Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 1 MAYIS 2010 CUMARTESİ 16 EKONOMİ YAHYA ARIKAN [email protected] YAŞAMDA MALİ ÇÖZÜM Yüz binlerce emekliye dava yolu Emekli, adi malûllük veya vazife malûllüğü aylığı bağlanan veyahut toptan ödeme yapılan memurlara, her tam fiili hizmet yılı için aylık bağlamaya esas tutarların bir aylığı emekli ikramiyesi olarak verilmektedir. Verilecek emekli ikramiyesinin hesabında, 30 fiili hizmet yılından fazla süreler dikkate alınmaz. Son defa memur olarak çalışıp emekli olanlara emeklilik ikramiyesi verilmektedir. Memurların emeklilik işlemleri esnasında ödenen ikramiyeler SGK (T.C. Emekli Sandığı) tarafından ödenerek, memurun çalıştığı kurumdan tahsil edilmektedir. 24 yıl memur olarak çalışana bile ikramiye yoktu Bir süre Emekli Sandığı’na tabi memur olarak çalışıp, emekli olduğu tarihte memur olarak çalışmayanlara, “emekli olduklarında ikramiye ödenmemesi” konusundaki haksızlık hâlâ sorun olmaya devam ediyor. Örneğin, 24,5 yıl memurluk yaptıktan sonra 6 ay SSK’lı olarak çalışıp, emekli olanlara memurlukta geçen süreler için emekli ikramiyesi ödenmemekteydi. Anayasa Mahkemesi iptal etti Anayasa Mahkemesi, 5 Şubat 2009’da “Son defa T.C. Emekli Sandığı’na tabi görevlerden emekliye ayrılan ve...” ibaresini iptal ederken kararın Resmi Gazetede yayımlanmasından başlayarak bir yıl sonra yürürlüğe gireceğine hükmetmişti. Ve Anayasa Mahkemesinin iptal kararı 5 Haziran 2009’de Resmi Gazetede yayımlanınca iptal kararının 5 Haziran 2010’da yürürlüğe girmesi kesinleşti. Aradan 10 ay geçti, Ankara’dan ses yok Anayasa Mahkemesinin iptal kararından sonra ya TBMM’de bir düzenleme yapılması, ya da bir düzenleme yapmayarak SGK tarafından yapılacak idari düzenlemelerle uygulamaya yön verilmesi gerekecek. Eğer, TBMM Anayasa Mahkemesinin kararı doğrultusunda ikramiyelerin geçmiş yıllarda da emekli olan yüzbinlerce emekliyi de kapsayacak şekilde yasa çıkartırsa bir çok mağdur emekliyi sevindirmiş olacak. Aradan 10 ay geçmesine rağmen hâlâ yeni bir düzenleme yapılmadı. Şimdi çok sayıda emekli, yeni bir düzenleme yapılmasını bekliyor. Hak sahipleri dava açabiliyor Danıştay ise konuya ilişkin süren uyuşmazlıklarda konu edilen işlemin yasal dayanağının kalmadığı görüşüyle, zaten iptal hükmünü dikkate alıyor. Bu da beklentileri karşılanmayan emeklileri dava açmaya yöneltiyor. Yani, eğer TBMM’de bir yasa çıkartılmaz ve eski memurların ikramiyeleri ödenmezse dava açacak memurlar bu haklarını dava yoluyla alabilecekler. Yol yakınken, eski memurların talepleri mutlaka davasız dikkate alınmalı. Yoksa 5 Haziran’dan sonra açılması muhtemel yüz binlerce dava yargıyı kilitleyecek. Bizden uyarması… Kızım 1.9.1979 doğumlu. 3.Grup özürlü ve Sakatlık Derecesi yüzde 50. İlk sigorta tarihi 1.9.1997. İsteğe bağlı Bağ-Kur’a 1.9.1998’de başladı, 24.12.2002’de bitti, o tarihten bu yana SSK’lı olarak halen çalışıyor. 