Katalog

SAYFA CUMHURİYET 27 KASIM 2011 PAZAR ekonomi@cumhuriyet.com.tr 14 EKONOMİ Türkiye’de birkaç yıldır baş döndürücü bir hızla büyüyen icra ihaleleri sektörü en gözde iş alanlarından biri oldu İcra kapısında kuyruk İhale sayısı son üç yılda katlandı Ekonomik kriz ve gayrimenkulde banka kredisiz emlak satışları, icra işlemlerini adeta patlattı. Ulusal ve yerel ortalama 300 yayında yayımlanan bütün icra ilanlarını portföyünde bulunduran icralik.com, üç yıl önce günde 6070 ihale düzenlerken bu sayı geçen yıl 200’e, bu yıl ise ortalama 400’e çıktı. İhale tarihi belirlenen ve alıcı aranan icralıklar, geniş bir portföy oluştururken gayrimenkul ilanların yüzde 70’ini aşıyor. İcralık.com’un kurucusu Can Emrah Özoral, bunda banka kredisiz emlak satışlarının etkili olduğunu belirtti. Özoral, icraya düşen evlerin yüzde 50’sinin de 200 bin TL ve üzerinde konutlar olduğuna dikkat çekti. İcra ihaleleri, Türkiye’de faaliyette olan 15’in üzerindeki internet sitesinde onlarca kişiye ekmek kapısı oldu. Satılık portföyü ise oldukça zengin. Onlarca fabrika, binlerce daire, onlarca turistik tesis, yüzlerce dükkân, arsa, tarla, onlarca lüks otomobil borç nedeniyle satışa sunulmuş durumda. Malı mülkü borçtan satılan kişiler ile daha uygun fiyatlara almaya çalışanları buluşturan icra ihaleleri sektörünün sadece internet dünyasındaki hacmi yılda 30 milyar liraya dayandı. Sektör baş döndürücü bir hızla büyüyor. Bunda özellikle gayrimenkuldeki “rahat satış koşullarının cazibesine kapılıp” kazancından çok daha fazla borçlananların büyük etkisi oldu. 100 BİN LİRALIK MÜLK 40 BİNE SATILIYOR İcra ihalelerinde bir malın bilirkişilerce belirlenen piyasa değerinin yüzde 60’ı birinci ihalede malın fiyatını oluşturuyor. Menkul ya da gayrimenkul bütün ihalelerde muhammen bedeli, örneğin, 100 bin TL olarak belirlenen bir mal, 60 bin TL’den ihaleye çıkarılıyor. Bu ilk ihalede bu parayı veren çıkmaz ise mal ikinci kez ihale ediliyor. Ama bu kez satış bedeli, piyasa değerinin yüzde 40’ı olarak belirleniyor. İcrada birinci ihalede satış gerçekleştiğinde 60 bin TL üzerinden, alıcıdan alınan ödemenin 21 bin TL’lik kısmı avukat ve dosya işlemleri için ayrılıyor. Borçlunun borcuna karşılık kullanabildiği bedel ise 39 bin TL’de kalıyor. Satışın ikinci ihalede gerçekleşmesi durumunda da açılış fiyatı muhammen bedelin yüzde 40’ına düştüğü için borç ödenmesi için kalan miktar 26 bin TL’ye kadar düşüyor. Bir satışın gerçekleşmesi 1.52 yılı bulabiliyor. Bu da yine söz konusu varlığın değerinin bu kadar süre önceden belirlenmesi anlamına geliyor ki, gayrimenkulde imar durumu bu süreçten çok etkileniyor. Toplumsal Yükümlülük Bedelli askerlik(!), “vicdani ret” önerileri toplum halinde yaşamanın hak, yükümlülük ve sorumluluklarını gündeme taşıdı; tartışmalara yol açtı. İktisada giriş, kamu maliyesi ya da kamu ekonomisi kitaplarında, mal ve hizmetlerin bir ayrımı da “özelkişisel mallar”, “kamusaltoplumsal mallar” şeklindedir. Kamusalsosyal mallar toplumun yararlandığı, bir bireyin tüketiminin diğer bireylerin tüketimini engellemediği, kısıtlamadığı; bireylerin eşit yararlanma olanağına sahip olduğu, bedelinin tüketim sırasında ödenmediği mallar olarak tanımlanabilir. Toplum halinde yaşamanın gereği olarak sosyal malların üretilmesi zorunludur. İç ve dış güvenliğin sağlaması da bir sosyal mal, kamusal hizmettir. Bireyin tek başına yararlanmadığı, tek başına tüketemediği, yararı paylaşılan hem de eşit şekilde paylaşılabilen sosyal malların üretilmesi, üretim için kaynak sağlanması, kaynak özgüllenmesi, tahsisi gerekir. Toplumsalsosyal malların üretiminin yükünü kuşkusuz toplum taşıyacaktır. Toplumun özverisi, fedakârlığı ile ancak bu tür mallar, hizmetler üretilebilecektir. Ülkenin, özellikle dış tehditlere karşı korunması, güvenliğinin, savunmasının sağlanması da bir kamusal mal, bir sosyal hizmettir. Bu hizmetin, daha teknik deyişle kamusal malın maliyeti, diğer kamusal mallarda da olduğu gibi olabildiğince adil bir şekilde, toplumu oluşturan bireyler tarafından, bireylerin özverisi, fedakârlığı ile karşılanacaktır. ??? Toplumsal yaşamanın sağladığı yararlar, olanaklar olduğu gibi bunun karşılığında getirdiği yükümlülükler, sorumluluklar da vardır. Bu yükümlülüklerin hakça bölüştürülmesi gerekir. Adalet anlayışı bu tür bir bölüşümü, fedakârlığı, özveriyi gerektirir. Bireyler toplu yaşamanın zorunlu kıldığı yükümlülüklere, fedakârlıklara katlanmak zorundadırlar. Bu yükümlülükler, ödevler, kurallar, değer yargılarımızla, hatta inançlarımızla, tercihlerimizle uyuşmayabilir, ters de düşebilir. Toplu yaşamanın sağladığı olanaklardan haklardan yararlanırken; gerektirdiği yükümlülüklere, fedakârlığa katlanmamanın özür dilerim, bir gerekçe bularak bunlardan sıyrılmaya çalışmanın, ahlaki bir yönü yoktur; bu tür davranışlar toplumdaki adalet duygusunu da zedeler. Adalet anlayışı herkesin hakkını vermeyi ve etik kurallara uyumlu, onurlu, dürüst bir yaşamı da içerir. Bedelli askerliği, vicdani reddi, toplumsal hizmetlerin karşılanması ilkeleriyle uyumlu bulmadığım gibi bir tür uyanıklık gösterisi olarak da yorumluyorum. Nerede adalet anlayışı, nerede eşit özveri, fedakârlık? Biz kamusal mallardan, sosyal mallardan yararlanalım, külfeti fedakârlığı ise başkaları taşısın. Böyle bir anlayışın, davranışın vicdani, ahlaki yönü olabilir mi? Özür dilerim, bu tür davranışları, tutumları “uyanıklık” olarak yorumluyorum. Her bireyin toplumsal yaşamanın kurallarına aykırı düşünceleri, eğilimleri olabilir. Bunların değişmesi için savaşım da verir. Ancak kurallar geçerli olduğu sürece, uyumlu davranmaya da özen gösterilmelidir. ??? Toplumda, uyanıklar, uyanık geçinenler olduğu gibi gariban, kimsesiz olarak nitelendirilen, keriz muamelesi gören geniş bir kitle de var. Uyanıkları, uyanık geçinenleri politikada, medyada, iş yaşamında, bürokraside, hatta eğitim kurumlarında gözlemliyoruz. Uyanıklık, adeta bir beceri, bir artam (marifet) olarak görülüyor, uyanık tipler başarılı olarak kamuoyuna sunuluyor. Kamuoyu yanlış algılandırılıyor. Etik davranış, gariban, kimsesiz, keriz diye nitelendirilen toplumun yükünü çeken kesimleri, uyanıkların ayartısından (iğvasından), tasallutundan, istismarından korumaya çalışmaktır. Ülkede çok güç koşullarda askerlik yapanlar, ülkenin güvenliği, bağımsızlığı, toprak bütünlüğü uğruna şehit düşenler, yaşamları boyunca engelli kalanlar varken askerlikten ve diğer kamusal hizmetlerin gerektirdiği özveriden sıyırmaya çalışmanın, kaçınmanın