Katalog

13 AĞUSTOS 2013 SALI CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 11 Dünyanın en büyük 10 silah ve savunma sanayii şirketinin piyasa değeri fırladı Kanla besleniyorlar Suriye’den sonra Mısır’ın da iç karışıklıklara sahne olması, uzun zamandır yatay seyreden silah şirketlerinin hisselerini yeniden hareketlendirdi. Kriz nedeniyle pek çok ülkenin savunma harcamalarını azaltması sonrası kârları zayıflayan silah ve savunma sistemleri üreten firmaların hisseleri, en son Libya’ya askeri müdahale sonrasında tavan yapmıştı. PELİN ÜNKER İyi Günde, Kötü Günde... Evliliğe imza atılırken, nikâhı kıyanın her nikâhta “İyi günde, kötü günde..” anımsatmasını yapma zorunluluğu boşuna değil... İyi günlerin paylaşılması ne kadar kolaysa, kötü günlerin bırliktelik sınavından geçmek öylesine zor... Aşk, birliktelik, özel yaşamdan daha zor olanı, kuşkusuz toplumsal yaşamın her alanındaki ilişkiler için geçerli... Toplumların barış içinde birlikte yaşayabilmelerinin, dünya nimetlerini paylaşabilmelerinin zorluğu, evrensel insan hakları, demokrasi, hukuk devleti düzeni, bağımsız yargı.. işlerliklerini, olmazsa olmazlar arasına katmış... Yaşadığımız süreçte İktidarlarının adalet kantarının topunun kaçması, uçurulmasının tek açıklaması, iktidar gücünün mutlak ele geçirildiği sarhoşluğu yaşanırken, işlerin yaşamın pek çok alanına yönelik tepetaklak gitmesine duyulan öfke, iktidar gücünün kaybedilmesi korkusu, paniği olabilir... Dün sabahın haberler toparlamalarında, bayramın geçişinin üzerine öne çıkan sorunlar, tartışmalar, çatışmaların özetleri yapılıyordu... Ceylanpınar, Suriye sınırında yeniden yoğunlaşan silah seslerinin değerlendirilmesinden söze giriliyodu ki... İktidarlarının yandaşı haber kanalları, yorumcuları da Türkiye’nin, İktidarlarının Suriye politikalarında yalnızlaşması olgusu ile gündeme giren olumsuzlukları saymak gereğini duyma noktasına gelmişlerdi... İktidarları, Suriye politikalarında argo deyimle çuvallamakla kalmamışlardı... Suriye gelişmeleri Ortadoğu, İslam dünyası içindeki mezhepler, şeriat yorumları, iktidar çatışmalarında yangını öylesine körüklemişti ki... İktidarları güç kazanma uğruna itildiği öne çıkma rolünde öylesine yalnızlaşmıştı ki... Bölgenin bataklığı, kaosu, çatışmalarının dışında kalabilmesi, en azından kendini koruyabilmesi giderek zorlaşıyordu... Gerçek olmasa da sınırın kontrol edilememesi bağlantılı destekleme sorumluluğu üzerine kalmış, Suriye’deki siyasal İslamın fanatik terör örgütlerinin yaptıklarının haklı haksız hesabının sorulması çıkışlarının güncel örnekleri; pilotlarımızın kaçırılması, sivil Suriyeli Kürtlerin başlarına gelenlerden sorumlu tutulma ile sınırlı kalmayacağının altı çiziliyor... İktidarlarının çok iddialı bir proje olarak ortaya koyduğu Kürt açılımı icraatı, gelişmelerinin, bölgedeki bu çok hızlı, kaypak gelişmeler, denge değişiklikleri bağlantılı havada kalabileceğini, İktidar projelerinin en fanatik savunucuları güçlü olasılık olarak açıklıyorlardı ki... Dün öğleden sonra sınır boyunca büyüyen çatışmalardan kaçmak zorunda kalan binlerce Suriyelinin yeniden sınırlarımızdan can havliyle girdikleri haberleri görüntüleri ile verilmeye başlandı. İlk aşamada üç bin yeni Suriyeli göçmenin nerelere yerleştirilebileceği sorunu gündeme girdi... HHH Yeri ve zamanı değil ama dünün haber özetleri içinde Irak’taki son El Kaide saldırılarında 70 civarında Şiinin öldüğünü anımsatmak gerekiyor... Bu arada Irak Kürdistanı’nda yapılacak bölgedeki dört ülkenin Kürtlerinin geleceğine ilişkin politikaların belirleneceği toplantının