4 bin 80 prim gün sayısı dolunca 18 yıllık hizmet süresini çalışması gerekiyor mu? Çalışmadığı sürede eşinden sağlık yardımı alabilir mi? Güner Ataman Kõzõnõz, 1.9.1997 işe giriş tarihine göre, 4 bin 80 prim gün sayõsõnõ 18 yõl sigortalõlõk süresini doldurmak koşuluyla SSK’dan sakatlõk vergi indiriminden yararlandõğõ için emekli olabilecek. Çalõşmadõğõ sürelerde, eşinden sağlõk yardõmõ alabilir. Sorularınız için malicozum ism mmo.org.tr ad- resine mail ata- bilirsiniz. Tüm sorular e-posta ile tek tek ce- vaplanacaktır. ÖZÜRLÜLERİN EMEKLİLİK İÇİN İNDİRİM HAKKI VARDIR Emlak Vergisi’nde ilk taksit bu ay 2010yılı, Emlak Vergisi için matrahların yeniden be- lirlenme veya genel bildirim yılı. Konu yaklaşık 22 milyon vatandaşı ilgilendi- riyor. Bilindiği üzere Türkiye sınırları içinde evi arsası, dükkanı, mağazası, arazisi olan, herkes her yıl emlak ver- gisi ödüyor. 2010 yılında sistem deği- şip yeniden değerler belirlenmesi ne- deniyle, konunun “kim nasıl vergi öde- yecek”, “emeklilerin durumu ne ola- cak”, “özellikli durumlar hangileri” gibi birçok ince noktaları da oluştu. Devle- tin de bu konuya özel önem verdiği ise hepimizin malumu. Bütçenin bu yıl 50 milyar TL’nin üzerinde açık vermesi bekleniyor ve bu açığı yamamanın bir yolu da emlak vergisinden geçiyor. Zaten kötü haberi daha önce almış- tık. Hatırlarsak; 2010 ve sonraki üç yı- la ait, yıllık emlak vergisine esas “as- gari birim değerleri” Takdir komisyon- ları tarafından yeniden belirlenmişti. Yapılan değerleme sonucunda bu yıl vergi yüzde 50-100 arasında zamlı. Oranların bina yapım maliyetlerindeki yüzde 25 artışa endekslendiğini hatır- latmakta yarar var. Ve gözden kaçan bir nokta; ayrıca; mükellefler Emlak Vergisi’nin yüzde 10’u oranında Taşınmaz Kültür Varlık- larının Korunmasına Katkı Payı da ödeyecekler. Emlak vergisi her yıl mayıs ve kasım aylarında iki taksitte ödeniyor. Emlak Vergisi değeri ise, her yıl bir önceki yıla iliş- kin “Yeniden değerleme oranının yarısı” ka- dar artırılıyor. Bu yılki emlak vergisi oranları- nı ise tabloda görebilirsiniz. Bildirim dönemini kaçıranlar cezalı ödeyecek Kanuna göre “Yeni inşa edilen binalar için inşaatın sona erdiği veya her kısmın kulla- nılmasına başlandığı” veya vergi değerini değiştiren sebeplerin ortaya çıktığı bütçe yılı içerisinde bildirimlerin gayrimenkulün bu- lunduğu yerdeki ilgili belediyeye verilmesi gerekiyordu. Ancak, değişiklikler bütçe yılı- nın son üç ayı içinde ortaya çıkarsa, bildi- rim, değişikliklerin doğduğu tarihten itibaren üç ay içinde ilgili belediyeye veriliyor. Örne- ğin, 20 Mart 2009 tarihinde inşaatı bitip kul- lanılan bir bina için 31 Aralık 2009’a ka- dar; 12 Aralık 2009 tarihinde satın alındığı varsayılan bir arsa için de 12 Mart 2010’a kadar bildirim yapılmalıydı. Süresinde, bildirimde bulunmayanlar, emlak vergisini cezası ve gecikme faizi ile