Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 31 TEMMUZ 2010 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER ‘Kader’ Değilmiş 17 Mayıs’ta Zonguldak’ta meydana gelen, 30 işçinin ölümüne yol açan maden kazasına ilişkin Çalışma Bakanlığı İş Teftiş Kurulu’nun resmi raporu tamamlandı. Taşeron şirketin yüzde 70, işletmenin ev sahibi TKİ’nin yüzde 30 kusurlu olduğu, işçilerin kusurlarının sıfır olduğu saptandı. Neymiş efendim, Başbakan Erdoğan’ın işçilerin ölü ya da dirilerinin yerin altından çıkarılmalarının beklendiği en acılı günlerde, ekranlardan gözümüzün içine baka baka verdiği fetva; kazanın “kader” olduğu doğru değilmiş. İktidarın, bakanlığının resmi müfettişlerinin saptadıkları, toplu işçi cinayetine yol açan nedenlerin, insan iradesi ile işlenen, iktidarlarının da sorumlu olduğu suçların başında taşeronlaştırma, taşeron çalıştırma modeli var. Yapısal eksiklikler, insan canının, üretimin niteliği gereği tehdit altında olduğu madenlerde, başka üretim alanlarından çok daha önemli. Aynı raporda saptanmış, iş cinayeti niteliğindeki kazanın oluşumundan önce, patlamaya yol açacak yüksek grizunun beklendiği, sorumlu uzmanların gereken önlemleri almadıkları ya da alamadıkları gerçeği, “insan faktörü” kusuru, bile bile iş cinayetine yol açan yapısal eksiklikler olgusunu azaltmıyor. Çağımızda madencilik üretiminde erken uyarı sisteminin olmaması, can güvenliğinin insan dikkatine teslim edilmesi bağışlanacak bir suç değil. Çağımızda hele de ülkemiz madenlerin koşullarında üretimin hangi aşaması olursa olsun işlerin taşaron şirketlere, eğitimsiz işçilere verilmesi kabul edilebilecek bir durum değil. Dün görüşlerine başvurulan Maden Mühendisleri Odası yönetimi, büyük cinayetin yaşandığı günler dahil, tüm maden kazalarıyla ilişkili, yeri gelen her koşulda uzmanlık örgütü olarak hazırladıkları raporlarla sorumluları ve kamuoyunu uyarmaya çalıştıklarını anımsatıyorlar. Özellikle ve öncelikle de sürekli altı çizilen maden üretimi koşullarındaki en olmazların başında taşeronlaştırma, yapısal eksikliklerin sayıldığını vurguluyorlar. Dünyanın demokratik düzenin geçerli olduğu herhangi bir ülkesinde, bu kadar ağır bir iş cinayetinin söz konusu olduğu koşullarda, iktidarın doğrudan sorumlu olduğu bir kamu işletmesinde, bu kadar çıplak sorumsuzluğa ilişkin suçlar zinciri söz konusu iken, Başbakan’ın toplumun karşısına çıkıp ölümlere, iş cinayetine “kader” fetvası verebilmesi, sonra da siyaseten hesap vermekten kurtulması, sıyrılması söz konusu olabilir mi? Bu kadar kaderci, hesap soramayan, sorumsuz sendikacılık hareketi düşünülebilir mi? Cinayetin yaşandığı TKİ’de yetkili, örgütlü sendika, ölen işçilerin taşeron işçisi, üyesi olmamalarını gerekçe yaparak cenazelerinin kaldırılması görevini bile üstlenmemişti. CHP’nin o tarihte