Katalog

CMYB C M Y B İstanbul Haber Servisi - 22 Mart Dünya Su Günü’nün bu yõlki temasõ “Sağlıklı bir dünya için temiz su” olarak belirlendi. Suyu “Paha biçilemez doğal bir miras” olarak tanõmlayan TEMA Vakfõ, suyun kamu tarafõndan “güvenli içme suyu”, “katlanı- labilir maliyet”, “adil sunum”, “verimli ve sürdürülebilir” tü- ketim anlayõşõna dayalõ olarak sağlanmasõ gerektiğine dikkat çekti. BM Genel Kurulu, 1992 yõlõn- da Rio de Janeiro’da düzenlenen BM Çevre ve Kalkõnma Konfe- ransõ’nda dünyada suyun giderek artan öneminden dolayõ 22 Mart gününün “Dünya Su Günü” ola- rak kutlanmasõna karar verdi. Bu- gün dünyadaki toplam su mikta- rõ 1.4 milyar km küp. Ancak bu sularõn yüzde 97.5’i okyanuslar- da ve denizlerde, yüzde 2.5’i ise nehir ve göllerde bulunuyor. Su potansiyelinin yüzde 2.5’i gibi çok az miktarda olan tatlõ su kay- naklarõnõn yüzde 90’õnõn kutup- larda ve yeraltõnda hapsedilmiş ol- masõ insanoğlunun suya ulaşma- sõnõ zorlaştõrõyor. Dünyada 1.2 milyar insan temiz suya ulaşamõyor. İçme suyuna atõk sularõn karõşmasõ nedeniyle her yõl 5 milyon insan salgõn has- talõklar nedeniyle hayatõnõ kay- bediyor. Dünyada kullanõlan su- yun yüzde 85’ini dünya nüfusu- nun yüzde 12’si kullanõyor. Av- rupa’da kişi başõna düşen günlük su miktarõ 200-300 litre. ABD’de bu rakam 575 litreye çõkõyor. Ancak kalkõnmakta olan ülkelerde nü- fusun beşte biri, günlük kişi başõna düşen mi- nimum su miktarõ olan 20 litreye ulaşamõyor. Türkiye’de de her yõl kişi başõna düşen su mik- tarõ düşüyor. 1990’larda yõlda kişi başõna dü- şen su miktarõ 3 bin 500 metreküp iken gü- nümüzde 1400 metreküpe kadar düştü. TEMA Vakfõ, Türkiye’de de önemli bir kriz nedeni olan suyla ilgili yasa çõkarõlmasõ için çalõşmalarõna başladõ. TEMA Bilim Kurulu tarafõndan hazõrlan- makta olan taslak çalõşma ilgili bakanlõklar- la yakõnda paylaşacak. TEMA’nõn su kaynaklarõnõn yönetimi ile il- gili önerileri şöyle: Sular devletin hüküm ve tasarrufunda kal- malõ. Su üzerinde özel mülkiyet hakkõ tesis edilmemelidir. Su yönetiminde merkezi ida- renin hakim olduğu yapõ yerine, merkezden planlamaya dayalõ su havzasõndaki tüm kamu idarelerini entegre olmaya zorlayacak yeni bir su yönetim modelinin geliştirilmesi ve halkõn katõlõmõ ilkesinin gereği sivil örgütlerin, özel- likle gençlerin ve kadõnlarõn da bu yönetim içerisinde aktif görev almalarõ temin edil- melidir. Havzalar arasõ su transferi esas ola- rak yasaklanmalõ. Su yönetiminde arzõn yönetimi yanõnda, su- yun mülkiyetinin kamuda olmasõ koşuluyla ve fiyatlandõrma yerine su hizmetlerinin bedel- lendirmesini esas alan bir anlayõşla, talebin yö- netimine de geçilmelidir. Su yönetiminde ik- lim değişikliği nedeniyle ortaya çõkan su kõt- lõğõ söz konusu olduğunda olağan su yöneti- minden, risk yönetimine geçilmeli ve su ke- sintilerini de içerecek şekilde kamusal tedbirler arttõrõlmalõdõr. 