Katalog

17 OCAK 2014 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr Lira 17 Aralık’tan itibaren yüzde 10, 2013’ten itibaren de yüzde 24 değer kaybetti. 11 Dolar tüm Bir yanda 17 Aralık süreciyle başlayan siyasi riskler, bir yanda başta Fed kararları olmak üzere yükselmeye başlayan dolar, dün tüm zamanların rekorunu kırdı. Dolar gün içinde 2.2130’u görürken Avro da 3 lirayı yeniden aşarak 3.0130’a kadar çıktı. zamanların zirvesinde Ekonomi Servisi Dolar, dün güne tüm zamanların tarihi rekorunu kırarak başlarken liradaki değer kaybı ülke için ciddi bir risk haline dönme sinyalleri vermeye başladı. Bir yanda 17 Aralık süreciyle başlayan siyasi riskler, bir yanda küresel ekonomide alınan ve gelişmekte olan ülkeleri daha fazla etkileyecek kararlar Türkiye açısından zorlu bir sürecin başlangıcı olacak gibi görünüyor. Kurdaki artışın yurttaşa kısa vadede yüksek zam olarak yansıyacağı da aşikâr. Zaten Elektrik Üreticileri DerFT: Türkiye en neği başkanı elektriğe ve doğalgaza yüzde 1015 zam gelebileceği haberini verdi bile. etkilenen ülke Kur seviyelerinde yaşanan yükselişin ardından gözler Merkez Bankası ve bankanın * Dolayısıyla bir yandan dışarıdan yeterli döviz girişi olmazken, içeride Financial alabileceği muhtemel kararlara çevrildi. Times, Fed’in tahvil de borç kapatma telaşıyla dövize olan talebin artacak olması yatırımları, USD/TRY 16 Ocak itibarı ile yeni tarihi alımlarını azaltmasının büyümeyi ve enflasyonu ciddi biçimde olumsuz etkilecek. rekor seviyesi olan 2.2120 seviyelerini olumsuz etkilerine en açık * Doların 2.7’ye kadar çıkacağını öngören ekonomistler bile var. test ederek, 2013 yılından bu yana doülkelerin sayısının, Türkiye’nin * Cari açık endişesiyle kredi kartları, krediler ve otomotiv, tütün ve dahil edildiği “Kırılgan Beşli”leri lar karşısındaki kaybını yaklaşık yüzalkollü içeceklerdeki vergi artışları büyümeyi düşürecek. Kur, Meraştığını belirttiği haberinde de 24’e taşıdı. kez Bankası tahminlerinin çok üzerinde yükselecek. geçen yılın ikinci yarısı itibarıyla Dolar dün güne 2.2130 ile tüm za* Kur artışı henüz enerji, otomotiv ve diğer birçok alanda üreTürkiye’nin brüt dış finansman manların rekorunu kırarak başladı. tim maliyetlerine yansımadı. Merkez Bankası’nın ilan ettiği raihtiyacının sadece bir yılını Avro da 3.0130’u gördü. kamlar unutulsun. Enflasyon yıl sonunda 7.5 düzeyinde kakarşılayacak kadar rezervlerinin Piyasalardaki hareketliliği değerlırsa bile başarı olur. Çünkü ne kurun ne de vergi artışlarıolduğunu da yazdı. lendiren analist ve ekonomistler şu nın etkisini daha görmedik. Yükselen piyasaların kırılganlığının noktalara dikkat çekti: * Doların enflasyon üzerindeki kalıcı etkisi yüzde 15 olarak ülkelerin döviz rezervlerini kısa * 2013’ün ikinci yarısı itibarı ile vadeli borçlar ve cari işlemler açığı hesaplanıyor. Kurda yüzde 10’luk kalıcı kur artışının enflasyohem küresel piyasalarda hem de yur toplamıyla karşılaştırarak ölçüldüğü na etkisi yüzde 1.5 olacak. tiçi piyasalardaki gelişmeler, Türkidile getirilen haberde, “Schroders ye gibi cari açık sorunu olan ve poaraştırmasına göre, bu, geçen litik risklerden etkilenip para biriyılın ikinci yarısında Türkiye, minde de değer kaybını anında yanGüney Afrika, Şili, Hindistan ve sıtan