çiçeği burnunda genel başkanı Kılıçdaroğlu Zonguldak’a başsağlığı ziyaretine gitmeye kalkıştığında ancak, Genel Maden-İş Sendikası, Erdoğan hükümetinden TKİ işletmelerinde taşaron çalıştırmaya son verilmesi istemini, kamuoyunun duyabileceği bir sesle gündeme getirebilmişti... Son yıllarda hepsi de çok sayıda işçi sağlığı, iş güvenliği suçları işlenen kayıt dışı üretim koşullarında, özel, derme çatma taşeron eliyle ilkel üretim altındaki peş peşe gelen (adı kaza) maden üretimi cinayetleri, işçilerin canlarının alınması en azından en zorunlu önlemlerin alınmasını sağlamış, ders alınmış olsa.. Madenlerde adının geçmemesi zorunlu taşeron üretimine son verilse, cinayetlere yol açtığı bilinen en temel yapısal eksiklikler, başta erken uyarı sistemi, üretimin olmazsa olmaz koşulları arasına yerleştirilse.. Gelin görün ki, sandık, Meclis çoğunluğu, hukuk devleti, demokrasinin tüm ilkelerine aykırı olarak, diktatoryal bir güç olarak kullanmayı iktidar yöntemi olarak seçmiş, iktidar, alkışlayan yandaşları cephesi sahnedeler.. Demokrasinin denetim kurumlarını her yöntemle baskı altına almış bir iktidar karşısında direnmek yerine teslim olmayı, biat etmeyi seçmiş, ele geçirilmiş çoğunluk medya başta, yandaş sendikal hareket, sivil toplum örgütleri gerçekleri tersyüz etme, algılanabilmesini önlemede seferber.. Canları yananlar, canlarının yandığı noktalarda isyan bayrağını çekseler de, hakların-hukukun savunulmasında şimdilik, etkin caydırıcı gücü gösteremiyorlar. Sendikal hareket taşeronluğa, yasadışı işçi sağlığı iş güvenliğinin alınmadığı koşullarda üretime, madenlerin yağmalanmasına karşı duracak örgütlülüğü, bilinci yeniden yakaladığı anda, bu kadar çok sayıda, bu kadar ağır iş cinayeti içeriğinde maden kazası şıp diye bitebilecek. Başbakan Erdoğan sorumluluğundaki önlemleri almak zorunda kalmış çoğunluk iktidarının başı olarak “iş cinayeti değil, kader” fetvasına sığınmak zorunda kalmayacak... Dünyanın yaşanmış, bilinen en büyük işçi direnişini yaratmış; Özalizmi dize getirmiş, sadece Zonguldak madenlerindeki geriye püskürtmeyi durdurmakla kalmamış; sendikalı işçiler, emeği ile geçinenlerin haklarındaki birkaç yıllık gaspların geriye alınmasını sağlamış; gelir dağılımını düzeltmiş.. Genel Maden-İş Sendikası’na, işçilerine neler oldu böyle? soner@cumhuriyet.com.tr Vodafone numara taşõmada lider Ekonomi Servisi - Vodafone Tür- kiye CEO’su (Üst Yönetici) Serpil Ti- muray, “2010-2011 mali yılının ilk çeyrek dönemi olan Nisan-Haziran 2010 itibarıyla servis gelirlerimiz yüzde 24 net büyüme kaydetti. Nu- mara taşımada 1.8 milyon net adet- le lider durumdayız. Pazar payımızı yükseltmeye devam ediyoruz. Ser- vis gelirleri itibarıyla tüm zaman- ların en yüksek rakamına ulaşmış durumdayız. Türkiye, global öl- çekte Vodafone için toplam gelirle- re yaptığı katkı itibarıyla stratejik ülke olmaya devam ediyor” dedi. Nüfus bazında yüzde 99.2 Ekonomi muhabirleriyle bir basõn sohbet toplantõsõ düzenleyen Timuray, özetle şunlarõ söyledi:  Vodafone, Türkiye’de yatõrõm ya- parak büyümeye devam ediyor. 