Katalog

8 N SAN 2011 CUMA CUMHUR YET SAYFA [email protected] EKONOMİ 13 Araştırmaya göre gelir desteği, objektif olmadığı için belediye ve vakıflarca değil, devlet tarafından yasa ile verilmeli Yardım değil hak verilsin Ekonomi Servisi İki yıldır kamu harcamalarını izleyen 52 sivil toplum kuruluşu ve sivil oluşumun üye olduğu Kamu Harcamalarını İzleme Platformu‚ kamu kaynaklarından sosyal korumaya‚ çocuğa‚ gençliğe‚ eğitime‚ askeri harcamalara ne kadar pay ayrıldığına yönelik yaptığı izlemenin sonuçlarını milletvekillerine gönderdiği mektupla paylaştı. “Devleti hayırsever devlet değil, sosyal devlet olarak görmeyi tercih ediyoruz” denilen mektupta, “Belediyeler ve vakıflar tarafından yapılan yardımların objektif kriterlerden uzak olması, kaynak dağıtım sürecinin şeffaf ve izlenebilir olmaması, yardımı yapan ile yardım alanın yüz yüze gelmesi nedeniyle yardımın bazı karşılıklılık ilişkilerinin doğurabileceğini düşünüyoruz. Kriterleri objektif ve şeffaf, yasa ile belirlenmiş bir hak olarak temel gelir desteğinin yoksullukla mücadelenin unsuru olması nadına Duman, Vergisi Yaman… Her faninin sigarayla ilgili bir hikâyesi vardır. Benimkini özetleyeyim: Ömrümün 2333 yaş diliminde sıkı bir sigara tiryakisiydim. Spordaki iddiam, ilk gençliğimde beni sigaradan uzak tutmuştu, ama aydınlanma, özellikle çetrefilli Marx’ı okuma tutkusu, sigara belasını da başıma sardı. Öğrenci işi filtresiz Bafra ya da Bitlis’ten çektiğim her nefes, emekdeğer teorisini anlamama yardımcı oluyormuş gibiydi. Sağ elimin işaret ve orta parmaklarının arası sararmıştı. Yaktığım sigaranın biri unutulmuş halde bir kitap rafında tüterken, bir diğeri masamdaki küllükte olurdu... On yıllık bir bağımlılığın ardından, bu tiryakiliğin sağlığımı hızla bozduğunu sonunda fark ettim. Halı saha maçlarında dilim dışarıda, madara oluyordum ve futbolu profesyonel lisansla oynamış biri olarak, sigaranın düşürdüğü bu hal, bana çok koyuyordu. O cılız, o “sıfır beden” halime birçok kişi gıpta ediyordu ama ben mutsuzdum gidişattan ve onu, o çok sevdiğim sigarayı bir hafta sonu terk etmeye karar verdim. Kucağımda çerez tabağı, üstümde battaniye ve karşımda televizyon ekranı ile titremeler içinde geçirdiğim iki günlük bir krizin ardından, evet, bıraktım!.. Hem öyle bıraktım ki, o günden sonra tek bir sigara bile içmedim. Onu özlemedim mi? Evet, özledim, ama geri dönmedim. Hep âşık kaldım, ama dönmedim. Hâlâ özlerim, ama içmem, içmeyeceğim. Çünkü biliyorum ki, müthiş keyifli, ama zararlı. Terk ettim, içmedim ama yanımda yöremde içenlerden de çok rahatsız olmadım, olmam. Oysa pasif içicilik de zararlı, bunu biliyorum. Geçen yıl başlatılan sigara yasağını tezahüratla karşılamadım, ama fena olmadı diye düşünenlerdenim… Peki ne oldu, gerçekten 2009’dan bu yana getirilen kısıtlamalar etkili oldu mu? Tütün ve alkol işlerine bakan kurul TAPDK’ye göre, 2008’de yaklaşık 108 milyar adede ulaşan sigara satışı, yasağın başladığı 2009’da 107.5 milyar adede indi, ama esas düşüş 2010’da gerçekleşti ve 93.3 milyar adede düştü. 2010’da gerçekleşen yüzde 13.2’lik düşüşü, kimileri yetersiz bulabilir, ama az değil. İç piyasa sigara satışlarını nüfusla da ilişkilendirmek gerek elbette. 