Katalog

SAYFA CUMHURİYET 15 NİSAN 2013 PAZARTESİ 10 EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr Türkiye’de internet 20. yılını doldurdu. Ancak internetteki sansür had safhaya çıktı Karnemiz sansürle dolu Türkiye’de şu anda 28 binden fazla siteye erişim engeli var. Güvenli internet adıyla bilinen devlet eliyle merkezi filtre uygulamasına dahil edilen web sitelerinin ve içeriklerin sayısı da belirsizliğini koruyor. Erişim engellemeleri, merkezi filtre uygulaması, kamuya açık erişim noktalarındaki keyfi sansür/filtre uygulamaları Türkiye’de internet kullanıcılarına karşı artan bir sansür/denetim mekanizması haline geldi. Bu yıl internet kullanımı 20. yılını dolduran Türkiye 821 Nisan tarihlerinde de 16. İnternet Haftası’nı kutluyor. Ancak geçen 20 yıla bakıldığında Türkiye’nin internet karnesinin pek de parlak olmadığı görülüyor. Şu anda 28 bin siteye erişim engeli var. İnternete ulaşmada kadın ve erkek arasında da ciddi uçurum söz konusu. Alternatif Bilişim Derneği, Bilgisayar Mühendisleri Odası, Elektrik Mühendisleri Odası, İnternet Teknolojileri Derneği, Korsan Parti, Linux Kullanıcıları Derneği, Pardus Kullanıcıları Derneği, PHP Geliştiricileri Derneği, Tıp Bilişim Derneği’nin hazırladığı Türkiye’de İnternetin Durumu raporu Türkiye’nin internet fotoğrafını çekti. İşte ayrıntılar: 4 Kullanıcıların katkıları ile erişim engellemelerini raporlamaya çalışan EngelliWeb’e göre 28 binden fazla alan adı Türkiye’den erişime kapalı. 4 Geçen yıl aynı tarihlerde açıklanan raporda bu sayı 18 binden fazla iken geçen bir yıllık sürede yaklaşık 10 bin artarak 28 bini aştı. 4 “Güvenli İnternet Kullanımı” adıyla bilinen devlet eliyle merkezi filtre uygulamasına dahil edilen web sitelerinin ve içeriklerin sayısı da belirsizliğini koruyor. Üstelik tüm bu süreçler yurttaş denetimine kapalı ve şeffaf değil. 4 İnternete devlet müdahalesi yurttaş katılımının ve ifade özgürlüğünün önündeki önemli bir engeldir. 4 Ayrıca sosyal medya paylaşımları, blog yazıları, okuyucu yorumları yüzünden tutuklanan veya tutuklanmakla tehdit edilen insanlar, internetten “terör örgütü” türetmeler, otosansüre zorlamalar... İnternet kullanıcılarına yönelik tüm bu korku operasyonlarını kınıyoruz. 4 Türkiye genelinde hanelerin yüzde 47.2’si internet erişim imkânına sahip. İnternetin 20. yılında henüz nüfusun yarısını internetle tanıştıramadık. İnternet erişim imkânı olan hane oranı kentsel bölgelerde yüzde 55.5 iken, kırsal bölgelerde yüzde 27.3’tür. 4 Türkiye, internetin ağırlıkla tehditlerine odaklanmak ve bu tehditlere karşı “çözüm” geliştirme çabalarından ötürü bu alandaki fırsatlar için bir cazibe merkezi olma şansını da kaçırıyor. Ülkede uygulanan filtre sisteminin yarattığı olumsuz algı yüzünden yabancı yatırımcıları cezbetmek bir yana, yerli girişimcilerin de kendi hizmetlerini yurtdışına taşıma riskiyle karşı karşıya.. Ne yapmalı? Türkiye’de İnternetin Durumu raporunda şu önerilere dikkat çekildi: 4 Yeni medya alanında üretilecek siyasal ve toplumsal politikalar öncelikle ifade özgürlüğü ve bilgiye erişim hakkını temel alarak tüm paydaşların katılımıyla, farklı hedef kitlelere yönelik olarak geliştirilmeli. 4 Türkiye’de sayısal uçurumu çözmeye yönelik eğitim politikası geliştirilmeli; eğitim seferberliği başlatılmalı. 4 Çocukların, gençlerin ve ebeveynlerin yeni medyayı doğru, etkin ve verimli kullanımı konusunda farkındalıkları, bilgi ve beceri düzeyleri artırılmalı. 4 Medya, ahlaki panik yaratmanın bir aracısı/zemini olmamalı. 4 Temel öğrenim kurumlarındaki “medya okuryazarlığı” ve “bilgisayar” dersleri müfredatı dijital okuryazarlığı geliştirecek şekilde gözden geçirilmeli. 4 Yurttaşın kişisel verilerinin korunması anayasal bir haktır ve bağımsız ve özerk bir yapı tarafından bu koruma sağlanmalı. ‘Özelleştirme adına kamulaştırıldı’ İMKB’nin eski yönetim kurulu üyelerinden sermaye piyasası uzmanı Yasemin Cankurtaran, Borsa İstanbul’un yapılanma sürecinde aracı kurumların haklarının hiçe sayıldığını ileri sürdü. Ekonomi Servisi – Sermaye piyasası uzmanı Yasemin Öney Cankurtaran, yeniden yapılandırılarak Borsa İstanbul (BIST) adını alan eski İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nın “özelleştirme adına kamulaştırıldığını” ve bu süreçte, “borsayı borsa yapan temel unsur olan aracı kurumların hakkının gasp edildiğini” söyledi. Geçen yıl Değer Menkul Değerler’deki çoğunluk hisselerini Saxo Bank’a devreden, bir dönem İMKB yönetiminde görev yapan ve CHP 24. Dönem milletvekili adayı olan Öney şunları söyledi: * Borsanın çok güçlü bir ivmeyle büyümesinde ve dünyanın sayılı borsalarından biri olmasında aracı kurumların büyük payı var. * İMKB bunun yanında Takasbank, VOB ve Altın Borsası gibi son derece kârlı kurumların kuruluşuna vesile oldu, daha çok büyüdü. * AKP hükümeti, bu kurumun sürekliliğini sağlamak yerine, özelleştirerek hazineye yeni bir kaynak yaratmanın peşine düştü. İMKB’nin hukuki boşluklarını kullanarak, burayı anonim şirkete dönüştürdü. Ancak bu sırada şirket paylarının ancak yüzde 4’ünü borsanın gerçek sahipleri aracı kurumlara ayırdı. Aslında özelleştirme diyerek kamulaştırma yaptı. * Hükümet, zaten özel sektöre ait olan İMKB’yi A.Ş. haline getirip bir gecede çıkarılan kanun hükmünde kararnamelerle devletleştirdi. Borsanın gerçek sahipleri mağdur edildi. Kadın erkek arasında uçurum 4 Bilgisayar ve internet kullanımında kadınerkek ve kentkır arasındaki sayısal uçurum devam ediyor. 4 Bu alandaki uçurumu gidermek, ancak ilköğretim düzeyinden başlayarak müfredata sağlıklı bilişim teknolojileri kullanımı konusunda pedagojik ve analitik temelli içerik sağlayarak mümkün olabilir. Panasonic’ten yeni teknoloji! Panasonic, ev, otomobil ve iş bilgisayarını birbirine bağlayacak teknoloji için Türkiye’yi pilot ülke seçti. Otomobildeki ekrandan evdeki tüm elektronik cihazlar kontrol edilecek ‘Bulut’ teknolojisinden faydalanan Panasonic’in teknolojisiyle evdeki bilgisayar, TV, fırın ya da klima otomobildeki ekrandan kontrol edilecek. Evdeki bilgisayarda bulunan tüm müzik, video ve bilgilere hem otomobilden hem de işyerindeki bilgisayardan ulaşılacak. PC satışları dip yaptı Microsoft’un Ekim 2012’de büyük ümitlerle piyasaya sunduğu ve tabletdizüstü bilgisayarların öncüsü olan Windows 8, teknoloji dünyasında beklediğini alamadı. Küresel alanda PC satışları 1994’ten bu yana en düşük orana inerken Windows 8 de bu durumdan büyük darbe yedi. Araştırma şirketi International Data Corp’un (IDC) raporu, 2013’ün ilk çeyreğinde PC satışlarının bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 14 azaldığını gösterdi. Bir diğer araştırma şirketi Gartner ise ilk çeyrekteki düşüşü yüzde 11 olarak belirtti. IDC Başkan Yardımcısı Bob O’Donnell, “Maalesef, Windows 8’in piyasaya sürülmesi PC sektörü için itici bir güç oluşturmadı” dedi. PTT tasarısıyla ‘çağdaş kölelik’ getiriliyor MUSTAFA ÇAKIR Google’dan elektronik vasiyet hizmeti Google, kullanıcılarının öldükten sonra hesaplarına ve bu türden verilerine ne yapılmasını istediklerine kaSabitten cebi rar vermelerini sağlayacak bir uygulama başlatacağını açıkladı. Bir tür elektronik vasiyet sayılaaramak bedava bilecek bu sistemde kullanıcılar verileri tamamen Türk Telekom’un yesildirme seçeneğine sahip olacak. Uygulama saBilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), kısa mesaj ara bağlantı üc yesinde ‘dijital miras’ da bırakılabileceği söyni