4.5 milyar dolarlõk satõn alma bedeliyle Türkiye pazarõna girdiğimiz Nisan 2006’dan 31 Mart 2010’a kadar dört yõlda 10 milyar TL düzeyinde yatõrõm yaptõk. Geçen yõl 3G lisansõ dahil ol- mak üzere teknoloji yatõrõmlarõ için 1.5 milyar TL gibi bir yatõrõmõmõz var. 2G’nin yanõ sõra 3G yatõrõmlarõmõz sü- recek.  Vodafone’un “nüfus bazında” 2G’de kapsama alanõ yüzde 99.2, 3G’de yüzde 70’in üzerinde. Toplam baz istasyonu sayõsõ da 16 bine çõktõ. Geçen sene sonu itibarõyla Boru- san Telekom’u satõn aldõk. Büyük şehirlerde fiber optik altyapõ ağõ var. Satõn aldõğõmõzdan itibaren de büyük şehirlerde fiber optik altyapõ yatõrõmõna başladõk. Önümüzdeki dönem için de yatõrõm programõmõz var. Abone sayısı 16.1 milyon  Son verilerle abone sayõmõz 16.1 milyona ulaştõ. Geçen bir yõl- da faturalõ abone sayõmõz 1 milyon artarak 3.1 milyon adede çõktõ. Son çeyrekte 500 bin civarõnda yeni abone kazandõk. Bir yõlda numara ta- şõma uygulamasõ kapsamõnda net 1.8 milyon yeni abone kazandõk. Gelen abone sayõmõz 6.4 milyon iken, biz- den giden abone sayõsõ da 4.6 mil- yon adet oldu ve net abone kazanõ- mõ 1.8 milyon olarak gerçekleşti. Toplam aboneler içinde yüzde 34’ünün (5.6 milyon) 3G abonesi olduğunu belirten Vodafone Türkiye Üst Yöneticisi Timuray, bu oran ile müşterileri arasõnda 3G’si en çok tercih edilen operatör konumunda bulunduklarõnõ söyledi. 3G ile beraber data hizmetlerinde de önemli bir ivme yaşandõğõnõ ve 3G öncesine göre 28 kat artõş yaşandõğõnõ söyleyen Timuray, son bir yõlda mobil data kullanõmõnda en fazla artõş yaşanan illerin Siirt, Bitlis ve Ağrõ olduğunu dile getirdi. Timuray, “Numara taşıma sonrasında, telekom sektörünün hızlı tüketim sektörüne çok yaklaştığı yeni bir dönemece girdik. Geçen sene sektörde fiyatlarda yüzde 30’un üzerinde gerileme, trafikte yüzde 40’ın üzerinde artış var” dedi. Dõş ticaret açõğõ ikiye katlandõ Ekonomi Servisi - Türkiye’nin, bu yõlõn ilk 6 ayõndaki ihracatõ, geçen yõlõn aynõ dö- nemine göre yüzde 14.9 artarak, 54 milyar 822 milyon dolar, ithalatõ da yüzde 33.6 ar- tarak 83 milyar dolar oldu. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2010 haziran ayõ dõş ticaret istatistiklerini açõk- ladõ. Ocak-haziran döneminde bir önceki yõ- lõn aynõ dönemine göre, dõş ticaret açõğõ yüz- de 94.6 artarak 28 milyar 501 milyon do- lara yükseldi. 2009 ocak- haziran döneminde yüzde 76.5 olan ihracatõn ithala- tõ karşõlama oranõ bu yõlõn aynõ döneminde yüzde 65.8’e geriledi. Geçen yõl ocak-haziran döneminde 47 milyar 722 milyon dolarlõk ihracat, 62 milyar 366 milyon do- larlõk ithalat yapõlmõştõ. 