15 yaş üstü nüfusun 2008’de 52.7 milyon iken 2010’da 54.8 milyona çıktığını görüyoruz. Bu durumda 15 yaş nüfus başına sigara satışlarının 2008’de 205 adet iken 2009’da 200 adede, 2010’da ise 170 adede kadar düştüğü görülüyor. Bu durumda potansiyel sigara içicisi başına yüzde 15 gerileme görülüyor tüketimde. Bir yılda yüzde 15 gerileme yeterli midir? Bu bir başarı mı yoksa başarısızlık mıdır? Tartışma serbest. Önemli olan bu düşüşün sürüp sürmeyeceği. Mesela 2011 ve 2012’de ne olacağı. 52 sivil toplum kuruluşu ve sivil oluşumun üye olduğu Kamu Harcamalarını zleme Platformu‚ etkin bir yoksullukla mücadele politikası oluşturularak elde edilecek tasarrufla sağlanacak kaynak ile sosyal hizmet ve sosyal yardımların iki katına çıkabileceğini savundu. gerektiğini düşünüyoruz” görüşüne yer verildi. Platform‚ geçen yılki gibi‚ bu yıl da kamu harcama verilerinin Ocak 2011’de yayınlammasının ardından yaptığı kamu harcamalarını izleme kampında‚ harcamaları analiz etti. Harcama gruplarının sonuçları ve önerileri şöyle özetlemek mümkün: Sosyal güvenlik, sosyal yardım ve hizmet harcamaları: Türkiye’de 2010’da sosyal güvenlik‚ sağlık‚ sosyal yardım ve sosyal hizmetleri kapsayan ‘sosyal koruma harcamaları’nın GSYH içindeki payı yüzde 12.99 oldu. Bu oran 27 AB ülkesinde ortalama yüzde 25 seviyesinde iken sosyal koruma harcamaları içinden yoksullara yönelik sosyal yardım ve hizmetlerin GSYH içindeki payı yüzde 0.78’de kaldı.  Ek olarak bulunacak 7.5 milyar liranın SGK’ye aktarılması ile halen verilen 150 lira muhtaç ve özürlü aylığı alan 1.3 milyon yoksul sayısı hem arttırabilir hem de maaşları yükseltilebilir. Örneğin TÜİK 2009 verilerine göre yoksulluk çizgisinin altında yaşayan 2.5 milyon hane var. Ek kaynakla bu hanelere ayda 300 lira asgari gelir desteği yapılabilir. Sağlık harcamaları: Sağlık harcamalarının toplamı bir tek kriz yılı olan 2009’da yüzde 5’in üzerine çıkabilmişti. 20102013 arasında sistemli bir azalma planlanıyor.  2009’da GSYH içindeki payı yüzde 5 olan sağlık harcamalarından sadece 0.5’i koruyucu hizmetlere, yüzde 4.5’i ilaç ve tedaviye ayrılıyor. Çocuğa yönelik harcamalar: Ülkede, toplam çocuk nüfusunun yüzde 24.6’sı yoksulluk sınırında, bu oranın OECD ülkeleri ortalaması 12.4. İşsizlik Sigortası Fonu ve GAP’a yapılan transferler: 2009’dan sonra krizin de etkisiyle İŞKUR Aktif İşgücü programlarından yararlananların sayısı 213.852 kişiye yükseldi. Ancak Türkiye’deki 15 yaş üstü kentli işsiz sayısı da 2.746.000 kişi.  İşsizlik Fonu’nun 20082010 arasında yaptığı harcama 13 milyar TL. Bu harcamanın yüzde 69’u GAP için Merkezi Yönetim bütçesine aktarıldı. Yüzde 31’i de İşsizlik Fonu tarafından harcandı. Gençlerin güçlendirilmesine yönelik harcamalar ve üniversite harçları: 2011 için planlanan genç başına harcama 353 TL. Yüksek Öğretim Kurumları ve Ortaöğretime yönelik yapılan harcamalar dahil edildiğinde bile gençlere yönelik yapılan harcamalar 2011 yılı için GSYH’nin yüzde 2.1’inden bile daha az olacak. Bu bütçede gençlik yer almadı demek.  Üniversiteye giden gençlerden alınan toplam harçların miktarı 2009’da 497.631.017 TL, 2010’da 501.436.471 TL’dir. Harçlar hiç alınmasa bile merkezi yönetim faiz hariç bütçe giderlerinde ortaya çıkacak artış sadece binde iki olcak. Askeri alandaki harcamalar: Türkiye’nin askeri harcamalarının GSMH’ye oranı 2010’da yüzde 2.08’e çıktı. 