ülkeler için zorlu bir süreç oldu. Endonezya’nın bir yıl civarında Makarna, Bulgur, betçi bir konum ile ihracatın artırılaBDFİ’sini karşılayacak kadar * 17 Aralık operasyonu sonrası rezervlerinin olduğunu Bakliyat ve Bitkicağını vurguladı. Negrin, artan kurun politik risklerin ön plana çıkması 16 gösteriyor. Macaristan, sel Yağ Tanıtım Gruolumsuz etkisinin de AVM kiralarında Ocak itibarı ile kayıpların artmasına neBrezilya ve Polonya daha bu Başkanı Ahmet Tir yaşanacağını vurguladı. den oldu. TL, Dolar karşısında yüzde 9, az açık ve BDFİ’sini iki yıl yakioğlu sektörlerinSETBİR Başkanı Murat Yörük, Avro karşısında da yüzde 8 kayıp yaşadı. karşılayacak rezervleri de ihracatın ithalata dakur artışının özellikle yatırımların dur* Bu yıl Türkiye’ye sermaye girişinin var” denildi. yalı ürünlerle yapıldığıması açısından hayvancılık ve süt beklenmeyen ölçüde azalacağı bir yıl olacak. nı belirterek “Kur artışı soürünlerini negatif etkileyeceğini söy*Küçük ve orta boy şirketler, özellikle de ihnucu ihracat rakamlarıledi. Yörük, “Kur artışının yarattığı racatçı olmayan küçük şirketler kur yükselişiyle mızda geçen seneye göbelirsizlik en önemli sıkıntı. İlk aşaborç kapatmaya başladılar. re değişiklik olmasa da mada siyasi istikrarın oturması la* Üstelik ülkede siyasi gelişmeler bu korkukârlılıkta düşüş bekzım. Siyasi krizin çözülmesi istikraları azaltmak yerine artırıcı yönde ilerliyor. 17 liyoruz” dedi. rı, istikrar da yatırımı getirir” dedi. Aralık’tan bu yana olup bitenler, siyasi tartışÖte yandan Ekonomiden Sorumlu Türkiye Giyim Samanın siyasi hesaplaşmaya dönüştüğü değerDevlet Bakanı Ali Babacan da “Enfnayicileri Derneği lendirmeleri, önümüzde iki seçim oluşu yani Başkanı Cem Negrin lasyonu bu yıl yüzde 5.3 tahmin siyasi istikrarsızlık endişesi Türkiye’ye dışarıediyoruz. Ama kur böyle seyrederartan kurun ihracatdan sermaye girişini olumsuz etkiliyor. se daha yüksek bir rakam da oluçıların işine geleceği* TL’deki zayıflığın devam etmesi halinde ni belirtirken daha reka şabilir” diye konuştu. Merkez Bankası faiz artırımına mecbur kalacak. Doğalgaza yüzde 15, elektriğe yüzde 10 zam göründü Ekonomi Servisi Elektrik Üreticileri Derneği Başkanı Önder Karaduman, dolardaki artışa dikkat çekerek, zamların kaçınılmaz olduğunu belirtti. CNBCE’ye konuşan Karaduman, elektrikteki temel girdi maliyetlerini artıran unsurun dışarıdan alınan doğalgaz ve kömür olduğunu belirterek, elektriğin yarısına yakın kısmını doğalgazdan elde edildiği için doğalgaz girdisi maliyetlerinin önemli olduğunun altını çizdi. “Dolardaki artış ciddi bir maliyet getirdi” diyen Karaduman, yerel seçimlere kadar zam yapılmayacağını ancak şu an BOTAŞ’ın üzerinde büyük bir borcun biriktiğini söyledi. “Seçimden sonra elektrik fiyatlarına aksettirmek gerekecek” diyen Karaduman görüşlerini şöyle özetledi: “Doğalgaz fiyatlarına yüzde 2025 civarında zam yapılması zaruriyeti var ama hükümetin bu kadar ağır zam yapacağını tahmin etmiyorum. Tahminim yüzde 1015 civarında zam yapılacaktır. Bu elektriğe yüzde 810 civarında maliyet getirecek. Bu kaçınılmaz. Türkiye ne yazık ki doğalgazla elektrik üretme sıkıntısını sırtından atamadı. Nisan ayında zamlar arka arkaya gelecek.” Enflasyon tırmanacak Yolsuzluk gerilemedi WASHINGTON (ANKA) Heritage