birlikte ödemek durumunda olurlar. Buna göre; idarece yapılacak bir tarhiyatta, her yıla ilişkin vergi değeri hesaplanır ve tarh edilecek vergiye ayrıca vergi ziyaı cezası uygulanır. Emlak vergisinde pişmanlık hü- kümlerinden yararlanılamaz. İthalat bile kurtarmaz Komşularõndan yüzde 50 pahalõ et yiyen Türkiye’de fiyatlar yeterince düşmeyecek Ekonomi Servisi - Et ve Balõk Kurumu’nun ithal edeceği etlerin hangi ülkeden getirileceği belli ol- du. Etler Almanya’dan Türki- ye’ye getirilmek üzere en kõsa za- manda yola çõkõyor. Yükselen et fiyatlarõnõ durdur- mak için Bakanlar Kurulu, Et ve Balõk Kurumu’na (EBK) yõl so- nuna kadar kullanõlmak üzere toplam 23 bin 500 tonluk ithalat yetkisi verdi. Ancak, komşula- rõndan yüzde 50 daha pahalõ et yi- yen ve 1 milyon 200 bin ton et tü- ketilen bir piyasada 23 bin 500 tonluk ithalatla fiyatlarõn ne ka- dar düşeceği, ithalatõn ne kadar çözüm olacağõ tartõşmalarõ son hõzla devam ediyor. Et ve Balõk Kurumu, gerek duymasõ halinde Macaristan, Estonya, Letonya ve Litvanya’dan ithalat yapacak. İthalatõn, Türkiye’deki et fi- yatlarõnda yüzde 30’luk bir dü- şüş sağlasa bile arzulanan mik- tara inmeyeceği öngörülüyor. Dõş Ekonomik İlişkiler Kuru- lu’nun ticaret müşavirlikleri ve üyelerinden aldõğõ bilgiye göre Türkiye’deki et fiyatlarõ, çevre- sindeki ülkelerden yaklaşõk yüz- de 50 daha pahalõ. Üstelik bu ül- kelerde alõm gücü Türkiye’ye oranla çok daha yüksek. Türkiye İstatistik Kurumu ve- rilerine göre, mart itibarõyla Tür- kiye’de dana etinin kilosu 23.4 li- radan satõlõyordu. Bu rakam do- lar bazõnda yaklaşõk 15 dolara denk geliyor. İran, Bulgaristan ve Yunanistan’da ise dana etinin kilosu 10 dolar civarõnda. Türki- ye’nin güneydoğusundaki ülke- lerde ve Kuzey Afrika’da dana eti genellikle tercih edilmiyor. Bu- ralarda daha çok koyun eti yeni- liyor. Bu ülkelerde etin halka maliyeti 13 dolar seviyesinde. Türkiye’nin komşularõ arasõn- da eti en ucuza alabilenler 4-6 do- lar seviyesi ile Gürcüler. Öte yandan bir açõklama yapan Tarõm ve Köy İşleri Bakanõ Meh- di Eker, kurumun ilk ihaleyi 4 Mayõs’ta yapacağõnõ, bu kararõn bile fiyatlarõn düşmesine yettiği- ni ileri sürdü. Eker, ithalat kararõnõn ardõndan perakende et fiyatlarõnõn 23.7 li- radan 19.60 liraya, toptan fiyat- larõn da 17-18 liradan 14.5-15 li- raya düştüğünü söyledi. Eker, “Toptan fiyatlarının biraz da- ha düşmesini bekliyoruz” dedi. Petkim’e göre bölgenin gereksinimi ancak Nemrut Projesi ile karşõlanabilir İzmir Limanõ turizme ayrõlsõn İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) - Socar&Turcas Üst Yöneticisi (CEO) ve PETKİM Yönetim Kurulu Üyesi Kenan Yavuz, İzmir Limanõ özelleştir- mesinin 3 yõldõr sürüncemede kaldõğõnõ ve bu durumun Aliağa Nemrut limanlar bölgesinde ya- põlmasõ planlanan liman proje- sini gölgede bõraktõğõnõ belirte- rek, İzmir Limanõ’nõn master planda yapõlacak düzenlemeyle