2011’de de yüzde 2.1 planlanıyor. Bu oran, NATOAvrupa askeri harcamalar ortalaması olan yüzde 1.7 ile sınırlı tutulmalı. Tayvanlılar Türkiye rüzgârının peşinde Ekonomi Servisi Tayvan Ekonomi Bakan Yardımcısı ShengChung Lin, Tayvan’ın güneş, rüzgâr ve bioenerji alanlarında montaj ve üretim tecrübesi bulunduğunu belirterek, “Enerjide Türkiye ile işbirliği yapabiliriz” dedi. Verilen bilgiye göre, Tayvanlı yetkililer, enerji konusunda bugün Ankara’da TBMM Enerji Komisyonu Başkanı ve eski Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler ile görüşecek. Lin, Tayvan Dış Ticareti Geliştirme Konseyinin (TAITRA), 317 Nisan’da Macaristan, Türkiye, Belarus ve Rusya’yı içeren ziyareti kapsamında düzenlenen toplantıda, heyette 57 firmanın yer aldığını, amaçlarının İki ülke arasındaki 1 milyar 600 milyon dolarlık ticaret hacmini arttırmak olduğunu anlattı. TAITRA Başkan Yardımcısı Wayne Wu da Türkiye’den 300 firmayla 800 görüşme yapılacağını belirterek, firmaların Türkiye’ye ürünlerini tanıtmanın yanı sıra gıda, elektronik parçalar, çelik, maden, tekstil ürünleri alabileceğini söyledi. Tayvan’ın Türkiye’ye ihracatı 1 milyar 400 milyon dolar. Görüşmelerin 50 milyon dolarlık iş hacmi yaratması bekleniyor. ngiltere Büyükelçisi Ünal Çeviköz’ün (solda) de katıldığı kutlamalara Arçelik AŞ Genel Müdürü Levent Çakıroğlu (ortada) ve Beko ngiltere Ülke Müdürü Ragıp Balcıoğlu ev sahipliği yaptı. ‘Turkcell,Türk şirketi olarak kalmalı’ Ekonomi Servisi Turkcell’in Üst Yöneticisi (CEO) Süreyya Ciliv, TRT’deki Ekonomi Kulübü programında, TeliaSonera ve Altimo’nun Turkcell Yönetim Kurulu’ndaki bağımsız üye olan Colin Williams’ı değiştirme çabalarını değerlendirirken, Turkcell’in yüzde 34 civarında hissesinin halka açık olduğunu, o yüzden yönetimde bağımsız üyelerin olmasını sağlıklı bulduğunu söyledi. “Gönlümde Turkcell’in Türk şirketi olarak kalması var. Bence Anadolu’nun bağrından çıkmış, Türklerin kurduğu bu şirketin merkezinin, yönetiminin Türkiye’de kalmasının, bu ülkenin menfaatine olacağına canı gönülden inanıyorum” diyen Ciliv, Turkcell’in 21 Nisan’da yapılacak olağan genel kurul toplantısını yakından takip edeceklerini kaydetti. Krizde atak davranan Arçelik ngiltere’de pazar payını ikiye katladı yüzde 91 arttı, yüzde 78 olan pazar payımız adet bazında yüzde 16’lara, ciro FARNBOROUGH İngiltere’ye bazında yüzde 13’lere çıktı. Bunu fiyat 1991’de tezgâh seviyesi buzdolabı ile düşürerek yapmadık. Herkes geri çegiren Koç Holding’in amiral gemisi Arkilirken atak davranıp buradaki satış zinçelik, 2.7 milyar sterlinlik (yaklaşık 6.7 cirlerine akılcı çözümler sunduk. Esmilyar TL) beyaz eşya pazarının birçok kişehir’de Çin’den bile daha rekabetçi dalında liderliği ele geçirdi. Avrupa’da fiyatla üretiyoruz. ilk beş, dünyada ilk 10 oyuncu arasın İngiltere, Türkiye’den sonra ikinda yer alan Arçelik, İngilteci pazarımız. Sonra FranDünya pazarlarına “Beko” markasıyla çıkan Arçelik, 1961’de sa ve Almanya geliyor. re başta olmak üzere dünya pazarlarında “Beko” mar girdiği ngiltere beyaz eşya pazarında yüzde 19.5 pazar payı ile Rusya, Çin ve Romankasıyla tanınıyor. Beyaz eşya’daki fabrikalar daha ya, elektronik, klima, küçük buzdolabında, yüzde 16.8 ile solo fırında birinciliğe, bulaşık çok bölgesel pazarlara makinelerinde yüzde 17.1 ile ikinciliğe yerleşti. yönelik. 