Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 13 ARALIK 2009 PAZAR 12 DIŞ HABERLER Blair işgali savundu Dış Haberler Servisi - Eski İngiltere Başbakanõ Tony Blair, İngiliz yayõn organõ BBC’ye yaptõğõ açõklamada, Irak’ta kitle imha silahõ bulunamamasõna karşõn, Irak’õn eski Devlet Başkanõ Saddam Hüseyin’in devrilmesinin doğru olduğunu savundu. İngiltere’de Irak savaşõyla ilgili soruşturmada sorgulanmasõ beklenen Blair, Saddam’õn “anlayõşõnõn” bölge için tehdit oluşturduğunu ve bu nedenle 2003’teki Irak işgaline destek verdiğini belirtti. Blair, kitle imha silahõ iddiasõ olmasaydõ, işgal için farklõ gerekçeler bulmak zorunda kalacaklarõnõ söyledi. CIA Blackwater ile anlaşmayı feshetti Dış Haberler Servisi - CIA’nõn Amerikan özel güvenlik şirketi Blackwater’la, Pakistan ve Afganistan’daki saldõrõlarda kullanõlan insansõz uçaklara bomba yüklenmesi için yaptõğõ anlaşmayõ iptal ettiği bildirildi. Açõklamanõn, eski bir CIA yetkilisinin, Blackwater’õn Irak ve Afganistan’da gizli CIA operasyonlarõna katõldõğõnõ söylemesinden bir gün sonra yapõlmasõ dikkat çekti. CIA Başkanõ Leon Panetta’nõn, bu yõlõn başõnda Blackwater’la ortak faaliyetlerini araştõrma talimatõ verdiği ve Blackwater’õn güvenlik dõşõnda CIA operasyonlarõnda yer almamasõna karar verildiği açõklandõ. Veziristan’da operasyon bitti İSLAMABAD (AA) - Pakistan Başbakanõ Yusuf Rõza Gilani, Güney Veziristan bölgesinde Taliban militanlarõna yönelik operasyonun sona erdiğini söyledi. Gilani, askerleri Afganistan sõnõrõndaki sorunlu bölge Kuzey Veziristan ve aşiret bölgesi Orakzai’ye sevk edebileceklerini ifade etti. Pakistan ordusu ekim ayõnõn ortalarõnda Taliban’a karşõ Güney Veziristan’da kapsamlõ operasyona girişmişti. Operasyonun, Taliban militanlarõnõn Pakistan çapõnda bombalõ saldõrõlar düzenlemesine yol açtõğõ bildirilirken ordudan yapõlan açõklamada, bölgedeki operasyonlarda yüzlerce militanõn öldürüldüğü, yüzlercesinin de bölgeyi terk ettiği belirtiliyor. İsrail ateşinde bir Filistinli öldü TEL AVİV (AA) - Gazze Şeridi’nde İsrail tarafõndan açõlan tank ateşinde Filistinli bir çiftçinin hayatõnõ kaybettiği bildirildi. Görgü tanõklarõna göre, Gazze Şeridi’nin orta kesimlerindeki El Bureyc Mülteci Kampõ’nda, İsrail askerleri ile Filistinli militanlar arasõnda çatõşma çõktõ. İsrail tanklarõnõn olay yerine ateş açtõğõ, şarapnel parçalarõnõn tarlasõnda çalõşan çiftçinin başõna isabet ettiği kaydedildi. Abhazya’da seçim TİFLİS (AA) - Gürcistan’dan tek yanlõ bağõmsõzlõğõnõ ilan eden Abhazya’da dün “devlet başkanlõğõ” seçimi yapõldõ. 131 bin seçmenin oy verme hakkõ bulunan seçimin en güçlü adayõ mevcut lider Sergey Bağapş. Sonuçlar ise bugün belli olacak. MUSTAFA K. ERDEMOL LONDRA - Yüzlerce yõl sömürdüğü ülkelerin vatandaşlarõna neler yaptõğõ konusunda tarihten az da olsa anlayan hemen herkesin bir fikri vardõ ama, Britanya İmparatorluğu’nun, kendi vatandaşlarõ için de büyük felaketler getirdiği düşünülmezdi. Sõnõflõ toplumlarda egemenlerin vatandaşlarõna pek de de- ğer vermedikleri, onlarõ sadece emek üretim sü- recinde dikkate aldõklarõ bilinmedik değilse de, yi- ne de örneğin Britanya İmparatorluğu’nun kendi vatandaşlarõna, sömürge ülke vatandaşlarõndan daha şefkatli baktõğõ düşünülürdü. Öyle olmadõğõ son yõllarda yapõlan bir araştõrma sonucu ortaya çõktõ. Köle ticaretinin en yaygõn ol- duğu ülkelerden biri olan İngiltere, hem de kendi ülkesinin çocuklarõnõn ticaretini yapan bir impa- ratorluktu aynõ zamanda. Bu “beyaz köle çocuk” ticareti, Avustralya Başbakanõ Kevin Rudd’un ge- çen günlerde İngiltere tarafõndan Avustralya’ya gön- derilen bu talihsiz çocuklardan özür dilemesiyle dünya gündemine oturdu. Gönderildikleri ülkelerde ucuz işçi olarak çalõştõ- rõlan, cinsel tacize uğrayan, geçmişleriyle tüm bağ- larõ kopartõlan bu talihsiz çocuklarõn yollandõklarõ ül- kelerden biri de Avustralya’ydõ. Avustralya’ya 1930- 1970 yõllarõ arasõnda gemilerle getirilerek yetimha- nelere yerleştirilen bu çocuklar çalõşma kamplarõnda çok kötü şartlarda çalõştõrõlmõşlardõ. Sayõlarõnõn 500 bin olduğu sanõlõyor. Avustralya Başbakanõ Kevin Rudd, hükümetinin resmi özrünü, yaşõnõ başõnõ almõş o “çocuk”lardan bazõlarõnõn da hazõr bulunduğu bir basõn toplantõsõyla dile getirdi. Bir trajedinin portresi Bu trajedi tam olarak ne zaman başlamõştõ? Amaç neydi? İngiltere “kendi çocuklarını” neden ticari bir meta haline getirmişti? Tüm dünya şimdi bu sorula- rõn yanõtlarõnõ yavaş yavaş öğreniyor. Her şeyden önce imparatorluğun, topluma çe- kidüzen vermekten ne anladõğõ konusunda bir fi- kir veriyor bu zorunlu çocuk göçü. Sosyal dü- zenlemelerin önünde engel kabul edilen kesimle- re mensup bireylerin genç ya da yaşlõ fark etme- den imparatorluk sõnõrlarõ içinde, genellikle sö- mürge ülkelerde yani merkeze uzak bölgelerde is- kân ettirilmeleri çözüm olarak düşünülmüş. Uygulamanõn gerekçesi her dönem için farklõlõklar taşõyor aslõnda. 19’uncu yüzyõlõn ortalarõna kadar suç işleyen çocuklardan kurtulma isteği ağõr basõyor bu uygulamanõn hayata geçirilmesinde. Cezaevlerinden çok sayõda çocuğun ülke dõşõna yollanmasõnõn nede- ninin bu olduğu söyleniyor. Bir süre sonra, 1850 yõ- lõnda, bu zorunlu çocuk göçü, “ahlaksız ailelerde ye- tişen” çocuklara “iyi bir gelecek” vaadiyle sürdürülür bu kez. İngiltere’nin kenar mahallelerinden binlerce çocuk Avustralya ile Kanada’ya yollanõrlar, ancak ora- da sadece ucuz işgücü olarak çok ağõr şartlarda ça- lõştõrõlõrlar. Trajedinin en ilginç yanõnõ 19’uncu yüzyõlõn baş- larõnda Güney Afrika’ya yollanan yüzlerce çocuğun, köle işçilerin yerini alarak yasadõşõ çalõştõrõldõklarõnõn ortaya çõkmasõ oluşturuyor. Büyük altõn madenlerin- de, siyah işçilerle birlikte işte bu beyaz köle ço- cuklar da çalõştõrõlmõş- lardõ. Bunda aslõnda “çocuk işçi” kavra- mõndan haberdar ol- mayan, bu küçücük bedenleri “küçük işçiler” olarak gö- ren dönemin man- tõğõnõn etkisi var. İngiliz şirketleri- nin hem işgüçle- rinden hem de “kendilerinden” olma avantajõndan yararlandõklarõ çocuk iş- çiler, birçok açõdan işe yarõyorlardõ. Köle siyahlarõn üzerinde, kendileri