Vakfı tarafından her yıl yayınlanan Ekonomik Özgürlükler Endeksi’nde Türkiye 64.9 puan alarak şimdiye kadar en yüksek not ile küresel çapta 64. sırada yer alırken 43 Avrupa ülkesi arasında da 30. oldu. Raporun yazarlarından araştırmacı Kim Holmes, “Bazı alanlarda, özellikle istihdam piyasası ve yatırım alanındaki özgürlüklerde ve hatta yolsuzlukların azaltılmasında ilerleme var” dedi. Holmes, buna karşın “Türkiye’de devlet işlerinde, günlük yaşamda yolsuzluklar, yakınlara iltimas geçip kayırmaların çok yaygın olduğunu” savunarak “Hükümet önlemler aldıysa da ilerleme sınırlı kaldı” şeklinde konuştu. Türkiye’deki “yolsuzluk skandalının” gerçekleştiği dönem nedeniyle rapora girmediğini belirten Holmes, “Yargının da bağımsız gibi görünmesine rağmen hükümetin atama ve terfilerle savcı ve yargıçlar üzerinde nüfuz kurduğunu da görüyoruz” dedi. Ülkeler için risklerin sıralandığı raporda, Türkiye için siyasi istikrarsızlığın ciddi bir risk olarak değerledirilebileceğine dikkat çekildi. Holmes, “Bu endekse göre Türkiye yatırım yapılacak ülkeler arasında mı” sorusuna şu yanıtı verdi: “Ekonomi iyi işliyor olsa bile, bu siyasi istikrarsızlık riski olarak değerlendirilebilir, ayrıca bazı ekonomik politikalar da yatırımcıları ürkütebilir.” Kârlılık azalacak Altın yükseldi borsa düştü Ekonomi Servisi Haftaya yükselişle başlayan ve analistlerin direnç seviyesi olarak belirttikleri 1.255 doları geçmekte zorlanınca tekrar düşüşe geçen altının ons fiyatı ABD verilerinin ardından 1.243 dolar seviyesine yükseldi. Borsa İstanbul 100 (BIST 100) endeksi, döviz kurlarındaki sert yükselişin etkisiyle güne önceki kapanışa göre 1.060,02 puanlık düşüşle 67.074,61 puandan başladı. Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetleri dünkü kapanışa göre ortalama yüzde 1.56 oranında değer kaybederken, bankacılık endeksi yüzde 1.79, holding endeksi yüzde 1.38 oranında düşüş kaydetti. Düşüş biraz sınırlansa da Borsa İstanbul 100 endeksi ilk seansta önceki ikinci seans kapanışına göre 776.10 puan azalarak günün ilkyarısını 67.358,53 puandan tamamladı. Birinci seansta hisse senetleri ortalama yüzde 1.14 oranında değer kaybetti. Borsa ikinci seansı yüzde 1.89 düşüşle 66 .843,58 puandan kapattı. İşçiden 7 milyon liralık dava Kadro talepleri kabul edilmeyen Karayolları işçileri, Yargıtay kararlarını yerine getirmeyen bakanlıklar hakkında yargıya başvuracak. MUSTAFA ÇAKIR Cem Negrin 2014’teki en büyük risk ekonomik kriz Ekonomi Servisi Dünya Ekonomik Forumu (DEF) ‘Küresel Riskler 2014’ raporu yayımlandı. 2013’te savaş hariç büyük sosyal karışıklıkların meydana geldiği ülkeler arasından seçilen 11 ülkeyle listeye göre Mısır’da nedeni ‘liderlik’ olarak gösterilen protestolara 3 milyon kişi katıldı. İkinci sırada, ‘kentsel gelişme ve sivil özgürlükler’ nedeniyle meydana gelen gösterilere katılan 2.5 milyon kişiyle Türkiye yer aldı. Raporda ‘2014’te En Büyük Endişe Kaynağı Olan 10 Küresel Risk’ ise şöyle sayıldı: 1) Önemli ekonomilerdeki mali krizler. 2) Yapısal işsizlik/eksik istihdam. 3) Su krizleri, 4) Şiddetli gelir eşitsizliği. 5) İklim değişikliğinin hafifletilmesi ve adaptasyon sağlamada başarısızlık. 6) Aşırı hava olaylarının etki alanının büyümesi (örn. seller, fırtınalar, yangınlar). 