7 milyar liralık ev aletleri gibi geniş bir ürün ciromuzun yüzde 51’i gamında üretim ve satış yapan Arçelik, satın aldığı Alman orijin 16.8’le, 1998’de başladığımız çamaşır yurtdışı satışlardan. Alman pazarı için li Blomberg ve Gurundig ile Romen makinesinde yüzde 19.2 ile birinci, Gurundig’in tozunu aldık, yakında yeorijinli Arctic’in dışında Altus, Flavel, 2001’de başladığımız bulaşık makine ni ürün ve teknolojilerle ataktayız.  Batı’ya gözümüzü kapatmıyoruz Electrabregenz ve Leisure markala lerinde yüzde 17.1 ile ikinci, 2006’da girdiğimiz kurutucularda yüzde 11 ile ama önümüzdeki dönem Hindistan’da rıyla da satış yapıyor. Koç Holding Dayanıklı Tüketim 4., 2009’da başladığımız ankastre ürün ve Çin’de varlığımızı arttıracağız. Grubu Başkanı ve Arçelik Genel Mü lerde yüzde 2.9’luk payla 9. sıradayız. Avustralya’ya satacağız. Latin Ameri Son iki yılda İngiltere ciromuz ka’da iyi potansiyel var. dürü Levent Çakıroğlu, Beko’nun İnHASAN ER Ş giliz pazarlarındaki 21. yılı nedeniyle Farnborough’daki etkinlikler çerçevesinde düzenlenen basın toplantısında özetle şunları vurguladı:  İngiltere’ye 1991’de buzdolabı ile girdik, halen yüzde 19.5 pazar payı ile bu dalda birinciyiz. 1992’de tüplü TV satışına başlamıştık, iki yıldır çekildik. 1996’da girdiğimiz fırında yüzde Koç Grubu’nun 2011 yatırım hedefi 3.7 milyar lira Koç Grubu’nun 47. Genel Kurul’unda yapılan açıklamaya göre topluluk 2011’de 3.7 milyar TL yatırım hedefliyor. Genel Kurul, 550 milyon TL brüt temettünün 14 Nisan’dan itibaren nakit dağıtımını da onaylandı. Ekonomi Servisi Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Koç, 2010 yılını karşılarken krizden çıkışla ilgili endişelerin tam olarak aşılamadığını ve mevcut sistemin, krize neden olan unsurlara karşı daha dirençli hale getirilmesi konusundaki ihtiyacın halen devam ettiğini belirtti. Mustafa Koç, Koç Grubu’nun 2010 yılı faaliyet raporunda yer alan ve 47. Genel Kurulu’nda okunan mesajında, Türkiye ekonomisinin küresel piyasalardaki olumsuz gelişmelerden etkilenmesini asgariye indirmenin, önümüzdeki dönemlerin en önemli gündem maddesi olacağını belirtti. Koç Grubu olarak, odaklanma stratejileri, konjonktürel olarak aldıkları önlemler ve yenilikçiyaratıcı uygulamaları ile 20082009 kriz sürecinden güçlenerek çıktıklarını ifade eden Mustafa Koç, 2010 yılını yüzde 20 artışla 54 milyar lira konsolide ciro ve 1.8 milyar lira net kârla kapattıklarını, 5 bin kişiye yeni iş alanı açtıklarını, çalışan sayısını 73 bin kişiye çıkardıklarını, toplam yatırım miktarlarının 2010’da 2 milyar lira, son 5 yılda ise şirket satın almaları hariç 11 milyar liraya ulaştığını bildirdi. Koç, 2011 hedeflerine ilişkin olarak ise şu bilgileri verdi: Koç Holding Şeref Başkanı Rahmi Koç da mesajında, global ekonomide ortaya çıkan yeni gelişmelerin hem ekonomi yönetimi hem de reel sektör tarafından proaktif bir şekilde gözlenip, gereken tedbirlerin zamanında alınmasının büyük önem arzettiğini vurguladı. Genel Kurul’da yapılan açıklamaya göre Koç Grubu’da 2011’de kombine