turizm limanõna dönüştürülme- sini ve İzmir’in ticari liman ih- tiyacõnõn Nemrut limanõ proje- siyle karşõlanmasõ gerektiğini savundu. Yavuz, yaptõğõ yazõlõ açõkla- mada, İzmir Limanõ’nõn Ege Bölgesi’nin ihtiyaçlarõnõ karşõ- layacak fiziki ve hukuki yapõ- lanmadan yoksun olmasõnõn, kentin ve bölgenin sahip olduğu potansiyelin çok gerisinde kal- masõna neden olduğunu ifade etti. Yavuz yaptõğõ yazõlõ açõkla- mada, özelleştirme sürecinde üç yõlõ geride bõrakan İzmir Lima- nõ’nda belirsizliğin sürdüğünü anõmsattõ. Yavuz, ihaleyi 1 mil- yar 275 milyon dolar bedelle kazanan Global-Hutchison-EİB Ortak Girişim Grubu’nun ardõn- dan, 1 milyar 270 milyon dolar- la ikinci sõradaki Çelebi Gru- bu’nun da ihaleden çekildiğini söyledi. Yavuz, İzmir Lima- nõ’na kilitlenen tartõşmalarõn Nemrut Körfezi’ni gölgede bõ- raktõğõnõ ve İzmir Limanõ’nõn en az 5 katõ potansiyele sahip bu doğal limanlar körfezinin bu nedenle hak ettiği değeri bir türlü yakalayamadõğõnõ belirtti. İZMİR (Cumhuriyet Ege Bürosu) - Egeli ihra- catçõlar, değerli Türk Lira- sõ’nõn ihracatõ değil ithalatõ desteklediğini kaydetti. Ege İhracatçõ Birlikleri (EİB) Koordinatör Başkanõ Mustafa Türkmenoğlu, Türk ihracatçõsõnõn dünya piyasalarõnda reka- betçi olabilmesi için kendi başõna yapaca- ğõ görevlerden daha fazlasõnõn kamu yö- netimine düştüğüne dikkat çekti. Türk Lirasõ’nõn aşõrõ değerli olmasõ için Türkiye’de dõş ticaret faz- lasõ verme, düşük enflas- yon oranõ ve düşük işsizlik oranõ gibi koşullarõn bulun- madõğõna dikkat çeken Türkmenoğlu, “Türki- ye’de bu şartların hiçbiri- si henüz sağlanabilmiş değil. Türk Lirası’nın aşırı değerli olması ihra- catı değil, ithalatı destek- lemektedir. Dolayısıyla Türkiye’deki istihdama değil, Çin’deki, Hindis- tan’daki, Kore’deki işçi- nin istihdamına katkı yapmaktadır. Gerçekçi bir kur politikası hayata geçirilmeli. Artık üç maddelik tek gündem maddemiz var: Üretmek, ihraç etmek ve istihdamı arttırmak” diye konuştu. Türkiye’nin ve Ege Böl- gesi’nin ihracat kayõt ra- kamlarõnõn arttõğõnõ anlatan Türkmenoğlu, “Hüküme- timizin krizde aldığı ted- birler ihracatçıyı bir neb- ze rahatlattı. Ancak de- ğerli Türk Lirası politi- kası devam ettiği için bu tedbirlerin etkisi sınırlı kaldı. 2009 yılı Mart ayında 1.76 TL se- viyesinde olan 1 ABD Doları kısa süre sonra 1.45 seviyelerine geri- ledi. 2002 yılında 1.38 TL olan 1 ABD Doları 8 yıl sonra 1.5 TL sevi- yelerinde tutunmaya çalı- şıyor. Bu sürede maliyet- lerimizdeki artış hepini- zin malumu. Bu şartlar altında, Türk ihracatçısı- nın geçen yıl 102.1 milyar dolarlık ihracat yapabil- miş olması büyük bir ba- şarıdır” dedi. Türk Lirası Çinliyi zengin etti Günaydın: Ette dışalım üretimi bitirir Ankara (Cumhuriyet Bürosu) - Ziraat Mühendisleri Odasõ Başka- nõ Gökhan Günaydõn, et ithalatõnõn çözüm olmadõğõnõ belirterek “Çö- züm; kendi üretim kapasitemizi yükseltmekte, kamusal