2010 Haziran’da da ihracat, 2010’un aynõ ayõna göre yüzde 14.8 artarak 9 mil- yar 567 milyon dolar, ithalat yüzde 21.5 ar- tõşla 15.1 milyar dolar oldu. Söz konusu ay- da dõş ticaret açõğõ, 2009’un aynõ ayõna oran- la yüzde 34.9 artarak 5 milyar 619 milyon dolar olurken, ihracatõn ithalatõ karşõlama oranõ da yüzde 63 olarak belirlendi. İş Bankasõ’nõn yanõ sõra Ziraat, Akbank ve Kuveyt Türk de gitmek istiyor Türk bankalarının gözü Suriye’de Ekonomi Servisi - Aralarõnda Ziraat, Akbank, Kuveyt Türk ve İş Bankasõ’nõn buluduğu dört banka Suriye’de faaliyette bulunmak üze- re girişimlerde bulundu. Dün dü- zenlenen Türk-Suriye İş Konferan- sõ’nda çağlayan İş Bankasõ’nõn BDDK’den izin aldõğõnõ açõkladõ. Suriye Ekonomi ve Ticaret Bakanõ Lamia Asi, dört Türk bankasõnõn Su- riye’ye yatõrõm konusunda ilgi duy- duğunu söyledi. Suriye Yatõrõm Konferansõ çerçevesinde Türkiye’de bulunan Asi, bankacõlõk sektörü- nün kârlõ ve hõzlõ büyüyen bir iş ha- line geldiğini söyledi. Bankacõlõk dõşõnda turizm sektö- rünün gayet iyi gittiğini belirten Asi, “Bunları gayrimenkul sektö- rü takip ediyor ve biz bunları destekliyoruz. Ayrıca sanayi ko- nusunda önemli fırsatlar var” di- ye konuştu. Devlet Bakanõ Zafer Çağlayan da, İş Bankasõ’nõn Şam’da şube açmak için Bankacõlõk Dü- zenleme ve Denetleme Kuru- mu’ndan izin aldõğõnõ söyledi. VİZE KALKTI TURİST ARTTI Vizelerin kalkmasõ ile birlikte 2009 yõlõnda Su- riye’den 509 bin kişinin Türkiye’ye geldiğini, 2010’un ilk 5 ayõnda bu sayõnõn yüzde 100 arta- rak 298 bin kişi olduğu- nu belirten Çağlayan, “Şam ve Gaziantep baş- ta olmak üzere birçok Güneydoğu ilinde otel- ler tam kapasite çalõşõ- yor. Suriye ve Türki- ye’den geliş gidişler iki kat artõş gösterdi” dedi. Devlet Bakanı Zafer Çağlayan, Türkiye ve Suriye’nin üç yıl önce toplam dış ticaret hacminin 795 milyon do- larken, küresel krize rağmen bunun 2009’da 1.8 mil- yar dolara çıktığını, Mayıs 2010 itibarıyla ilk 5 aylık top- lam dış ticaretin 1 milyar doları bulduğunu belirtti. Tür- kiye-Suriye İş Forumu’na 325 işadamının katıldığına dikkat çeken Çağlayan, Türkiye İhracatçılar Meclisi ile Suriye İhracatçılar Federasyonu ara- sında imzalanacak protokolü “nikâh” olarak ta- nımlayarak “Beklentimiz, bu evlilikten gürbüz, iyi ti- caret yapan çocuklar olsun. Suriye ve Türk ihracatçı- ların, birlikte üçüncü ülkeler nezdinde de ihracat yapmasını destekleyecektir” dedi. Çağlayan ayrıca iki ülke arasındaki ticaret hacmini 1 milyar dolardan 2.2 milyar doların üzerine çıkartabileceklerini vurguladı. KOÇ’UN 8 ŞİRKETİ İLK 100’DE Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlõğõ’nõn açõkladõğõ veri- lere göre Koç Topluluğu şirketleri 2009 yõlõnda devlete ödedikle- ri vergi ile devlet bütçe gelirleri toplamõnõn yüzde 