde güçlü bir vizyon sahibi olmalarına yardımcı oluyoruz.” Aslında bu ders programı tam anlamıyla bir “kazankazan” vakası. Vodafone markalarının inceleneceği ve Vodafone temsilcilerinin danışmanlığında yürütülecek projeler arasında en başarılı bulunan çalışmanın sahibi olan öğrencilere, Vodafone Türkiye’de staj veya iş imkânı sunulacak. Vodafone eğitim danışmanları, öğrencilere, projelerinin yanı sıra kariyer ve kişisel gelişim konularında da destek olacak. SAHİBİ BUGÜN BELLİ OLUYOR ‘Oyun kimliği’nin yaşadışı bahsi patlatacağı belirtildi Nobel Ödülü için ‘Bahis’e fişleme geliyor yenilikçilik yarıştı ARİF KIZILYALIN Sebze ve meyvede fiyatlar düşecek Ekonomi Servisi Tüm Bostan Sebze Meyve Komisyoncu ve Tüccarlar Federasyonu (TÜMESKOM) Başkanı Burhan Er, olumsuz hava koşulları ve Suriye, Irak gibi ülkelerdeki kargaşa nedeniyle kışlık sebze ve meyve fiyatlarının arttığını belirterek, “Şu anda geçen yıla göre fiyatlarda yüzde 20 civarında bir artış var. Kasım ayından sonra bu daha artacak ve tahminen kış aylarında artış yüzde 40’a çıkacak” dedi. Er, yaptığı açıklamada, pazarlarda artık yaz sebze ve meyvelerinin yerini kışlık ürünlere bırakmaya başladığını söyledi. Sezon başından beri özellikle olumsuz hava koşulları nedeniyle üretim sıkıntısı ve fiyat artışı yaşandığına işaret eden Er, “Yağışlar yetersiz oldu. Ayrıca, yağan yağmur da ürüne zarar verdi. Yazlık ürünlerde bu nedenle fiyat artışı oldu. Aynı durum şimdi de kışlık sebze ve meyveler için de geçerli” diye konuştu. İsveç’in Merkez Bankası Sveriges Riksbank, 1968’de Nobel’in kurucusu Alfred Nobel’in anısına EkonoBugün açıklanacak Nobel ekonomi mik Bilimler ödülünü kurdu. Ekonomi ödülü ile 2014 Nobel ödülleri tamamödülü, Alfred Nobel’in vasiyetinde yer lanacak. The Guardian ve Forbes’a alan orjinal ödüller arasında bulunmugöre bu yılki ödülü kazanma ihtimayor. Ödül, bankanın 300. kuruluş yılli en yüksek takım girişimcilik üzerine dönümü dolayısıyla Nobel Vakfı’nın çalışmaları için aday gösterilen New Sveriges Riksbank’a yaptığı yükYork Üniversitesi araştırmacılalü bağışa dayanıyor. rı William J. Baumol ve İsra1969 yılından bu yana il M. Kirzner. Araştırmacılar verilen Nobel ekonoThomson Reuters’ın da mi ödüllerinde bugüaday listesinde bulunan ne dek 74 kişi ödülüç takımdan biri. İktisat lendirildi. Ekonoteorisinde girişimcinin mik Bilimler ilk Ödürolüne vurgu yapan Balü 1969 yılında Ragumol ve Kirzner, piyanar Frisch ve Jan saların nasıl işlediği koTinbergen’e verildi. nusunda önemli boşlukEkonomik Bilimler ları dolduruyor. Buna göÖdülü, 1901, den beri re piyasanın işleyişi ‘tepeverilen Nobel ödülleden inme’ bir ‘görünriyle aynı ilkelere samez el’den ziyade giriu Nobel Ekonomi hip. Merkez Bankaşimciliğe bağlı. Stanford Ödülü’nde bu yıl öne çıkanlar sı sponsorluğunda İsÜniversitesi’nden ekogirişimcilik, inovasyon ve sosyal Stockholm’deki veç Kraliyet Bilimler nomi sosyolojisi üzerine inovatif çalışmaağlar üzerine çalışmalar oldu. Akademisi tarafından veriliyor. larıyla bilinen Mark S. Bütün kategoriler Granovetter de Thomiçin kazananlar bu yıl 8 milyon İsveç son Reuters’ın aday listesinde yer alıkronu yani 690 bin pound civarındaki yor. Granovetter, ekonomik aktivitenin parayı evine götürebilecek. sosyal ilişkilere bağlı olduğunu ve sos2013 Nobel Ekonomi Ödülü, “varlık yal iletişim ağının ekonomik girişimleri fiyatlarının deneysel analizi” üzerine etkilediğini anlatan çalışmasıyla aday. çalışmaları nedeniyle Eugene Fama, Reuters’ın üçüncü adayı ise PhilipLars Peter Hansen ve Robert Shiller pe M. Aghion ve Peter W. Howitt. üçlüsüne verilmişti. Ödül Komitesi kaİkilinin, Schumpeter’in büyüme teorisi rarını açıklarken, üç araştırmacının