müdahale araçlarõnõ kurup geliştirmekte, tek- nik eleman katkõsõnõ sağlamakta, üreticiyi emeğiyle geçinir tutarken tü- keticinin dengeli ve yeterli beslen- mesini sağlamaktadõr” dedi. Yetkinin Et ve Balõk Kurumu’na veril- mesine ilişkin basõn toplantõsõ düzenleyen Günaydõn, “Et ve Balõk Kurumu’nu piya- sa regülasyonu yapamaz hale getiren, kurumun yönetimine mimar atamakta sa- kõnca görmeyenlerin bugün çözüm olarak ithalata sarõlmalarõ sürpriz değildir. İt- halat, öncelikle üreticiyi, ardõndan tüke- ticiyi cezalandõracaktõr. Et ithalatõ geçici olarak fiyat gerilemesi yaratacaktõr; an- cak, üretimi bitirecektir.” İş Bankasõ’ndan Çorum Ormanõ Türkiye İş Bankası’nın, sosyal sorumluluk çalış- maları kapsamında başlattığı ülkenin en büyük kurumsal ağaçlandırma çalışmaların- dan biri olan “81 İlde 81 Or- man” projesi kapsamında, İş Bankası Çorum Ormanı oluş- turuldu. Cemilbey Mevkii Ağaçlandırma Bölgesi’nde 20 hektarlık alana 30 bin adet karaçam fidanı dikildi. Önceki gün gerçekleştiri- len fidan dikim törenine; Ço- rum Valisi Mustafa Toprak, İş Bankası yetkilileri, İş Ban- kası çalışanları, ilköğretim öğrencileri, TEMA Vakfı ça- lışanları, TEMA gönüllüleri ve Yavru Tema’cılar katıldı. İş Bankası’nın Çorum ile birlikte ağaçlandırdığı alan ülke genelinde yaklaşık 635 hektara ulaşırken, dikilen fi- dan sayısı ise 1 milyonu aştı. 2008 yıl sonunda başlayan ve bir ağaçlandırma seferberli- ğine dönüşen proje kapsa- mında önümüzdeki üç yıl içinde, üç bin futbol sahası büyüklüğünde (yaklaşık 1.500 hektarlık) alana iki milyonu aşkın fidan dikilmiş olacak. İş Bankası, dikilen fidanların, dikim tarihinden itibaren beş yıl boyunca ba- kımını da üstleniyor. İşsiz sayõsõ 5 yõlda 1milyon58binkişiarttõ ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) bundan böyle aylõk olarak açõklayacağõ mevsim etkilerinden arõndõrõlmõş işsizlik oranõ, 5 yõlda 2.8 puan ar- tõşla yüzde 10.3’ten 13.1’e yükseldi. İşsiz sayõ- sõ Ocak 2005-Ocak 2010 döneminde 1 milyon kişi artõşla 3 milyon 347 bine ulaştõ. TÜİK’in ilk defa açõkladõğõ, Ocak 2005 - Ocak 2010 yõllarõna ilişkin Mevsimsel Etkiler- den Arõndõrõlmõş Temel İşgücü Göstergeleri’ne göre söz konusu dönemde işgücü 3 milyon 261 bin kişi artarak, 22 milyon 251 bin kişiden 25 milyon 512 bin kişiye çõkarken istihdam edilenlerin sayõsõ 2 milyon 203 bin artarak 19 milyon 962 binden 22 mil- yon 165 bin kişiye ulaştõ. Böylece işsiz sayõ- sõ da 1 milyon 58 bin kişilik artõşla 2 milyon 289 bin kişiden 3 milyon 347 bin kişiye çõkmõş oldu. Ege İhracatçõ Birlikleri Koordi- natörü Türkmenoğlu, “aşõrõ değerle- nen TL’nin ihracatçõyõ zarara sokar- ken Hindistan, Çin ve Kore’deki is- tihdamõ arttõrdõğõnõ ileri sürdü. İlk ihaleyi açan EBK’nin yetki aldõğõ 23 bin tonluk ithalat, 1 milyon tonun üzerinde tüketimi olan ülkedeki yurttaşõ ne miktar ne de fiyat olarak memnun edebilecek. Gökhan Günaydın.