11.6’sõnõ kar- şõladõ. Koç Topluluğu bünyesindeki 8 şir- ket, ilk 100 mükellefin arasõna girdi. Ya- põ Kredi, Ford Otosan, Aygaz, Opet, Koç Holding, Arçelik, Y.K. Factoring ve Y.K. Menkul Değerler, devlete 2009 yõlõnda toplam 587.9 milyon TL’lik kurumlar vergisi ödeyerek vergi rekortmenliği ödülüne hak kazandõ. TÜRK TELEKOM’DAN SÜRPRİZ YALIN ADSL FİYATLARI BELİRLENDİ Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu sabit ücret be- delini ortadan kaldõran Yalõn ADSL hizmeti için fiyat belirledi. Sabit telefon hizmeti alõnmadan ADSL internet hizmeti alõnmasõ durumu olan Yalõn ADSL uygula- masõnda Yalõn ADSL hizmetinde, ADSL ücretlerinde yer alan aylõk ücretlere ek olarak 8.13 lira Yalõn DSL ücreti alõnacak. Sadece ADSL kullanmak isteyen tü- ketici, Yalõn ADSL için 13-14 lira ödemenin yanõ sõ- ra, aldõğõ internet paketi için de ayrõ tutar ödeyecek. Vodafone Türkiye CEO’su Ti- muray, 3G’de veri aktarõm hõ- zõnõn karşõlaştõrõlmasõ ama- cõyla Doğu’daki bir il ile bir Avrupa ülkesinin başkentini karşõlaştõrmanõn pek anlamõ olmadõğõnõ belirterek şöyle devam etti: “Hız konusundaki iletişimi biraz kaygıyla izliyoruz. Çok yeni bir kategori, çok yeni bir kullanım alışkanlı- ğı inşa etme sürecindeyken, böyle bir mukayeseye gir- menin, abonenin kullanım alışkanlıklarına hiçbir fay- dası olmadığını düşünüyo- ruz. Esas olan, aboneyi mo- bil internet kullanımına yönlendirmek ve onun fay- dalarını anlatmaktır. Hız oranları o anda şebekede kaç kişinin olduğuna bağlı. Bizim şebekemizde şu an müşteri deneyimi çok iyi çünkü daha az kişi kullanı- yor. Bu, ‘Ben dün akşam Boğaziçi Köprüsü’nden 2 da- kikada geçtim, sen neden 1.5 saatte geçiyorsun. Ben senden çok hõzlõyõm’ demeye benzi- yor. Teknolojilerimizin en ileri olduğu noktada, aslın- da tüketicinin kullanımını arttırmak ve eğitime yöne- lik kampanyalar yapmak daha doğru.” Uluslararasõ Yatõrõmcõlar Derneği YASED tarafõndan 2009 yõlõnda ülkenin az gelişmiş bölgelerinde okuyan üni- versite öğrencilerine uluslararasõ şirketlerde staj olanağõ sağlamak amacõyla başlatõlan, 2010 yõlõnda ise kapsamõ- nõ ve dönemsel kapasitesini genişleten Koza Projesi’nin 2010 dönemi başarõyla tamamlandõ. İkinci yõlõna giren Koza Pro- jesi, YASED Yönetim Kurulu Başkanõ Piraye Antika’nõn Tür- kiye’nin 10 farklõ üniversitesinden gelen 118 öğrenciye ser- tifikalarõnõ vermesiyle tamamlandõ. 5 aylık ticaret hacmi 1 milyar dolar TÜİK’in verilerine göre, altõ aylõk açõk yüzde 95, aylõk açõk yüzde 35 oldu. Türk Telekom, akşam evden bedava ko- nuşma kampanyasõnõ yõl sonuna kadar uzattõ. Kampanya ile Türk Telekom abo- neleri, ev telefonlarõndan akşam 7’den sa- bah 7’ye kadar yaptõklarõ şehir içi ve şe- hirlerarasõ aramalar için herhangi bir üc- ret ödemiyor. Kampanyada ayda 3 bin dakikalõk adil kullanõm limiti uygula- masõna