öneminin katlandığı, ertelenmeyeceği, büyük olasılıkla belirlendiği gibi 24 Ağustos, olmadı sonuna kadar yapılacağı bilgisi veriliyor. Kuzey Irak yönetimi, Barzani, ayrıca Suriye Kürtleri, Rojava’da yaşananların sıcak gündemde öne çıkacağı, gerekirse katliamlara karşı birlikte savaşılacağı açıklamasının yapılması gereği duyuluyor... İçinde Türk siyasetçileri, üç bölgenin Kürt siyasal hareketleri, benzer açıklamalarla Türkiye’nin sınır kapılarını tarafsız açık tutmadığı suçlamalarını yineliyorlar... Türkiye’deki yaşamsal sorun Kürt açılımı projesinin aslında bölge siyasal gelişmeleri, çatışmaları ile ne kadar iç içe ve kaypak siyasal gelişmelere gebe olduğu sergilenmiş oluyor... Yine genel dış siyasal gelişmeler içinde, Türkiye’nin Ortadoğu, İslam dünyası politikalarında en güncel Mısır’da ne kadar sıkıştığı, yalnızlaştığının da altı çiziliyor. Dün bu yazı yazılırken Mısır’da korkulan kanlı biteceği kuşku götürmez Mursi yanlılarına yönelik operasyon yaşanmamıştı. Umalım hiç yaşanmasın, yeterince dökülmüş kanlar üstüne kan akmasın. Umalım tarafları bir seçime gitmede uzlaşmaya götürecek arabuluculuklar, girişimler işe yarasın... Öyle bile olsa, bu kez İktidarları Mısır poltikalarında çuvallamış olacaklar. Keşke Mısır’da daha fazla kan dökülmese ama kaçınılmaz, Türkiye her olasılıkta siyaseten, en azından ekonomik çıkar hesaplarında zararlı çıkmış olacak... Ekonomik gidişata ilişkin öngörüler de İktidarları cephesinin yüzünü güldürecek gibi değil... İktidarlarının siyasal kayıpları daha güncel... İşlerin kötüye gitmesi ile paralel, Başbakan’dan bakanlara, milletvekillerine, yandaşlarına uzanan baskıcı, saldırgan, herkesi hedef alan suçlayıcı üslubun yandaşlarını bile çok yorduğunu anımsatabiliriz... İktidarlarını giderek sivil diktatoryal nitelik kazanan bir üslupla korumaya kalkışmanın icraatları ile yüz yüze olmamız bundandır. Ergenekon cezaları tabii ki toplumu sarsan önemli örnek... Yaşamın her alanına dönük yasaklar, baskıların devamı geliyor... 217.7 milyar dolar satış Yedisi ABD kökenli olan dünyanın 10 büyük silah ve savunma sanayii devinin satışları 2012 sonunda 217.7 milyar doları buldu. Listenin en tepesinde ABD’li Lockheed Martin yer alıyor. Şirketin 2012 cirosu 44.9 milyar dolar. İkinci sırada bulunan ABD’li Boeing’in 31.4 milyar dolar cirosu bulunuyor. Üçüncü İngiliz BAE’nin 2012 cirosu 26.8 milyar dolar. Dördüncü sırada 22.7 milyar dolar ciroyla ABD’li Raytheon var. Yine ABD’den bir firma olan beşinci sıradaki General Dynamics’in 2012 cirosu 21 milyar dolar. ABD’li Northrop Grumman, 20.6 milyar dolar ciroyla altıncı sırada bulunuyor. Yedinci sırada Hollandalı EADS yer alıyor. EADS’nin 2012 cirosu 14.9 milyar dolar. İtalyan Finmeccanica 12.5 milyar dolar ciroyla sekizinci sırada. Dokuzuncu sıradaki ABD’li United Technologies’in 2012 cirosu 12.1 milyar dolar. Son sırada 0.8 milyar dolar cirosuyla ABD’li L3 Communications bulunuyor. Mısır’da yaşanan siyasi gerilim yüzlerce kişinin ölümüne yol açarken, Mursi karşıtı gösterilerin başladığı 1 Temmuz’dan bu yana 10 büyük silah devinin toplam değeri 33.6 milyar dolar arttı. Mısır’a silah satan İngiliz BAE Systems PLC’nin hisseleri Mursi karşıtı ilk büyük gösterinin yapıldığı 1 Temmuz’dan itibaren yüzde 11’e yakın arttı ve son 5 yılın zirvesini gördü. Silah ve savunma sistemleri üreten firmaların hem hisseleri hem de satışları 2012’de kriz sonrası alınan bütçe tedbirlerinden olumsuz etkilenmişti. Suriye’den sonra Mısır’ın da iç karışıklıklara sahne olması uzun zamandır yatay seyreden hisseleri yeniden hareketlendirdi. Silah