Katalog

20 TEMMUZ 2011 ÇARŞAMBA CUMHUR YET SAYFA EKONOMİ 9 ABD ve Avrupa’nın borç sorununa çare bulunamamasının sıkıntıyı yaygınlaştırdığına dikkat çeken ekonomistlere göre Türkiye ciddi risk altında Bu ateş bizi de yakar Tehdit kapıda Sermaye bulunduğunuz bölge ve koşullara göre hareket eder. Bir yanda Arap baharının getirdiği sorunlar, bir yanda ticaretin yarısından fazlasının yapıldığı AB ve onun borç krizi. Sermayenin bu iki bölgenin tam göbeğindeki Türkiye’yi riskli bulması ve kaçması fevkalade olağan. Bu harcama sürmez Gelir ve ücretlerin üç katı harcama yapılıyor. Kredi kartları ve kredilerden kaynaklanan bu harcama sürekli değil. Büyüme yalnız iç talebe dayalı. Etraftaki sorunlar malum. Bu gidiş sürdürülebilir değil. AKP sahte bir cennet yarattı ama kalıcı değil. Hükümetten itiraf Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’dan sonra Bülent Gedikli de Avrupa krizinin Türkiye’yi de etkisi altına alacağını kabul ederek yurttaşlara ‘Çok harcamayın, çünkü ekonomik kriz yolda’ uyarısı yaptı. OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA Dünyanın en büyük ekonomisi ABD 14.3 trilyon dolarlık borç limitini ilk 5 ayda doldurdu. Başkan Barack Hüseyin Obama, kara kara “Nasıl daha fazla borçlanabiliriz?” hesabını Kongre üyelerine kabul ettirmeye çalışırken, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşları tarihte bir ilk olarak birer birer ABD’yi negatif izlemeye aldı. Avrupa’da ise Yunanistan’ın ardından Avrupa’nın borç yükü en fazla ülkesi olan İtalya da ek bütçe önlemleriyle tasarruf paketlerini parlamentodan geçirmeye başladı. Özellikle Arupa Birliği ülkelerinde borçların milli gelirin yüzde 100’ü ve daha fazlasına aşar hale gelmesi, ticaretinin yüzde 50’sinden fazlasını bu bölgeye yapan ve ciddi boyutlara ulaşmış cari açığını sıcak parayla çevirmeye çalışan Türkiye’nin bu krizle imtihanını sorduğumuz ekonomistlerin verdiği yanıtlar, Türkiye’nin ekonomik olarak adeta pimi çekilmiş bir bomba üzerinde olduğu izlenimini doğurdu. AKP hükümetinden en yetkili isimlerin birbiri ardına kriz açıklamaları yapmaları da sorunun ciddiyetini ortaya koydu. Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’ın ardından dün de Bülent Gedikli, Türkiye için “kriz yolda” uyarısında bulundu. Financial Times: Avro gerçekten tehlikede Ekonomi Servisi İngiliz Financial Times (FT) gazetesi, Avro Bölgesi krizinin, Amerika’nın borçlarını ödeyememe riskiyle birleştiğinde tedirginliği arttırdığına işaret ederek Avro’yu korumanın Avrupa’yı korumak anlamına geldiğini savundu. Avro için mücadelenin en tehlikeli aşamaya girdiğini belirten gazete, İtalya ve İspanya’nın bu hafta gerçekleştirecekleri tahvil satışlarının önemli sınavlar olduğunu kaydetti. Gazetede şu ifadelere yer verildi: Krizin etkileri göründüğünden daha derin olacaktır. Avro, savaş sonrası Avrupası’nın siyasi ve ekonomik entegrasyonu projesini taçlandıran bir kazanım olarak görülüyordu. Bu dayanağın ortadan kaldırılması, ne birlikten geri kalacak olanlar hakkında ne de Avrupa’nın dünyadaki nüfuzu konusunda söyleyecek bir şey kalmaması anlamına gelecektir. Yunanistan’da tercihli temerrüt ağır basıyor Ekonomi Servisi Avro ülkeleri Yunan yardımına özel sektörü de katmak için üç temel seçenek belirledi. Reuters’in elde ettiği 16 Haziran tarihli politika