25 yıl içerisinde su savaşları bile çıkabilir ENGİN ESEN ABD Müşterek Kuvvetler Komutanlõğõ’nõn jeopolitik ve teknolojik değişimlerin önümüzdeki 25 yõl içinde askerlik sanatõnõ nasõl etkileyebileceğiyle ilgili raporunda, temiz su kaynaklarõndaki kõtlõğõn “ırk, kabile ve siyasi grup savaşlarına yol açabileceği” değerlendirmesine yer veriliyor. “Müşterek Faaliyet Ortamı 2010” başlõklõ raporda, “Amerikan silahlı kuvvetlerinin düşmanlarının yaratıcılık ve yeteneği karşısında şaşırabileceği” ifade edilerek şöyle deniliyor: “Hedefimiz bu şaşkınlığı saf dışı etmek değildir; bu olanaksızdır. Hedefimiz, geleceğin dikkatli bir değerlendirmesi üzerinden, bu şaşkınlık kaçınılmaz hale geldiğinde asgari zorlukla kendisini uyarlayabilecek bir müşterek kuvvetin özniteliklerini belirlemektir.” Raporda, mali darboğaz nedeniyle ABD Savunma Bakanlõğõ Pentagon’un federal bütçeden aldõğõ payõn yüzde 10’un altõna düşebileceğine ve bunun kuvvetlerin mevzilenişini etkileyeceğine dikkat çekiliyor. Nüfusun yaşlanmasõ ve kültürel ayrõlõklar nedeniyle Çin’in istikrarsõzlaşmasõndan küresel õsõnmaya; Türkiye, Mõsõr, Brezilya ve Vietnam gibi ülkelerin bölgesel güçlerinin yükselişinden uzayda güç mücadelesine kadar birçok konuda öngörülerin aktarõldõğõ raporda, Türkiye’nin adõ, temiz su kaynağõ kõtlõğõnõn artmasõyla ilgili olarak da geçiyor. Raporda yer alan tahmine göre, kirlenme ve nüfus artõşõyla birlikte, 2030 yõlõna yaklaşõlõrken dünya nüfusunun yüzde 40’õnõ oluşturacak 3 milyar kişi temiz su kaynağõna muhtaç hale gelecek. Su tüketiminin yüzde 70’i tarõmda, yüzde 20’si sanayide, yüzde 10’u ise evlerde gerçekleşirken, özellikle Yakõndoğu ve Kuzey Afrika’daki gelişmekte olan ülkelerin tarõmsal üretim için harcadõklarõ su miktarõ bu oranõn üzerinde seyredecek. Yağõşlarõn ihtiyaca karşõlõk vermemesi çiftçileri yeraltõ sularõnõ kullanmaya itecek, tükenen yeraltõ sularõnõn yenilenmesi ise yüzyõllar alacak. Eriyen buzullardan beslenen Asya’daki büyük nehirler üzerine yapõlan dev barajlar Hindistan, Pakistan, Çin, Nepal, Tayland gibi ülkelerde tarõmla geçinen yaklaşõk 1 milyarlõk nüfusu kõtlõğa ve göçe sürüklerken, sõnõr çatõşmalarõnõ gündeme getirebilecek. Benzer bir durumun Ortadoğu’da da söz konusu olduğuna değinilen raporda şu ifadeler yer alõyor: “Su üzerinden savaş olasılığı önemsiz görülmemelidir. 1967’de Ürdün ve Suriye’nin Ürdün Nehri’ne set çekme çabaları İsrail ve komşuları arasındaki 6 Gün Savaşı’nda pay sahibi olan bir nedendir. Bugün, Mezopotamya havzasının su kaynağı olan Yukarı Fırat ve Dicle nehirleri üzerindeki Türk barajları Suriye ve Irak için benzer sorunlar yaratmaktadır. Türkiye’nin doğusundaki dağlık vadileri sulamak için suyun yönünün değiştirilmesi akan su miktarını azaltmaktadır. Yerel bile olsalar, su kıtlığının ateşlediği anlaşmazlıklar kolayca bütün bölgeleri istikrarsızlaştırabilir.” Raporda, ABD su kõtlõğõndan doğrudan etkilenmese bile, salgõn hastalõklarõn, silahlõ gruplarõn su kaynaklarõna el koymasõ ile yaşanacak toplumsal kaoslarõn, ABD’nin gelecekteki komutanlarõnõn göz önünde bulundurmasõ gereken sorunlar olabileceğinin altõ çiziliyor. A M E R İ K A N A S K E R İ R A P O R U : CMYB C M Y B 22 MART 2010 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DÜNYA SU GÜNÜ 13 Dünya Su Günü’nün bu yõlki temasõnda ‘suyun paha biçilmez doğal bir miras’ olduğu vurgulanacak TEMA Vakfõ, Türkiye’de de önemli bir kriz nedeni olan suyla ilgili özel yasalar çõkarõlmasõ için çalõşmalara başladõ. Buna göre “sular devletin tasarrufunda kalmalõ. Su üzerinde özel mülkiyet hakkõ tesis edilmemeli.” Sağlõklõ bir dünya için...