etik, haklı bir yönü var mıdır? Haklı gerekçesi olabilir mi? Kendimizi ve toplumu kandırmaya çalışmayalım. Emlakta rahat alım etkili oldu FATMA KOŞAR Binlerce insanı işinden ederken emekçi kesimini daha yüksek vergiler ve daha zor yaşam koşullarıyla karşı karşıya bırakan ekonomik kriz, icra vakalarını patlattı. İcralık olan mallar arasında gayrimenkuller başı çekerken günde düzenlenen ihale sayısı rekor seviyelere ulaşıyor. Durum böyle olunca, Türkiye’de 2008’de internete taşındıktan sonra baş döndürücü bir hızla büyüyen icra ihaleleri sektörü, neredeyse en kazançlı iş kapılarından biri oldu. Ulusal ve yerel bütün yayınlardan icra duyurularını bir araya getirerek portföyüne katan icralık.com, çok değil, sadece 4 yıl önce İstanbul’da günde 6070 ihale düzenlerken bugün 400 civarında ihale girişi yapıyor. İcralık.com, en büyük pazar payına (yüzde 80) sahip olduğunu belirtse de bu alanda en az 15 internet sitesinin daha olduğu düşünüldüğünde günlük ihale sayısının 500’ü aştığı ortaya çıkıyor. İcralık olan mallar arasında gayrimenkuller başı çekerken bebek arabasından elektronik cihazlara, iş makinelerinden şaraba kadar çok çeşitli bir yelpaze dikkat çekiyor. ARAÇLAR PİYASA FİYATININ YARISINA SATILIYOR Özoral, icra piyasasına ilişkin şu bilgileri verdi: ? Gayrimenkul ihalelerine katılım arttı. Talep artışı icradan satılan gayrimenkul fiyatlarının uygun olmasından kaynaklanıyor. Banka kredisi olmaksızın, orantısız dağıtılan kredilerle satılan ve özellikle gelişmekte olan bölgelerdeki büyük projeler piyasa fiyatının (satılan fiyatın) yarısından daha düşük fiyata icraya düşüyor. ? Araçlarda da piyasa fiyatının yarısı, hatta bazen daha da altında fiyat oluşuyor. Son ÖTV artışı da henüz icra fiyatlarına yansımadığından tüketici ilgi gösteriyor. ? İcraya sadece düşük gelir grubunun düştüğü doğru değil. Orta ve yüksek gelir grubundan da çok sayıda borçlu olabiliyor. Zaten icradaki evlerin yüzde 50’si 200 bin TL ve üzerinde. ? Bizim konuştuğumuz rakamlar gerçeğin bir kısmını yansıtıyor. Çünkü icralık duruma düşüp de (ağırlıklı olarak kredi kartı ve borç senetleri) icradan satılacak tek bir mala bile sahip olmayan milyonlarca insan bulunuyor. ? Sektörel olarak baktığımızda tekstil sektöründe (satılan fabrikalar doğrultusunda) sürekli bir iniş çıkış yalanamayanlara satış çok. Bunun yansıması da mutlaka olacaktır.” şanıyor. En çok satılık fabrikalar, tekstil sektörü ile gıdadan. Ancak bu durum markalaşmayan, müşteri kitlesine ulaşacak biçimde yatırım yapmayanların oluşturduğu kitleden kaynaklanıyor. Oysa her iki sektörde de büyüme söz konusu. riski büyütüyor Banka kredisiz satış Halka arzı planladı ? Sistemimiz üzerinden yıllık 1520 milyar TL’lik alım yapılıyor. İcralık.com’a ortak olmak isteyen yabancı bir grup var. Görüşüyoruz. Yakında açıklarız. Ayrıca gerekli hazırlıkları yaparak 5 yıl içinde halka açılmayı planladık. 2008’de kısa sürede 15 binlere çıkan üye sayımız, birkaç yılda 200 bin kişiyi buldu. şekilde satıldığını anlattı. Bu sistemle borçlunun yüksek bir ek borçtan kurtarıldığını ifade eden Özoral, “Diyelim ki borçlunun ihalesi 45 ay sonra mayısta olacak. Eğer önceden kendi satabilirse biz her türlü işlemini yapıyoruz. Böylece gayrimenkulü biraz daha yüksek fiyata ve birkaç kalem vergiyi ödemek zorunda kalmaksızın satabiliyor. İcralık.com bu alanda 500 mağaza oluşturdu. 