seçenekleri belgesine göre, birinci seçenek Yunan devlet tahvillerinin geri satın alınması ve kamu sektörünün kredilerinin güçlendirilmesi. Bu durum, kredi derecelendirme kuruluşlarının Yunan tahvillerinin statüsünü tercihli temerrüt ya da temerrüde düşürmelerine yol açabilir. İkinci seçenek ise borç çevirme. Bu seçenekte Yunanistan’ın EFSF’den aldığı kredilerin faizlerinin azaltılması ve vadesinin arttırılması söz konusu olabilir. Belgeye göre bu seçenek muhtemelen tercihli temerrüde yol açacak. Üçüncü opsiyon, finans sektörüne getirilebilecek bir vergi ya da özel bankalarla anlaşmaya gitmek. Belgeye göre bu seçenekte tercihli temerrüt veya temerrüt beklenmiyor. Perşembe günkü AB zirvesinde düğümün çözülmesi bekleniyor. Yunanistan Maliye Bakanı Evangelos Venizelos, “Amacımız tercihli temerrüdün dahi önlenmesi. Hem istenilen amaca yanıt verecek hem de kredi derecelendirme kuruluşlarının (tercihli temerrüt) Portekiz Başbakanı notu vermelerine Pedro Passos Coelho, engel olacak önebütçe açığını düşürme hedeflerinin riler var” dedi. tutturulabilmesi için ECB politika yakamu harcamalarında 2 pıcılarından olan milyar Avro’luk daha Avusturya Merkez kesinti yapılacağını Bankası Başkanı açıkladı. Coelho, Ewald Nowotny ağustos sonuna kadar de seçeneklerden yeni önlemlerin bazılarının, büyük sunulacağını söyledi. çaplı olumsuz soKamu harcamalarını nuçlara yol açmadaha da düşüreceklerini yacak kısa süreli belirten Coelho, yeni bir tercihli temerönlemlerin kamu rüt yaratabileceğifirmalarını ve ni ve dikkatle inçalışanlarını celenmeleri gereketkileyeceğini ifade etti. tiğini söyledi. Sermaye kaçar Ülkede kısa bir süre önce önlem alınmaya çalışılsa da kredilerle adeta sahte bir cennet yaratıldığını, gelir ve ücretlerin üç katına varan harcamaların devam etmeyeceğini, sermayenin yalnız ülkedeki büyümeye değil, etrafındaki ülkeler ve ilişkileri de göz önüne alarak karar verdiğini belirten ekonomistler, kriz tehdidinin çoktan kapıya dayandığını dile getirdi. Görüşlerini aldığımız ekonomistlerden Prof. Dr. Gülten Kazgan, Asya krizini örnek göstererek Türkiye’nin 1997’de direkt Asya krizinden değil ama Rusya üzerinden etkilendiğini hatırlatırken Prof. Dr. Aziz Konukman da ülkenin son bir yıldır iç talebe bağlı büyüdüğünü ancak bunun böyle gitmeyeceğini ve AB’de yaşanan krizin ülkeyi olumsuz etkileceğini belirtti. AB’deki sorunun ortak para biriminin getirdiği kısıtlamalardan kaynaklandığını anlatan Kazgan, Türkiye’nin de bu krizden etkileneceğini ifade ederek görüşlerini şöyle özetledi: “Sermaye risk hesaplarını yaptığında ülkelerin yalnız kendisi değil, ticari ilişkilerini de bölgenin durumunu da göz önüne alıyor. Türkiye 1997’de direkt olarak Asya krizinden etkilenmedi ancak Rusya üzerinden etkilendi. Sermayede ciddi bir kaçış oldu. Çünkü sermaye yalnız sizin üzerinizden risk hesabı yapmaz. Türkiye iki risk bölgesinin tam ortasında. Biri Arap baharının getirdiği sorunlardan kaynaklanan risk. İkincisi de ticaretin yüzde 50’sinden fazlasını yaptığı Avrupa alanı. Oradaki sorunlar... Finans piyasalarının bu bölgenin tam göbeğinde yer alan Türkiye’yi Y unanistan’da taksiciler 18 Temmuz’da 48 saat greve gitti. Atina’da parlamento binası önünde dün yapılan eylemlerde hükümetin liberalleşme politikaları protesto edildi. (Fotoğraf: EPA) ‘Kara bulutlar göründü’ AKP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Gedikli, TV8’de soruları yanıtlarken dünya ekonomisinin iyiye gitmediğini ifade ederken kendilerinin hiçbir şeyi ‘tozpembe’ göstermediklerini belirtti. Gedikli, “Kötü haberi veriyorum; dünya ekonomisinde kara bulutlar gözükmeye başladı. Dünya daha büyük krizlerle karşı karşıya kalacak. Bunlar da oluyor. Muhtemelen dünya ekonomisinde bir kriz olacak. Türkiye’ye olumsuz etkileri olacaktır. O yüzden tedbirli olun. Ne riskli bulması fevkalede olağan. Ben cari açığı sıcak para ile finanse etmeye çalışan ve cari açık sorununu önemli bulmayan büyüklere şaşırıyorum. Sermaye, sizin ileride ne olacağınıza değil, yakın ilişkide oduğunuz ülkeler ve bölgelerde olanlarla bakıyor. Yoksa büyüme filan çok da önemli ve öncelikli değil onlar için... 1997’de sermaye kaçtı. Bugün aşırı bir iyimserliğe kapılanların zayıf noktalarını cari açık ve sıcak para oluşturuyor. Hükümetin cari açığı bir an önce toparlaması gerekiyor. Ayrıca, sıcak para kadar dış krediler sorunu varsa onu tutun. Fazla harcamayın. Dünyada kriz olacak, Türkiye de bundan olumsuz etkilenebilir. Gelişigüzel harcamamak lazım. Biz tozpembe bir tablo çizmiyoruz, gerçekleri konuşuyoruz” diye konuştu. Gedikli’den kısa bir süre önce dünyanın ekonomik açıdan kriz yaşadığı şu günlerde bir uyarı da Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’dan gelmişti. Babacan, Avrupa’da olabilecek ciddi bir sarsıntının Türkiye’de de hissedileceğini söylemişti. da var. Önemli bölümü de kısa vadeli... Hükümet, dış kredi genişlemesini sınırlamaya tabi tutmalı... Sıcak parayla cari işlem açağını finanse etmiyor, aynı zamanda kısa vadeli kredileri de finanse ediyor. Aşırı iyimserliği doğru bulamıyorum. Cari açık sorunu uzun vadeli görülmemeli, kısa vadede çözülmeli... Çünkü Yunanistan sınır komşumuz, İtalya da sınır değilse de burnumuzun dibinde, 60 milyona dayanan nüfusu var. Krize girme ihtimali olan ülkeler bizim için daha fazla tehlike yaratıyor. Hal böyle olunca da yüzde 9 büyümenin filan bir önemi kalmıyor. Çünkü tehdit kapıda...” Prof. Dr. Aziz Konukman: Portekiz yeni önlemler alıyor Ucu illa ki dokunacak Türkiye uzun bir süredir iç talebe bağlı olarak büyüyor. Yunan krizi ile başlayan süreçte görüldü ki alternatif pazarlar o kadar da kolay değilmiş. Türkiye’de ancak bu hükümet, özellikle de seçimler öncesinde sahte bir cennet yarattı. Sürekli harcama yapıldı. Gelir ve ücretlerin üç katı harcama var. Bu böyle gitmez. Türkiye’de sıcak para her şeyin ilacı, cari açığı da onunla finanse ediyor. Bütçe fazlası da sıcak paraya dayalı büyümeden kaynaklandı. Türkiye artık üretebildiği ara malları bile ithal eder hale geldi. Bunların durması gerekir, çünkü bunlar yeni bir krizi tetikleyecek şeyler. Önlem çok sonuç yok Yunanistan Avro’dan çıkarılmalı OSMAN ÇUTSAY ‘ Yunanistan’ın toplam borcu 340 milyar Avro. Kişi başına düşen borç 31 bin Avro. Yunanistan’da yıllık maaşlar 25.915 Avro. Yunanistan’ın borçlu olduğu ülkeler; 56 milyar Avro Fransa, 33.9 milyar Avro Almanya ve 14.6 milyar Avro ngiltere. FRANKFURT Avro’nun mimarları arasında ismi ön sıralarda anılan Otmar Issing, borçlarının bir bölümü silinecek Yunanistan’ın, bundan böyle Avrupa Para Birimi Avro içinde kalmasının mümkün olamayacağını