de köle olsalar bile “beyaz”lõk- larõyla işverenin “çalışmaları denetleyici” eleman- larõ rolünü üstleniyorlardõ. Ama onlar da siyah emek- çiler gibi birçok haktan yoksun emekçiler olarak sö- mürülüyor, çoğu, gençliklerini göremeden ölüyordu. Toplumsal onay da vardı Zorunlu çocuk göçü uygulamasõnõn çok uzun bir dö- nemi kapsadõğõna bakõlõrsa, toplumsal anlamda bir onaylama söz konusu bu uğursuz ticarette. Kilisenin de itiraz etmediği bu küçük insan ticareti, neredeyse kanõksanmõş bir devlet politikasõ. Britanya İmpara- torluğu’nun 1850 yõlõndan itibaren, 1948’e kadar çõ- kardõğõ yasalarla yurtdõşõna çocuk göçüne maddi des- tek sağlayacak düzenlemeler yaptõğõ da belirtiliyor. 1920’lerde gerekçe bir kez daha farklõlaşõyor. 1922 yõlõnda çõkarõlan bir yasayla “zorunlu çocuk göçü”, sömürge ülkelerde “beyaz”larõn sayõsõnõ çoğaltma amacõyla yapõlõyor. Bu niyetle de olsa, ço- cuklarõn gön- derildikleri yerlerde ucuz işgücü olarak kullanõlmala- rõ gerçeği de- ğ i ş m i y o r . Ancak, gön- derildikleri sö- mürge ülkelerde sömürgeci baskõnõn gerek duyduğu askeri gücün önemlice bir bölümünü de bu çocuklar oluşturuyor. Bu talihsiz çocuklar gittikleri herhangi bir ülkede genellikle cinsel tacize uğruyor, dini terbiye adõ al- tõnda kõrbaçlanõyor, işverenler arasõnda alõm satõm me- taõna dönüştürülüyordu. Bu büyük insanlõk trajedisi, aslõnda İngiltere kral- lõğõnõn bir sömürge imparatorluğu olduğu dönem- lerde çok daha yaygõndõ. İmparatorluğun her yö- resinden, yaş ortalamalarõ 9 aylõk ile 8 yaş arasõn- da değişen tam 150 bin çocuk 1618-1967 yõllarõ ara- sõnda zorla göç ettirilmişlerdi. Araştõrmalar en çok çocuk yollanan ülkenin, 1869-1939 yõllarõ arasõn- da 100 bin çocukla Kanada olduğunu belirliyor. Avustralya’ya ise aynõ dönemde 10 binden az ço- cuk yollanmõştõ. 17’nci yüzyõlõn başlarõnda Ame- rika’nõn Virginia eyaletindeki Richmond kentine bi- le 100 çocuğun gönderildiği belgelenmiş durumda. Zorunlu çocuk göçüyle ilgili uygulamanõn, çocuklarõ geçmişlerin- den koparma planõna da- yandõğõ belgelerle kanõt- landõ. 1882-1967 tarihle- ri arasõnda İngiltere dõ- şõna 30 binden fazla çocuğu yollayan Bar- darno adlõ vakõf 1906 yõlõnda çocuklarõn ül- keleriyle bağlarõnõn koparõldõğõnõ açõklamõş- tõ. Bunun için çocuklara yeni isimler verilmiş, onla- ra ailelerinin öldüğü yalanõ söylenmiş, kardeş olan- lar ayrõ ayrõ yerlere yollanmõşlardõ. Konuyu soruşturan Avustralya Senatosu 2001 yõlõnda, trajediyi, “kişilik kaybettirme” süreci ola- rak tanõmlamõştõ. Kanada’da da durum farklõ değildi. İngiltere’den bu ülkeye yollanan çocuklar, çiftliklerde, 18 ya- şõna kadar yõlda 1 dolara çalõştõrõlmõşlar, çiftlik sa- hipleri onlara sadece yemek, yatacak yer sağlamõş, bir yandan da dini terbiye vermişti. Çocuklara ta- cizin neredeyse önderliğini yapmõş olan Kanada, 1925 yõlõnda 14 yaşõndan küçük çocuklarõ kabul etmemeye başlamõştõ. Ama Avustralya, çok küçük çocuklar kabul etmeyi sürdürmüştü. Rudd ülkesine yollanan çocuklardan özür dilerken, İngiltere’nin sessizliğini korumasõ eleştirilere neden oluyor İngiltere’nin beyaz köle çocukları Britanya İmparatorluğu, 19. yüzyılın ortalarına kadar ağırlıklı olarak suç işleyen çocuklardan kurtulmak için, 1850 yılında, “ahlaksız ailelerde yetişen” çocuklara “iyi bir gelecek” vermek için, 1920’lerde sömürge ülkelerde “beyaz”ların sayısını çoğaltmak için, ardından yoksul ailelerin çocuklarına yine daha iyi bir gelecek vaadiyle, aralarında 9 aylık bebeklerin de bulunduğu yüz binlerce çocuğu başka ülkelere yolladı. 1600’lerin başında başlayan ve 1980’li yıllara kadar sürdüğü sanılan bu küçük insan ticaretine başta kilise de itiraz etmiyordu. Avustralya, Kanada, Güney Afrika’da ağõr koşullarda çalõştõrõlan, kõrbaçla dini terbiye verilen beyaz köle çocuklarõn yaşadõklarõnõn ayrõntõlarõ, Avustralya Başbakanõ Rudd’un, artõk yaşõnõ başõnõ almõş o “çocuk”lardan bazõlarõnõn da hazõr bulunduğu bir basõn toplantõsõyla özür dilemesinin ardõndan tartõşõlmaya başlandõ. Yeni adları verildi, kardeşler ayrıldı İngiltere krallõğõnõn bu acõmasõz “göç” politikasõnõn kurbanlarõndan, bir İngiliz sosyal hizmet uzmanõna Avustralya’dan yollanan mektup sayesinde haberdar olunabildi. Nottingham’lõ sosyal hizmet uzmanõ Margaret Humpreys, 1980’li yõllarõn ortasõnda akrabalarõnõ bulmasõ için kendisinden yardõm isteyen, dört yaşõndayken Avustralya’ya gönderilmiş bir kadõnõn mektubu üzerine konuya dahil oldu. Humpreys 1987 yõlõnda kurduğu Göçmen Çocuklar Vakfõ aracõlõğõyla İngiltere ve Avustralya parlamentolarõnda sorunla ilgili araştõrma yapõlmasõnõ istedi. Hõristiyan Kardeşler adlõ bir kuruluş 1993 yõlõnda trajedideki sorumluluğu yüzünden özür diledi. Katolik Kilisesi de 2001 yõlõnda, 1930’lardan 1960’lara kadar köle olarak çalõştõrõlan, kötü muamele gören, kõrbaçlanan yaklaşõk 1300 göçmen çocuktan özür diledi. İngiltere, sömürgecilik döneminde uyguladõğõ bu “zorunlu çocuk göçü” politikasõnõ 1. Dünya Savaşõ sonrasõnda yeniden uygulamaya koyarak, yoksul ailelerin çocuklarõnõ, daha iyi bir gelecek vaadiyle eski sömürgelerindeki çalõşma kamplarõna yollamõştõ. Söz konusu ticaretin sanõldõğõ gibi 1970’lere değil 80’li yõllara kadar sürdüğü düşünülüyor. Avustralya Başbakanõ Kevin Rudd, İngiltere’den ülkesine yollanan çocuklara yapõlanlardan ötürü özür dilerken, sorunun asõl yaratõcõsõ İngiltere’nin sessiz kalmasõ, hem İngiliz hem de uluslararasõ kamuoyunda eleştiri konusu oluyor. İngiltere hükümetinin dileyeceği özrün büyük tazminat taleplerine yol açacağõ endişesi hükümet yetkililerini bu konuda sessiz kalmaya iten önemli bir neden olarak duruyor. Britanya İmparatorluğu’nun karanlõk sayfalarõndan biri daha insanlõğõn gündemini meşgul etmiş oluyor böylelikle. 1882-1967 arasõnda İngiltere dõşõna 30 binden fazla çocuğu yollayan Bardarno Vakfõ çocuklarõn ülkeleriyle bağlarõnõn koparõldõğõnõ açõklamõştõ. Bunun için çocuklara yeni isimler verilmiş, ailelerinin öldüğü yalanõ söylenmiş, kardeşler ayrõ ayrõ yerlere yollanmõşlardõ. Avustralya Senatosu 2001 yõlõnda, trajediyi, “kişilik kaybettirme” süreci olarak tanõmlõyordu.