şirketlerinin hisseleri en son 2011’de Libya’ya yapılan askeri müdahale sonrasında bu kadar büyük sıçramalar yaşamıştı. Hisseleri en fazla yükselen şirket ABD’li Raytheon olurken; piyasa değerini en fazla artıran şirket de United Technologies oldu. Dünyanın en büyük savunma şirketi ABD’li Lockheed Martin Corporation’ın hisseleri Mısır’da gösterilerin başladığı 1 Temmuz’dan bu yana yüzde 14.8’e yakın yükseldi. Temmuz başında 108.06 dolar olan hisseler, geçen cuma 124.02 dolardan kapandı. Şirketin piyasa değeri ise söz konusu dönemde yaklaşık 5 milyar 122 milyon dolar artışla 39.8 milyar dolara çıktı. Yine ABD’li Boeing’in hisseleri temmuz başından bu yana yüzde 2 artışla 105.33 dolara çıktı. Şirketin piyasa değeri de 1.5 milyar dolarlık artışla 79.5 milyar dolara yükseldi. İngiliz BAE Systems PLC’nin hisseleri yüzde 10.69 artış yaşarken; piyasa değeri 14.2 milyon pounda ulaştı (21.9 milyon dolar). Şirketin 1 Temmuz’dan beri kazancı 1.374 milyon pound, yani 2.1 milyon dolar oldu. * Raytheon’un hisseleri yüzde 16.5 arttı. Piyasa değeri ise 3.5 milyar dolar yükselerek 24.8 milyar dolara çıktı. * General Dynamics’in hisseleri yüzde 10 artarak 87 dolara dayandı. * Northrop Grumman hisse değerini yüzde 14.6 yükseltirken; piyasa değerini 2.8 milyar dolar artışla 22 milyar do Kim ne kadar değer kazandı? lara ulaştırdı. * Hollanda merkezli EADS’ın hisse değeri yüzde 11.5 yükseldi. Şirket piyasa değerini 3.9 milyar Avro, yani 5.1 milyar dolar artırdı. * İtalyan Finmeccanica’nın hisse senetleri yüzde 9, piyasa değeri de 197 milyon Avro (262 milyon dolar) yükseldi. * ABD’li United Technologies’in hisseleri yüzde 11, piyasa değeri de yaklaşık 10 milyar dolar artış gösterdi. * ABD’li L3 Communications’ın ise hisseleri yüzde 7; piyasa değeri 550 milyon dolar arttı. Çalışan emekliye kesinti desteği Ekonomi Servisi 59 yaş ve üstünde olan çalışan emekliler, Sosyal Güvenlik Destek Primi ödemeyecek. Bu sayede de ayda ortalama 110 lira ek gelir elde edebilecek. Emekli olduktan sonra çalışmaya devam eden 1.5 milyon kişiden kesilen Sosyal Güvenlik Destek Primi’ne (SGDP) sınırlama geliyor. Sosyal Güvenlik Kurumu’nun tamamladığı çalışmaya göre; 59 yaş ve üstünde olan, kendine ait bir işyerinde çalışan ya da vergiye tabi şirket ortaklığı bulunan emeklilerden SGDP kesilmeyecek. Takvim’e göre, yüzde 15 olan SGDP kesintisinin kalkması ile kapsamda bulunan çalışan emeklilerin aylık geliri ortalama 110 lira artacak. Kurumun hazırladığı çalışma, ekimde taşeron işçilerle ilgili tasarıyla birlikte masaya yatırılacak. Meclis’e sunulacak çalışma yasalaştığında, çalışan emekliler SGDP ödemeyecek ve bu durum emekli maaşlarını artıracak. Bayram tatilinde yurtiçi tercih edildi Ekonomi Servisi Türkiye’den bayram için yapılan uçak bileti aramalarında ilk sırada yer alan yurtiçini, ikinci sırada Almanya ve üçüncü sırada İngiltere izledi. Skyscanner’ın verilerine göre Türkler 2 11 Ağustos arasında tatil için en çok yurtiçi uçak bileti araması yaptı. Türkiye’den çok uzaklaşmak istemeyen ve tatiline deniz, kum, güneş üçlüsünü eklemek isteyenler ise rotayı komşuya çevirdi. Bayram tatilinde Türkiye’den en çok aranan 9. ülke Yunanistan oldu. Öte yandan Atatürk Havalimanı’nda bayramın son günü uçak ve yolcu trafiğinde rekor kırıldı. 24 saat içinde 1245 uçak iniş kalkış yaparken terminallerden de 145 bin yolcu geçti. İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı da, günlük yolcu sayısında bugüne kadarki en yüksek rakamına ulaştı. 