söyledi. Yunanistan’ın iflasının Avro sistemini tehdit ettiğini belirten ve borçların yeniden yapılandırılmasıyla da aslında hiçbir sorunun çözülmüş olamayacağına dikkat çeken etkili uzman, borçları yeniden yapılandırılmış bir Yunanistan’a, daha önce kredi açmış olanların alacaklarının önemli bir kesiminden vazgeçmek zorunda kalacağını hatırlattı. Avrupa Merkez Bankası’nın eski başekonomisti ve aynı kurumun eski direktörler kurulu üyesi Issing, borçları yenilenmiş Yunanistan’ın Avro sistemine üye kalmasının Avro için “sonun başlangıcı” olacağını savundu. Almanya Başbakanı Angela Merkel’in son uluslararası krizde danışmanlığını da üstlenen Issing, Ekonomi Servisi Borç krizi patlayan ülkeler için bugün kadar ardına bir dizi önlem alındı. Bu önlemlere karşı da bir dizi eylem yapıldı. Borç kriziyle ortaya çıkan tabloyu şöyle özetlemek mümkün: Avrupa Merkez Bankası faizi yüzde 1.25’ten yüzde 1.5’e yükseltti. spanya On binlerce İspanyol, ülkenin dört bir yanında sokaklara çıkıp tasarruf önlemlerine, sosyal bütçe harcamalarındaki kesintilere ve işsizliğe karşı eylem yaptı. İspanya parlamentosu 15 milyar Avro’luk kemer sıkma paketini bir oy farkla onayladı. Bütçe açığını 2011 itibarıyla yüzde 6’ya vro’nun mimarı Otmar Issing’den, Yunanistan düşürmeyi hedefliyor. sorununa sert tepki geldi. Kamu çalışanlarının maaşları yüzde 5 düşürülecek. Emekli maaşına iki yıl Yunanistan’a “istediğini yap” zam yok denildiğini kaydederek Portekiz Portekiz IMF anlaşYunanistan’ın borçlarının masına göre; 78 milyar Avro’luk önemli bir kısmının dayardım yapılacak. Karşılığında ha ileride de silinebiyüzde 9.1 olan bütçe açığı leceğini vurguladı. 2013’te yüzde 3’e inecek. Frankfurter AllgePortekiz’in başkenti ğu Avrupalı meine Zeitung gaLizbon’da binlerce kişi yıs 2011’den sonra Do dolaşım” 1 Ma erbest zetesinin sorulahükümet aleyhine gösAB üyelerine tanınan “s yurttaşlarının rını yanıtlayan bu ülkelerin teri düzenledi. Tasarruf hakkından tı. ortaya çık etkili uzman, paketini protesto eden rlanmak istemediği yara uzman işgücü açıborçları yeniden halk, yeni vergilere Almanya derinleşen aklara yöneldi. Alyn yapılandırılmış, karşı çıktı. ğı sorununda yeni ka nistan, Portekiz ve bu arada alacakn hükümetine; Yuna İrlanda AB ve ma eki” AB üyesi ülkeler çarecind lıların daha önce spanya gibi “iflas sü rı ekonomiye kazanmak için IMF, Dublin yönetide işsiz kalmış uzmanla pıldı. açtığı kredilerin miyle İrlanda’ya 85 ba harcama çağrısı ya , Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Slode geri dönmeyemilyar Avro’luk yarZira Polonya, Macaristan den, 1 Mayıs sonrasında büyük ceği kesinleşmiş bir dım için anlaştı. Paülkelerin yövenya ve Baltık Yunanistan’da hiçket kapsamında, 25 n ilk rakamlar, böyle bir ke bir işgücü akımı beklenir a koydu. lk ay sadece 10 bin civarında kamu bir reform yapılmadıortay nelim olmadığını anya’da iş aradığı personelinin işine son ğını da ileri sürdü. Otbin Doğu Avrupalı’nın Alm e 100 bin ila 370 verilecek. mar Issing bu tutumun, kaydedilirken bu dönemd min eden 100 bine yakın İrlandalı dış birkaç yıl içinde Yunan borçbinlik başvuru sayısı tah yanıldı. kurumlar yardımı alabilmek için hükümetin önlarının yeniden silineceği anlagördüğü kesintileri protesto etti. mına geldiğini de kaydetti. A Çare kriz ülkelerinde ‘ C MY B C MY B