da devam ediliyor. YASED KOZA İLE 118 ÖĞRENCİYE SERTİFİKA İstanbul Haber Servisi - İstanbul Ve- teriner Hekimler Odasõ Başkanõ Prof. Dr. Tahsin Yeşildere, yaşanan gelişme- ler ve mevcut hayvan potansiyeliyle ta- lebin karşõlanmasõ dikkate alõndõğõnda et fiyatlarõnõn daha da artmasõnõn beklendi- ğini belirterek “Özellikle 2 hafta sonra başlayacak ramazanda talebe bağlı olarak et fiyatlarının tavan yapması ve rekor fiyatların oluşması kaçınılmaz- dır” dedi. Yeşildere, Türkiye’de yaşanan kõrmõzõ et sorunu ve et ithalatõnda yaşanan son ge- lişmeleri değerlendirmek üzere dün dü- zenlenen basõn toplantõsõnda, 1996’dan bu yana canlõ hayvan ve et ithalatõnda kont- rol belgesi düzenlemesi nedeniyle yapõ- lamayan canlõ hayvan ithalatõnõn et fi- yatlarõndaki yükselişi durdurmak amacõyla bir süre önce yeniden başlatõldõğõnõ anõm- sattõ. Canlõ hayvan ithalatõnõn kõrmõzõ et fiyatlarõndaki yükselmeyi durdurmadõ- ğõnõ savunan Prof. Yeşildere, üreticiden alõnan karkas etin kilosunun 13-17 lira ara- sõnda olduğu Türkiye’de tüketicilerin dünyanõn en pahalõ etini tüketmeye devam ettiğini öne sürdü. Türkiye İstatistik Ku- rumu verilerine göre 2007’de 8.19 kilo- gram olan kişi başõna kõrmõzõ et tüketim miktarõnõn 2009’da 5.73 kilograma düş- tüğünü anõmsatan Yeşildere, toplam et tü- ketiminin de beyaz et, balõk eti de dahil ol- mak üzere 20-22 kilogram civarõnda ol- duğunun tahmin edildiğini söyledi. Kaçak et miktarõnõn da bir hayli yüksek olduğuna dikkat çeken Yeşildere, devle- tin mutlaka kaçak eti de önlemesi gerek- tiğini vurguladõ. Yeşildere, Kurban Bay- ramõ’nda kesilen hayvanlarõn yüzde 80’inin de kayõt dõşõ olduğu bilgisini verdi. Diğer yandan Et ve Balõk Kurumu’nun (EBK), 3 bin 500 ton canlõ kasaplõk sõğõr alõmõ için dün düzenlediği ihalede, 46 fir- maya davetiye gönderilirken şartname alan 3 firma teklif verdi. İhalede en düşük tek- lifi Ürdün merkezli Hijazi and Ghosheh LTD. Co. 14 milyon 315 bin dolar ile ver- di. Komisyon Başkanõ Gül, ihalenin tek- nik olarak sona erdiğini, kesin kararõ EBK Yönetim Kurulu’nun vereceğini söyledi. İthal edilecek hayvanlar, İzmir Kombinasõ’na, 110 günde teslim edilecek. İhaleler yapõlõyor ama yine de ette rekora hazõr olun Et üreticilerinin ardõndan veteriner hekimler de et ithalatõnõn fiyatlarõ düşürmeye yetmeyeceğine dikkat çekti. 4.5 milyar dolarlõk satõnalma ile pazara giren firma 3G için bir yõl içinde 1.5 milyar TL’lik yatõrõm yaptõ NOKTA BAZINDA HIZ TESTİ GERÇEĞİ TAM YANSITMAZ 3G’nin birinci yõlõ nedeniyle bir basõn toplantõsõ düzenleyen Vodafone Türkiye’nin üst yöneticisi Serpil Timuray, “Yaptõrdõğõmõz bağõmsõz araştõrmalar Vodafone’un en fazla tavsiye edilen operatör olduğunu gösteriyor. Numara taşõmada 1.8 milyon net adetle lider durumdayõz” dedi. Siirt, Bitlis ve Ağrı 3G artışında lider