7) Küresel yönetişim başarısızlığı. 8) Gıda krizleri. 9) Büyük finansal mekanizma/kurumların başarısızlığı. 10) Şiddetli siyasi ve sosyal istikrarsızlık. ANKARA Hükümetin kadro taleplerini bir kez daha reddettiği taşeron işçileri, haklarını yargıda arayacak. Yargıtay tarafından da onanmasına karşın 3 yıldır kadro talepleri kabul edilmeyen Karayolları Genel Müdürlüğü’de çalışan 7 bin taşeron işçisi, 7 milyon liralık dava açacak. Hükümet yine kadro taleplerini yerine getirmezse işçiler bu kez de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvuracak. Hükümetin 4C’liler ve taşeronları kadroya almama kararı, açtıkları davalar Yargıtay tarafından da onaylanan ve işe başladıkları ilk günden itibaren Karayolları Genel Müdürlüğü işçisi oldukları kabul edilen binlerce taşeron işçisinin durumuyla ilgili de yeni bir tartışma başlattı. Bu işçilerin açtıkları davalar Yargıtay tarafından da onaylandığı için kadroya alınmaları gerekiyor. Ancak yaklaşık 3 yıldır işçilerin kadroya alınması için hiçbir adım atılmıyor. İşçilerin örgütlü olduğu Yolİş Sendikası’nın Başkanı, Türkİş Genel Mali Sekreteri Ramazan Ağar, Maliye Bakanlığı Müsteşarı ile görüştü. Ancak kadro için olumsuz yanıt aldı. Gelişmeler üzerine Ağar, Karayolları’ndaki işçilerin pazartesi gününden itibaren vizite eylemine başlayacaklarını söyledi. Maliye Bakanlığı Müsteşarı ile iki görüşme daha yapacaklarını belirten Ağar, “Karayolları’ndaki işçiler açtıkları davaları kazandı. Buna karşın kadroya alınmıyorlar. Maliye bize, ‘Karayolları’ndaki işçileri kadroya alırsak, diğer işçileri de kadroya almamız gerekir’ diyor. Biz bu yaklaşımı kabul etmiyoruz. Bizim tek talebimiz var. O da kadro” dedi. Özhan Canaydın’ın şirketleri iflas etti Ekonomi Servisi Bursa 2’nci Ticaret Mahkemesi, Galatasaray Spor Kulübü’nde 3 dönem başkanlık yapan merhum Özhan Canaydın’ın kayyıma teslim edilen Biesseci’nin yanı sıra 4 firması hakkında, iflas kararı verdi. Biesseci bünyesinde Liberteks, Barka, BM Ütücülük ve Bie de bulunuyordu. Bursa Organize Sanayi Bölgesi’nde 47 bin 500 metrekare kapalı alanda faaliyet gösteren şirketler GAP, Quiksilver, Calvin Klein, Timberland, Dolce&Gabbana gibi birçok markaya da üretim yapıyordu. Yaklaşık 1300 kişiye istihdam sağlayan fabrikalar, ekonomik zorluklar nedeniyle çalışan sayısını 900 kişiye kadar düşürmüştü. şirketler, 2011’de toplam ihracatının yüzde 37’sini Almanya’ya, yüzde 30’unu Fransa’ya, kalan bölümünü İngiltere, İtalya, Belçika, Hollanda, ABD, Engin Polonya’ya yapıyordu. TEB ve Vodafone Türkiye’den işbirliği Ekonomi Servisi Türk Ekonomi Bankası (TEB) ve Vodafone Türkiye KOBİ’lerin teknoloji dönüşümü için yeni bir işbirliğine imza attı. Yenilenen TEB KOBİ TV üzerinde açılan Teknolojik Çözümler kanalı aracılığı ile Vodafone Türkiye, KOBİ’lere teknolojinin en basit haliyle işlerini büyütmelerinin, zamandan ve maliyetten kazanarak verimliliklerini artırmanın yollarını anlatacak. TEB KOBİ TV’de, pazarlama, satış ve yurtdışı pazarlar hakkında bilgilere, sektörel haberlerden mevzuat değişikliklerine kadar pek çok konuda video içerik bulunuyor. İzleyiciler, uzmanlar köşesi üzerinden de vergi düzenlemeleri, sosyal güvenlik, iş hukuku gibi konularda 7/24 sorularını iletebiliyor. Ebru Turgut Aksoy Özgüç Boz Devrim Ziya Tavil