olarak 3.7 milyar TL yatırım hedefliyor. Genel Kurul, 550 milyon TL brüt temettünün 14 Nisan’dan itibaren nakit dağıtımını da onaylandı. Özellikle, sigaraya getirilen zamlar da tüketimin azalmasına yol açmış olmalı. Nitekim, TÜFE’deki alkoltütün mamulleri enflasyonuna baktığımızda görüyoruz ki, 2009’da fiyat artışı yüzde 21!.. Oysa genel enflasyon yüzde 7 bile değil. Yine 2010’da tiryakilere binen zamlarla alkolsigara enflasyonunun yüzde 25’e yaklaştığını görüyoruz. Oysa 2010’un genel enflasyonu yüzde 6.5’in altında… Sigara da içki de pahalı Türkiye’de. Bunun altında da, bu iki keyif verici maddeden alınan özel tüketim vergisi , ÖTV’ler en önemli etken. Nitekim, dönüp 20082010 dönemi vergilerine bakınca bu görülüyor. Sigarada tüketim azaldığı halde, 2010’daki ÖTV’si neredeyse yüzde 28 artmış ve toplam vergideki payı yüzde 5.8’e çıkmış. İçkide de vergi sopası çalışmış ve ikisinin toplam vergideki payı 2 yılda yüzde 6’dan yüzde 7’ye çıkmış. Tüketimleri azaldığı halde... Ama bir de kaçak sigara ve içki faktörü var. Vergilerle fahiş fiyata ulaşan sigaranın kaçakçılığı arttıkça artıyor. O zaman da dumansız hava sahasında bandrollü olmayan sigaranın dumanı yükseliyor ve sigara ile mücadelede sevinmek için henüz erken demek kaçınılmaz hale geliyor. PEGASUS’TAN TEKNOLOJ YATIRIMI Ekonomi Servisi Pegasus Havayolları’nın, 22 milyon 300 bin dolara mal olan “Uçuş Eğitim Merkezi” ile uçakla yer arasında kablosuz çift yönlü bilgi akışını sağlayan “Wireless Groundlink end to end Solutions” sistemi tanıtıldı. Pegasus Havayolları Genel Müdürü Sertaç Haybat sistemin uçaklara monte edilmeye başlandığını ve yıl sonuna kadar tamamlanacağını söyledi. Haybat, bu sistemle uçağın yere teker koyduğu andan itibaren sistemin çalışmaya başladığını ve o uçuşla ilgili uçaktaki tüm verilerin 15 dakika gibi bir sürede aktarıldığını söyledi. Bimeks’te talep toplamada son gün Ekonomi Servisi Teknoloji mağazası Bimeks’in halka arzında talep toplama dönemi bugün sona eriyor. Şirketin yüzde 30’u halka açılırken, fiyat aralığı 4.104.50 lira olarak belirlendi. Mevcut ortakların rüçhan haklarının kısıtlanması yoluyla, yüzde 30 sermaye arttırımına gidilerek 14 milyon adet yeni hisse ihraç edecek olan Bimeks, İMKB’nin ilk teknoloji perakende şirketi olacak. Bimeks Genel Müdürü Arif Bayraktar şirketin 2010 net satışlarının 303 milyon lira, net aktif değerinin de 191 milyon lira olduğunu ifade ederek, halka arzdan yaklaşık 6570 milyon liralık nakit girişi beklediklerini söyledi. Bimeks hisseleri 14 Nisan’da İMKB’de işlem görmeye başlayacak. VARLIK BARIŞI’NDA SON GÜN 2 MAYIS Ekonomi Servisi Kamuoyunda “Varlık Barışı” olarak bilinen ve müracaat tarihi 31 Aralık 2009’da biten Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun’la ilgili başvuru süresi 2 Mayıs 2011’e kadar uzatıldı. Yurtdışında bulunan varlıklarını süresi içinde Türkiye’ye getirmeyen veya Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer etmeyen mükellefler de söz konusu tarihe kadar uygulamadan yararlanabilecek. Bildirim veya beyana konu yurtdışındaki varlıklardan para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarını Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edenler yararlanacaklar. C MY B C MY B