200 bin yatırımcıya ulaşıyor” bilgisini verdi. Çok sayıda internet sitesi faaliyette Borç hukuka aksettirildikten sonra icra süreci şöyle işliyor: ? İcra süreci başlayınca ilk olarak ekspert satılacak mal veya varlık için bir değer (muhammen bedel) belirliyor. İhalenin gerçekleşmesi ile bu değerin belirlendiği zaman arasında geçen süre hukuki işlemler nedeniyle 1.5 yılı bulabiliyor. ? Bu da özelikle gayrimenkulde değişen imar durumu gibi etkenlerin değeri etkileyememesine yol açıyor. ? 2 yılda satışın gerçekleşememesi durumunda yeni bir ekspertiz yapılıyor ve dosya sil baştan ele alınıyor. ? icraihaleilan.com, icralik.com, icradanihaleler.com, icralar.com, icra.tc, icralar.com, icraturk, icrabulteni.com, icrasatisi.com, icralikyerler.com, icralar.info, icradan.info, icraihaleleri.com, icradairesi.com, icralik.info, icradanihaleler.info, icralar.net, icraci.com, icrasatislari.com, hacizli, hacizci.com, hacizden.net, icradansatislar.com. icraliklar.com, icrada.com, hacizihaleleri.com, hacizliyerler.com belli başlı internet siteleri arasında. Portföyün yüzde 80’ini ise gayrimenkul ilanları oluşturuyor. Bunda “banka kredisiz” satışların etkili olduğunu belirten icralık.com’un kurucusu Can Emrah Özoral, icraya düşen gayrimenkullerin fiyatının 200 bin TL ve üstü olduğunu belirtiyor. Bunun “orta gelir grubu ve altındakilerin gelirinin üzerinde borçlanmasından” kaynaklandığını anlatan Özoral’a göre, son aylardaki satış furyası da önümüzdeki dönemde icraya düşenleri arttıracak. Özoral, bunu şöyle açıklıyor: “Bankanın kredi vermediği kişiler de inşaat sektörüne borçlanarak ev alabiliyor. Bu kişilerin işleri yoluna gitmediğinde ise sorun çıkıyor ve borç katlanıyor. Tabi bizim konuştuğumuz rakamlar buzdağının görünen yüzü. Çünkü devir gerçekleşebildiğinde ancak icra ihalelerine yansıyor. Devri gerçekleşmeden borcu çeviremeyip inşaat şirketlerine, yapımcılara geri vermek zorunda kalanlar aslında bize kadar gelmiyor. Şimdi bu dönemde de banka kredisi kul Dönen para nakit ‘Evi icralık olunca’ icra ihalelerini bir kanalda toplayan girişimci olarak tanınan İcralık.com’un kurucusu Özoral, sektörün tamamen nakit parayla iş yaptığını anımsatırken “Bu iş banka kredisine dönse hacmi 200 milyar liralara çıkacak. Katılımcı sayısının artması her zaman borçlu nun lehine” dedi. Günlük olarak ortalama 400 ihale girişi yaptıklarını belirten Özoral, sektörün 2008 sonunda teknolojiyle birleşerek internette büyüdüğünü anlatırken 2009’da yüzde 100, 2010’da yüzde 1000 ve bu yıl da yüzde 5000 oranında iş hacminde artış yaşandığını belirtti. Can Emrah Özoral, icralık.com’da çok yeni faaliyete geçirdikleri “icradan değil, kendin sat”ın büyük bir ilgi gördüğünü söylerek sadece bir hafta içinde 47 gayrimenkulün bu GÜBRETAŞ’tan büyüme rekoru Ekonomi Servisi Gübre Fabrikaları TAŞ (GÜBRETAŞ) 2011 yılının ilk üç çeyreğini 1 milyar 521 milyon TL konsolide satış geliriyle kapatırken, yıl sonuna kadar cirosunu 2 milyar TL’ye çıkarmayı hedefliyor. 60. yılı rekor büyümeyle kapadıklarını söyleyen GÜBRETAŞ Genel Müdürü Mehmet Koca sektörde yüzde 30 paya ulaştıklarını anlatarak “Geçen yıla göre yüzde 57’lik büyüme yakaladık. 