kampanyası ile birlikretlerinde yaklaşık yüzde 75 oranında indirime gitti. Mesaj başına Turk leniyor. Google, kullanıcılara elektronik vete sabit telefondan cep telecell için 1.70 kuruş olan arabağlantı ücreti 0.43 kuruşa, Avea için fonunu aramak ücretsiz harilerin geleceği ile ilgili ölümden sonra ol1.87 kuruştan 0.47 kuruşa, Vodafone için 1.73 kuruştan 0.43 kule geldi. Bireysel sabit abonemak üzere 3, 6, 9 ruşa düşürüldü. BTK internet sitesinde yer alan kurul kararınlerin yararlanabileceği kampanay veya bir senelik da, kısa mesaj (SMS) sonlandırma ücretlerinin değişen payada akşam 7’den sabah 7’ye kaseçenekler sunulacazar şartları çerçevesinde gözden geçirilmesi ihtiyacı ordar cep telefonlarıyla konuşmak ğını belirtiyor. Öte yantaya çıktığı belirtildi. Söz konusu ücretler 1 Temmuz ücretsiz oldu. Kampanya dahilinde dan belli verilerin ya da 2013’ten tarihinden itibaren geçerli olacak. BTK aylık konuşma süresi toplamda 1000 telefon numaraları gibi bilkararında nihai olarak tüketicilerin daha uydakika ile sınırlı. Mevcut abonelerin bu gilerin diğer hizmet ortamlagun fiyatlarla hizmet alabilmelerinin kampanyadan yararlanması için özel bir rından yönlendirilmesi de söz sağlanacağını açıkladı. başvuru yapmasına gerek yok. konusu olabilecek. SMS ara bağlantı ücretleri yüzde 75 düşecek H A F T A N I N Ç İ Z E L G E S İ Hazırlayan: PELİN ÜNKER Para akışı sürecek Bej Kitap açıklanacak NE OLDU? NE OLACAK? Piyasalar, geçen haftaya ABD’de beklentilerin altında kalan tarım dışı istihdam verisiyle yatay başladı. Çin’de enflasyonun düşük gelmesi ve ABD Merkez Bankası (Fed) toplantı tutanaklarının parasal genişlemeye devam sinyali olarak algılanması borsalara yükseliş getirdi. Hafta ortasında Çin’in 1999’dan beri ilk kez notunun düşürülmesi nedeniyle Asya piyasalarında satışlar görülürken, ABD’de olumlu bilançolar S&P500’i 1571 ile tarihi zirvesine taşıdı. S&P100’ün rekorunu yenilemesi küresel piyasaları rahatlattı. Moody’s desteği Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s perşembe yaptığı açıklamada, Kürt sorununun çözümü için devam eden barış sürecinin Türkiye’nin kredi notu açısından belirgin ve pozitif bir gelişme olduğunu söyledi. Açıklamanın ardından Moody’s’ten kredi notu artışına ilişkin beklentiler ve Merkez Bankası’nın (TCMB) bu hafta gerçekleştireceği toplantıda faiz indirimine gidebileceği beklentisini fiyatlayan Borsa İstanbul, yurtdışı endekslerden pozitif ayrıştı. Yeniden yükselişe geçen cari açık verisiyle tahminlerden kötü gelen sanayi üretimi piyasaları etkilemedi. Fitch, not artışında cari açığı baz aldığını duyurdu. Geçen hafta parasal genişlemeye devam edeceği beklentileri ve olumlu bilançoların etkisiyle yükselen ABD piyasalarında bu hafta belirleyici gündem maddesi “Bej Kitap” raporu olarak görünüyor. Bej Kitap, ABD ekonomisinin gidişatı ve tahvil alım programının ne kadar süreceğine dair fikir verecek. Yurtdışındaki diğer gündem maddeleri ise salı ABD’nin inşaat verileri, perşembe Japonya Merkez Bankası toplantı tutanakları açıklanacak. Avrupa’da ise kriz rüzgârları esmeye devam ediyor. Slovenya’nın kısa süre için kurtarma yardımına başvurması bekleniyor. Diğer yandan Güney Kıbrıs belirsizliği sürerken, Portekiz de yeniden kemer sıkmaya hazırlanıyor. Faiz indirimi gelebilir İç piyasalar bu hafta TCMB’nin PPK toplantısına odaklandı. TCMB Başkanı Erdem Başçı’nın büyümeye destek olmak için faizin düşürülebileceği açıklamalarından sonra, faizde indirim beklentisi yükseldi. TCMB’nin politika faizinde ve koridorun alt bandında indirime gitmesi beklenirken, kredilerde artış eğiliminin sürmesi nedeniyle zorunlu karşılıklarda artış yapması ve/veya ROK’larda ayarlamalar yapması