11 Ağustos’ta İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan toplam 71 bin 200 yolcu giriş ve çıkış yaptı. Aynı gün iniş kalkış yapan uçak sayısı ise 553 oldu. Açlık sınırı 17 TL arttı Ekonomi Servisi Belediye ve Özel İdare Çalışanları Birliği Sendikası (BemBirSen), temmuz ayında açlık sınırında 17 TL, yoksulluk sınırında da 18 TL artış yaşandığını belirterek, açlık rakamlarının 1041 TL, yoksulluk rakamlarının ise 2826 lira olduğunu söyledi. BemBirSen temmuz ayı Asgari Gıda Harcaması (Açlık Sınırı) ve Asgari Geçim Haddi (Yoksulluk Sınırı) rakamları açıklandı. Tüketici fiyatlarında temmuzda en yüksek fiyat artışı, yüzde 2.28 ile ulaştırma grubunda gerçekleşti. Türk bankaları 157 ülkeye bedel Türk bankacılık sektörü, haziran ayı sonu itibarıyla ulaştığı toplam aktif büyüklük açısından dünyadaki 157 ülkenin ekonomik büyüklüğünü geride bıraktı. Ekonomi Servisi Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile 2012’ye ilişkin Dünya Bankası ekonomik büyüklük listesi verilerinden derlenen bilgilere göre, bankaların toplam aktif büyüklüğü haziran ayı sonunda geçen yıl sonuna kıyasla 157 milyar lira artarak 1 trilyon 528 milyar liraya ulaştı. Merkez Bankası’nın 28 Haziran 2013 tarihli dolar satış kuru dikkate alındığında aktif büyüklüğün dolar bazında karşılığı 792.5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Aktif büyüklük bu anlamda Türkiye’nin 2012 ekonomik büyüklüğünü geride bırakırken Türkiye’den sonra gelen 157 ekonominin de üzerinde yer aldı. Dünya Bankası’nın 2012 sonu verilerine göre, 157 ülke Türkiye’den daha düşük ekonomik büyüklüğe sahip bulunuyor. Dolayısıyla aynı zamanda Türk bankacılık sektörünün de aktif büyüklüğünün gerisinde kalan bu ülkeler arasında Hollanda (772.23 milyar dolar), İsviçre (632.19 milyar dolar), İsveç (525.74 milyar dolar) ve Norveç (499.67 milyar dolar) gibi gelişmiş Avrupa ülkeleri de yer alıyor. Ayrıca, aktif büyüklük tutarı, krizdeki Yunanistan’ın 3 katından fazla bir oranda bulunuyor. 125 kişilik işe 1500 kişi başvurdu Ekonomi Servisi Kırıkkale’de 125 kişiye iş imkânı sağlayacak çağrı merkezinde çalışmak için İŞKUR İl Müdürlüğüne 1500 kişi başvuruda bulundu. İŞKUR İl Müdürü Nazım Ulu, bir süre önce duyurusu yapılan Türk Telekom’a bağlı çağrı merkezinin iş ilanı için 1500 kişinin başvuruda bulunduğunu, noter huzurunda çekilecek kura ile 125 kişinin başvurusunun kabul edileceğini söyledi. Belirlenen kişilerin 4 aylık eğitim alacağını ifade eden Ulu, “4 aylık eğitimin ardından sertifika alacaklar” dedi. Sanayi üretimi Haziran’da yüzde 4.2 arttı Ekonomi Servisi Sanayi üretimi, haziran ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 4.2 oranında arttı. Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi haziranda bir önceki aya göre yüzde 1.4 yükseldi. Ana sanayi gruplarındaki en yüksek artış yüzde 11.9 artış ile sanayi malı imalatında görüldü.Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2013 yılı haziran ayı sanayi üretim endeksini açıkladı. Büyüme oranlarının öncü göstergesi olan sanayi üretiminde yılın ikinci çeyreğine ilişkin artış, yüzde 2.9 oldu. İnternet borsacılığı dönemi başlıyor Ekonomi Servisi Gaziantep Ticaret Borsası (GTB) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Tiryakioğlu, internet üzerinden elektronik borsacılık sistemine geçiş için çalışma başlattıklarını söyledi. Tiryakioğlu’na göre internet üzerinden ticaret borsacılığı aynı zamanda mobilcep borsacılığı olarak da işlemlerine başlayacak. Yeni sistemle üyeler, cep telefonlarına yüklenecek özel program sayesinde dünyanın herhangi bir yerine ürünlerini satabilecek. Ayrıca ofislerinden ürün alım satımı yapabilecekler.