3. çeyrekte 196.9 milyon lira konsolide kâr, 54.1 milyon lira da net kâr elde ettik” dedi. Gübre sektörü açısından Türkiye’de yeterli hammadde kaynağı bulunmadığına dikkati çeken Koca, “Sektörümüz dışa bağımlı, döviz kurlarındaki dalgalanmalardan ciddi anlamda etkileniyoruz. Biz bu kısıtları aşmak için İran’da Razi petrokimya tesislerini hayata geçirdik. Bu sayede son 34 yılda hızla büyüyerek sektörümüzde global bir oyuncu haline gelirken, Türkiye ekonomisi için de katma değer yaratmış olduk” diye konuştu. Levi’s’ten çevreci Jean’ler Levi’s suda tasarruf teknolojisi ‘Waterless’ sistemi sayesinde Sonbahar Kış koleksiyonunda 1.3 milyondan fazla jean üreterek 20 milyon Litre su tasarrufu sağlayacak. Erkek koleksiyonundaki waterless ürünler arasında klasik Levi’s 501, 504, 511 ve 519 modelleri yer alıyor. Kadınların favorisi olan Levi’s Curve ID serisi 9 yıkama da yeni teknolojisiyle üretiliyor. Barcelona Limanı’nın gözü Türkiye’de Ekonomi Servisi Akdeniz’in en derin gemi yanaşma noktasına sahip olan ve konteyner kapasitesini iki kat arttıran Barcelona Liman İşletmesi’nin ticari heyeti İstanbul’da Türk şirketlerine limanlarını tanıttı. Türkiye’nin AB ve Latin Amerika’ya yapacağı ihracatta Barcelona Limanı’nın önemine vurgu yapan heyet, 2012’de iki ülke arasındaki ticaret hacmini yüzde 25’in üzerinde arttırmayı hedefliyor. Dört bölümden oluşan Barcelona Limanı’nda geçen yıl 44 milyon ton genel kargo ve 2 milyon TEU konteyner işlemi yapıldı. Uluslararası standartta 7 adet cruise terminale sahip olan limanda geçen yıl 3.5 milyon yolcu hareketi oldu. Enerji terminalleri bulunan limanı diğer Avrupa limanlarından farklı kılan yanı ise geçen yıl faaliyete geçirdikleri, çok büyük tankerlerin yanaşabileceği petrol terminallerine sahip olması. SETBİR’den Vanlı çocuklara süt PAZARTESİ FORUMU ? Türkiye Süt Et Gıda Sanayicileri ve Üreticileri Birliği (SETBİR) Başkanı Murat Yörük, Van Erciş’te okul öncesi yaklaşık 4 bin 500 çocuğa ücretsiz okul sütü dağıtacaklarını söyledi. Yörük, başta Türki cumhuriyetler olmak üzere, yakın coğrafyadaki ülkelerle hayvan hastalıklarıyla ilgili sıkıntıları aşmak amacıyla görüş alışverişi başlattıklarını açıkladı. Yörük, “Biz SETBİR olarak, kişisel sorunlardan ziyade, bölgesel ve sektörel sorunların çözümüne öncelik veriyoruz. Popülizmin her türlüsüne karşı çıkıyoruz. Günlük düşünmüyoruz” dedi. 5 Aralık 2011 Pazartesi İNTERNET VE SANSÜR : Av. Fikret İLKİZ Türk Ceza Hukuku Derneği Genel Sekreteri Konuşmacı : Yrd. Doç. Dr. Barış ERMAN Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi YER : İstanbul Barosu Orhan Apaydın Konferans Salonu İstiklal Cad., Baro Han, Beyoğlu İSTANBUL SAAT : 17.00 Yönetici Vatan’ın 44. mağazası Erzurum’a ? Vatan Bilgisayar, Doğu Anadolu Bölgesi’ndeki ilk mağazası Erzurum Hiperstore’u hizmete açtı. Şirket açılış nedeniyle 27 Kasım’a kadar tüm ürünlerde nakitte veya World ve Axess kredi kartlarına özel 10 taksitte geçerli olacak yüzde 25 indirim fırsatı sunuyor. Vatan Bilgisayar Genel Müdürü Hasan Vatan, “Erzurum’da bugün 44. mağazamızı açtık. 2012 yılı sonuna kadar Doğu Anadolu başta olmak üzere her bölgede en az iki mağaza açacağız” dedi. C MY B C MY B