bekleniyor. Analistler çeyrek baz puanın altında bir indirimin piyasalar için sürpriz olacağını düşünüyor. Öte yandan Moody’s’ten not artışı beklentisi de piyasayı fiyatlamaya devam edecek. Haftanın ikinci gündem maddesi ise işsizlik verisi. İşsizlik bugün duyurulacak. Avro yükseldi: Önceki cuma 1.3040’a kadar çıkan Avro/dolar, bu hafta 1.31 seviyesinin üzerinden kapandı. İçerde Avro haftalık bazda yüzde 0.09 oranında artarak 2.341 lira oldu. Petrol geriledi: Brent petrolü, OPEC, IEA ve EIA’nın 2013 talep görünümünü aşağı revize etmesinin ardından 102 dolara indi. ABD ham petrolü ise 91 dolar civarına indi. Faiz düşüşte: Merkez’den faiz indirimi beklentisiyle gösterge faiz önceki haftaki yüzde 6.07 seviyesinden yüzde 5.73’e geriledi. ANKARA CHP’li Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu üyeleri, Posta Hizmetleri Yasa Tasarısı’na karşı muhalefet şerhi hazırladı. PTT’nin “anonim şirkete” dönüştürülmesini öngören Posta Hizmetleri Yasa Tasarısı’nın anayasaya aykırı olduğu vurgulanan şerhte, tasarıyla Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ile Bakanlar Kurulu’na çok geniş yetkiler verildiğini vurgulandı. Posta ve lojistik hizmetlerinin maliyetlerinin ölçüsüz derecede artacağı, personelin de “çağdaş köle” haline geleceğine dikkat çekildi. CHP İstanbul Milletvekili Haluk Eyidoğan’ın hazırlıklarını yürüttüğü muhalefet şerhinde, şunlara yer verildi: * Anayasaya aykırı biçimde özel hukuk tüzel kişisi adına yasal tekel oluşturuluyor ve “posta tekeli” genişletiliyor. Hukukumuzda, yasayla özel hukuk gerçek veya tüzel kişileri lehine tekel oluşturulamaz. * Tasarıda BTK’nin tek yanlı kararı yeterli sayılıyor. Bu, anayasal güvence altında bulunan “haberleşme özgürlüğü” ile bağdaşmıyor ve anayasaya aykırı. * Tasarı maddeleri arasında tutarsızlıklar bulunuyor. Tanımlar maddesinde, “posta gönderisi”nin en fazla 5 kilograma; “posta koli veya kargosu”nun ise en fazla 30 kilograma kadar olacağı belirtiliyor. IMF öne çıkarılıp asıl borç gizleniyor Ekonomi Servisi CHP Genel Başkan Yardımcısı ve İstanbul Milletvekili Umut Oran, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın son on yılda Türkiye’nin toplam borcunda yaşanan patlamayı hiç gündeme getirmeyip her fırsatta, “bozuk plak gibi” IMF borcunu sıfırladıklarını söylediğini vurguladı. Oran, Başbakan Erdoğan’ın devasa hacimdeki asıl borcu gözlerden kaçırmaya çalıştığını aktardı. Oran şunlara dikkat çekti: * 2002’de 129.6 milyar dolar olan Türkiye’nin toplam dış borcu 2012 sonunda 336.9 milyar dolara fırladı. * Kamunun dış borcu 64.5 milyar dolardan 103.1 milyar dolara yükseldi. * Merkez Bankası’nın dış borcu 22 milyar dolardan 7.7 milyar dolara gerilerken, özel sektörün dış borcu 20022012 döneminde yüzde 425’le artış rekoru kırdı ve 43.1 milyar dolardan 226 milyar dolara yükseldi. BİST YÜZDE 3 YÜKSELDİ Borsa İstanbul, geçen haftaya göre yüzde 3.06 yükselerek 84 bin 581 puana çıktı. Not artışı ve faiz indirimi beklentileri borsanın yükselmesini sağladı. Banka hisseleri yüzde 4.52 yükselirken sanayi hisselerinde yüzde 1.52 artış gerçekleşti. DOLAR İNİŞLİ ÇIKIŞLI Haftaya 1.7960 seviyelerinden düşüşle başlayan dolar/ TL hafta boyunca inişli çıkışlı bir seyir izledi. Dolar/TL, haftalık bazda yüzde 0.50 kayıpla 1.791 liraya geriledi. Küresel piyasalarda altın 1 haftanın en düşük düzeyini gördükten sonra Kuzey Kore hakkındaki endişelerle toparlandı. Ancak bu toparlanma da kısa sürdü. Altın 1478 dolardan kapandı. İç piyasada 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı yüzde 2.43 oranında değer kaybederek 88.50 liraya, önceki hafta 610 lira olan cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 2.30 oranında azalarak 596 liraya indi.