ayYaratıcı Yıkım’ı geliştiren teorisine görı ayrı yürüttüğü çalışmaların, bugünkü re, inavosyon ve dönüşüm, buna süvarlık fiyatları anlayışının yolunu açtığırekli uyum sağlayabilen ekonomi ve iş nı vurgulamıştı. tabiatı için bir fırsata dönüşüyor. PELİN ÜNKER Sayıştay’ın Spor Toto Teşkilatı’yla ilgili raporunda bahis oynayan kişilere ‘oyun oynama kimliği’ verilmesi gerektiğini vurgulaması, yıllık 10 milyar TL’nin (yaklaşık 5 milyar dolar) döndüğü yasal bahis dünyasını derinden sarstı. Vergisini vererek sistem içinde bahis oynayan yüzbinlerce kişinin ‘fişlenme’ endişesiyle İDDAA başta olmak üzere benzeri oyunlardan vazgeçerek yurtdışı merkezli yasadışı bahse yönleneceği ifade edildi. Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’nın önceki yıllarda yaptırdığı bir araştırmada da ortaya konan bu ‘yasadışı bahis’ endişesinin şimdiki cironun en az yüzde 35 civarında azalmasına yol açacağı belirtiliyor. “Kimlik sayesinde 18 yaşın altındakiler bahis oynayamayacak. Katılımcılar hesaplarındaki peşin para kadar bahis oynayabilecek. Şike yapılıp yapılmadığı rahatlıkla tespit edilebilecek” dense de uzmanlar sayıştayın ‘oyun oynama kimliği’ projesinin özellikle Türkiye gibi bir ülke için gereksiz olduğuna dikkat çekti. Eğer bu rapor yasalışırsa bahis tutkunları ön ödemeli sistemle oyun oynayacak. Yine fotoğraflı kimlik zorunluluğu gelmesi halinde kişi sadece kendi adına oyun oynayabilecek, çoklu kuponla belirlenen miktarın üzerinde bahis yapılmasının da önüne geçilecek. Türkiye’nin 2000’li yılların başında bu yana yasal bahis konusunda dünyanın en güvenli sistemlerinden birine sahip olduğunu vurgulayan bir yetkili, “Sayıştay’ın raporu tamamen işgü zarlık. Deniyor ki şikenin önüne geçilecek. Mevcut sistemde kabul edilen miktarın üzerinde bir maça yüklenme olduğunda zaten sistem kendisini kitliyor ve kupon takibiyle katılımcılar hakkında soruşturma yapılabiliyor. Yine bayilere getirilen yaptırımlar ve ağır iptal cezalarıyla 18 yaş altı oyunun önüne geçilmiş durumda. Şimdi Türkiye’de bir gerçek var ki yasal bahis oynayan kişiler kimliklerinin kazanç ve kayıplarının ikinci, üçüncü kişiler tarafından bilinmesini istemiyor. Ki bu da kişinin kendi hak ve özgürlüğüdür. Eğer oyun oynama kimliği diretilirse oyunculardan yüzde 3540’ını kaybederiz” dedi. Rapor gerçekçi değil Sayıştay’ın raporunun yasalaşması halinde İngiltere, Uzakdoğu, Amerika kaynaklı bahis sitelerinin kredi kartları ve ön ödemeli sistemle devreye girmesine kesin gözüyle bakılıyor. Türkiye’de kimlikle fişlenmekten çekinen birçok kişi, sanal kredi kartı ve benzeri yollarla yasadışı bahse yönlenir. Bunun önüne geçilemez. Böylelikle Türkiye yıllık 3milyar TL’lik bir paranın vergisini tahsil edemediği gibi yasadışı sitelerle bahis şikesinin önü açılır. Kulüpler de isim hakkı gelirlerinin yüzde 40’ını kaybeder. Yasadışı patlar TZOB: Meralar alarm veriyor Ekonomi Servisi Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Başkanı Şemsi Bayraktar, mera alanlarının sürekli azaldığının altını çizerek, 1935 yılında 44 milyon hektar olan çayır mera arazisinin, 2001’de 14.61 milyon hektara gerilediğini söyledi. Hayvancılıkta kaba yem ihtiyacının karşılanması ve maliyetlerin düşürülmesi için çayır ve meraların büyük önemine dikkat çeken Bayraktar, “Ülkemiz, Arjantin, Brezilya, Uruguay, Yeni Zelanda gibi mera zengini değil. Tespiti yapılan çayır mera varlığımız sadece 10.14 milyon hektar ve bu alanın 5.76 milyon hektarı tahdit edilmiş durumda. Islah edilerek, çiftçinin hizmetine sunulan çayır mera alanı ise 4.71 milyon hektara tekabül ediyor. Bu da meraları ve tarım topraklarımızı gözümüz gibi korumamız gerektiğini bize gösteriyor” dedi.